Tıbbi Patoloji Nedir?

Tıbbi patoloji, hastalıkların bilimsel yöntemler ile incelenerek teşhis edilmesini sağlayan tıp branşıdır. Tıbbi patoloji bölümü hastalıkların hücrelerde, organlarda ve dokularda nasıl değişimlere yol açtığını gözlemleyerek doğru teşhisler yapabilir. 

Bunun için özellikle görüntü ve biçimde (morfoloji) meydana gelen değişimlerden yardım alınır.

Tüm tıp branşlarının temeli esasında patolojiye dayanır. Fizyolojik ve anatomik bilgiler, sağlıklı hücre ve dokuların nasıl göründüğünü ortaya çıkarır. 

Mikroskobik incelemeler ya da fiziksel muayeneler sonucunda hücrelerde değişim gözleniyorsa hastalıkların habercisi olarak kabul edilir. Hücrelerde meydana gelen anomaliler incelendiğinde hangi hastalığın yol açtığını teşhis etmek mümkün hale gelmektedir. 

Modern tıpta başta kanser hastalıkları olmaz üzere patolojik inceleme yapılması, birçok hastalığın teşhis aşamasında zorunlu tutulmaktadır.

Tıbbi patoloji bölümünün 4 temel sorumluluğu bulunur:

• Etyolojik İnceleme: Hastalıklara yol açan sebepleri inceleme anlamına gelir. Sebebin belirlenemediği hastalıklar için primer veya idiopatik tanımları kullanılır. Günümüzde yapılan araştırmalar, hastalık sebeplerini genel olarak 2 farklı kaynağa dayandırmaktadır;
  
  • Edinsel Sebepler: Maruz kalınan kimyasal maddeler, beslenme alışkanlıkları, kişinin günlük yaşam alışkanlıkları, çevresel etmenler ve fiziksel aktivite gibi sebeplerin hastalıklara yol açabileceği kanıtlanmıştır.
    
  • Kalıtsal Sebepler: Hastalıkların genetik olarak aktarılmasını değerlendirir. Kişinin yakınlarında görülen hastalıklar, teşhis sürecinin daha hızlı şekilde ilerlemesi için yardımcı olmaktadır.
    
• Patogenez İnceleme: Hastalıklar karşısında vücudun verdiği ilk tepkiden, tüm belirtilerin ortaya çıktığı ana kadar ilerleyen sürecin araştırılmasıdır. Organların işlevlerinde değişiklik olup olmadığının araştırılması, yapısal farklıların gelişip gelişmediği, hücrelerde moleküler ya da kimyasal farklılıkların meydana gelip gelmediği gibi analizlerin yapılmasını kapsar.
  
• Morfolojik İnceleme: Hastalıklar, hücrelerde ve dolayısıyla dokular ile organlarda yapısal değişimlere yol açar. Bu değişimlerin analiz edilmesi, hastalıkların sebeplerini ve türlerini belirlemekte oldukça önemlidir. Morfolojik incelemeler, doğru teşhis için en önemli yöntemler arasında yer almaktadır.
  
• Klinik İnceleme: Hücrelerde meydana gelen yapısal değişimler, organlarda fonksiyon kayıplarına neden olabilir. Bu durum sonucunda meydana gelen klinik tablo ise hastalığın seyrini ve tedavi seçeneklerini belirlemek için kullanılır.
  

Tıbbi patoloji bölümü, yapılan incelemeler ile hastalıkların doğru şekilde teşhis edilmesi, hasta takibi yapılmasını, hastalıkların nasıl ilerlediğini, sebeplerini, belirtilerini ve en uygun tedavinin belirlenmesini sağlamaktadır. Bu nedenle modern tıpta sıkça başvurulmaktadır.

Patolog Ne Demek? Patologlar Ne İş Yapar?

Hastalıkların patolojik olarak değerlendirmesini ve incelemesini yapan doktorlara patolog denir. Sağlıklı doku ve hücre yapısını ileri düzeyde tanıyan patologlar, alınan numuneleri mikroskopla inceleyerek anomalileri değerlendirirler. 

Bu sayede hastalıklara sebep olan etmenler, hastalığın türü ve seyri doğru şekilde teşhis edilebilir. 

6 senelik temel tıp eğitimi sırasında tıbbi patoloji bölümü tercih eden adaylar, mezun olduklarında patoloji laboratuvarlarında göreve başlayabilirler. 

Ancak patoloji uzmanlığı için TUS’a girmek ve 3 senelik eğitimi tamamlamak gerekecektir. Ardından patoloji uzmanı unvanı ile tıp fakültelerinde, özel hastanelerde, devlet hastanelerinde, histoloji laboratuvarlarında, adli tıp kurumlarında, moleküler patoloji laboratuvarlarında ya da özel patoloji laboratuvarlarında görev yapabilirler.

Patoloji laboratuvarlarında yalnızca patologlar değil, tıbbi sekreterler ve patoloji teknisyenleri de görev alır. 

Patologlar ise hastadan alınan numunelerin incelenmeleri, yapılan incelemelerin raporlanması ve teşhisin konması için çalışmalar yürütmekten sorumludur.

Tıbbi Patoloji Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar?

Tıbbi patoloji bölümü, hücrelerde ve organlarda değişime yol açan tüm hastalıklarla ilgilenir. 

Bu hastalıkların en sık karşılaşınları kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Virüs, bakteri, mantar, parazit ya da diğer mikroorganizmaların yol açtığı hastalıklar,
• Nefes alma, hareket etme, denge kurma ya da kalp atımı gibi işlevleri olumsuz etkileyen beyin ve sinir hastalıkları,
• Kas dokusunun erimesine ve fonksiyon kaybetmesine yol açan beyin hastalıkları,
• Hücre mutasyonuna yol açan kanser ve benzeri hastalıklar,
• Vücutta tespit edilen tümör türlerinin belirlenmesi ve takiplerinin yapılması,
• Bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar,
• Genetik yatkınlık nedeniyle görülen hastalıklar,
• Bilgisayarlar yardımıyla görüntülü inceleme yapılması gereken hastalıklar,
• Otopsi yapılması gereken vakalar,
• Vücutta enfeksiyon oluşumuna neden olan sağlık sorunlarıdır.
• Baş ve boyunda görülen patolojik hastalıklar,
• Ağız içinde görülen patolojik vakalar,
• Ciltte seyreden patolojik durumlar,
• Yumuşak dokularda görülen patolojik bulgular,
• Kemik hastalıklar,
• Hormonal hastalıklar için patolojik inceleme yapılması gereken durumlar,
• Patolojik inceleme gerektiren sindirim sistemi hastalıkları,
• Çocuk hastalıkları için uygulanan patolojik değerlendirmeler,
• Kadın ve erkek üreme sistemi için yapılan patolojik incelemeler,
• Gebeliğin son haftalarında görülen patolojik bulgular,
• Karaciğer, pankreas ve safra kesesinde görülen tümör oluşumları,
• Akciğer hastalıkları için patolojik inceleme yapılması gereken durumların tespiti,
• Hücre yapısını bozan sağlık sorunları,
• Boşaltım sistemini etkileyen ve patolojik analiz gerektiren sağlık sorunları,
• Göz sağlığını etkileyen hastalıklar,
• Kalp ve damar hastalıkları,
• Kan hücrelerini olumsuz etkileyen patolojik sağlık sorunlarıdır.

İnsan vücudu hücrelerden meydana geldiği için tıbbi patoloji bölümü neredeyse her sağlık sorunu ile ilgilenmektedir. Ancak patolojik inceleme yapılmasını gerektirmeyen hastalıklar, ilgili poliklinik doktorları tarafından teşhis ve tedavi edilir. 

Tümöral oluşumlar, kanser hastalıkları, kitle saptanması, doku tahribatları ya da organ işlev bozuklukları gibi durumlarda hastadan numune alarak incelenmesi hayati önem taşımaktadır.

Tıbbi Patoloji Bölümü Hangi İnceleme Yöntemlerini Kullanır?

Tıbbi patoloji bölümü, hastalardan alınan numunelerin doğrudan (çıplak gözle) ya da mikroskobik olarak incelemesini yapmaktan sorumlu tıp branşıdır. 

Bu incelemeler için kullandıkları yöntemler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Mikroskobik İnceleme: Hastalığın görüldüğü bölgeden alınan örneklerin mikroskop altında detaylı şekilde analiz edilmesi işlemidir. Bu sayede hücrelerde ve dokularda meydana gelen farklılıklar en doğru şekilde saptanabilir.
  
• Makroskopik İnceleme: Otopsi ya da ameliyat gibi işlemler sırasında vücuttan alınan parçaların doğrudan incelenmesidir.
  
• Histopatolojik İnceleme: Dokuların ışık mikroskobu ile incelenmesi işlemidir. Alınan örneklerin bloklanması, kesilmesi, boyanması ve işlenmesi gibi adımlarla yürütülür. Bunun için antikorlar ve bağışıklık işaretleyicilerden yardım alınır. Hastalıkların kesin teşhisinde oldukça etkili bir yöntemdir.
  
• Elektron Mikroskobu İncelemesi: Işık mikroskobu ile analiz edilemeyen vakalarda tercih edilir. Bu sayede elektron demetlerinin, mikroorganizmaların ve virüslerin doğrudan incelenmesi mümkün hale gelir.
  
• Moleküler Biyolojik İnceleme: Özellikle kanser hastalıklarının teşhis edilmesi, hastalığın hangi evrede olduğunun belirlenmesi, uygulanacak tedavi yönteminin seçilmesi ve kansere neden olan genetik faktörlerin saptanması gibi konularda oldukça etkili sonuçlar doğurmaktadır.
  
• Sitolojik İnceleme: Hücrelerin doğduğu andan ölümüne kadar geçen döngü dahilinde yapılan incelemelerdir. Organlar ve dokular değil, doğrudan hücrelerin analiz edilmesi yöntemiyle uygulanır. Kanser hastalıklarının erken teşhisi için oldukça önemli bir yöntemdir.
  
• Akış Sitometri Yöntemi: Hücrelerin ayrılması, sayımı ve biyolojik olarak kimlik kazanabilmesi için uygulanan bir yöntemdir. Hücre tiplerinin ayrılabilmesi, hastalıkların teşhis ve tedavisi için hayli önem taşır.
  

Tıbbi patoloji bölümü tarafından yapılan uygulamalar, numunelerin alındığı bölge ve şüphelenilen hastalıklara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. 

Bu nedenle hasta şikayetleri ve semptomları da göz önüne alınmalıdır.