Antropometri Nedir?

Antropometri, insanların vücut ölçüleri ile ilgilenen bilim dalıdır. Yunan kökenli olan antropometri kelimesi anthropo yani insan ve metrikos yani ölçme kelimelerinin bir araya gelmesi ile türemiştir. Antropometri, kişilerin doğdukları coğrafya, yaşadıkları ortam, yaş ve meslek grupları gibi pek çok farklı etkene bağlı olarak vücut tiplerini ve ölçülerini inceler. Bu bilim dalı, vücudun belirli bölgelerinin kalınlık, uzunluk ve genişlik gibi ölçülerini yakından incelemektedir.

Antropometri, günlük yaşantımızda kullandığımız ürünlerin üretimlerinde kullanılan ölçüler için de belirleyici bir bilimdir. Örneğin kullanılan bir telefonun ideal boyutu veya bir masanın ideal yüksekliği antropometri ölçülerine göre belirlenmektedir. Dünya üzerinde pek çok farklı alanda günlük yaşantımızda karşımıza çıkan antropometri ölçüleri kişinin hem hareketsiz hem de hareket halindeyken yapılan ölçümleri sonucunda ortaya çıkar. Antropometri sabit bir ölçü değil tüm çevresel ve coğrafi koşullara göre oluşan farklı ölçüleri inceler. Böylelikle coğrafi farklılık sebebi ile o ülkedeki ürün ölçüleri de değişkenlik gösterebilir.

Antropometri Türleri

Antropometri bilimi, insan ölçülerini iki farklı alanda incelemektedir. Bunlar statik ve dinamik boyutlardır. Bu ölçümler sonucunda insanların vücutlarının farklı bölümleri farklı pozisyonlarda ölçülür ve incelenir. Bu ölçümler sonucunda insan vücudunun hareketsizken ve hareket halindeykenki tüm ölçüleri saptanır ve günlük yaşamda ihtiyaç duyulan ürünler yapılan bu ölçümler doğrultusunda üretilebilir.

Statik Antropometri

Statik ölçümler kişi statik pozisyonda iken yapılan ölçümlerdir. Yani bu ölçümler esnasında kişi sabit ve hareketsiz durmalıdır. Yapılan araştırmalar sonucunda insan vücudunun 970 farklı statik ölçümü saptanmıştır. Statik ölçüler genellikle eklemler ve kemikler arası ölçülerden oluşmaktadır, fakat zaman zaman baş çevresi, boyun uzunluğu gibi ölçüler de bu alanda değerlendirilebilmektedir. Statik ölçüm sonuçları kişiler için telefon, kulaklık ve eldiven gibi ürünlerin tasarımları için kullanılmaktadır. Statik antropometri pek çok çalışma alanında kullanılabilir. Örneğin okul masalarına uygun sandalyelerin üretilmesi veya kitap boyutlarının belirlenmesi gibi günlük hayatta pek çok yerde karşılaşabiliriz.

Dinamik Antropometri

Dinamik antropometri ölçüleri kişilerin dinamik pozisyonlardayken verdiği ölçümleri inceler. Günlük yaşamda iş ortamında veya sosyal yaşamda hareket halindeyken gereksinim duyulabilen giysi ve araçlar vardır. Bu ürünlerin doğru ölçülerde üretilebilmesi adına kişinin söz konusu eylemleri yaparkenki maksimum ve minimum ölçülerinin belirlenmesi gerekir. Özellikle sanayi sektöründe bu bilim dalı büyük önem taşımaktadır. Kişilerin oturur pozisyonda veya ayakta dururken çevrelerindeki ürünlere yönelme, eğilme ve uzanma gibi aktiviteleri dinamik antropometre ile ölçülmektedir.

2. Ergonomi Nedir?

Ergonomi bilimi, bireylerin psikolojik ve fiziksel özelliklerinin incelenmesi ve bu incelemeler sonucunda kişinin çevreyle ve makineler ile uyumunun ölçüldüğü bilim dalıdır. Kişilerin günlük hayatta sık sık duydukları ergonomi kelimesi, yatak veya koltuklar için kullanılabilir. Bir ürünün ergonomik olması, o ürünün insan vücudu ölçüleri ve psikolojisi ile doğrudan uyumlu olması anlamındadır.

3. Ergonomi ve Antropometri Arasındaki İlişki

Antropometri bilimi bireylerin vücut ölçülerinin incelenmesini hedefler. Ergonomi ise incelenen bu vücut ölçüleri ile çevrenin ve makinelerin uyumunu inceler. Bu sebeple iki bilim dalı birbirine yakından bağlıdır. Ergonomi incelemeleri yapılırken antropometri ile bulunan bulgular kullanılır ve araştırmalar bu doğrultuda gerçekleştirilir. Antropometri, insanların kullanıma uygun ürünlerin üretilmesini hedefler. Aynı şekilde ergonomi de kişinin bu ürünler ile uyumunu inceler. Bir çok tasarım ve üretim eğitimi sırasında antropometri ve ergonomi dersi birbiri ile bağlantılı olarak verilmektedir.

4. Antropometri Ölçüleri

Antropometri ölçümleri kişinin vücudunun ayakta ve otururken farklı pozisyonlarda ölçülmesi ile ortaya çıkartılır. Ölçümler kalınlık, uzunluk, çevresel uzunluk, yükseklik ve genişlik gibi pek çok farklı açıdan ölçüyü kapsamaktadır. Vücudun yüksekliği, kişinin ayakta dururken yerden baş tepesine kadar olan alan ile ölçülür. Kişi oturur pozisyonda ise ayağın yere değdiği ilk noktadan baş tepesine kadar olan aralık ölçülür ve yükseklik belirlenir. Genişlik ise kişinin enine ve çapraz ölçümleri sonucunda ortaya çıkan ölçülerdir. Kalınlıklar, vücudun çıkıntılarının ölçülmesi ile ortaya çıkartılırken düşüklükler ise omuz, bel ve kalça arasındaki mesafenin ölçülmesi ile ortaya çıkartılır.

Ölçülerin daha kolay adlandırılabilmesi adına 24 adet referans noktası belirlenmiştir. Bu referans noktaları baz alınarak ölçümler farklı açı ve yönlerde gerçekleştirilebilir. Statik ölçümler kişinin yapısal ölçüleri olarak kabul edilirken dinamik ölçümler ise fonksiyonel vücut ölçüleri olarak kabul edilmektedir.

5. Antropometri Örnekleri

Günlük yaşantımızda antropometri örnekleri farklı alanlarda karşımıza çıkmaktadır. Örneğin kullanılan cep telefonlarının boyutları, kablo uzunlukları, masa ölçüleri bu bilime göre belirlenmektedir. İş esnasında masada oturan bir bireyin aynı masada duran telefona erişebilmesi için ne kadar uzanması gerektiği dinamik antropometri ile ölçülmektedir. Aynı şekilde bir kulaklığın ne kadar uzun olması gerektiği ve kişinin cebinden kulağına kadar uzanabilmesi için yeterli oranın sağlanması ise statik antropometri ile ölçülmektedir. Antropometri ölçüleri pek çok farklı etkene göre çeşitlendirilebilir. Tüm bireylerin vücut ölçüleri farklı olduğundan ideal ölçülerin uzmanlar tarafından belirlenmesi bu bilim dalını ortaya çıkartır.