Biberon Çürüğü

Biberon çürüğü ya da erken dönem çocukluk çağı çürükleri, bebeklerin ve çok küçük çocukların süt dişlerinin şiddetli bir şekilde çürümesidir. Tedavisi çocukların yaşına ve diş çürüklerinin ciddiyetine göre değişir.

Biberon Çürüğü Nedir? 

Biberon çürüğü ya da erken dönem çocukluk çağı çürükleri, bebeklerin ve çok küçük çocukların (12-24 aylık) süt dişlerinin şiddetli bir şekilde çürümesidir. Süt dişlerinin gün içinde ve özellikle geceleri şekerli sıvılar ile temas halinde olması sonucunda biberon çürüğü gelişmektedir.  

Çürük yapan bakteriler, anneden ya da bebeğin bakımını üstlenen kişiden direk olarak bebeğe geçebilmektedir. Gece boyunca şekerli sıvı (anne sütü dahil) ile beslenen bebeklerin dişlerinde şekerli sıvılar birikir. Özellikle geceleri bebeklerde tükürük salgısının azalması ile dişler daha az temizlenir. Bakteriler, dişlerde biriken şeker ile beslenerek ağız içinde asitli bir ortam yaratır. Bu oluşan asitli ortam nedeniyle dişler çürümeye başlamaktadır. 

Biberon çürükleri çürük görülme ihtimali zayıf olan diş yüzeylerinde (dişlerin dudak ve yanak yüzeyleri) etkindir. Genel olarak üst süt kesici dişlerde çürük ortaya çıkmaktadır. 

Biberon çürüklerinin gelişimi şu şekilde seyreder:   

• Süratli bir şekilde gelişirler

• Karakteristik olarak üst süt kesici dişlerde çürüme başlar

• Üst süt kesici dişleri etkilendikten sonra üst ve alt süt azı dişlerinde çürüme başlar

• Gelişen çürüme şiddetini artırarak alt kesici dişlerde etkili olur 

Süt dişleri, çocukların yaşamının ilk yıllarında çiğneme ve konuşma beceresi için önemli olmakla kalmaz, aynı zamanda dişlerin yetişkin dönemde sağlıklı ve düz bir şekilde gelişmesinde etkin rol oynamaktadır. Bebeklerin dişlerinde gelişen çürükler tedavi edilmediği takdirde çocukların hem ağız sağlığını hem de özgüvenini olumsuz yönde etkileyebilir. Biberon çürükleri erken dönemde teşhis edilirse bebeklerin dişleri sağlıklı gelişimine devam edebilir. 

Biberon Çürüğü Belirtileri  

Alt ön diş grubu tükürük vasıtayla temizlenir lakin üst kesici dişler şekerli sıvıların oluşturduğu havuz içerisinde uzun süre kalırlar. Bu yüzden üst kesici diş grubu çürüğün başladığı ilk kısımdır. Gerekli önlemler alınmadığında çürük oluşumundan üst çene dişleri ve zamanla alt diş grubu olumuz şekilde etkilenir.  

Çürümenin ilk evresinde diş minesinde beyaz noktalanmalar bir band şeklinde görülmektedir. Bu değişimi ebeveynlerin fark etmesi zor olmaktadır. Dikkatli bakıldığında bebek veya çocukların gülme hattında beyaz veya kahverengi/sarı tonlarda noktalar fark edilebilir. Çürümenin ikinci evresinde oyuk (kavitasyon) oluşur, üst azı dişleri çürür ve son evrede alt çenedeki kesici dişlerde de çürük oluşumu görülür. 

Genel olarak biberon çürüklerinin belirtileri şunlardır: 

Ağız kokusu

• Diş minesinde kahverengi, sarı ve siyah lekeler

• Diş etlerinde tahriş 

• Diş etlerinde kızarıklık ve kanama

• Enfeksiyona bağlı genel ateş

• Sıcak, soğuk veya tatlı gıdalar tüketimine bağlı olarak dişlerde gelişen hassasiyet

• Kronik (uzun süren) diş ağrısı

• Çiğnemede yaşanılan zorluk neticesinde beslenme bozuklukları

• Diş kayıpları 

Biberon Çürüğü Nedenleri 

Biberon çürüğü ya da erken dönem çocukluk çağı çürükleri gelişiminden gece boyunca tüketilen şekerli içecekler sorumlu tutulsada genel olarak birçok neden biberon çürüğü gelişiminde rol oynamaktadır. 

Karyojenik (çürük yapıcı) bakteri olan “Streptokokkus Mutans (SM)” pandemik bir enfeksiyon olarak varlığını sürdürür; yani herkeste bulunur ve çürüğün başlamasındaki rolü çok büyüktür. Çürüğün başlangıcında mutans streptokoklar etkili olsa da çürüğün ilerlemesinde etkili olan “Laktobasiller (LB)” isimli flora bakterisidir. Bu bakterilerin ürettikleri büyük miktardaki asit dişlerin hızlı bir şekilde mineral kaybetmesine (demineralizasyon) neden olurlar. Özellikle laktobasiller, kavitasyon (oyuk) olan dişte çürüğün ilerlemesinde etkilidir. 

Doğrudan enfeksiyon bulaşması genellikle anneden bebeğe şeklinde olmaktadır. Genellikle annedeki enfekte tükürük (çürük yapıcı bakteriler), annenin sıcak gıdaları ağzına alıp soğutup tekrar çocuğa vermesi şeklinde ya da öpme ile çocuklara kolayca geçmektedir. Bu bakteriler dişlerin sert yüzeyinde kolayca tutundukları için hızlı bir şekilde çoğalıp çürük yapabilmektedir. 

Yanlış beslenme alışkanlıkları çürük oluşumunda etkili bir nedendir. Gece boyunca alınan biberondaki şekerli veya ballı süt, uyku öncesinde ve gece boyunca verilen anne sütü (doğal şeker içerir) ve çocukların ağlamaması için verilen bal ya da reçele batırılmış emziğin çocuklarda yaygın çürükler oluşturduğu bilinmektedir. Gece beslenmesi, ağız içinde temizleme özelliği olan tükürük akışını azaltması ve yüksek seviyede laktoz (şeker) içermesi nedeniyle dişlerde mineral kaybına ve çürümeye yatkınlık yaratır. 

Rahim içinde gelişme geriliği, erken doğum, annenin sigara ya da uyuşturucu kullanması gibi nedenlere bağlı olarak diş minesinin normalden az miktarda gelişmesi çürük gelişme riskini artırmaktadır. 

Biberon Çürüğü Teşhisi  

Pedodonti (çocuk diş hekimliği) kliniklerine başvuran ailelerden ve bazen de çocuklardan alınan hasta öyküsü (beslenme alışkanlıkları, belirtiler vb.) ve derinlemesine yapılan fiziksel muayene ile biberon çürüğü teşhisi hızlı bir şekilde konulmaktadır. 

Biberon çürüğü yaşayan çocukların tipik hasta öyküsü yaşa ve dişte oluşan hasarın boyutuna bağlıdır. Genellikle diş çürüğü olan çocuklar, yemek yerken veya konuşurken şiddetli bir ağrı yaşarlar. Ayrıca çocuklarda diş çürüklerine bağlı gelişen yetersiz beslenme, konsantre eksikliği, konuşma ve heceleme bozuklukları, büyüme geriliği ve içe kapanma gibi ek belirtiler fiziksel muayene sırasında izlenebilir.

Fiziksel muayene sırasında çocukların mineral kaybı (demineralizasyon) olan üst kesici dişlerinde diş eti çizgisi boyunca siyah, sarı veya kahverengi noktalar görülebilir. Bu beyaz noktalar, lezyonlar ya da izler çürük habercisi olmasından ötürü dikkatlice incelenirler. Bunun nedeni çürük dişlerin sadece ağız boşluğu ile sınırlı kalmayarak tüm bedeni etkileme potansiyelidir. 

Ayrıca fiziksel muayeneye ek olarak panoramik ve periapikal röntgen filmi hastalardan istenebilir. Bazı vakalarda ciddi diş çürüklerinin sepsis ve solunum yolu enfeksiyonu yapma riski olmasından ötürü ayrıca kan testi veya göğüs röntgeni hastaların tanısında kullanılır.  

Biberon Çürüğü Tedavisi 

Biberon çürüklerinin tedavisi çocukların yaşına ve diş çürüklerinin ciddiyetine göre değişir. Başlangıç evresindeki çürüklerin erken teşhis edilerek diş üzerinde oyuk (kavitasyon) oluşturmadan önce tedavi edilmesi biberon çürüğü tedavisinin en önemli kısmını oluşturmaktadır. Başlangıç evresinde uygulanan tedavide mineral kaybı olan diş yüzeyinde tekrardan mineral depolanması (remineralizasyon) sağlanır. Diş minesinde mineral depolanmasını başlatan çürük önleyici ajanlar erken evrede tedaviye kullanılmaktadır. Ayrıca bu aşamada çocukların beslenme düzeni ve doktorun anneye vereceği önleyici rehberlik çok önemlidir. 

Flor, özellikle remineralizasyon tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Diş macunu, vernik, jel, solüsyon ve gargara şeklinde topikal flor takviyeleri kullanılabilir. Topikal flor uygulamaları günde iki kere diş fırçalaması ile yapılırsa tedavinin etkinliği artmaktadır. Florürlü vernik tedavisi hem içerdiği flor miktarı ile hem de yutma riskinin çok az olması nedeniyle en yaygın uygulanan topikal flor tedavisidir. 

Ayrıca yılda bir veya iki defa gümüş iyonu ile uygulanan flor tedavisi diş minesinde mineral kaybını önleyerek yeni çürük oluşumunun önüne geçtiği bilinmektedir. Gümüş iyonu ayrıca çürük yapan (karyojenik) bakterileri öldürme özelliğine sahip olsa da (bakterisit) dikkatli kullanılmadığında dişlerde renk değişimine neden olmaktadır. 

Daha ciddi vakalarda (doku kaybı) çürük gelişiminin önüne geçilmesi için tedavide beyaz kompozit restorasyon tercih edilmektedir. Bu şekilde hem yeni çürük hem de sekonder gelişebilecek çürüklerin önüne geçilebilir. Materyalin çevresinde doğal diş yapısı bulunmasından ötürü diş dikkatli bir şekilde fırçalanmaya devam edilir. 

Biberon Çürüğü Tedavi Edilmezse 

Kötü ağız hijyeni çocuklarda sağlıksız diş ve dişetlerine neden olurken geç kalınan tedaviler neticesinde ise daha geniş komplikasyonlar görülebilir. Çocuklar diş ağrısı ve hassasiyeti yüzünden yemekleri çiğneyemez, içecekleri içemez ve yutmada problemler yaşayabilir. Bu olumsuzluklar çocukların yetersiz beslenmesine ve ileride gelişim bozuklukları yaşamasına sebep verebilir. Gelişim bozuklukları çocukların arkadaşları arasındaki iletişimi bozarak onları sosyal ve psikolojik anlamda olumsuz etkileyebilir. 

Tedavi edilmeyen çürükler pulpitis (diş özünün iltihabı) ve diş apsesine dönüşerek kırmızı kan hücresi (eritrosit) yapımında görev alan eritropoetin metabolik seyrini etkileyerek kronik anemi ve büyüme geriliğine yol açabilir. Bazı ciddi vakalarda çürüğe bağlı streptokok enfeksiyonu kana karışarak kalbe ulaşır ve burada çoğalarak ‘İnfektif Endokardit” olarak bilinen enfeksiyona yol açabilir. Ayrıca yüksek ateş, zatürre ve idrar yolu enfeksiyonları gibi diğer organ ve sistemleri etkileyen komplikasyonlar görülebilir. 

Biberon Çürüğüne Ne İyi Gelir? 

• Çocukların bir yaşından itibaren gece beslenmesi azaltılmalıdır

• Gece boyunca şekerli içecek ve gıdalar kesinlikle verilmemelidir

• Biberon alışkanlığı olan çocuklara sadece biberondan su verilmelidir

• Bebekler 6. aydan itibaren biberon yerine bardaktan sıvı tüketmesi için desteklenmelidir

• Uzun süreli emzik kullanımından kaçınılmalıdır. Emzik asla bal, reçel veya pekmeze daldırılarak bebeklere verilmemelidir 

• Bebek veya küçük çocuklar yemek yedikten sonra su içmelidir

• Çocuklara verilen şekerli sıvıların miktarı sınırlandırılmalıdır

• Beslendikten sonra bebeklerin diş etleri hijyenik nemli bir bezle temizlenebilir

• Doktorun uygun gördüğü dış fırçası ve diş macunu ile diş temizliği yapılmalıdır

• Bebekler 6. aydan itibaren (en geç 1 yaş) düzenli bir şekilde diş hekimi tarafından muayene edilmelidir

• Karbonhidratlı gıdalar yerine sebze, meyve ve lifli besinler verilmelidir

• Çürümenin erken belirtilerini görmek için çocukların diş ve dişetlerine düzenli olarak bakılması önemlidir

• Çocuklar genellikle ilkokul çağına kadar yetişkin birey kontrolünde dişlerini günde iki kez düzenli olarak fırçalamalıdır  

Biberon Çürüğüne Ne İyi Gelmez? 

• Bebeklerin gece boyunca biberon ile uyuması

• Biberon içindeki süte bal, pekmez veya reçel ilave etmek

• Beslenme sonrasında bebeklerin dişlerini temizlememek

• 1 yaşından itibaren çocukların diş kontrollerini yaptırmamak

• Meyve ve sebzeden uzak karbonhidrat ağırlıklı beslenme

• Çocukların erken yaşta diş fırçalama alışkanlığının olmaması

• Çocukların sık sık şekerli gıda ve meyve suları tüketmesi

• Anne ya da bakıcının ağız sağlığına dikkat etmemesi nedeniyle çürük yapan bakterilerin bu kişilerden çocuklara geçmesi

• İlk süt dişinin sürmesi ile bebeklerin düzenli ağız bakımının yapılmaması  

Biberon Çürüğü Ameliyatı 

Özellikle süt dişlerinin ağrı, şişlik ve kızarıklık yaptığı vakalarda kanal tedavisi (pulpektomi) mümkündür. Dişte bakteriye yönelik yapılan tedaviden sonra süt dişlerine özel dolgu maddesi yerleştirilir. Dolgu maddesi hem süt dişlerinin köklerinin erimesini hem de süt dişleri yerine gelecek kalıcı diş köklerinin olgunlaşmasını sağlar.

Ciddi enfeksiyon ve doku kaybı olan süt dişleri çekilebilir, oluşan boşluk yer tutucular ile doldurularak hem yer kaybı önlenir hem de çocukların çiğneme fonksiyonları normal bir şekilde gelişir. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Biberon Çürüğü

Erken çocukluk çağı çürükleri olarak bilinen biberon çürüğü, bebeklerin doğumundan 6 yaşına kadar olan sürede 1 ya da birden fazla süt dişinde çürük veya çürük nedeniyle eksik diş görülmesidir. 

Biberon çürüğü, dişlerin uzun süre şekerli sıvalara maruz kalması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Özellikle gece boyunca biberon (şekerli, ballı veya pekmezli süt) ile beslenen çocuklarda çürük oluşma riski çok yüksektir. Uyku sırasında anne sütü ile beslenen çocuklarda da çürük oluşma riski yüksektir. Bebeklerin ilk süt dişi sürdükten sonra biberon ile beslenmemesi ve uyutulmaması çok önemlidir. 

Eğer erken dönemde biberon çürükleri teşhis edilirse dişlerdeki mineral kaybı ile başlayan oyuk (kavitasyon) oluşumu ile devam eden sürecin önüne geçilebilir. 

Biberon Çürüğü için Hangi Doktora Gidilir?

Çocuklar, biberon çürüğü ya da erken dönem çocukluk çağı çürükleri için genellikle 2-6 yaşları arasında pedodonti uzmanını (çocuk dişleri uzmanı) ziyaret ederler. Bebeklerin özellikle ilk yaşını almasını takiben düzenli olarak Pedodonti uzmanı (çocuk dişleri uzmanı) tarafından muayene edilmesi biberon çürüklerini önlemek bakımından çok önemlidir. 

Çocukların dişlerinde beklenmedik bir şekilde beyaz, sarı veya kahverengi noktalar görünmeye başlar veya çocuklar dişlerinde ağrı veya huzursuzluk hissederse bunlar biberon çürüğüne ait belirtiler olabilir. Buna benzer belirtileri olan çocukların en yakın zamanda pedodonti uzmanı tarafından muayene edilmesi gereklidir 

Diş ve çene ağrısı olan çocuklarda ayrıca yanaklarda şişme ve yüksek ateş görülüyorsa sistemik enfeksiyon riski göz önünde bulundurularak acil bir şekilde hastanelerin acil servisine başvurması gereklidir.

Makaleyi faydalı buldun mu?
1
0
Makeleyi Paylaşın