İnfektif Endokardit

İnfektif Endokardit Nedir?

İnfektif endokardit kalp kapakçıkları ve endokardiyumun enfeksiyona verilen isimdir. Endokard ise kalbin odalarını oluşturan iç yüzeyini kaplayan dokudur. İnfektif endokardit sıklıkla ağız yolu gibi vücudun başka bir odağından alınan bakteri veya mantarların kan dolaşımı yoluyla kalbe gelmesi ve kalpteki hasarlı alana yapışması ile ortaya çıkar. İnfektif endokardit tablosu hızlı tedavi gerektiren kalp kapakçıklarında tahribat oluşturan yaşam tehdit edici bir klinik tablodur. Tedavisinde ise antibiyotik ve bazı durumlarda cerrahi gerekebilir.

Bakteriyel endokardit: İnfektif endokardit geliştiren mikroorganizmalar bakterilerdir. Büyük çoğunluğu streptokok ve stafilokoklara bağlı gelişir.

Fungal endokardit: Kan dolaşımında saptanan etken mantarlar ise bu şekilde isimlendirilir. Sıklıkla damar içi ilaç kullanımı ile ilişkilidir. 

Akut İnfektif endokardit: Ani başlangıçlı çok kötü görünen hasta profili tablosu ile hastaneye başvurur. Ateş 39 derece ve üstüdür. Kalp normal olabilir.

Subakut İnfektif endokardit: Sıklıkla romatizmal veya doğumsal bir kalp kapak hastalığı üzerine gelişir. Hastalar akut vakalara kıyasla daha iyi görünümlüdür. 

Doğal kapak endokarditi: Kalbin doğal kapakçıklarından birinde gelişirse bu şekilde isimlendirilir.

Protez kapak endokarditi: Cerrahi kapak ameliyatı sonrası yapay kapakta İnfektif endokardit gelişmesine verilen addır. Kapak ameliyatından sonraki 1 yıl içinde gelişirse erken 1 yıldan sonra gelişirse geç protez kapak endokarditi denir.

Endokardit gelişiminin birçok nedeni olabileceğinden doktorunuz durumun gelişme nedenini kesin bir şekilde ifade edemeyebilir. Hastalık etkeni vücudunuza ağız, deri, bağırsak, solunum yolu ya da idrar yoluyla girmiş olabilir. Bununla birlikte bazı hasta gruplarında gelişim riski daha yüksek olup bu riskler başlıca; daha önce hasar görmüş kalp kapakçıkları, yapay kalp kapakçıkları veya diğer kalple ilişkili kusurları içerir.

İnfektif Endokardit Belirtileri

İnfektif endokarditin birtakım belirtileri enfeksiyon etkenine ve altta yatan kalp kapak hastalıklarına bağlı olarak aniden gelişebileceği gibi daha yavaş gelişen belirti ve bulguları da olabilir. Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. 

İnfektif endokarditin sık gelişen belirti ve bulguları aşağıda listelenmiştir:

• Ateş, titreme gibi grip benzeri belirtiler
• Kalbinizde bilinen seslere ek olarak yeni ortaya çıkmış üfürüm denilen ek sesler
• Yorgunluk, halsizlik
• Gece terlemesi
• Eklem ve kaslarda ağrı 
• Nefes darlığı
• Nefes alırken ortaya çıkan göğüs ağrısı
• Ayaklarınızda, bacaklarınızda veya karnınızda şişme
• Mide bulantısı, kusma
• Kilo kaybı
• Öksürük, boğaz ağrısı
• Baş ağrısı

İnfektif endokarditin ayrıca daha nadir görülen belirti ve bulguları bulunmaktadır. Bunlar:

• İdrarda kan (bazı hastalarda gözle görülebilir ancak idrar tahlilinde mikroskop ile gözle görülmeyen kan örnekleri de mevcuttur.)
• Dalakta hassasiyet
• Ayak tabanınızda ve avuç içlerinde kırmızı lekeler şeklinde beliren Janeway lezyonları
• El ve ayak parmaklarının tırnak yatağında kıymık şeklinde splinter hemorajiler
• El veya ayak parmaklarınızda deri altında yerleşim gösteren ağrılı ve kırmızı osler nodülleri
• Göz dibi incelemesinde optik diske yakın bölgede ortası beyaz çevresi kanamalı retinal lezyon olan roth spot lekeleri
• Deride, gözün beyaz kısmında veya ağız içinde minik mor veya kırmızı lekeler olan peteşiler

Yukarıda listelenen belirtiler sizde mevcut ise mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım almanız gerektiğini unutmayın. Özellikle kalp kusuru olan ve daha önce İnfektif endokardit geçirmiş riskli kişiler bu belirtilere karşı daha hassas davranmalı ve acilen doktora başvurmalıdır. 

İnfektif Endokardit Nedenleri

Hastalık etkeni mikroorganizma vücuda girdikten sonra kan dolaşımı yoluyla kalbe ulaşır ve hasarlı kalp kapakçığına yerleşir orada çoğalmaya başlar. Çoğunlukta etken mikroorganizma türleri belirlidir ancak bazen beklenmedik etkenler de bu klinik tabloya neden olabilmektedir. 

Genellikle insan bağışıklık sistemi vücuda giren zararlı mikroorganizma kan dolaşımına girdiği anda onu yok eder. Fakat bazen ağızda, boğazda, cilt ve bağırsakta yaşayan bakteriler uygun koşullar sağlandığında buna neden olabilir. 

Diş fırçalamak gibi diş eti kanamasına neden olan günlük aktiviteler bu kanayan yerden organizmanın kan dolaşımına girmesine neden olabilir. Özellikle diş ipi kullanmayan kişilerde veya diş etleri sağlıklı olmayanlarda risk artmıştır.

Mevcut bir enfeksiyon da buna sebep olabilir. Bakteriler ciltte bulunan açık yaralardan yayılabilir. Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon ya da iltihaplı bağırsak hastalığı gibi belirli bir bağırsak bozukluğu da bu bakterilerin kan dolaşımına girmesine olanak sağlayabilir.

Kateter varlığı. Bakteriler bazen kan dolaşımına doktorların vücuda sıvı enjekte etmek veya fazla sıvıyı toplamak amacıyla açtırdıkları kateter adı verilen ince bir tüp yoluyla girebilmektedir.

Dövme veya vücut piercingi için kullanılan iğneler. Endokardite neden olabilecek bakteriler dövme veya vücut piercingi için kullanılan iğneler aracılığıyla da kan dolaşımına girebilir.

Damar içi yasadışı uyuşturucu kullanımı. Kirlenmiş iğneler ve şırıngalar eroin ya da kokain gibi yasadışı damar içi uyuşturucu kullanan kişiler için özel bir endişe sebebidir. Genellikle yasadışı uyuşturucu madde kullanan kişilerin kullanılmamış, temiz iğne veya şırıngaya erişimi yoktur.

Bazı diş prosedürleri. Diş etinizi kesebilecek bazı diş prosedürleri bakterilerin kan dolaşımına girmesine fırsat verir. 

Bakteriler endokardiyum adı verilen kalbin astarı pürüzlü ise bu pürüzlü yüzeye daha kolay tutunur. Ayrıca hatalı, hastalıklı bir kalp kapakçığınız varsa İnfektif endokardit geliştirme ihtimaliniz daha yükselir. Bununla birlikte endokardit sağlıklı bireylerde de zaman zaman ortaya çıkar.

Kimler İnfektif Endokardit için Yüksek Risk Altındadır?

Kalbiniz sağlıklı ise İnfektif endokardit geçirme olasılığınız her ne kadar mümkün olsa da bu ihtimal oldukça düşüktür. Enfeksiyona neden olan mikroorganizmalar hasarlı veya cerrahi olarak yerleştirilmiş kalp kapakçıklarına veya pürüzlü endokardiyum yüzeyine yapışma ve çoğalma eğilimindedirler. 

En yüksek endokardit riski taşıyan kişiler aşağıdaki maddelerden herhangi birine sahip olanlardır:

• Yapay kalp kapakçıkları: Mikroorganizmalar normal kapakçık yüzeyine kıyasla protez (yapay) kapaklara çok daha kolay yapışmaktadır. 
• Doğuştan kalp kusurları: Anormal kalp kapakçığı ya da kalıtımsal kalp hastalıklarınız varsa yüksek riskli gruptasınız.
• İnfektif endokardit öyküsü: Daha önce bu hastalığı geçirmiş bireyler hastalık yüzünden kalplerinde gelişen hasara bağlı tekrar geçirme riski taşırlar.
• Hasarlı kalp kapakçıkları: Akut romatizmal ateş veya başka bir enfeksiyon sonucu kalp kapacıklarınızdan birine veya birkaçında zarar meydana gelebilir. Bu da sizi İnfektif endokardit açısından riskli gruba dahil eder.
• Damar içi yasadışı uyuşturucu kullanım öyküsü: İlaç enjekte etmek için kullanılan materyallerin endokardit yapabilecek organizmalarla kirlenmiş olma ihtimali yüksektir.

İnfektif Endokardit Teşhisi

Doktornuz tıbbi hastalık öykünüzü, hastalıkla ilişkili belirti ve bulgularınızı sorgulayacaktır. İnfektif endokardit tek bir pozitif faktörden ziyade birden fazla faktörün pozitifliğiyle tanı alır. Doktorunuz tanı için yardımcı aşağıdaki tetkiklerden birkaçını yaptırmanızı isteyecektir:

Kan tahlili: Kan dolaşımınızda mevcut bir mikroorganizma varlığını saptamak için kan kültürü testi kullanılır. Kan kültürü pozitifliği İnfektif endokardit tanı kriterleri arasındaki en önemli maddelerden biridir. Kan tahlilleri ayrıca anemi gibi (kırmızı kan hücresi eksikliği) bulgular için de önem arz eder. 

Ekokardiyogram: Ekokardiyogram kalbinizi görüntülemek için ses dalgalarından yararlanan bir görüntüleme yöntemidir. Bu tetkik genellikle enfeksiyonun kalbiniz üzerindeki sonuçlarını göstermek adına kullanılır. İki farklı ekokardiyogram tekniği vardır:

• Transtorasik ekokardiyogram: bu teknikte göğüs ön duvarından inceleme aparatı ile bir kalp görüntüsü elde edilir. Görüntüden enfeksiyona ait veya hasar bulgusu olup olmadığı incelenir.
• Transözofajeal ekokardiyogram: bu görüntüleme tekniğinde ise kalbin odalarına daha yakından bakma olanağı vardır. Bir tüp benzeri aletin ucuna görüntü dönüştürücü aparat takılarak yemek borunuzdan içeri girilir. Yemek borusu kalbin komşusu bir organ konumundadır. Bu tetkikle daha fazla görüntü elde edip değerlendirmeler açısından diğer teknikle bütüncül daha güvenilir sonuçlara erişilir. 

Elektrokardiyogram (EKG): EKG İnfektif endokardit tanısında kullanılan özel bir tetkik olmamakla beraber kalbin elektriksel aktivitesini etkileyen bir hasar oluştu ise bunu göstermek adına kullanılır. 

Göğüs Xray Grafisi: Göğüs röntgeni ile kalp akciğer boyutları hakkında fikir sahibi olunur. Eğer İnfektif endokardit kalbinizde büyümeye neden oldu ise bunu anlamak için kullanılır. Ayrıca enfeksiyonun akciğer yayılımı varsa bunu da tespit etmekte kullanılır.

Bilgisayarlı tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans (MRI): Enfeksiyonun odaklarını, etkilediği diğer organları görüntülemede yardımcı tekniklerdir.

İnfektif Endokardit Tedavisi

İnfektif endokarditli çoğu hastada antibiyotik tedavisi başarılı olmaktadır. Bazen hasarlanmış kalp kapakçıklarını onarmak, enfeksiyonun kalan belirtilerini temizlemek için cerrahi girişimler gerekebilmektedir.

Antibiyotikler: eğer İnfektif endokardit tanısı aldıysanız doktorunuz hastanede yatış ile uzun süreli damar içi antibiyotik tedavisi isteyebilir. Kan kültürü ile etken organizma saptanır ona uygun antibiyotik tedavisi başlanır. 

Damar içi antibiyotik tedavisine başlandı ise genellikle bir haftadan uzun süre hastanede yatış gerekebilir. Doktor kontrolünde antibiyotik tedavisine cevap alınıyor mu sorusu değerlendirilir. Genellikle birkaç hafta antibiyotik tedavisi kullanılmaya devam edilir. 

Ateş ve diğer ağır belirtileriniz gerilediği zaman hastaneden taburcu olursunuz ancak antibiyotik tedavinizi damar içi almaya devam edersiniz. Ayrıca doktorunuzun yakın takibinde tedavinin işe yarayıp yaramadığı açısından sürekli değerlendirilirsiniz. 

Aşağıdaki belirtilerden herhangi birinin varlığı tedavi doğal seyrinde ilerlerken tekrar ortaya çıkarsa tedavinin kötüye gittiğine işaret olabilir görüldüğü anda doktorunuza danışmalısınız:

• Ateş
• Titreme
• Baş ağrısı
• Eklem ağrısı
• Nefes darlığı

Ayrıca ishal kızarıklık kaşıntı gibi belirtiler yaşarsanız en kısa sürede doktorunuza bildirin bu belirtiler reçete edilen antibiyotiğe karşı vücut tepkiniz olabilir.

Antibiyotik tedavisine başlandıktan sonra nefes darlığı, bacaklarda ayak bileklerinde şişlik meydana gelmiş ise acilen doktorunuza danışın. Bu belirtiler kalp yetmezliğinin işareti olabilir.

Ameliyat: enfeksiyon kalp kapakçıklarına zarar vermiş ise tedaviden sonra yıllarca bazı şikayetleriniz ve komplikasyonlarınız olabilir. Bazen inatçı enfeksiyonun yerleştiği kalp kapakçığını değiştirmek gerekebilir. Mantar enfeksiyonuna bağlı gelişmiş ise yine cerrahi tedavi gerekebilir. 

Durumunuza göre biyolojik dokulardan yapılmış kapakçık ya da mekanik yapay kapakçıklar ile hasarlı doku değiştirilir. 

İnfektif Endokardit Tedavi Edilmezse

Endokardit tablosunda enfeksiyon bölgesinde bakteri kümeleri ve hücre parçaları oluşur. Bu kümelenmiş odaklara vejetasyon adı verilir. Kalp dışında bu vejetasyonlar beyinde akciğerde ve böbrekler gibi diğer organlarda da bulunabilir. Bunun sonucu olarak da birtakım komplikasyonlar gelişir. Bu komplikasyonlar: 

• Kalp yetmezliği
• İnme 
• Nöbet
• Felç
• Kalp, beyin ya da diğer organlarda apse gelişimi
• Pulmoner emboli (akciğer arterini tıkayan vejetasyona bağlı gelişir.)
• Böbrek hasarı
• Dalak büyümesi

İnfektif Endokardit Profilaksisi Nasıldır, Hastalık Gelişimi Nasıl Önlenir?

Önleme: Endokarditin belirti ve bulgularını bilin ve herhangi bir belirti gelişirse özellikle geçmeyen ateş, açıklanamayan halsizlik, her türlü cilt enfeksiyonu veya düzgün iyileşmeyen açık kesikler varlığında doktora başvurun.

Diş sağlığınıza özellikle dikkat edin. Dişlerinizi ve diş etlerinizi sık sık fırçalayın, diş ipi kullanın ve düzenli ağız ve diş sağlığı muayenenizi yaptırın.

Vücut piercingi veya dövme gibi ciltte enfeksiyona yol açabilecek prosedürlerden kaçının.

Profilaktik yani önleyici antibiyotik uygulaması: Bazı diş veya tıbbi prosedürler organizmaların akan dolaşımına girmesine izin verebileceğinden bu prosedürlerden önce antibiyotik almak hastalık gelişmesine yol açabilecek zararlı organizmaların yok edilmesine veya kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Özellikle bu antibiyotikle önleme uygulaması kalp ve kapakçık hastalığı olan yüksek riskli hasta gruplarında uygulanır. 

Endokardit riski altında iseniz doktorunuza ve diş hekiminize işlemlerden önce mutlaka bunu söylemelisiniz. Onlar işlem öncesi antibiyotik ihtiyacınız açısından sizi değerlendireceklerdir.

Tedavide kültür sonucuna göre çok çeşitli antibiyotik kombinasyonları yapılabilmektedir. Profilakside ise rutinde penisilin alerjisi olmayanlarda amoksisilin preparatları kullanılır. Alerjisi mevcut kişilere ise klindamisin tercih edilir. 

Çocuklarda İnfektif Endokardit

Çocuklarda erkek cinsiyet daha riskli sayılmaktadır. Yetişkinlerde genellikle romatizmal bir kapak hastalığının üstüne gelişen İnfektif endokardit, çocuk yaş gruplarında sıklıkla doğumda mevcut olan bir kalp hastalığının üstüne gelişmektedir. Yeni doğan ve küçük bebeklerde bu klinik tablo yetişkinlere kıyasla ne yazık ki daha ölümcül seyir gösterir. 

İnfektif Endokardit için Hangi Doktora Gidilir?

İnfektif endokardit hastalığı için kardiyoloji, kalp ve damar cerrahisi ya da enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji bölümlerinden randevu alabilirsiniz.

İnfektif endokardit acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir sağlık problemidir. Tedavi edilmediği zaman inme diğer organ hasarları kalp yetmezliği ve hatta ölümle sonuçlanabilmektedir. Hastalıkla ilişkili belirtileriniz mevcutsa ve İnfektif endokardit açısından yüksek riskli hasta grubunda iseniz mümkün olan en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.