Kalp Sintigrafisi Nedir?

Kalp sintigrafisi veya diğer adıyla Miyokard sintigrafisi; dinlenme ve egzersiz sırasında kalp kasına giden kan akışını inceleyen hassas bir tanı şeklidir. Bu görüntüleme tekniği, daralan koroner arterlerin (çoğunlukla damar sertliği sebebiyle koroner arterlerin daralması veya tıkanması) kalp kasındaki kan dolaşımı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesini sağlar ve genellikle stres testi sonrası yapılır.  Bir muayene yöntemi olan miyokard perfüzyon sintigrafisinde kalp kateterizasyonu (kalp damarlarının ya da boşluklarının içine kateter yerleştirilmesi işlemi) kullanılmamaktadır. 

Bu teknikle kalbin perfüzyonu yani kan akışı, dinlenme ve egzersiz sırasında radyoaktif olarak işaretlenmiş maddeler kullanılarak ölçülmektedir. Bu nedenle, koroner anjiyografi (kardiyak kateterizasyon) gibi invazif önlemler olmaksızın kalpte zayıflamış olan damarlı bölgeleri teşhis etmek mümkündür. Kalp sintigrafi, kalp kasının kendisinin kan akış koşullarını gösterirken, koroner anjiyografi kalp kasına kan sağlayan damarların durumunu görselleştirir. Özellikle koroner damarların daralmasının, kalp kasıyla ilgili bir dolaşım bozukluğuna sebep olup olmadığını netleştirmek için koroner kalp hastalığının (KKH) açıklığa kavuşturulmasını sağlamaktadır.

Kalp Sintigrafisi Ne İşe Yarar?

Kalp kası, yoğun bir kan damarı ağı olan koroner damarlar tarafından oksijen ve besinlerle beslenir. Göğüste basınç hissi veya yanma gibi olasılıkla kola yayılan semptomlar, koroner kalp hastalığı (CHD) olarak adlandırılan koroner arter hastalıkları için alarm sinyalleridir. Koroner kalp hastalığı açısından sorunlu olan koroner damarlar zaten tamamen bloke edilmiş olsa bile semptom göstermeyebilirler. Bunun yanında fiziksel efor (stres) altında göğüste nefes almada zorluk veya ağrı, koroner kalp hastalığının varlığına bir işarettir. Kalpte dolaşım bozukluklarının kalp sintigrafi ile zamanında tespiti, kalp ilaçları, vasküler dilatasyon veya baypas ameliyatı gibi önlemlerle kalp krizini önlemeye yardımcı olur. Yapılan bilimsel çalışmalara göre;  elde edilen sonuçlar her ne kadar şüpheli değilse bile, şayet kalp sintigrafisinde patolojik bulgular varsa, ilerideki beş yıl içinde kardiyak sorun yaşama riski yüzde birden azdır. 

Kalp sintigrafinin önemli olmasının nedeni, kalbin tek bir bilgisayarlı tomografisi (CT taraması) veya manyetik rezonans görüntülemesinden (MRI) daha belirgin bir şekilde görüntüleme yapabilmesidir. Özellikle diğer muayene şekilleri bir koroner arter hastalığını teşhisi için daha belirsiz değerler sağladığından dolayı(Koroner anjiyografi hariç), bu teknik doğru bir tanı koymak için büyük önem taşımaktadır. Ama unutulmamalıdır ki, bu yöntem yüzde yüz tanı koydurmaz. Bu test eğer normal bulunursa kişi tamamen normal denilebilir ve ek bir işleme gerek kalmaz ancak, test sonucuna göre kalbin beslenmesinde bir sorun olduğu anlaşılıyorsa, kesin tanı için Koroner Anjiyografi yapılması gerekir.

Test sırasında radyasyona maruz kalma oranı, koroner kateterizasyon muayenesinden önemli ölçüde daha düşüktür. Öyle ki; bu oran dünyadaki yıllık doğal radyasyona maruz kalma veya akciğerlerin CT(Bilgisayarlı tomografi) taramasına karşılık gelen oranla eşdeğerdir.

Kalp Sintigrafisi Nasıl Çekilir?

Kalp sintigrafisi, egzersiz veya farmakolojik stres testi + İstirahat Testi olarak 2 farklı şekilde yapılmaktadır. Bu test türleri istenme nedenine ve hastanın durumuna göre değişiklik göstermektedir. Egzersiz stres testi, genellikle en çok yapılan test türüdür. İlk olarak hastaya efor testi yapılır ve ardından kalp sintigrafisi uygulaması gerçekleştirilir. Hastaya uygulanan efor testinin amacı; kalp hızını artırmaktır ve bu test sırasında efor sarf edildiğinde kalpte bir ritim bozukluğunun olup olmadığı, efor kapasitesi, kalpte kan basıncı gibi veriler incelenmektedir. Efor testinin son aşamasında hastaya radyoaktif madde damardan enjekte edilir ve daha sonra hasta dinlenmeye alınır. Hasta dinlenirken ilk kalp sintigrafisinin görüntüleri oluşturulur ve dört saat sonra yeni görüntüler alınır. Son olarak efor testinden sonra çekilen ilk görüntülerle karşılaştırılır ve bu testin işlemleri tamamlanmış olur.

Farmakolojik stres testi ise genellikle efor testine giremeyen hastalara yapılmaktadır ve bu işlemde efor testinin yerine damardan ilaç verilmektedir. Verilen ilaç sonrası hastanın kalp atışları hızlanır ve aynı efor testinde olduğu gibi kalp hızlandıktan sonra nükleer ilaç enjekte edilir ve görüntülenmesi sağlanır. Bu görüntüler dört saat sonra alınacak yeni görüntülerler karşılaştırılır.

Kalp Sintigrafisinden Önce Dikkat edilmesi Gerekenler

Kalp sintigrafisinden yaklaşık 6 saat önce yeme ve içme kesilmelidir. Ayrıca yüksek sindirim aktivitesinden kaçınmak için sakız çiğnenmemeli ve tütün ürünleri tüketilmemelidir. Test öncesi hipertansiyon, diyabet, kalp ve epilepsi gibi kalıcı veya kronik hastalıkları olan hastalar, bu durumlarını ve kullandıkları ilaçlar hakkında bilgi vermelidirler. Bunun yanında hasta daha önce bu testi yaptırdıysa veya kalp için herhangi bir başka test uygulandıysa bunlarla ilgili testlerin sonuçları ve epikriz raporlarını (hekimden hekime gönderilen bilgilendirme notu)yanında bulundurmalıdır.  Eğer farmakolojik stres  testine girilecekse 3 gün öncesinden çikolata, kahve, çay gibi kafein içeren gıdalardan uzak durulmalıdır.

Kalp Sintigrafisi Hangi Bilgileri Sağlar?

Sintigrafiyi kullanarak, dinlenme ve egzersiz sırasında kalp kasına ne kadar kan geldiği görülmektedir. Dinlenme anındaki kayıtlar stres kayıtları ile karşılaştırılarak, kalbin her bölgesinin diğer bölgelere kıyasla, özellikle stres altında kanın daha iyi dolaşıp dolaşmadığı belirlenmektedir. Azalan kan akışı, bir koroner arterin daraldığının (kan akışının azaldığını gösterir), kalp krizi riskinin artığının bir göstergesidir. Önceki dönemlerde geçirilen kalp krizinden sonra, enfarktüsün (bir organın kan sızıntısı sebebiyle dolması) bıraktığı yara izinin ne kadar büyük ve geniş olduğu, enfarktüs bölgesinde minimum düzeyde kan akışının devam edip etmediği belirlenmektedir.

Kalp sintigrafisi sonucu elde edilen bu bulgular, kişinin cerrahi tedaviye uygun olup olmadığını belirlemektedir. Örneğin, kişiye baypas ameliyatı yapılıp yapılamayacağı veya bir STENT takılıp takılmayacağı belirlenir. Ayrıca ilave olarak, kalp kasının pompalama işlevini yerine getirip getirmediğini ve dolayısıyla kişinin fiziksel durumu hakkında da bilgi sağlayabilir. Örneğin, bir kalp krizinden sonraki pompalama işlevi, sağlıklı ve yeterince perfüze edilmiş dokudaki kadar iyi değildir.

Kalp Sintigrafisi Yan Etkileri

Kalp sintigrafisi yan etkileri; normal radyografide olduğu gibi verilen radyoaktif ilacın etkileri ile aynı oranda yani çok düşük radyasyona maruz kalmaya neden olur. Radyoaktif maddeye karşı alerjiler gibi yan etkiler, X ışını kontrast maddelerine kıyasla son derece nadirdir.

Bunun yanında efor testi, kalp hastalığı olan hastalarda bile nadiren olası bir komplikasyona neden olabilir. Mümkün olan en yüksek stres seviyesine ulaşmak sonuçların doğruluğu ve kapsamlılığı için önemlidir. Sadece 10.000 ila 20.000 muayenede bir, tedavi gerektiren bir kardiyak aritmi sorunu veya kalp krizi beklenebilir. Örneğin, ortopedik hastalıklarda olduğu gibi kişiye bisiklet ergometresinde ölçülen bir efor testi yapmak mümkün değilse, stres yapay olarak koldaki bir damara enjekte edilen özel bir ilaçla sağlanabilir. Bu ilaçların etkileri her ne kadar nadir olsa da, iyi takip edilmelidir çünkü baş dönmesi, çarpıntı, göğüs ağrısı ve solunum sorunları gibi yan etkiler olabilir. Stres testinden hemen sonra enjekte edilen bir panzehir yoluyla (ilacın etkisini geçersiz kılar), bu yan etkiler genellikle hemen kaybolmaktadır. Ayrıca hasta efor testi sırasında, tıpkı egzersiz EKG'sinde olduğu gibi izlenmektedir.

Kalp Sintigrafisi Sonuçları

Kalp sintigrafisi sonuçları yedi ve on dört gün içinde sonuçlanmaktadır ve sonuçlar değerlendirilirken ilk olarak stres sonrası ve istirahat halinde kan akışında bir farklılık olup olmadığı kontrol edilmektedir. Dinlenme sırasında kalbe giden kan miktarı normal, fakat stres anında kan akışı azalıyorsa bu durum muhtemelen kişinin koroner arter daralması olduğu ve hastada tersinir miyokard iskemisi oluşturduğunu gösterir.

Teşhis sonrası kalbin çeşitli bölgelerindeki kan akışı izlemeye alınarak hangi arterde daralma olduğu tespit edilmektedir. Stres ve istirahat anında kalbin ihtiyaç duyduğu kan akışı sağlanabiliyorsa bu durum hastanın herhangi bir koroner arter hastalığı olmadığı anlamına gelmektedir. Veya hastanın kan akışı hem istirahat hem de stres anında yeterli değilse  hastanın daha önceden miyokard enfarktüsü olduğunu göstermektedir.

Kalp Sintigrafisi Sonrası Yapılması Gerekenler

Kalp sintigrafisi esnasında, görüntüleme sağlamak amaçlı verilen radyoaktif madde radyasyon içermektedir, ancak bu kişiye zarar verecek düzeyde değildir. Bu ilacın işlem sonrası bu ilacın vücuttan atılması büyük oranda idrar ve dışkı ile gerçekleşirken, kalan kısmı da diğer yollarda(tükürük ve ter) olmaktadır. Bu yüzden bu uygulama sonrası kişinin tuvaleti kullandıktan sonra bol su ve sabun ile ellerini iyice yıkaması, ardından tuvaleti bol su ile temizledikten sonra sifonu 2-3 kez çekmesi gerekmektedir. Çünkü her ne kadar zamanla dönüşüm sonucu bu radyoaktif madde oranı azalsa da, çevredeki kişilerin gereksiz bir radyona maruz kalmaması için bu detaya dikkat etmesi gerekir.

Bunun haricinde kalp sintigrafisi sonrası yapılması gerekenler; tetkik sonrası bir süre çevredekilerle temasta araya en az bir metre mesafe koyulması, emziren annelerin emzirmeyi belirtilen süre kesmesi, bebek veya çocuklara yemek yedirmekten ve yakın temastan kaçınılması, hamilelerden uzak durulması ve tavsiye edilen ilaçların düzenli olarak alınması şeklinde sıralanabilir. Bunun yanında belirtilen bu kısıtlamaların süresi doktor tarafından belirlenmekte ve hastaya işlem sonrası bildirilmektedir.