Trigliserid

Trigliserid Nedir?

Trigliserid, kanda bulunan bir tür lipit (yağ) türüdür. Vücut, besinlerden aldığı ve hemen kullanmayacağı kaloriyi trigliseride dönüştürerek yağ depolarında muhafaza eder. Bu yağ depolarına genellikle açlık durumu, hormon üretimi ve fazla enerji harcanması sonucunda ihtiyaç duyulur. Kalp sağlığının incelenebilmesi için trigliserid formunda depolanan yağlar, kolesterol ve tansiyon ile birlikte değerlendirilir. 

Yağ depoları oluşurken fazla karbonhidrat alımı, yağ açısından zengin besinlerin gerektiğinden çok miktarda tüketilmesi veya lipit düşmesi durumlarında trigliserid farklı formlarda izlenmektedir. Aynı zamanda lipit türü, kandaki hormon salgılayan bezleri koruyan endokrinin çalışma mekanizmasından sorumludur. Önemli bir kan parametresi olan trigliserid, tam kan sayımlarında düzenli olarak incelenebilir.  

Trigliserid Kaç Olmalı?

Trigliserid normal değerlerinin saptanması ve sağlıklı bir bulgu konulması için LDL (kötü) , HDL (iyi) ve VLDL birlikte incelenir. Öncelikle bu değerlerin desilitre başına miligram şeklinde ölçüldüğü bilinmelidir. Yetişkin ve sağlıklı bir bireyde olması gereken normal düzey; tek başına trigliseridin 150mg/dL’den az olmasıdır. 

LDL kolesterolün 130 mg/dL’den, HDL kolesterolün ise kadınlarda 50mg/dL’den, erkeklerde 40mg/dL’den düşük olması beklenir. Ek olarak total kolesterol de incelenerek 200 mg/dL’den az olması halinde, trigliserid değerlerinin normal izlendiği belirtilir. Trigliserid normal düzeylerde seyretmezse, kalp hastalıkları hakkında incelemeler başlatılabilir ve düzenli takip talep edilebilir. 

Trigliserid Nasıl Ölçülür?

Kan lipitlerinin ölçülmesi için lipit paneli adı verilen trigliserid testi yapılır. 12 saatlik açlığın ardından kan testiyle trigliserid değerleri kontrol edilir. İyi, kötü, toplam kolesterolün yanı sıra trigliserid düzeyleri ele alınarak bir kanıya varılır. 12 saat açlık istenmesinin sebebi; yemeklerden sonra trigliserid değerlerinin kan testinde normal referans aralığında çıkmasıdır. Tüm detaylar incelenip sonuçlar alındıktan sonra çeşitli hastalıklara sebebiyet veren trigliserid düşüklüğü veya yüksekliği ortaya çıkabilir. 

Kan lipitlerinin düşük çıkması, çoğu zaman trigliserid ilaç kullanımı sonucu oluşur. 50 mg/dL’den düşük çıkan parametreler, trigliserid düşüklüğü varlığını gösterir. Değerler 35 mg/dL’den daha düşük seyrediyorsa aşırı trigliserid düşüklüğü tanısı konur. Yağ depolarındaki aşırı derece düşüşe, genellikle az yağlı besin tüketimi neden olur. 

201mg/dL üzerinde çıkan trigliserid ise kalp hastalıklarına işaret ettiği için takip önerilir. Genetik faktörler, risk unsurları ve aile hikayesine bağlı olarak risk oranları irdelenir ve detaylı inceleme başlatılır. Hipertrigliserid durumunda kolesterolle birlikte ele alınan değerlerde trigliserid 500mg/dL’nin üzerindedir. Trigliserid yüksekliği yaşayan kişilerin yağ dolaşımı yavaşlar ve depolara yağ taşınmasında zorluk yaşandığı için vücutta hasarlar meydana gelir. 

Hamilelikte Trigliserid Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelikte kan sayımı testleri yapılırken trigliserid ile beraber kolesterol düzeyleri de değerlendirilir. Hamilelikte bu değerlerin normalin biraz üzerinde çıkması makul kabul edilirken, aşırı yüksek seviyelerde seyretmesi pıhtı oluşumu ve damar tıkanıklığına sebep olabileceğinden takibi yapılır. Yağ türlerinin vücutta fazla bulunması durumuna damar sertliği de denilmektedir. 

2. ve 3. Trimester döneminde trigliserid ve iyi-kötü kolesterol seviyeleri yüksek çıkmaya başlar. Bu alışılagelmiş bir durumdur. Hamilelik sona erdikten sonraki birkaç hafta içinde kandaki parametrelerin çoğu normal seyrine döner. Aşırı yüksek çıkan yağ limit değerleri kontrol altına alınmazsa; bebekte zeka geriliği ve kalp hastalıklarına neden olabilir.

Bebeklikte Trigliserid Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklerde trigliserid genellikle normal düzeyde seyreder ve yaklaşık 3 yaşına kadar kolesterol seviyelerinde artışa pek rastlanmaz. 170 mg/dL’nin altında çıkması gereken trigliserid değerlerinde farklı sonuçlarla karşılaşıldıysa uzman takibi önerilir. 

Aile hikayesi göz önünde bulundurularak, ebeveynlerde kronik kalp hastalığı, genç kalp krizi geçirme öyküsü, yüksek yağ oranları gibi durumlar varsa bebek rutin kan testleri ile kontrol edilir. 

Trigliserid Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Yapılan kan testleri sonucunda 50mg/dL ve 35mg/dL altında çıkan trigliserid değerleri, düşük ve aşırı düşük olarak değerlendirilir. Çoğu zaman değerin düşük çıkması tek başına bir anlam ifade etmez. Trigliserid düşüklüğü nedenleri ve düşüklüğüne sebep olan hastalıklar aşağıdaki gibidir;

• Gıda yetmezliği (yetersiz beslenme)
• Bazı ilaçlar
• Hipertiroid 
• Aşırı yağsız beslenme alışkanlığı
• Sindirim sorunları
• Malabsorbsiyon sendromu (kötü emilim)
• Karaciğer yetmezliği
• HIV 
• Kanser türleri

Trigliserid Düşüklüğü Belirtileri

Tek bir belirti trigliserid düşüklüğünü direkt olarak ifade etmese de yapılan incelemeler sonucunda şu belirtiler tanı ve tedavi için dikkate alınır; 

• Üşüme 
• Uyuşukluk hissi
• Cilt sorunları (kuruluk, esnekliğin kaybolması, incelme gibi)
• Saç sorunları (kırık ve cansızlıkta artış)
• Kas kütlesi kayıpları
• Çok sık hasta olmak
• İshal
• Şişkinlik
• Kilo kaybı

Trigliserid Düşüklüğü Tedavisi

Trigliserid tedavisi, düşüklüğün ana sebebi belirlendikten sonra uygulanır. Örneğin; Hipertiroid kaynaklı ve bu hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlardan ötürü değerlerde düşüş yaşandıysa, uzman hekim tarafından ilaç değişimi yapılır. Hipertiroid tanısı yeni konduysa, trigliserid seviyelerinin normal düzeye çıkması için uygun ilaçlar verilir. 

Fazla yağ alınmaması ve yetersiz beslenme sebebiyle değerlerde düşüş yaşandığı tespit edildiyse; diyet programı çıkarılarak besin takviyesi sağlanır. Kişilerin doktor kontrolünde hazırlanan trigliserid diyeti uygulaması ve ihtiyacı olan yağ lipitlerini alması bu aşamada önemlidir. 

Trigliserid Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

Kanda Trigliserid düşüklüğü çoğu zaman sağlıksız bir beslenme programına işaret eder. Aynı zamanda bazı düzenli kullanılan ilaçların yan etkisi de değerlerin azalmasına neden olur. Trigliserid seviyelerinin yükselmesi için uygulanması önerilenler şu şekildedir;

• Sağlıklı yağları tüketmeye başlamak
• Kilo vermek için ekstra çaba harcanıyorsa, diyetisyen eşliğinde sağlıklı diyet programı uygulamak
• Alkol tüketimini azaltmak
• Sindirimi zor olan gıdaları tüketmemek
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek

Trigliserid Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Trigliserid denilen yağ türleri, vücudun daha sonradan kullanması için depolanır. Depolama olmazsa, uzun açlık durumlarında vücut bu yağları kullanamaz ve kendini savunamaz hale gelir. Böylece yavaş yavaş bağışıklık sistemi düşer ve kişinin hastalıklara yakalanma riski artar. Bazı vitaminlerin vücutta tutunabilmesi için yağlardan destek alması gerekir. 

Bağışıklık sistemini destekleyen ve vücudun çeşitli alanlarını korumaya yarayan vitaminler, yağ türleriyle desteklenmezse çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir. Sağlıksız beslenme sonucu fazla kaloriyi trigliserid olarak depolayamayan vücut, depoları eriterek savunmasız hale gelir. 

Trigliserid Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Trigliserid yüksekliğinin en büyük etkisi kalp hastalıklarına davetiye çıkarmasıdır. Yüksekliğin yaşandığı durumlarda arter duvarlarında kalınlaşma meydana gelir ve damar sertleşmesi yaşanır. Bunun en büyük nedeni sağlıksız beslenmedir. Kontrolsüz diyabet de değerlerin yükselmesine neden olur. Aşırı yağ tüketiminin yanı sıra sağlıksız yağ ile sürdürülen beslenme düzeni, trigliserid ve beraberindeki kolesterol seviyelerinin üst düzeye çıkmasında etkilidir. 

Trigliserid yüksekliğine sebep olan başlıca nedenler ve hastalıklar;

• Obezite ve aşırı kilo
• Böbrek hastalıkları
• Alkolizm
• Östrojen seviyelerinin artması için kullanılan düzenli ilaçlar
• Aşırı karbonhidrat tüketimi
• Aşırı şeker tüketimi
• Hipertiroid
• Beta-blokerlar
• Retinoid kullanımı
• Kortikosteroid
• Diüretikler
• Sigara kullanımı
• Tip 2 diyabet
• Genetik hastalıklar
• Karaciğer hastalıkları

Trigliserid Yüksekliği Belirtileri 

Trigliserid yüksekliğinin belirtileri genellikle uzun zaman kendini göstermez ve bu nedenle anlaşılamayabilir. Kan testlerinde yüksek ve aşırı yüksek değerlerle beraber görünen belirtilerin başında pankreas iltihabı gelir. Pankreas iltihabı olan kişilerde kan sayımına özellikle bakılarak trigliserid değerlerinin etkilenip etkilenmediği incelenir. 

Bu belirti haricinde sıklıkla rastlananlar; baş ağrısı, sürekli oluşan yorgunluk hissi ve nodül oluşumudur. Nodül oluşumu ise genellikle dirsek ve diz eklemlerinde meydana gelir. Aşırı trigliserid yüksekliği teşhisi konan kişiler bu belirtileri gösteriyorsa, kalp ve damar hastalıklarının yanı sıra ciddi sağlık sorunları baş gösterebilir.

Trigliserid Yüksekliği Tedavisi

Kan lipitlerinin olması gereken değerlerde izlenmemesi durumunda tedavi süreci başlatılır. Aksi halde kalp hastalıkları, böbrek ve karaciğer hastalıkları kaçınılmazdır. Rutin yapılan kan testleriyle trigliserid yüksekliğine sebep olan durumlar ve varsa kronik hastalıklar ele alınarak ilaç kullanımına başlanır. Yaşam tarzının da etkili olduğu trigliserid yüksekliğinde, değerlerin düşürülmesi için kişiye sağlıklı bir beslenme programı tanımlanır. 

Obezite tanısı konmuş kişiler, gerekirse klinikte özel olarak takip edilerek kan değerleriyle birlikte trigliserid ve kolesterol düşürücü uygulamalar yapılır. Kilo kontrolünün sağlanmasında beslenme programının etkisi çok büyüktür. Kişi ne kadar sağlıklı gıda alırsa, kan lipitlerindeki oynamalar o denli normale döner. Uygulanan programda rafine şeker ve fazla karbonhidrat kısıtlanır. İlaç ve egzersiz tedavilerinin kalp hastalıklarını belli ölçüde önlediği, mevcut kalp hastalıklarında ise gerileme sağladığı izlenmiştir.

Trigliserid Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Kontrol altına alınmayan trigliserid yüksekliği genellikle hipergliseridemi izler. Bunu önlemek için kan lipitlerini düzenleyici ilaçlar kullanılır ve 6 aylık periyotlarla düzenli kan sayımı yaptırılması önerilir. Egzersiz ve spor öneren uzman hekimler, düzenli olarak yapılan aktivitelerin trigliserid değerlerinde düşme sağladığını hatta mevcut diğer sağlık sorunlarının önemli ölçüde önüne geçtiğini belirtir. 

Trigliserid düşüren bitkiler arasında; lahana, brokoli, marul, göbek, semizotu başta olmak üzere tüm yeşil sebzeler grubu sayılabilir. Diğer trigliserid düşüren yiyecekler arasında ise; Yulaf, buğday, pirinç, arpa, mercimek, balık, zeytinyağı gibi besinler yer alır. Trigliserid yüksekliğinin önlenmesi için özellikle bakliyat ve omega-3 bakımından zengin olan balık tüketimi artırılmalıdır. 

Trigliserid düşürücü bitki çayları arasında en çok tercih edilen; adaçayıdır. Yaşam tarzında yapılacak ufak değişiklikler, trigliserid yüksekliğine iyi gelebilir. Örneğin; aşırı kilo alımıyla mücadele eden bir kişi, ara öğünlerini artırarak ana yemeklerindeki porsiyonlarını düşürerek kilo kontrolü sağlayabilir. Şekerli ve gazlı içecekler yerine adaçayı gibi bitkisel çaylar tüketilebilir. 

Trigliserid Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur? 

Trigliserid yüksekliği kontrol altına alınmazsa, damar sertleşmeleri daha da artarak pıhtı atılımına neden olabilir. Damar tıkanıklığının yüksek oranlarda görüldüğü trigliserid yüksekliğinde, kalp krizi riski oldukça yüksek seyreder. 

Değerlerin normal düzeye dönmesi için sağlıklı beslenmek gerekir. Uygulanmayan beslenme programı sonucunda, sadece trigliserid şiddetlenmez beraberinde ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşılır.