Kalp Hastalıkları

Kalp Hastalıkları Nedir?

Kalp rahatsızlıkları, kalbi ilgilendiren ve genelde normal çalışmasını engelleyerek birçok farklı belirti ve soruna yol açabilen hastalıklar grubudur. Kalp hastalıkları çok farklı şekillerde olabilmektedir. Genel olarak kalp ile ilgili olan hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:  

1-) Kalbi besleyen damarları etkileyen hastalıkları grubu olan koroner arter hastalıkları

2-) Kalpteki ritim bozuklukları (aritmiler)

3-) Doğuştan kalp kusurları 

4-) Kalp kapak hastalıkları

5-) Kalp kası hastalıkları

6-) Kalp kası ve kapağı gibi bölgelerde enfeksiyon

Yukarıda belirtilen kalp hastalıklardan bazıları ciddi sorunlara ve hatta ölüme yol açabilirken bazılarının hafif formları çok ciddi problemler yaratmadan doktor kontrolünde de izlenebilmektedir. 

Kalp Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıklar, altta yatan hastalık türüne ve durumun şiddetine göre farklı belirtiler gösterebilmektedir. Bunlar hekim tarafından tespit edilerek uygun tanı konur ve tedavisi yapılır. Kalp hastalıklarında belli başlı belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

1-) Göğüs ağrısı

2-) Göğüste sıkışma hissi

3-) Göğüste rahatsızlık hissi

4-) Nefes darlığı

5-) Kollarda, çenede, boyunda, karında, sırtta ağrı

6-) Kalp atışlarının aşırı hissetme

7-) Kalbin hızlı attığını hissetme

8-) Kalbin yavaş attığını hissetme

9-) Sersemlik hissi

10-) Baş dönmesi

11-) Cilt renginde morarma veya solma

12-) Çabuk yorulma

13-) El, ayak gibi yerlerde şişme

14-) Ateş

15-) Cilt döküntüleri

16-) Kuru, ısrarcı öksürük

Kalp Hastalıkları Çeşitleri Nelerdir?

Kalp damar hastalıkları birçok farklı çeşitte olabilmektedir. Bunlar farklı belirtilere neden olabilmektedir. Herhangi bir semptom da birçok farklı türde görülebilir. Bu yüzden bunlar doktor tarafından tespit edilmelidir. Kalp rahatsızlığı çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

Koroner arter hastalıkları: Koroner arter hastalığı, kalbi besleyen kan damarları olan koroner arterlerde bir tıkanma, daralma gibi durumlar meydanı gelmesi sonucunda kalbin yeterince beslenememesi ve düzgün çalışamaması durumudur. Koroner arter hastalığı halk arasında kalp krizi olarak da bilinir. Bu hastalığın ana nedeni koroner damarlarda plaklar oluşması ve damarların tıkanmasıdır. 

Koroner arterler sayesinde kalbe besin, oksijen gibi besleyici maddeler getirilir. Daralan damarlar ise bu maddeleri kalp kasına ulaştıramaz ve kalp zamanla ölmeye başlar. Sonuçta da yavaşça ölen kalp, göğüs ağrısı (anjina), nefes darlığı gibi semptomlara neden olur. Uygun müdahale edilmezse ve damarlarda tam tıkanma görülürse sonuçta kişi ölümle sonuçlanabilen kalp krizi geçirebilir. 

Kardiyomiyopati: Kardiyomiyopati, kalbin miyokard kısmında yani kalp kasında meydana gelen hastalıkları anlatan bir terimdir. Kardiyomiyopati durumunda kalp kası kanı vücuda pompalamakta zorluk çeker ve sonuçta da bir kalp yetmezliği durumu gelişir.  

Kardiyomiyopatinin bazı türleri bulunmaktadır. Bunların arasında dilate, hipertrofik ve restriktif kardiyomiyopati bulunur. Bunların birçok farklı nedeni bulunur. Tedavisinde de ilaçlar, cerrahi seçenekler gibi birçok farklı yöntem kullanılabilir. Bunlar hastalığın türü ve şiddetine göre değişiklik gösterir.

Endokardit: Endokardit, kalpteki odacıkları ayıran ve büyük damarlarla kalp arasında bulunan kalp kapaklarında ve damar iç yüzeylerinde bir inflamasyon olması durumudur. Endokardit genellikle bir enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkar. Ağız gibi vücudun başka bir bölgesinde bulunan bakteri, mantar gibi mikroorganizmalar kan dolaşımına girer. Kan dolaşımı yoluyla da kalpteki hasarlı kapak gibi bölgelere yerleşir. 

Endokardit tedavisi hızla yapılmazsa kalpteki kapaklar ileri derecede zarar görerek işlev göremez hale gelebilir. Tedavide de bazı ilaçlar ve ameliyat yöntemleri kullanılabilir. Endokardit herkeste gelilen bir durum değildir. Genelde bir risk faktörünün varlığı gerekir. En büyük risk faktörleri de kalp kapaklarında var olan hasarlar, protez kalp kapakları ve diğer kalp hastalıklarıdır. 

Miyokardit: Miyokardit, kalp kasının yani miyokard tabakasının iltihabına verilen isimdir. Miyokardit durumunda, işlevini ve çalışma düzenini kaybeden kalp kasında kasılma problemleri oluşur. Kan pompalama işlevi bozulur. Ayrıca kalpte anormal atımlar gibi aritmiler meydana gelebilir.  

Miyokardit genelde virüsten kaynaklanan bir enfeksiyon sonucunda meydana gelir. Ancak herhangi bir ilaç reaksiyonu, inflamatuar hastalıklar gibi durumlarda da ortaya çıkabilmektedir. Miyokardit durumunda genelde göğüs ağrısı, yorgunluk, nefes darlığı gibi durumlar görülür. Miyokardit tedavisi, nedene ve şiddete bağlı olarak değişir. 

Kalp kapak hastalıkları: Kalp kapak hastalıkları kalpte bulunan triküspit, mitral, pulmoner veya aort kapağında bir problem olması durumudur. Bu kapaklardan birinde bir sorun olabileceği gibi birden fazla kapak da aynı anda etkilenebilmektedir. 

Kalp kapakları, kalpteki kanın doğru yöne doğru akmasını sağlayan yapılardır. Bu kapaklardaki sorunlar genelde ya kapağın düzgün açılmasını ya da düzgün kapanmasını engeller. Sonuç olarak kalpteki kan akış problemleri vücuda kan iletiminde de problemlere yol açar. Ayrıca her kapak hastalığı da kendine özel belirtilere veya bulgulara yol açabilir.

Kalp kapak hastalıklarının tedavisi, etkilenen kalp kapağına veya hastalığın şiddetine göre değişir. Tedavide genelde kalp kapakçıklarını tamir veya protez ameliyatları yapılır. 

Kalp Hastalıklarının Nedenleri (Risk faktörleri) Nelerdir?

Kalp hastalıklarının birçok farklı nedeni olabilmektedir. Bu nedenler hastalıklara göre değişebilse de genel olarak bazı risk faktörleri kalp hastalıkları ile ilişkili olabilmektedir. Bu belli başlı risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir: 

Yaş: Yaş kalp hastalıkların en önemli risk faktörlerinden biridir. Yaş ilerledikçe özellikle kalp damarlarında hasarlar, zayıflamalar ve daralmalar oldukça sık olmaktadır. Bu tıkanıklığa yatkın hale gelen damarların da tam tıkanması sonrasında kalp krizleri ortaya çıkabilmektedir.

Cinsiyet: Özellikle kalp krizi gibi kalp hastalıkları, erkeklerde çok daha yüksek oranlarda ortaya çıkmaktadır. Bunun nedenlerinden biri kadınlardaki östrojen hormonunun damar koruyucu etkisinin var olmasıdır. Ancak menapoz sonrası kadınlarda da neredeyse erkeklere eşit oranda kalp hastalığı riskleri başlamaktadır. 

Aile öyküsü: Ailede herhangi bir kalp hastalığı öyküsünün var olması kişide de kalp hastalığı riskini arttırmaktadır. Özellikle de yakın bir erkek akrabada 55 yaş öncesi, kadın akrabada da 65 yaş öncesi kalp krizi görülme olasılığı kişide kalp krizi riskini arttırır. Bu riskli akrabalıklar da özellikle anne, baba ve kardeşlerdir.  

Sigara içmek: Sigara birçok hastalıkta olduğu gibi kalp hastalıklarında da büyük risklere neden olmaktadır. Sigara içinde bulunan nikotin, kan damarlarının daralmasına ve sigara içindeki zehirler de damarın iç yapısını zarar vererek kalp hastalıklarının artmasına neden olmaktadır. Sigara içenlerde kalp krizi riski içmeyenlere oranlara daha fazladır.  

Kötü beslenme: Beslenme de kalbin korunması için oldukça önemlidir. Yağ, kolestrol, tuz ve şeker oranı yüksek yemekleri temek kalp hastalığı riskini arttırmaktadır. 

Yüksek kan basıncı: Kan basıncında yükselmeler yani hipertansiyon kalp damarlarına önemli oranda zarar verebilir. Özellikle kontrol altına alınmamış tansiyon hastalarında, kalbi besleyen damarlarda sertleşmeler, kalınlaşmalar ve bunun tetiklediği tıkanmalar gelişebilmektedir. Ayrıca kalbin yüksek tansiyonu yenmek için sürekli daha fazla kasılması da kalp kasında sorunlara yol açabilmektedir. 

Kolestrol ve trigliserit değer yükseliği: Kolestrol, trigliserit ve LDL gibi kandaki yağ değerlerinin yüksek olması kalp krizi riskini arttırmaktadır. 

Şeker hastalığı: Şeker hastalığı yani diyabet, kalp hastalığı riskini arttıran diğer etkenlerden biridir. 

Obezite: Fazla kilolu olmak veya obez olmak, kalp hastalıklarında önemli risk faktörlerinden biridir. 

Fiziksel hareketsizlik: Fiziksel olarak inaktif olan kişiler, yeterince egzersiz yapmayan kişilerde kalp hastalığı riski daha yüksektir.  

Stres: Uzun süreli olan ve şiddetli olan stres durumlarında zaman içerinden kalp hastalıkları riski artabilmektedir.  

Kötü diş sağlığı: Diş sağlığı endokardit adı verilen kalp kapağı hastalığı için önemlidir. Özellikle kalp kapağında daha önceden hasarlanma olan kişilerde, herhangi bir diş problemi sırasında yapılan müdahaleler sonucunda endokardit gelişebilmektedir.  

Kalp Hastalıkları Teşhisi

Kalp hastalıklarında da tıpkı diğer hastalıklarda olduğu gibi öncelikle hastanın tıbbi öyküsü alınır. Daha sonra hekim şüphelendiği duruma yönelik fizik muayene yapar. Tüm bunların ardından da hekim hem tanıyı tam olarak koymak hem de bazı diğer durumları dışlamak için bazı tetkikler yapar. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: 

Kan tetkikleri: Kan tetkikleri akut veya kronik kalp hastalıkları durumunda fikir vermek veya tanı koymak için istenebilir. Örneğin kalp krizi gibi durumlarda kandan bir kalp enzimi olan troponin bakılabilir. Endokardit gibi enfeksiyona bağlı durumlarda CRP gibi enfeksiyon belirteçleri kontrol edilebilir. Bunun dışında birçok farklı konuda da bilgi veren durumlar elde edilir.

Göğüs röntgeni: Göğüs röntgeni, kalp yetmezliği gibi durumlarda kullanılabilecek bir yöntemdir. 

Elektrokardiyogram (EKG): EKG, kalpteki elektriksel sinyalleri dalgalar şeklinde kağıda döken bir yöntemdir. EKG'deki dalgalarda herhangi bir anormallik tespit edilmesi bir kalp hastalığını işaret edebilmektedir. Özellikle kalp krizi gibi durumlarda olmazsa olmaz bir tetkiktir. Bunun dışında kalbin stres ve hareket altındaki durumunu izlemek içinde stres EKG'si çekilebilmektedir. 

Holter izleme: Holter kalp ritmi ve elektriksel sinyallerini 24 saat gibi uzun süreler boyunca sürekli izlenebilmesine olanak veren bir yöntemdir. EKG'nin uzun süre boyunca çekilmesini sağlar. Özellikle şüphelenilen ancak o an çekilen EKG'de bir anormallik tespit edilemeyen hastalarda kullanılır.  

Ekokardiyogram (EKO): EKO, kalbin yapısını ultrason kullanılarak görüntülenmesi durumudur. EKO sayesinde kalbin atışını, işlevini, herhangi bir anormallik olup olmadığını hekim tespit edebilmektedir.  

Kalp kateterizasyonu: Kalp kateterizasyonu yönteminde kasık bölgesindeki veya koldaki damarlardan bazılarına girilerek damar içine bir tüp yerleştirilir. Daha sonra bu tüp içine de bir kateter yerleştirilir. Bu kateter de röntgen görüntüleri gibi yöntemleri kullanılarak kalbe kadar ilerletilir. Kalp kateterizasyonu işlemi ile kalp odalarındaki basınçlar ölçülebilir ve bazı boya maddeleri verilerek kan akışı görüntülenebilir. 

Kardiyak bilgisayarlı tomografi (BT) taraması: Kardiyak BT taramasında, kişi tomografi aletinin içine yatırılır ve X ışını ile kalp ve göğüs görüntüleri incelenir. 

Kardiyak manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Kardiyak emar taramalarında da manyetik alan kullanılarak kalp görüntülemesi yapılır.  

Kalp Hastalıkları Tedavisi

Kalp hastalıklarının tedavisi var olan kalp hastalığının türüne, hastalığın şiddetine ve hastanın özelliklerine göre değişiklik gösterir. Genel olarak kalp hastalıklarında yapılabilecek tedaviler şu şekilde sıralanabilir: 

Yaşam tarzı değişiklikleri: Kalp hastalıklarının tedavisinde doktor müdahalesi dışında hem hastalığın daha iyi seyretmesi hem de hastalıklara hiç yakalanmamak adına bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapılabilir. Bu değişikliklerin düzenli uygulanması özellikle kalp krizi gibi hastalıklardaki riski oldukça düşürmektedir. Kalp hastalıklarında uygulanabilecek yaşam tarzı değişiklikleri şu şekilde sıralanabilir:  

• Sigara içmeyi bırakmak
• Kan basıncını düşürmek, kolestrolü düşürmek gibi nedenlerden dolayı tuz tüketimini sınırlamak, yağlı besin tüketimini azaltmak ve dengeli beslenmek
• Diyabeti kontrol altında tutmak
• Düzenli egzersiz yapmak
• Sağlıklı kiloyu sağlamak ve sürdürmek
• Stres yönetimini iyi yapmak

İlaç tedavisi: İlaç tedavisi çoğu kalp hastalığında hekimin kullandığı bir yöntemdir. Bu tedaviler kalp hastalığının türüne göre değişiklik gösterir. Kalp krizine neden olan koroner arter hastalığı gibi durumlarda, aspirin, klopidegrol gibi damarlarda pıhtı oluşumunu engelleyen ilaçlar kullanılabilir. Endokardit, miyokardit gibi durumlarda neden bakteriyel bir enfeksiyon ise antibiyotikler kullanılabilir. Kardiyomiyopati gibi durumlara bağlı kalp yetmezliklerinde de kalbin pompa gücünü düzenleyen ilaçlar kullanılabilir. 

Kalp Hastalıkları Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kalp hastalıklarının tedavi edilmemesi durumunda birçok farklı komplikasyon ortaya çıkabilmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Kalp yetmezliği: Kalp yetmezliği kalp hastalıklarının yaygın komplikasyonlarından biridir. Kalp yetmezliğinde kalp, vücuda yeterince kalbi pompalayamaz. Kalp yetmezliği, kapak hastalıkları, kalp krizi, kardiyomiyopati gibi birçok farklı durumdan dolayı görülebilir. 

Kalp krizi: Kalp krizinde, kalbi besleyen koroner damarlarda kan akışını engelleyen bir durum söz konusudur. Kalp beslenemeyince ölmeye başlar ve bu da ölüme kadar giden kalp krizine neden olabilir. 

İnme: Kalbin kan pompalama fonksiyonlarını etkileyen hastalıklar veya atriyal fibrilasyon gibi aritmiler sonucun oluşan pıhtılar beyin damarlarına atarak inmeye neden olabilmektedir. İnme acil bir durumdur ve acil müdahale gerektirir.  

Anevrizma: Anevrizma herhangi bir yerdeki damarda var olan balonlaşmadır. Bu bölgeler patlamaya meyillidir ve patladığında olduğu yere göre çeşitli problemlere neden olabilmektedir.  

Ani kalp durması: Ani kalp durması, kalpteki ölümcül bir aritminin veya kalp krizi gibi bir durumun sonucunda meydana gelebilir. Bu durumda kişiye acil müdahale edilmezse ölüm ortaya çıkar. 

Kalp Hastalıkları Ameliyatları

Kalp hastalıklarından bazılarında ameliyatlar yapılabilir. Bunlara örnek olarak koroner arter hastalıklarında kullanılan stentleme işlemi verilebilir. Kalp damarlarındaki darlıklarda, pıhtıyı almak ve damarı açmak için damar içine anjiyo ile girilir ve o bölgeye bir stent takılır. Bazen stent yerine bypass işlemi de yapılabilmektedir. Diğer bir ameliyat kullanılan yer ise kalp kapağı hastalıklarıdır. Kalp kapağı hastalıklarında kullanılan ameliyat yöntemler şu şekilde sıralanabilir: 

Kalp kapakçığı onarımı: Kalp kapakçığı sorunları sonucunda hekim onarımın kalp fonksiyonlarını normale getirebileceğini düşünüyorsa bu ameliyat uygulanabilir. Bu işlemde kapakçıklarda şekil değişiklikleri, delik açmalar, bazı parçaların çıkarılması gibi durumlar gerçekleştirilebilir. Bazen de kapak etrafına implante edilebilir halkalar koyularak kapaklar güçlendirmeye çalışılır. 

Kalp kapakçığı değişimi: Kalp kapaklarının onarımının mümkün olmadığı durumlarda, kapağın değişimi gerekebilmektedir. Var olan kapak çıkartılarak yerine mekanik veya biyolojik bir kapak yerleştirilebilir. Biyolojik olan kapakçıklar genelde zamanla yıkılmaya başlar ve değiştirilmesi gerekir. Mekanik kapakçık takılan kişilerde ise ömür boyu kan sulandırıcı ilaçlar kullanmak gerekebilmektedir.  

Çocuklarda Kalp Hastalıkları

Çocuklarda da tıpkı yetişkinlerde olduğu aynı kalp hastalıkları görülebilmektedir. Ancak çocuklarda daha farklı olarak kalp hastalıkları doğumsal nedenlerden dolayı daha sık ortaya çıkar. Doğumsal kalp hastalıkları durumunda bazı nedenler çocukları yetişkinlere göre daha çok etkiler. Ancak çocuklarda da viral enfeksiyonlar, genetik sendromlar gibi birçok durum hastalık nedeni olabilmektedir. Konjenital kalp hastalıkları durumunda çocuk kalp hastalığı ile doğar. Çocuklarda en sık görülen doğumsal kalp kusurları şu şekilde sıralanabilir: 

• Aort kapağı darlığı veya yetmezliği gibi kalp kapak hastalıkları 
• Kalbin sol tarafının az gelişmesine neden olan hipoplastik sol kalp sendromu
• Asiyanotik kalp hastalıkları içinde değerlendirilen ventriküler septal kusurlar, atriyal septal kusurlar ve patent duktus arteriozus gibi kalpte olmaması gereken deliklerin ve bağlantıların olması 
• Fallot tetralojisi

Dogumsal kalp hastalıklarının yanı sıra edinsel kalp hastalıklarından biri olan romatizmal kalp hastalıkları da çocuklarda sık görülmektedir. Doğuştan var olan kalp kusurlarının çocuğun hastalığı üzerinde büyük etkileri olabilmektedir. Bu durumlar genelde ameliyat, ilaç veya çok ağır vakalarda kalp nakli gibi durumlarla kontrol altına alınır. Bazı çocuklarda ömür boyu takip ve tedavi gerekebilmektedir. 

Kalp Hastalıkları için Hangi Doktora Gidilir?

Kalp hastalıkları için gidilmesi gereken bölüm asıl olarak kardiyoloji ve kalp damar hastalıklarıdır. Bu alanlarda uzman hekim tanıyı koyacak ve uygun tedaviyi başlatacaktır. Kalp hastalıkları bazı durumlarda anlaşılmadan ciddi durumlara yol açabilmektedir. Bu yüzden herhangi bir semptomda hiç hekime başvurulmadıysa gözükmek doğru olacaktır. Ancak aşağıdaki semptomların varlığında kesinlikle hastaneye başvurmak gerekir:

• Şiddetli göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Bayılma
• Baş dönmesi