Ventriküler Taşikardi

Ventriküler Taşikardi Nedir?

Dünya üzerinde görülen ölümlerin nedenleri arasında kalp hastalıkları birinci sıradadır. Erkeklerde, menopoz öncesindeki kadınlardan daha sık görülmekle birlikte, menopoz sonrasında kadın erkek arasında anlamlı fark görülmemiştir.

Her iki cinsiyette de yaşla birlikte artış göstermektedir. Birinci derece akrabalarda (anne, baba, kardeş) kalp hastalığı olması da kişiyi risk grubuna sokar.

Kalp üstte atrium (kulakçık) ve altta ventrikül (karıncık) denilen odalardan oluşmaktadır. Kan kulakçıklardan karıncığa oradan da tüm vücuda gönderilir.

Normal bir kalp atımı dakikada 60 ile 100 arasındadır. Ventriküler taşikardi dediğimiz hastalık kalbin arka arkaya oluşan düzensiz kalp atımları sonucu dakikada yüzden fazla atmasıdır.

Kalp atış hızı, kasılmayı uyaran ve ritmini belirleyen uyarılarla kontrol edilir. Bu sistem aksadığında ve uyarılar hızlı iletildiğinde taşikardi denilen kalp atım hızında artış gelişir.

Bu artış karıncığa, kalp kasılması sırasında kanla dolacak yeteri zamanı tanımaz ve vücuda yeterli kan pompalamaz.

Ventriküler Taşikardi Belirtileri Nelerdir?

Her zaman bir belirti vermeyeceği gibi, belirtiler ve bu belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterir.

Belirti verdiğinde:

• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Yorgunluk, halsizlik
• Bilinç kaybı, bayılma
• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
  
• Aşırı terleme
  
• Çarpıntı, kalp atışlarını hissetmek
  
• Nöbet görülmektedir.
  

Genellikle kısa sürelidir, 30 saniyeden kısa süren türüne sürekli olmayan ventriküler taşikardi; 30 saniyeden uzun süren taşikardiye sürekli ventriküler taşikardi denir ve belirtiler daha çok bu türde görülür.

Ventriküler Taşikardi Nedenleri Nelerdir?

Kesin bir nedeni belirlenmemiş olup genellikle altta yatan bir kalp hastalığı (özellikle damar tıkanıklığı ve kalp krizine yol açan kalp damar hastalıkları) tarafınca tetiklenir.

Bilinen nedenler:

• Kalp kasında zayıflama
• Daha önce geçirilmiş kalp krizi sonucu gelişmiş kalp kası hasarı ve buna bağlı oksijen eksikliği
• Kalbe kan akışını azaltan durumlar, damar tıkanıklığı
• Kalp kapak hastalıkları
• Kalp tümörleri
• Kullanılan ilaçların yan etkisi
• Kalbin yeterli kan pompalamasına engel durumlar şeklinde sıralanabilir.

Yoğun egzersiz, stres, sigara, kansızlık, tiroid hormonunun aşırı salgılanması, şeker hastalığı, madde kullanımı, aşırı kafein ve alkol tüketimi de bu hastalığa yol açabilir.

Yaşlı hastalar, daha önceden geçirilmiş kalp krizi ya da mevcut kalp damar hastalığı olanlar, ailede ventriküler taşikardi ya da genç yaşta ani ölüm öyküsü olan hastalar risk grubundadır.

Ventriküler Taşikardi Teşhisi

Doktorunuz tarafından öncelikle iyi bir hasta öyküsü alınır. Bunu fizik muayene ve EKG (kalp filmi) takip eder.

Fizik muayenede tansiyon ölçümü, kalp ve akciğerlerinizin dinlenmesi işlemi gerçekleştirilir. EKG (elektrokardiyogram) kalbinizin belli odaklarına, el ve ayak bileklerinize elektrot denilen bantların yapıştırılması ile çekilen, genellikle 5 dakikadan kısa süren girişimsel olmayan bir işlemdir. Herhangi bir ağrı duyulmaz.

Holter EKG denilen diğer bir yöntemde ise EKG cihazı taşınabilir halde hastaya takılır, 24 saatlik kayıt yapar. Anlatılan EKG’den tek farkı bu süredir. Anlık EKG’si normal olmasına rağmen şikâyeti devam eden hastalarda kullanılır.

Ventriküler taşikardi tanısında en sık kullanılan araç olmasına rağmen EKG’nizin hastalık varlığında da normal çıkabileceğini bilmeniz gerekmektedir.

EKG’nin normal olmasına rağmen şikayetleri devam eden hastalarda ya da şikayetleri özellikle fiziksel aktivite sırasında ortaya çıkan hastalarda yapılan diğer bir test efor testidir. Efor testi koşu bandı ya da yürüyüş bandında aşamalı egzersiz sırasında EKG’nizin kayıt edilmesidir.

• EKO (ekokardiyografi): Kalbin ultrasonu olarak adlandırılabilir. Normalde deri üzerinden karın ultrasonu gibi herhangi bir girişim olmadan yapılır. kalp kapakları, kalp duvar hareketleri ve  kan akımı incelenir. Bazı hastalarda ise yemek borusundan yerleştirilen bir prob ile daha yakından ve ayrıntılı bir görüntüleme yapılır, bu yönteme transözofagiel eko denir.

Nedene yönelik yapılan araştırmada kullanılan diğer görüntüleme yöntemleri şu şekildedir:

• Kardiyak MR veya tomografi: Kalp kan akımını ve kalp kası yapısını gösteren görüntüler elde edilir. Ventriküler taşikardi nedenlerine yönelik araştırmada kullanılır.
• Anjiografi: Kalp damar hastalıklarında kesin tanı yöntemi olan bu görüntüleme ile ventriküler taşikardiye neden olabilecek kan akım kısıtlılığının varlığı araştırılır. Sıklıkla kasık bölgesinden daha nadir olmakla birlikte kol atardamarlarından koroner damarlara ulaşılır ve buraya koroner damarların görüntülenmesini sağlamak amacıyla kan akımını gösteren özellikte kontrast madde verilir. Böylece herhangi bir daralma, tıkanıklık durumu saptanabilir.

Hastalarda diğer nedenlere yönelik kan sayımı ve tiroid fonksiyon testleri de istenir. Hastada anemi (kansızlık) ya da tiroid bezinin fazla çalıştığı saptanırsa tedavi için bu hastalıklara yönelinir.

Ventriküler Taşikardi Tedavisi

Ventriküler aritmi kimi hastada belirti vermeden oluşur ve kendiliğinden geçer. Tedavi, hastaya ve semptomların şiddetine göre değişiklik gösterebilmektedir. Tedavide amaç altta yatan bir hastalık varsa bunu düzeltmek, kalp ritmini düzeltmek ve atak tekrarlarını önlemektir.

Acil tedavide defibrilasyon veya kardiyoversiyon denilen kalbe elektrik verilmesi ile ritmi düzeltmeye çalışan yöntemler kullanılır (elektrik çarpması tedavisi). Bu iki tedavi yönteminin farkı kardiyoversiyonda elektrik çarpmasının zamanlanmasının ayarlanabilir olmasıdır.

Sürekli ventriküler taşikardisi olan  hastalarda atakları ve gelişebilecek diğer hastalıkları önlemek için uygulanan tedaviler mevcuttur.

• Antiaritmik ilaçlar: Kalp atımını düzenlemek için kullanılır. Bu ilaçlar arasında;
  • Kalp hızını azaltan ilaçlar: Kalbin iş yükünü azaltmaya yönelik ilaçlardır. Bu grupta  beta bloker ve kalsiyum kanal blokerleri sayılabilir.
  • Ritim düzenleyiciler: Amiodaron, lidokain gibi antiartimik ilaçlar  kalbin normal ritmine geri dönmesini sağlar. Antiartimik ilaçlar hakkında ayrıntılı bilgi ilaçlar bölümünde anlatılmıştır.
• Kateter ablasyon: Kasık veya boyun bölgesinden kateter denilen kılavuz yerleştirilir ve damarlar aracılığı ile kalbe ulaşılır. Kalpte taşikardiye neden olan nokta bulunarak sıcak, soğuk veya elektrik akımı ile yakılarak yok edilir.
• İmplante edilebilir kardiyoverter defibrilatör (ICD): Kalp ritmini düzene sokmak için karın veya göğüs bölgesine yerleştirilen bir cihaz yöntemidir. Yaklaşık telefon büyüklüğündeki bu cihaz kalp atımını takip eder ve atımda bir artış saptarsa elektrik şoku vererek tekrar ritmi sağlamaya çalışır.

Ventriküler Taşikardi Tedavi Edilmezse

Çoğu zaman  ani ve  geçici olmakla birlikte,  önlem alınmadığı ya da tedavi edilmediği durumlarda hayatı tehdit edici durumlara hatta kalp durmasına yol açabilir.

Ventriküler fibrilasyon denilen karıncıkların hızlı ve birbiriyle ilişkisiz kasılmasıyla oluşan ciddi hastalığa yol açabilir. Bu durum özellikle kalp damar hastalığı olanlarda daha sık görülür. Tedavi edilmediği takdirde ani ölüme sebep olur.

Ventriküler fibrilasyonla birlikte anılan bir diğer tür nabızsız ventriküler taşikardi denilen durumdur ve kalp durmasından hemen önce görülür.

Kalbin nabız üretemeyip kanı pompalamak için son gücünü kullandığı durum olarak tanımlanabilir. Bu iki durumda dönüşümlü olarak kalbe şok ve kalp masajı uygulanır.

Kalbin vücuda gereken kanı pompalayamamasına bağlı kalp yetmezliği gelişebilir. Yeterli kan ihtiyacının karşılanmamasına bağlı bilinç kaybı, bayılma, beyin işlevlerinde zayıflama, kalp krizi, böbrek yetmezliği gelişebilir.

Ventriküler Taşikardiye Ne İyi Gelir?

• Düzenli egzersiz ve beslenme tüm kalp hastalıklarında önerildiği gibi bu hastalık için de uygulanmalıdır. Doymuş yağ, karbonhidrat ve tuz  tüketimi azaltılmalı; sebze- meyve-lifli besinler ve tahıl tüketimi arttırılmalıdır.
• Kullanılıyorsa sigara mutlaka bırakılmalıdır. Alkol tüketiminin azaltılması tüm kalp damar hastalıkları için gereklidir. Tedavi bölümünde bahsedilen yaşam değişiklikleri hastalıktan korunma ve hastalığı önleme açısından kişiye düşen en önemli vazifedir.
• Bunun yanında stresten uzak durmak, su tüketimini arttırmak, beyaz et tüketimi, düzenli uyku önerilir.
• Çarpıntı hissedildiğinde öksürmek, ıkınmak, yüze buz veya soğuk su uygulamak ya da soğuk bir duş almak etkili olabilmektedir.

Ventriküler Taşikardiye Ne İyi Gelmez?

• Stres, sigara, tütün, aşırı alkol kullanımı, madde kullanımı, çay kahve tüketiminin fazla olması kalp çarpıntısını arttırmaktadır.
• Obezite, yüksek miktarda yağ ve tuz tüketimi kalp spazmına, damar tıkanıklığına ve kalbin düzenli çalışmasında aksamaya neden olmaktadır.
• Özellikle grip, nezle gibi hastalıklarda reçetesiz alınan ilaçların bazıları uyarıcı madde içermektedir ve çarpıntıya neden olmaktadır; doktor kontrolü olmadan ilaç kullanılmamalıdır.

Ventriküler Taşikardi İlaçları

Kan basıncını azaltmak ve ritmi düzenlemeye yönelik ilaçlar:

• Beta blokerler  propranolol – dideral, atenolol, metoprolol, labetalol vb.): Kan basıncını azaltarak kalbin iş yükünü ve oksijen tüketimini azaltır. Kan basıncı düşük olan hastalarda, astım- koahı bulunan hastalarda kullanılması sakıncalıdır.
• Kalsiyum kanal blokerleri (örn: verapamil): Damarlardaki kasılmayı azaltmak ile birlikte,  kalp atım hızını azaltan türleri de vardır. Beta bloker kullanılamayan veya  kullanılması halinde yanıt alınamayan  hastalarda kullanılabilir.
• Kinidin: Kalp atım hızını direkt etkiyle azaltır. Kalp kasılması ve iletim hızını azaltır. Tansiyon düşüklüğü, kulakta çınlama, ishal, baş ağrısı gibi yan etkileri vardır.
• Prokainamid: Etki olarak kinidinle benzerdir. Böbrek yetmezliği olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır. Ciltte kızarıklık, döküntü, eklem ağrısı gibi yan etkileri vardır.
• Lidokain (aritmal): Acil tedavide ilk kullanılan ilaçtır. Damar yoluyla ya da kas içine enjeksiyon yoluyla kullanılır, hap formu yoktur.
• Fenitoin: Özellikle epilepsi tedavisinde kullanımıyla bilinen bu ilacın kalp üzerindeki etkileri lidokaine benzerdir.
• Amiodaron: Diğer antiaritmik ilaçlara direnç gösteren hastalarda kullanılır. Koroner damarları (kalbi besleyen damarlar) genişletme ve göğüs ağrısını önleme gibi etkileri de vardır.
• Propafenon (rytmonorm): Ventrikülden veya diğer odaklardan kaynaklanan aritmilerin en güçlü tedavilerindendir.

Hiçbir ilaç gibi bu hastalıkta kullanılan ilaçlar da reçetesiz, doktor kontrolünde olmadan kullanılmamalıdır. Her ilaç hastaya özgüdür. Kişinin yaşına, bulunan ek hastalıklarına göre kullanılan ilaçlar değişiklik gösterebilmektedir. İstenmeyen sonuçların doğmaması için doktorunuza danışmadan ilaç almanız önerilmez.

Ventriküler Taşikardi Ameliyatı

Ventriküler taşikardide ameliyat en son seçenektir, uygulanan diğer tedavilere rağmen devam eden ya da başka bir kalp hastalığı nedeniyle ameliyat gerekiyorsa uygulanır.

Damar tıkanıklığı olan hastalarda gelişmişse anjioplasti (anjiyografi sırasında balon-stent takılması ile damarın açılması) ile düzeltilemeyen darlıklarda bypass ameliyatı gerekir.

Bu ameliyat genel anestezi altında yani, hasta tamamen uyutularak yapılmaktadır. İşlem sırasında hastanın kalbi geçici olarak durdurulur. Hasta kalp akciğer makinasına bağlanarak  hastanın dolaşımının devamı sağlanır.

Göğsün ortasındaki kemik kesilerek kalbe ulaşılır.

Hastaya, işlemi yapan hekime ve işlemin kendisine göre değişmekle birlikte genellikle 3-6 saat sürmektedir. Ameliyat sonrası hasta 1 veya 2 gün yoğun bakımda yatırılır.

5-7 günlük hastane yatışından sonra hasta taburcu edilir. İlk 1 ayının özellikle önemli olduğu yaklaşık 3 aylık bir iyileşme dönemi sonrası hastalar işlerine dönebilmektedirler.

Son zamanlarda göğüs altından 5-10 cm’lik bir kesi açılarak kaburgalar arasından kalbe ulaşılarak bypass yöntemleri de geliştirilmiştir. Hastanede kalış ve iyileşme süresi klasik bypass ameliyatına göre daha kısa sürmektedir.

Hamilelikte Ventriküler Taşikardi

Hamilelikte kalbin iş yükündeki artış ve hormonlara bağlı olarak özellikle son 3 aylık dönemde kalp çarpıntısı toplumdan daha sık görülmektedir.

Gebeliğin özellikle son 3 ayında annede kan miktarı artar ve kalp bu kanı vücuda taşımak için daha fazla pompalar. Gebelerde kalp atım hızı normal bireylerden yaklaşık 10-15 atım daha fazladır.

Gebelik sırasında yeni gelişen ritim bozukluğu olabileceği gibi gebelik öncesi olan ritim bozukluklarında şiddetlenme görülür.

Gebede altta yatan kalp hastalığı yoksa ritim bozukluğu ciddi sorunlara yol açmaz. Bebek için riskin özellikle yüksek olduğu ilk üç ayda bu hastalığa yönelik ilaç kullanılması önerilmemektedir.

Elektrik çarpması diye bilinen kardiyoversiyon tedavisi ise gebede uygulanabilmektedir.

Çarpıntı hisseden gebelerin ayrıca gebelerde sık görülen demir eksikliği anemisi açısından da değerlendirilmesi gerekir.

Çocuklarda Ventriküler Taşikardi

Çocuklarda erişkinlerden daha az görülür ve sınır daha yüksektir (erişkinlerde dakikada 100 atım iken çocuklarda taşikardi demek için dakikada 120 atımdan fazla olmalıdır).

Kalp kası iltihaplanması anlamına gelen miyokardit, kalp tümörleri, kalp kasında genişleme veya doğuştan kalp hastalıklarına bağlı gelişebilir.

Çocuk ve bebeklerde taşikardinin en çok sebebi supraventriküler taşikardidir (karıncıkların daha üst bölgesindeki bir odaktan kaynaklanan taşikardi hali).

Çocuklarda ventriküler taşikardi nadir görülmekle birlikte hayatı tehdit edicidir. Çocuklarda da erişkin ve gebelerde olduğu gibi kardiyoversiyon uygulanabilir.

Bebeklerde Ventriküler Taşikardi

Bebeklik döneminde kalp atımı erişkinlerden daha yüksektir.

Taşikardi demek için dakikadaki kalp atışının 160’tan daha fazla olması gerekmektedir.

Ventriküler taşikardi bebeklerde nadir görülür, en önemli sebebi ise doğumsal kalp hastalıklarıdır.

Ventriküler için Hangi Doktora Gidilir?

Konuyla ilgilenen esas bölüm Kardiyolojidir.

Çarpıntı, nefes almakta zorluk, bayılma gibi taşikardi belirtilerinde, daha önce benzer bir durum yaşadıysanız ve şiddeti arttıysa, fiziksel aktiviteye engel olan bir çarpıntı durumunda, ya da ailede böyle bir öykü varsa kardiyoloğa başvurmalısınız.