Elektrik Çarpması

Elektrik Çarpması Nedir?

Elektrik çarpması, yüksek ölüm oranı- mortalite ve hastalık gösterme hali – morbiditeye sebebiyet veren; başlıca yanık sorunları, kardiyak problemler ve ortopedik meselelere yol açan ve tüm yaş gruplarının tehlike altında olduğu yani her yaş grubunda görülebilecek nitelikte olan bir tür travma cinsidir. Bu travma türü, kişilerde psikolojik ve fiziksel açıdan hasarlara neden olur ve böylelikle de toplum üzerinde hatta toplum sağlığı üzerinde de olumsuz bir etkiye sahip olarak nitelendirilmesi mümkündür.

Herhangi bir elektrik kaynağı ile temas esnasında, elektrik akımının temas halinde olan kişiye geçmesine bağlı olarak yaralanmalara ve hatta ölüme sebebiyet veren bir olaydır. Havuzda yüzerken elektrik çarpması, priz kullanımı esnasında prizden elektrik çarpması, statik elektrik çarpması ve küçük elektrik çarpması gibi farklı farklı durumlar yaşanabilir. Her hastalıkta olduğu gibi elektrik çarpması durumunda da etkilenme hali bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Alternatif ya da doğru akım farkı gözetmeksizin kişilerin elektrik çarpması olayından zarar görmesi oldukça muhtemel niteliktedir. Günümüzde teknolojik açıdan gösterilen ilerlemeler ile birlikte, elektrik çarpması durumunun da arttığını söylemek olasıdır.

Elektrik Çarpması Belirtileri

Elektrik çarpması durumunun belirtilerini;

• Bilinç – şuur kaybı hali
• Şok hali
• Deride meydana gelen yanıkların varlığı
• Akımın girdiği ve çıktığı yerlerin yanması hatta kararması hali
• Kızarıklık oluşumu şeklinde sıralamak mümkündür. 

Elektrik Çarpması Nedenleri

Herhangi bir sebebe bağlı olmaksızın meydana gelebileceği gibi aşağıdaki sebeplere bağlı olarak da yaygın bir şekilde karşılaşılması muhtemel bir durumdur:

• Yüksek voltaj (1000 volt üstü) ile temas halinde olma
• Düşük voltaj (1000 volt altı) ile temas halinde olma
• Elektrik enerjisi ile ilgili yeterli düzeyde bilgi sahibi olmama
• Bilinçsiz bir şekilde davranma
• Elektrik devresindeki herhangi bir sebep – yeterli miktarda yalıtım özelliğinin olmaması veyahut çeşitli sebeplere bağlı olarak yalıtım özelliğinin yitirilmiş olması
• Dikkatsiz bir şekilde davranma
• Aceleci bir şekilde davranma
• İş esnasında uyulması gereken kurallara ve disipline uyum göstermeme 
• Kalitesiz malzeme kullanımına bağlı olarak nitelendirilebilen üretim hataları
• Yapılması gereken kontrol ve bakımların yapılmaması ya da zamanlarının geciktirilmesi
• Elektrikli aletlerde meydana gelebilecek olan kaçak hali
• Elektrikli aletlerdeki kablolarda görülebilecek olan kopma ya da yıpranma ile hasar oluşması hali

Elektrik Çarpması Tedavisi

Elektrik çarpması olayı çoklu branşlı yaklaşımı yani multidisipliner tedavi yöntemi ile doktor müdahalesi sağlanmasını gerektiren bir durumdur. Basit bir yaralanmaymış gibi değil, oldukça ciddi bir şekilde hayati tehlikeye yol açan bir olgu olarak değerlendirilmeli ve bu ciddiyetle takibi ve tedavisi sağlanmalıdır. Elektrik çarpması durumunda oluşan yanıkların yüzdelik oranı ve de derecesi değerlendirilirse, ölüm oranının yani mortalitenin de bunlar ile doğru orantılı bir şekilde artış gösterdiği görülecektir.

Elektrik Çarpması Tedavi Edilmezse

Elektrik çarpmasına bağlı olarak sonradan ortaya çıkma ihtimali olan komplikasyonlar mevcuttur. Elektrik çarpması sonrası meydana gelebilecek komplikasyonlar;

• Dokularda meydana gelen oksijenlenme bozuklukları
• Dokularda meydana gelen enfeksiyonlar
• Canlılık kaybına bağlı olarak meydana gelebilecek olan kas kangrenleri
• Katarakt, kornea yaralanmaları ve retina yaralanmaları gibi ciddi göz problemleri
• Kaslarda meydana gelebilecek olan hasarlar
• Böbrek yetmezliği – genellikle kas erimesi durumunu takiben kaslardaki proteinlerin böbreklerde birikmesi ve idrar yapımı sonrası süzülme işleminin gerçekleşmesine engel olarak seyretmesi hali

Elektrik Çarpması İlaçları

Elektrik çarpması durumunda hastada gelişebilecek elektrik çarpması yanıkları durumlarına bağlı olarak farklı farklı ilaçların kullanılması da söz konusu olacaktır. Kişinin elektrik akımına kapılması halinde genellikle bedeninde yara ve yanıklar meydana geleceği için bu durumu tedavi edebilecek nitelikte ilaçlar kullanılması uygun olacaktır. Antibiyotik içeren kremler veya merhemler, aloe vera içeren kremler veya merhemler, direk olarak aloe vera bitkisinin kendisi, naproksen içeren bir ağrı kesici, ibuprofen içeren bir ağrı kesici, antibakteriyel merhem veya krem kullanımı oldukça uygundur.

Hamilelikte Elektrik Çarpması

Elektrik çarpması olayı basit olarak algılanabilecek nitelikte bir durum değildir. Kişinin elektrik çarpmasına maruz kalmasına neden olan gerilimin büyüklüğü, akımın şiddeti ya da değeri ve elektrik akımına ne kadar süre ile maruz kaldığı oldukça önemli verilerdir. Anne adayının elektrik çarpması belirtilerini oluşturacak nitelikte şiddetli olan bir duruma maruz kalması, karnındaki bebeğe de zarar verebilir. Bu sebeple böylesi bir durumla karşı karşıya kalındığında alanında uzman bir hekim tarafından yapılacak olan kontrol ve muayene gerekliliği ortaya çıkar. Kısacası anne adayının herhangi bir elektrik akımına maruz kalması durumunda kontrol edilmesi, oluşabilecek büyük hasarların önüne geçeceği için hem çok önemlidir hem de gebe kişinin psikolojik açıdan kendini rahat hissetmesi için mühimdir.

Çocuklarda ve Bebeklerde Elektrik Çarpması

Çocuklarda ve bebeklerde elektrik çarpması durumu genellikle bir ev kazası niteliğinde olmaktadır. Küçük veya büyük bir kaza olması durumuna göre tartışılabilir haldedir. Elektrik çarpmalarının çocuklarda ve bebeklerde görülmesi halinde, bu duruma bağlı olarak gelişen yaralanmaların şiddet açısından değerlendirilmesi gerekirse; cildin alt kısmında bulunan yağ dokusunun çocuklarda ve özellikle bebeklerde çok ince olduğunu söylemek mümkündür. Bu sebeple, çocuklarda ve bebeklerde yetişkinlere oranla daha büyük hasar bırakması söz konusu olabilir niteliktedir. Çünkü vücutta elektrik akımına karşı kalkan görevinde olacak olan yani koruma direncinin oluşturulacağı ilk bölge deri olarak bilinmektedir. Deride meydana gelen ya da gelecek olan yanığın derecesi – şiddeti ise tamamen elektrik akımı ile kurulan temasın süresi, elektrik akımının şiddeti ve yoğunluğu ve de bulunduğu alana göre değişiklik gösterecektir. Hatta bu yanığın süre ve yoğunluk ile doğru orantılı olduğunu söylemek mümkündür.

Elektrik çarpmasına karşı alınabilecek önlemler

• Koruyucu yalıtma sağlanması – kullanılan herhangi bir parçanın izoleli bir şekilde yapılması durumudur. Yani genellikle elektrik ile ilgili işler esnasında kullanılmakta olan pense, tornavida, karga burun, yağdanlık gibi materyallerin ve genellikle temizlik işleri esnasında kullanılmakta olan fırça, süpürge gibi materyallerin saplarının akım geçirmeyen yalıtkan nitelikli maddeler ile yapılmış olması gerekmektedir. 
• Taban yalıtımının yani üzerinde durulan yerin yalıtımının uygun bir şekilde sağlanması – özellikle elektrikli cihazların, makinelerin ve araçların alt kısmına yalıtım özellikli lastik veya tahta içeren taban malzemesi konması durumudur. Böylelikle elektrik akımı kişiye geçmeden direkt olarak yere temas edecektir ve elektrik çarpması riskinin önüne geçilerek önlem alınmış olacaktır.
• Küçük gerilim kullanılarak elektrik akımının sağlanması ve kontrol altında tutulması – elektrikli araçların 42 voltluk bir gerilim ile çalıştırılmasının sağlanması durumudur. Küçük gerilim kullanılan elektrikli aletlerin topraklanmasına ihtiyaç yoktur. 
• Sıfırlama yapılması – elektrikli cihazların, özellikle makinelerin şaselerinin nötr iletkenine bağlanması durumudur. Bakır iletken kullanılması şarttır. 
• Topraklama yapılması veya topraklı priz kullanılması – alüminyum veya bakır gibi düşük dirençli iletken maddeden yapılmış olan bir devre aracılığı ile elektrikli makine şasesi ile toprağın direk olarak birbirine bağlanması durumudur.  
• Kaçak elektrik kullanımının önlenmesi ve kaçak akım rölesi kullanımı – bu sayede giren ve çıkan elektriğin birbirini tutup tutmadığı kontrol edilecek ve herhangi bir aksi durum ile karşılaşıldığında devre otomatik olarak kesilecektir. Kaçak akım rölesi “hayat koruma” olarak da adlandırılmaktadır. 
• Doğru akım ile elektrik temininin sağlanması
• Elektrik sistemlerinin doğru bir şekilde ve bu konuda bilgi sahibi olan kişiler tarafından kullanılması
• Toplumsal eğitim ile elektrik sistemlerinin doğru kullanımı ile ilgili eğitimler düzenlenmesi ve bu eğitimlere yüksek oranlı katılımlar sağlanması
• Ev içinde bulunan elektrik hatlarının gizli döşeme ile yapılmış olması
• Ev dışında bulunan elektrik hatlarının gizli döşeme ile yapılmış olması
• Banyo veya bu tarz su ile temasın oldukça muhtemel olduğu yerlerde saç kurutma makinesi, tıraş makinesi, gibi elektrikli aletlerin kullanımına dikkat edilmesi ve hatta ıslak ortamlarda elektrikli aletlerin kullanılmaması
• Yuvasından çıkmış halde bulunan prizlerin veyahut açıkta kalmış halde bulunan tellerin tamirinin sağlanması
• Elektrikli olan herhangi bir aleti kullanmadan ya da fişe takmadan önce mutlaka kapalı konumda olduğundan emin olunması, elektrikli aletlerle ilgili olan kullanım talimatlarına uyulması
• Sigortalar kapatılmadan elektrik ile ilgili herhangi bir iş veya işlemin yapılmaması

Elektrik Çarpması için Hangi Doktora Gidilir?

Elektrik çarpması durumunda öncelikle akıma maruz kalmış olan kişinin genel durumuna göre hareket edilmelidir. Solunum ve kalp değerlendirilmeli ve gerekli ilk yardım sağlandıktan sonra mümkün olan en kısa süre içerisinde herhangi bir sağlık kuruluşuna acilen gidilmesi ve tedavi saplanması gereklidir. Elektrik çarpması sonucu meydana gelmiş hasara bağlı olarak da multi disipliner yaklaşım ile yani çoklu branş tedavisi ile iyileşme süreci takip edilmelidir.