Karın Ağrısı

Karın Ağrısı Nedir?

Karın ağrısı bir hastalık değildir, karın ağrısı bir hastalık sebebiyle genelde bir bölgedeki doku hasarıyla ortaya çıkan bir şikayettir. Karın ağrısı hastane yatışlarının en sık sebeplerinden biridir. Karın ağrıları yer, zaman seyri, klinik ipuçlarına göre pek çok farklı şekilde sınıflandırılabilir. Zamana göre akut ağrı, kronik ağrı, şeklinde incelenebilir.

• Akut karın ağrısı: Aniden başlayan şiddetli karın ağrısıdır. Genelde 1 haftadan kısa süren ağrılar bu grupta yer alır. Örneğin; apandisit, gastroenterit, divertikülit vb.
• Kronik karın ağrısı: 3 aydan uzun süren, ara ara tekrarlayan ya da sürekli devam eden karın ağrısıdır. Örneğin; irritabl bağırsak sendromu, peptik ülser, hepatit vb.

Karın Ağrısı Nedenleri Nelerdir?

Karın ağrıları, ağrı sebeplerine göre çeşitlilik gösterirler. Bazı hastalıklarda künt, bazılarında kolik (kıvrandırıcı) bir ağrı hissedilir. Karın ağrısına sebep olan patolojiler, ağrının çeşitleri ve ağrıya eşlik eden belirtiler ayrı ayrı incelenmesi gerekir.

Sindirim Sistemi Nedenleri

Sindirim Sistemi kaynaklı ağrılara bulantı, kusma, ishal, kabızlık, iştah azalması, ateş eşlik edebilir. Ancak bu belirtilerin varlığı kesin tanı koydurmayacağı gibi yokluğu da hastalıkları dışlamaz.

• Gastroenterit: İnce bağırsağın enfeksiyonu olan gastroenterit, karın ağrısını en sık yapan sebeplerden biridir. Genellikle besin zehirlenmeleri, virüsler ve bakteriler bu hastalıktan sorumludur. En sık eşlik eden belirtiler diyare ve kusmadır. Ağrısı akut ağrıdır. Genellikle karında künt bir ağrı şeklindedir, ağrının şiddeti sabit kalır. Ağrının böbrek kolikleri gibi kıvrandırıcı(kolik) olması beklenmez.
• Apandisit: En sık karın ağrısı sebeplerinden biridir. Genellikle ağrı karnın orta bölgesinde başlar ve 6-8 saatte sağ alt kadrana geçer. Alt kadrana yerleşen ağrı çok şiddetlidir. Ağrı öksürme ile arttığından bu hastalar hareket etmekten kaçınırlar. Apandisit hastaları genellikle ağrı sebebiyle iki büklüm şekilde uzanırlar. İştahsızlık, ateş, kabızlık, ishal belirtileri eşlik edebilir.
• Gastrit: Bazı ağrı kesicilerin kullanımı ve enfeksiyonlara bağlı olarak gelişir, mide mukazasının iltihabı ve tahribidir. Kusmayla kan gelmesi veya dışkı renginin siyah olması eşlik edebilir.
• Peptik ülser: Genellikle epigastrik bölgede hissedilen künt bir ağrıdır. Akut başladıktan sonra kronikleşebilir. Yemekten sonra 2-3 saatte başlayan ağrı, yemek yemekle ve antiasitlerle ağrının geçmesi de peptik ülser ağrısının tipik özellikleridir. Ağrı gece uykudan uyandırabilir. Bulantı, kusma, dışkıda kan eşlik edebilir.
• Duedonum ülseri perforasyonu: Onikiparmak bağırsağı(duedonum) delinmesi sonucu epigastriumda hissedilen ağrı ani ve şiddetlidir. Zamanla karına yayılan ağrı sebebiyle hasta hareket etmemeye, hareketsiz bir şekilde uzanmaya çalışır. Bulantı eşlik eder. Doktorun fizik muayenesinde genelde tahta gibi sert bir karın saptanır.
• İnflamatuvar bağırsak hastalığı: Ülseratif Kolit ve Crohn Hastalığı bu grupta yer alır. Kronik hastalıklardır. Alevlenmelerle seyrederler. Ağrı genelde göbek ve alt kadranlarda hissedilir.
• İrritabl bağırsak sendromu: Kronik ve ataklar halinde tekrarlayan bir hastalıktır. Sıklıkla yıllardır süren ishal veya kabızlık veya her ikisinin birden eşlik ettiği aralıklı karın ağrısı ile kendini gösterir. Belirtiler stres ile alevlenebilir. Dışkılama ile ağrının geçtiği görünebilir. Ağrı genelde göbek çevresi ve alt kadranlardadır.
• İnce bağırsak tıkanması: Yetişkinlerde ameliyat sonrası yapışıklıklara bağlı veya fıtık sonucu oluşabilir. Epigastriumda ani, şiddetli, keskin bir ağrı duyulur. Bulantı ve kusma eşlik edebilir ve sonrasında hastada rahatlama görünebillir. Hasta karnında sertlik genellikle beklenmez.
• Akut mezenter iskemisi: Karın organlarını besleyen damarların yetersiz kanlanması sonucu oluşur. Kalp hastalıkları sebep olabilir. Kramp şeklinde epigastriumda ağrı görünür. Bulantı, kusma ve siyah renkli dışkı(melena) eşlik edebilir.
• Akut divertikülit: Özellikle yaşlı hastalarda görülür. Başlangıçta alt karında görülen ağrı zamanla sol alt kadrana yerleşir. Bulantı, kusma, iştahsızlık, kabızlık, ishal, ateş, sol alt kadranda ele gelen kitle görünebilir.
• Akut lolesistit: Safra kesesi iltihabıdır. Sağ üst kadrana yerleşen ve sağ kürek kemiğine yayılan bir ağrı olur. Bulantı, kusma, ateş tabloya eşlik edebilir.
• Akut pankreatit: Pankreatit en sık alkol ve safra kesesi taşına bağlı olarak ortaya çıkar. Ağrısı epigastriumda, üst karında ortaya çıkar ve hızla şiddetlenir. Kuşak tarzında ağrı, sırta ve kürek kemiklerine yayılır. Ateş, iştahsızlık, bulantı, kusma eşlik eder. Bazı hastalarda göbek çevresinde veya karnın yan kısımlarında kırmızı/mor alanlar görünür. Bu pankreatitin daha şiddetli bir tipinin göstergesidir.

Genitoüriner Sistem Nedenleri

• Pyolonefrit: Böbreklerin iltihabıdır. Ağrısı belde hissedilir. Çay rengi idrar yapma,köpüklü idrar, kusma ve ateş eşlik edebilir.
• Böbrek taşı: Kolik şeklinde kıvrandırıcı tarzda ağrı yapar.
• Glob vezikale: Uzun süre idrar yapılamaması halinde mesanenin dolarak gerilmesi sonucunda karın bölgesinde oluşan ağrıdır.

Solunum Sistemi Nedenleri

• Zatürre (pnömoni): Enfeksiyonun akciğerin alt kısımlarında oluşması durumunda ağrı karın bölgesinde hissedilebilir.

Dolaşım Sistemi Nedenleri

• Abdominal aort anevrizması: Aortun yırtılması sonucu oluşur ve ağrısı dayanılmazdır. Yaşamı tehdit eder.
• Kalp Krizi (miyokard infarktüsü): Kalbi besleyen damarların yetersiz kanlanması sonucu oluşur. Ağrısı karnın üst bölgesinde hissedilir.

Toksik Nedenler

• Kurşun zehirlenmesi
• Böcek ve yılan sokmaları

Jinekolojik Nedenler

• Dış gebelik rüptürü: Embriyonun rahimden başka yere yerleşmesidir. Bu yerleşim yeri fallop tüleri, rahim ağzı, karın içi olabilir. Dış gebelik rüptürü sonucu kasıklarda başlayan ağrı sonra tüm karna yayılır.
• Aşırı ağrılı adet görme (dismenore)
• Salpenjit (fallop tüplerinin iltihabı)
• Pelvik inflamatuar hastalık
• Sistemik Hastalıklar
• Ketoasidoz
• Üremik asidoz
• FMF (ailevi Akdeniz ateşi hastlığı)
• Orak hücreli anemi
• Akut porfiri
• Tüberküloz peritoniti

Karın Ağrısının Bölgeye Göre Nedenleri

Karın ağrısı nedenleri kendiliğinden geçen sebeplerden hayatı tehdit eden sebeplere kadar değişiklik gösterebilir. Ağrı sindirim sistemi, dolaşım sistemi, solunum sistemi, üriner sistem patolojilerinden kaynaklanabildiği gibi toksik sebepler, jinekolojik sebepler, sistemik hastalıklar, alınan ilaçlardan da kaynaklanabilir. Karın ağrısı sebebinin tüm incelemelere rağmen bulunamadığı durumlar da mevcuttur. Karın ağrısına yaklaşımda ilk yapılması gereken ağrının yerini tespit etmektir.

Karın ağrısı nedenlerinin yerleşim yerine göre sınıflandırılması şu şekildedir:

Epigastrium

Göbek deliğinin üzerinde orta kısımda kalan bu bölgede ağrı olduğunda ilk akla gelen sebepler şu şekildedir:

• Safra kesesi hastalıkları (biliyer hastalık)
• Gastrit
• Pankreatit
• Peptik ülser
• Gastroözofageal reflü hastalığı
• Abdominal aort anevrizması
• Kalp krizi (miyokart infarktüsü)

Sağ Üst Kadran

• Safra kesesi hastalıkları
• Hepatit
• Pankreatit
• Divertikülit
• Renal kolik( böğür ağrısı)
• Akciğer sağ alt lob pnömonisi

Sol Üst Kadran

• Divertikülit
• Renal kolik(böğür ağrısı)
• Dalak hasarı
• Akciğer sol alt lob pnömonisi

Periumblikal

Göbek deliği ve çevresini kapsayan bu bölgede ağrı olduğunda akla gelenler şu şekildedir:

• Apandisit
• Pankreatit
• Gastroenterit
• Bağırsak tıkanıklığı(obstrüksiyonu)
• İnflamatuvar bağırsak hastalığı
• İrritabl bağırsak sendromu
• Akut/kronik mezenter iskemi
• Abdominal aort anevrizması

Sağ Alt Kadran

• Apandisit
• İnguinal herni (kasık fıtığı)
• İnflamatuar bağırsak hastalığı
• İrritabl bağırsak sendromu
• Böbrek/üreter taşı
• Salpenjit
• Dış gebelik (ektopik gebelik)
• Over torsiyonu
• Pelvik inflamatuvar hastalık

Sol Alt Kadran

• Divertikülit
• İnguinal herni(kasık fıtığı)
• İnflamatuvar bağırsak hastalığı
• İrritabl bağırsak sendromu
• Dış gebelik(ektopik gebelik)
• Over torsiyonu
• Pelvik inflamatuvar hastalık

Karın Ağrısı Nedeninin Teşhisi

Karın ağrısında ilk yapılması gereken, ağrının yerini belirlemektir. Omuza yayılan ağrı safra kesesi taşı; kayış gibi saran ağrı pankreas hastalıkları, safra taşları, böbrek taşları, zona hastalığı, eğer ağrı böbreğe ve alt karına yayılıyorsa apandisit, böbrek taşları, böbrek hastalıkları ön planda düşünülür.

Ağrının tipi de teşhiste önemlidir. Kramp tarzı ağrılar daha çok taş hastalıklarında görünürken sürekli ağrılar hepatit, pankreatit, ülser gibi hastalıklarda daha sık karşımıza çıkar.

Zaman, ağrı konusunda önemli bilgiler verir. Ülserler (peptik, duodenal, gastrik gibi) 1-4 ay boyunca her gün tipik bir ağrıya sebep olurken arada birkaç ay ağrısız zamanlar olabilmektedir. Safra kesesi hastalıklarında ise 1-3 gün boyunca nöbetler halinde ağrının ardından günler veya seneler boyunca ağrısız dönemler olmaktadır.

Ağrının nedeni sorgulanırken aslında ağrıyı arttırıp azaltan sebepler sorgulanmaktadır. Yemekten hemen sonra başlayan ağrılarda irritabl ince bağırsak hastalıkları, pankreatit, safra kesesi problemleri düşünülürken yemeklerden 1-2 saat sonra başlayan ağrılarda peptik ülser, kronik mezenter iskemisi ön planda düşünülür. Yağlı yiyecekler tükettikten sonra rahatsızlık duyuluyorsa akla daha çok karaciğer ve safra kesesi problemleri gelir. Eğer kişi yatınca, sırt üstü uzanır pozisyondayken ağrı artıyorsa akla hiatus hernisi (fıtık), pankreatit gelebilir. Öksürmekle artan ağrılarda akla apandisit, safra kesesi taşı, fıtıklar gelir.

Doktorunuz size gerekli soruları sorduktan sonra muayene edecektir. Fizik muayene genellikle hasta sırt üstü yatar pozisyondadır. Doktorunuz gerekli gördüğü durumlarda tüm vücut incelemesi de yapabilir. Fizik muayene esnasında doktor eliyle karın bölgesine dokunarak, bağırsak seslerini steteskop ile dinler ve bulguları değerlendirmeye çalışır. Murphy bulgusu, tahta karın, rebound, defans, Mc.Burney gibi bulgular çok çeşitli hastalıklara işaret eder ve bu bulgular sayesinde tanıya gidilmeye çalışılır.

Her zaman olmamakla birlikte doktorunuzun gerekli gördüğü durumlarda rektal muayene yani makat muayenesi yapabilir. Rektal muayene karın ağrısı teşhisinde çok önemli olabilmektedir. Hasta kadın ise pelvik muayene gerekebilmektedir.

Laboratuvar Testleri

Bu tetkiklerin fazlalığı, karın ağrısı yapan sebeplerin çeşitliliğinden kaynaklanmaktadır. Doktorunuz fizik muayene sonrasında yalnızca şüphelendiği hastalıklar için gerekli testleri isteyecektir.

Tam kan sayımı ve kanda bakılan diğer değerler:

• Amilaz
• Lipaz
• Karaciğer fonksiyon testleri
• Kan şekeri
• BUN (kan üre azotu)
• Kreatinin
• Kan gazı
• Serum elektrolitleri
• Beta-hcg

Yapılabilecek diğer tetkikler:

• Tam idrar tahlili
• Kan kültürü
• EKG
• Ultrasonografi
• Ayakta direkt batın grafisi
• Akciğer grafisi
• Bilgisayarlı Tomografi (BT)
• Manyetik Rezonans İnceleme(MR)
• Üre nefes testi
• Periton lavajı
• Laparoskopi
• ERCP

Karın Ağrısı Tedavisi

Karın ağrısının tedavisi altta yatan hastalığın tedavi edilmesiyle olur. Medikal ve cerrahi tedaviler uygulanır.

Medikal tedavi ile tedavi edilebilen hastalıklar:

• Gastroenterit
• Peptik ülser
• Gastrit
• Mezenter iskemi
• İnflamatuvar bağırak hastalığı
• İrritabl barsak hastalığı
• Hepatit
• Üremik asidoz
• FMF (ailevi Akdeniz ateşi hastalığı)
• Orak hücreli anemi
• Akut porfiri
• Tüberküloz peritoniti
• Pnömoni
• Renal kolik
• Glob vezikale
• Pyolonefrit
• Dismenore
• Zehirlenmeler

Cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilen hastalıklar:

• Apandisit
• Divertikülit
• Barsak tıkanması
• Akut kolesistit
• Akut pankreatit
• Akut kolanjit
• Dalak apsesi
• Dalak rüptürü

Altta yatan hastalık tedavi edilene kadar doktorun önerdiği ağrı kesicileri kullanılabilir. Bazı hastalıklar için doktor önerisiyle antiasit tedavisi başlanabilir.

Karın Ağrısı Tedavi Edilmezse

Karın ağrısına sebep olan hastalıklar ilerleyici olabilir. Örneğin bir ülser organlarda delinmeye yol açabilir, aşırı kanama sonucu hasta hayatı tehlikeye girebilir. Akut evrede iken rahatlıkla tedavi edilebilecek bazı hastalıklarda uygun tedavi başlanmaz ise hastalık kronikleşebilir ve tedavisi zorlaşabilir.

Karın ağrısı yapan bazı hastalıklar kronikleşirse yıllar içerisinde kanserleşmeye sebep olabilir. Karın ağrısı bazen kalp krizi gibi ciddi durumlar sebebiyle ortaya çıktığından hasta hayatını tehdit eden bir durumun göstergesi olabilir. Bu sebeple karın ağrısı yaşadığınız zaman doktora gitmeyi ihmal etmemelisiniz. Ağrı kesiciler ile geçici olarak rahatlama sağladığınızda önemli bir hastalığın teşhisini geciktiriyor olabilirsiniz. Ayrıca uzun süre ağrı kesici kullanımı mide, bağırsak ve böbrek üzerinde olumsuz etkilere sebep olduğundan karın ağrısına yol açabilir.

Karın Ağrısına Ne İyi Gelir?

Karın ağrısında karın üzerine sıcak su torbası koymak gibi karnı sıcak tutacak yöntemler iyi gelebilir. Ağrıya sebep olabilecek yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Peptik ülser ağrılarında doktor tavsiyesi üzerine antiasit kullanılarak rahatlama sağlanabilir.

Karın Ağrısına Ne İyi Gelmez?

Safra ve karaciğer problemlerinde yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Fazla asitli içecekler tüketilmemelidir. Alkol alımının pankreatiti arttırdığı gösterilmiştir. Ağrı kesiciler mide lezyonlarını arttırabilmektedir.

Karın Ağrısı İlaçları

Uzun süreli ağrı kesici kullanımı özellikle mide, böbrek ve karaciğerde olumsuz etkilere sebep olduğundan ilaç kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Ağrı kesiciler:

• Non-streoid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ)
• Asetilsalisik asit
• İbuprofen
• Naproksen
• Parasetamol

Hamilelikte Karın Ağrısı

Gebelerde rahmin büyümesi sebebiyle rahmi yerinde tutan bağların gerilmesi sonucu ağrı görünebilir. Bu ağrı genelde ikinci trimesterde görünür. Bu tür ağrılarda doktorun önerdiği ağrı kesiciler kullanılabilir. Doğum yaklaştıkça çatı kemiklerinin ayrılması sebebiyle de ağrı görülebilir. Bu ağrılar genelde bir soruna işaret etmez.

Eğer gebe olduğunuzu düşünüyorsanız ve doktor muayenesine henüz gitmediyseniz, dış gebelik ihtimalini unutmamalısınız. Gebelikten şüpheleniyorsanız en kısa zamanda bir kadın doğum uzmanına danışmalısınız.

Gebelikte gebelik dışı sebepler arasında en sık görülen karın ağrısı sebebi akut apandisittir.

Çocuklarda Karın Ağrısı

Çocuklarda sık görülen karın ağrısı sebepleri enfeksiyonlar, üriner sistem problemleri, kronik kabızlık ve akut apandisittir. FMF (ailevi Akdeniz ateşi hastalığı) de bir karın ağrısı sebebidir ve en sık genç yaşta belirti verir. Özellikle 1 yaşından küçük çocuklarda akla bağırsak düğümlenmesi gelir. Kusma, bulantı, karında şişlik ve ateş önemli bulgulardır.

Karın Ağrısı için Hangi Doktora Gidilir?

Karın ağrısı için hastanelerin İç Hastalıkları (Dahiliye) bölümüne başvurabilirsiniz. Ağrının yeri ağrı sebebi hakkında çok önemli ipuçları içerdiğinden ağrınız olduğunda mümkün olduğunca ağrı kesici almaktan kaçının. Doktora başvurduğunuzda ağrının yerini en doğru şekilde tarif edebilmek ve eğer ağrının yer değiştirdiğini düşünüyorsanız bunu doktorunuza doğru şekilde aktarmak için ağrınız başladığında ağrı kesici almamaya çalışmalısınız.

Hastaneye gitmeden önce ağrının tam olarak nasıl ve ne zaman başladığına, artıp azalmasına, ağrıya iyi gelen, kötü gelen etmenlere, ağrının nerede olduğuna dikkat etmeye çalışmalısınız. Böylece doktorunuzun sorduğu sorulara daha rahat ve net cevaplar verebilirsiniz. Eğer ilaç kullanıyorsanız (ağrı için kullandığınız ağrı kesiciler dahil) kullandığınız ilaçların isimlerini doktorunuzla paylaşmayı ihmal etmemelisiniz.

Eğer ağrı ani ve çok şiddetli başladıysa, dışkıda kan görüyorsanız, tansiyonunuzda düşme varsa, hastanelerin Acil bölümüne başvurmalısınız.