Salpenjit

Salpenjit Nedir?

Kadın iç genital organları; yumurtalıklar, rahim ve tüplerden(salpinkslerden) oluşur. Bu organlar kadında üremenin sağlanması ve menstruasyon(adet) döngüsünün düzenlenmesinde esas rol oynar.

Menstruasyon döneminde yumurtalıklardan atılan yumurta(ovum) hücresi eğer sperm ile karşılaşırsa; tüplerin bulunduğu kısımda yumurta ve sperm hücresi birleşir ve döllenme gerçekleşir. Eğer yumurta herhangi bir spermle karşılaşmazsa; tüplerden rahime doğru hareket eder ve adet döneminde bu yumurta rahim iç duvarı(endometriyum) ile birlikte dışarı atılır.

Salpenjit; yumurtalık ile rahim arasında bağlantıyı sağlayan, döllenmenin gerçekleştiği ortam olan tüplerin(salpinkslerin) iltihaplanmasına denir. Salpinksler hastada üreme sistemi açısından  pek çok görevi üstlendiği için, hastalığında da pek çok semptom ortaya çıkmaktadır.

Bazen tüplerde bulunan enfeksiyon rahime ve yumurtalıklara da yayılabilir. Bu durum hastalığın daha da ağırlaşmasına yol açar.

Salpenjit Belirtileri Nelerdir?

Salpinksler(tüpler) kasık bölgesinde bulunan üreme organları olduğu için semptomları da genellikle bu bölgede gelişir ve gelişen semptomların bir kısmı üreme sistemi ile alakalıdır. Bu semptomlar;

• Kasık Ağrısı: Hastalarda var olan semptomlar arasında en sık görülen semptomlardan biri kasık ağrısıdır. Hastada enfeksiyonun bulunduğu bölgede vücut enfeksiyon ile savaşmak için bazı kimyasal maddeler (prostoglandin) salgılar. Bu maddeler hastada ağrı oluşumuna yol açar.
• Bel Ağrısı: Hastada enfeksiyonun bulunduğu bölgedeki ağrı bele de yansıyarak bel ağrısına yol açabilir.
• Akıntı: Hastalarda sık görülen semptomlardan biri de akıntıdır. Hastalar genellikle sarı- yeşil renkli, kötü kokulu akıntıdan yakınırlar. Bu durum hastada enfeksiyonun rahime kadar yayıldığını düşündürür.
• Ağrılı Adet Görme(Dismenore): Hastalarda ağrılı adet görme sık görülen semptomlar arasındadır. Hastalar adet dönemlerine yakın dönemlerde başlayan ve adet döneminde şiddetlenen ağrıdan yakınırlar.
• Disparoni: Disparoni; cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesi durumudur. Hastalarda salpenjit ilerlemişse; disparoni sık görülür. Bu durum hastada cinsel isteksizliğe yol açabilir.
• İdrar Yaparken Yanma ve Sık İdrara Çıkma: Hastalarda bazı durumlarda tüplerde bulunan enfeksiyon idrar yollarına yayılıp idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir. Bunun sonucunda hastada idrar yaparken yanma ve sık idrara çıkma gibi semptomlar görülür.
• Yüksek Ateş: Hastada bulunan enfeksiyon vücudun savunma sistemi tarafından birçok kimyasalın salınımına yol açar. Bunun sonucunda hastada yüksek ateş görülebilir.
• Bulantı ve Kusma: Hastalarda görülen bir diğer semptom bulantı ve kusmadır. Bu durum genellikle enfeksiyonu ilerlemiş, hemen hemen tüm iç genital organlara yayılmış olan salpenjit olgularında görülür.
• İnfertilite(Kısırlık): Hastalarda bulunan en ciddi semptomlardan biri de infertilitedir. Hastalar uzun süreli gebelik denemelerine rağmen gebe kalamaz. Bunun nedeni hastada enfeksiyonun spermin tüplere doğru ilerlemesine engel olması, döllenme gelişse bile oluşan embriyonun(bebeğin anne karnındaki ilk hali) rahime tutunmasına engel olmasıdır.

Salpenjit Nedenleri Nelerdir?

Salpenjit çoğunlukla bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklı oluşan bir hastalıktır. Salpenjite yol açan en sık görülen bakteriler; Klamidya, Neisseria Gonore(Bel Soğukluğu), Mikoplazma, Stafilokoklar ve Streptokoklardır. Bu bakteriler vücuda şu yollarla girebilir:

• Cinsel ilişki yoluyla
• Rahime rahim içi araç(spiral) takılması sırasında
• Yaşanan abortus(düşükler) sonucunda
• Kürtaj sonrası
• Doğum sonrası 
• Apendektomi(apandisitin alınması ameliyatı) sonrası(Apandisitin tüplere yakınlığından dolayı)

Salpenjite hangi bakterinin yol açtığının bilinmesi; uygulanacak tedavinin etkinliği açısından önemlidir. Bu yüzden hastalardan mutlak surette kültür örneği alınmalıdır. 

Salpenjit Teşhisi

Salpenjit teşhisinde birçok yöntem kullanılabilir. Bu yöntemler hastada enfeksiyonun bulunduğu bölgeyi tespit etmek ve bu enfeksiyonu tedavi etmeyi amaçlar. Salpenjit teşhisinde kullanılan yöntemler;

• Anamnez: Anamnez hastanın hastalıkla ilgili şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Hastalar sıklıkla şiddetli kasık ağrısı, adet döneminde gelişen yoğun kanama ve ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı, akıntı ve idrar yaparken yanma gibi semptomlardan yakınırlar. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu sorgular. Hastanın geçmiş zamanda var olan ameliyat öyküsünü sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın ağrı duyduğu karın bölgesini inceler. Eliyle nazikçe bastırır ve hastadaki ağrıyı gözlemler. Hastada enfeksiyonun bulunduğu bölgede pelvik apse(tüplerdeki enfeksiyonun kendini sınırlandırarak kitleye benzer bir yapı oluşturması) de bulunabilir. Bu durumda hekim muayene sırasında bu apseyi hissedebilir.
• Ultrasonografi(USG): Ultrasonografi ses dalgaları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Salpenjit hastalığında ultrasonla salpinksler (tüpler) kontrol edildiğinde hastada tüplerin bulunduğu kısımda sıvı toplanması, apse oluşumu görülebilir. Bu durum hastada salpenjit enfeksiyonu tanısını koydurur.
• Histerosalfingografi(HSG): Histerosalfingografi rahim içine kontrast madde verilerek rahmin yapısının ve tüplerin incelenmesini sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. Salpenjite sahip hastalarda salpenjit enfeksiyonu tüplerde tıkanıklığa yol açar. Bu durum hastada gebe kalmayı engeller. Gebe kalamayan ve salpenjite sahip hastalarda tüplerin tıkanıklığının derecesinin incelenmesi için histerosalfingografiye başvurulur.
• Kültür: Salpenjite en kesin tanıyı kültür örneği koyar. Hastada var olan akıntı kültür kabına aktarılarak bakterilerin üremesi sağlanır. Bu üreyen bakterilerin tipi sayesinde hastada ilaç tedavisine başlanır. Ancak bazı durumlarda hastadan kültür örneği alınmayabilir. Hastaya muayene sonrası ilaç yazılır. Eğer bu ilaçların kullanımına rağmen geçmeyen enfeksiyon varsa; bu durumda hastadan kültür örneği alınır. 

Salpenjit Tedavisi

Salpenjit tanı konulduğunda mutlaka tedavi gerektiren, tedavisi acil olarak uygulanması gereken bir hastalıktır. Salpenjit bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklı gelişen bir hastalık olduğu için; medikal tedavisinde antibiyotik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar hastada enfeksiyonun sınırlandırılmasını amaçlar. Hastada medikal tedavide oluşan kasık ağrısını azaltmak için ağrı kesici ilaçlar da kullanılabilir.

Antibiyotik tedavisine yanıt alınamayan hastalarda cerrahi girişime başvurulabilir. Bu tedavi açık yada kapalı(laparoskopik) yöntemle uygulanabilir. 

Salpenjit Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Salpenjit tanı konulduğunda mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedavi edilmediğinde hastada tekrarlayan düşüklere ve infertiliteye(kısırlığa) yol açabilir. Bu durum hastada görülebilecek en ciddi komplikasyondur.

Salpinksler (tüpler); yumurtalıklardan atılan yumurta ile cinsel ilişki sonucu kadın genital(üreme) sistemine giren spermin birleştiği, yani döllenmenin oluştuğu bölgedir. Bu bölgede bulunan enfeksiyon spermin yumurtaya ulaşmasını engeller. Bu durum kişide infertiliteye yol açar. Aynı zamanda bu bölgede bulunan enfeksiyon ilerleyen dönemde tüplerde tıkanıklığa yol açar. Bu durum da hastada infertiliteye neden olabilir. Salpenjite sahip hastada döllenme gerçekleşse bile; hastada sürekli var olan akıntı tekrarlayan abortuslara(düşüklere) yol açabilir. Yada Salpenjite sahip hastalar tedavi edilmediğinde sık sık tekrarlayan akıntı, kanama, şiddetli kasık ağrısı gibi komplikasyonlardan yakınırlar.

Salpenjite Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Salpenjit tanı konulduğunda mutlaka tedavi edilmesi gereken; tedavi edilmediğinde kalıcı infertiliteye yol açabilen bir hastalıktır. Hastalığın meydana geliş nedeninin belirlenmesi hem tanıda hem de korunma amaçlı önem arz etmektedir.

Hastalarda salpenjitten korunmak amacıyla tek eşliliğe önem verilmeli, cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanılmalıdır. Hastalarda genital bölge hijyenine dikkat edilmeli, sık duş alınmalı ve pamuklu iç çamaşırları kullanılmalıdır.

Hastalar vajinal duştan kaçınmalıdır. Vajinal duş vajinanın normal dengesini bozarak enfeksiyon gelişiminin kolaylaşmasına yol açar.

Halk arasında soğan, lahana, aslan pençesi otu gibi bitkilerin suyunun kaynatılması ve içilmesi enfeksiyon gelişiminin önüne geçtiği söylense de; bunun bilimsel bir kanıtı yoktur. 

Salpenjitte Kullanılan İlaçlar 

Salpenjit tüplerin bakteriyel bir enfeksiyon etkeni ile iltihaplanmasından dolayı tedavisinde antibiyotik ilaçlar kullanılır. Bunun dışında hastada oluşan ağrı semptomlarını düzeltmek için de ilaçlar kullanılabilir.

• Antibiyotik İlaçlar: Bu ilaçlar hastada enfeksiyonun bulunduğu bölgeye etki ederek enfeksiyonu oluşturan bakterinin çoğalmasını engeller ve ölmesini sağlar. İçerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların yan etkileri arasında baş dönmesi, bulantı, kusma, cilt döküntüleri, kabızlık, ishal gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında ilaca ara verilmeli ve mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.
• Ağrı Kesici (Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar): Bu ilaçlar hastada oluşan kasık ağrısını düzeltmeye çalışır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların yan etkileri arasında baş dönmesi, cilt döküntüleri, kas ağrıları, halsizlik, yorgunluk gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında ilaca ara verilmeli ve mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.

Salpenjit Ameliyatı

Salpinkslerde oluşan enfeksiyon çok büyükse; ilaca yanıt vermez. Bu durumda hastada oluşabilecek komplikasyonları önlemek için cerrahi girişime başvurulur. 

Cerrahi girişim açık teknik yada kapalı(laparoskopik) teknik ile yapılabilir. Çoğunlukla laparoskopik teknik kullanılan salpenjit ameliyatında hastaya genel anestezi (tüm vücudun uyuşturulduğu anestezi türü) verilerek hasta uyutulur. 

Ameliyat esnasında hastanın karnı karbondioksit gazı ile şişirilir ve karında bir delik açılarak kamera ile vücut içine girilir. Kamera yardımıyla vücut içi ve tüpler kontrol edilir ve enfeksiyonun bulunduğu tüp belirlenir. Hastada iltihaplı tüp salpenjektomi yöntemi ile çıkarılır ve hastada delik açılan karın bölgeleri dikilerek ameliyat tamamlanır.

Ameliyat sonrası hasta 1 gün boyunca hastanede yatar. Herhangi bir komplikasyon görülmediği durumda hasta taburcu edilir. 

Gebelikte Salpenjit

Salpenjit enfeksiyonu hem spermin yumurtaya ulaşmasını engellediğinden dolayı, hem de sperm ve yumurtanın birleşmesi ile oluşan embriyonun rahime tutunmasını engelleyerek infertiliteye yol açar. Hastada salpenjit tedavi edilmediğinde bu infertilite devam eder.

Gebelik sırasında iç genital organların hem annenin hem bebeğin sağlığı açısından sağlıklı olması beklenir. İç genital organlarda bulunan herhangi bir hastalık geç bebeğin hem annenin yaşamını olumsuz yönde etkileyebilecek komplikasyonlara yol açabilir.

Gebelik döneminde salpinkslerde bulunan enfeksiyon; bebeğin anne karnındaki erken dönemi olan embriyo döneminde iken rahime tutunmasına engel olur. Bu durumda hastada tekrarlayan düşükler görülür. Tekrarlayan düşük hikayesi olan kadınlarda iç genital organlar mutlaka kontrol edilmeli, bir hastalık varsa bu hastalık tedavi edilmelidir.

Salpenjitte Hangi Doktora Gidilir?

Salpenjit ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve tedavisini uygulayan, gerektiği durumda cerrahi girişimi yapan bölüm Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüdür. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu sorgular, muayene eder, gerekli tetkikleri yapar ve hastalığa tanı koyar.

Bazı durumlarda hastalar çok şiddetli karın ağrısı, aşırı kanama gibi semptomlar ile acil servise de başvurabilirler. Acil hekimi hastayı muayene edip gerekli tetkikleri uygular. Salpenjitten şüphelendiği durumlarda hastayı Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanına sevk eder.

Hastalar şiddetli karın ağrısı, kanama, bulantı, kusma, yüksek ateş gibi semptomlar yaşadığında mutlaka bir hekime başvurmalıdır.