Disparoni

Disparoni Nedir? 

Disparoni; cinsel birleşme esnasında ağrı, acı, batma ve yanma hissedilmesi durumu olup ‘ağrılı cinsel ilişki’ veya ‘cinsel penetrasyon’ olarak da adlandırılır. Herkes zaman zaman cinsel ilişki esnasında ağrı hissedebilir bu durum normaldir. Buradaki önemli ayrım ağrının yineleyici ve sürekli olup olmadığıdır. 

Her iki cinste de görülebilen disparoni genellikle kadınlarda görülmektedir. Hastalar genelde cinsel ilişki sırasında beklenmeyen bir acı çekme ve ağrı hissetme şikayetleri ile başvurur ve vajina ile kasık bölgesinde ağrı, basınç, yanma ve şişlik tarif ederler.

Disparoni başlama vaktine göre 2’ye ayrılır:

• Primer (birincil) disparoni: İlk yaşanılan cinsel ilişki deneyiminden itibaren ağrı, batma, yanma şikayeti mevcuttur.
• Sekonder (ikincil/sonradan oluşan) disparoni: Şikayetler hayatın herhangi bir döneminde ortaya çıkar.

Hissedilen ağrının derinliğine göre de 2’ye ayrılır:

• Yüzeysel disparoni: Vajinanın girişinde tam cinsel birleşme olmadan önce hissedilen ağrı hissedilir.
• Derin disparoni: Erkek cinsel organı olan penisin vajinaya girmesiyle birlikte vajinanın derininde hissedilen ve kasık alt bölgesine yayılan ağrı.

Herkesin hayatının bir döneminde başına gelebilecek bu durum çoğu zaman göz ardı edilse de cinsel hayatı ciddi anlamda etkiler ve bu durum çiftler arasında sorunlara yol açabilir. Bu sebeple uygun doktora başvurulup altında yatan nedene göre tedaviye başlanması gerekir.

Disparoni Belirtileri Nelerdir?

Disparoni belirtileri hayatı olumsuz yönde etkilediği için göz ardı edilemez. 

Bu belirtiler:

• Cinsel birleşme esnasında penisin vajinaya girişinde zorluk yaşanması
• Vajinaya girme ve girme girişimleri esnasında şiddetli ağrı duyulması
• Vajinaya girilmesi esnasında ya da girildiği için ağrı duyacağı düşüncesiyle  korkulu ya da kaygılı olma
• Vajinaya giriş sırasında aşk kasları da denilen pelvik taban kaslarını çok kasma ya da germe sonucu kasılma
• Cinsel ilişkiye girmekten kaçınma olarak sıralanabilir.

Bu belirtiler her kadında hayatın belli dönemlerinde meydana gelebilir. Bu belirtilerin 2 haftadan uzun süredir olması ve cinsel hayatı etkileyecek seviyede olması disparoni için önemlidir.

Disparoni Nedenleri Nelerdir?

Cinsel ilişkide ağrı şikayetiyle doktora başvuran kadınlarda genellikle altta yatan bir sebebe bağlıdır ve araştırılarak bu sebebin bulunup tedavisi yapılması gerekir.

Yüzeysel Disparoni Sebepleri

• Vulvar Vestibulit Sendrom (Vulvar Vestibulitis): Nedeni hala tam olarak bilinemeyen vulvar vestibulit sendromda cinsel ilişki esnasında keskin bir şekilde hissedilen acı, ağrı ve yanma ile beraberlik gösteren bir hastalıktır.
  
• Vajen veya vulvanın enfeksiyonları (Vajinit ve Vulvitler): Vajina ve vulva bölgesinde bakteriyel, viral enfeksiyonlar ile mantar sorunları cinsel ilişki esnasında zorlanmaya sebep olur. Vajinitler kaşıntı ve vajinal akıntı ile kendini gösterirken, vulvitler dış cinsel organlarda yanma, kaşıntı, acı veya döküntü ile belli olurlar.
  
• Liken skleroz: Genital bölgedeki cilt dokusunun incelmesi sonucu  genital bölgede yoğun bir kaşıntı ağrılı cinsel ilişki ile kendini gösterir.
  
• İyi iyileşmeyen doğum yırtıkları: Normal doğum sırasında yırtılan bölgelerin dikilmemesi ya da yanlış dikilmesi sonucu normal şekilde iyileşmeyen doğum yırtıkları ve perine yırtıkları cinsel birleşme sırasında ağrıya sebep olabilir.
  
• Vajina girişinin darlığı: Rokitansky Mayer Küstner Hauser Sendromunda olduğu gibi doğuştan gelen bir darlık olabileceği gibi vajen daraltma ameliyatlarına sekonder olarak da gözlenebilir.
  
• Kızlık zarına bağlı anomaliler: Kızlık zarının normalden dar olması, normalden kalın kızlık zarı (rigid hymen), halk arasında elekli olarak bilinen zarın çok delikli olması (cribroform hymen), yarımay kızlık zarı (crescent hymen) cinsel birleşme sırasında ağrıya sebep olur.
  
• Vajinal kayganlığın az olması: Vajinal kuruluk olarak da bilinen durum menopoz ya da emzirme döneminde olduğu gibi östrojenin azalması sonucu ortaya çıkar. Ayrıca ön sevişmenin olmaması veya kısa sürmesi durumunda yeterli ıslanma sağlanamadığı için ağrı ve acı ortaya çıkabilir.
  

Derin Disparoni Sebepleri

• İç genital organlardaki hastalıklar: Yumurtalıklar, tüpler ve rahim hastalıkları ile alt karın bölgesindeki hastalıklar derin disparoniye sebep olabilmektedir.
  
• Geçirilmiş batın (karın bölgesi) operasyonları: Apandist, myom ameliyatları sonrası cinsel birliktelik esnasında ağrı hissedilebilir. Ayrıca sezaryen sonrası cinsel ilişkide ağrı görülmesi de sık gözlenir.
  
• Endometriyozis: Rahim yüzeyini kaplayan ve endometrium denilen dokunun rahim dışında bir yerlerde yerleşmesi sonucu genital bölgelerde yapışıklıklar ile kendini gösteren bir hastalıktır.
  
• Hamilelik: Normal şartlarda düşük tehlikesi gibi bir durum yoksa hamilelik sırasında cinsel ilişkiye girmekte sorun yoktur. Ancak bazı kadınlarda hamilelikte cinsel ilişkide ağrı görülmesi söz konusu olabilir.
  
• Yumurtlama dönemi: Her ay düzenli olarak geçirilen menstrüel siklusun yumurtlama dönemi çoğu kadın için sancılı bir dönemdir. Normal şartlarda bile ağrılı olan yumurtlama döneminde cinsel ilişkiye girilmesi ile ağrı ortaya çıkabilir.
  

Altta yatabilecek tüm nedenler araştırılıp bulunamadığı zaman psikolojik nedenlere yönelmek gerekir. Kronik pelvik ağrı, çocukluk dönemi travmaları ve tecavüz gibi durumlar sonrası disparoni ortaya çıkabilir.

Disparoni Teşhisi

Disparoninin teşhisi temel olarak hasta öyküsünün alınması ve jinekolojik muayene ile mümkün olmaktadır. 

Altta yatan nedenlerin araştırılması için ise:

• Ultrasonografi: Alt karın bölgesindeki organların kapsamlı görüntülenmesi ile bu bölgede herhangi bir sorun varsa tespiti sağlanır.
• Vajinal kültür: Disparoni enfeksiyona bağlı ise bunun tespiti ve etkene yönelik tedavi olanağı sağlar.
• Pap Smear: Servisit ve serviks kanseri sonucu ortaya çıkan disparoni teşhisinde kullanılır.
• Biyopsi: Cinsel organlarda şüpheli bir kitle görülmesi durumunda ileri incelemeyi sağlar.
• Kolposkopi: Kolposkop denilen ışıklı bir alet yardımıyla rahim ağzının büyütülmesi ile rahim ağzı ve vajenin incelenmesi sağlanır.
• Q tip test: Bir kulak çubuğu ile vajinal girişte ağrı ve hassasiyet olup olmadığını anlamaya yarayan test vulvar vestibulitis sendromunun teşhisinde kullanılır.

Psikolojik nedenlere bağlı disparoninin teşhisi ise bir psikiyatri uzmanı tarafından DSM-IV tanı ölçeği ile konulabilir. 

Bu ölçeğe göre:

1. Cinsel ilişkiye eşlik eden yineleyici ve tekrarlayıcı ağrının olması
2. Bu bozukluğun, belli bir sıkıntıya ve kişiler arası ilişkide zorluğa neden olması
3. Bu sıkıntıların başka bir cinsel işlev bozukluğu ile açıklanmaması, herhangi bir ilaca veya başka bir hastalığa bağlı olmaması

Psikolojik disparoni tanı konulmasına yeterlidir. 

Disparoni Tedavisi

Disparoninin tedavisi nedene yönelik yapılmaktadır. Duruma göre egzersizler, ilaç tedavileri, hormon tedavileri ve cerrahi yöntemler tercih edilebilir. 

• Cinsel ilişki pozisyonları: Ağrılı cinsel ilişki pozisyonları olarak bilinen pozisyonlar cinsel ilişki esnasında kadının Daha rahat hissedebileceği; sırtüstü yatar ve bacaklarını uzatır pozisyon ile sırtüstü ya da yüzüstü pozisyonda ayak bileklerinin kenetlenmesi pozisyonlarının tercih edilmesi birleşmenin kolay olmasını sağlayacaktır.
• Kegel egzersizleri: İdrarın tutulması ve bırakılması temeline dayanan egzersizler pelvik kasların gelişmesini sağlayarak disparoniyi azaltır. İdrar yaparken 10 saniye nefes tutup pelvik kasları kastıktan sonra pelvik kasları tamamen gevşeterek 10 saniye devam edilir. Günde 3-4 kere yapılan bu egzersizle pelvik kasları gelişir ve penisin girişinin kontrolü sağlanır.
• İlaçlar: Enfeksiyona bağlı olarak görülen disparonilerde enfeksiyon etkenine bağlı olarak antibiyotikler ve antifungaller kullanılabilir.
• Vajinal lubrikanlar: Vajinal kuruluk sebebiyle yaşanan disparoninin tedavisinde kullanılan ve vajina içine yerleştirilen fitil, jel, sprey ile kayganlığı arttıran vajinal lubrikanlar tedavide kullanılabilir.
• Östrojen tedavisi: Emzirme ve menopoz döneminde azalan östrojen hormonunun takviyesi vajinanın cilt dokusuna yenileyici etkisi ile disparoni tedavisinde kullanılır.
• Laparoskopi: Vajinadan girilerek endoskopi yardımıyla cinsel organların hem görüntülenmesi hem de varsa hastalıkların tedavisini sağlayan bir yöntemdir. Kistler çıkarılır, endometriozis odakları yok edilir, yapışıklıklar giderilir ve disparoninin altında yatan nedenler ortadan kaldırılır.
• Cerrahi: Kızlık zarı, bartholin kisti, vajinal perde ve vestibulit sendromunda lokal anestezi (bölgesel uyuşturma yöntemi) altında hasta uyutulmadan tedavi edilebilir. Myom, endometriozis, over kisti gibi hastalıklar ise genel anestezi altında tedavi edilir.
• Terapi: Psikolojik nedenlere bağlı disparoninin tedavisinde psikolojik yardım alınması gerekmektedir. Altta yatan çocukluk dönemine bağlı bir travma ya da tecavüz öyküsü olabilir. Ayrıca eşler arasında uyumsuzluk nedeni ile disparoni olabileceği için eş terapisi ve cinsel terapi de tercih edilebilir.

Disparoni Ameliyatı

Disparoniye sebep olan nedenlere yönelik cerrahi işlemler uygulanabilir.

• Vajinal estetik operasyonları: Doğum sonrası atılan ve iyi iyileşmeyen dikişlerin onarılması sağlanır. Böylece hem disparoni hem de dikişlerin neden olduğu hoş olmayan görüntüye çözüm bulunur.
• Hymenotomi: Septalı, yarım ay (yüksek kenarlı), imperfore (kapalı), rigid (kalın, sert) hymen (kızlık zarı) olması durumunda cerrahi yöntemle kızlık zarının kesilmesi sorunu çözebilir.
• Hymenektomi: Cinsel ilişkiye elverişsiz çok kalın, sert, yüksek kenarlı kızlık zarı olması durumunda kızlık zarı tamamen alınabilir.
• Histerektomi: Endometriozis gibi durumlarda rahmin, rahim ağzının ve yumurtalıkların alınması son seçenek olsa da uygulanabilir. Rahmin alınması gebe kalma ihtimalini ortadan kaldırdığı için tedavide son seçenek olarak düşünülür.

Disparoni Tedavi Edilmezse 

Disparoni tedavi edilmezse ağrı duyan kadının cinsel isteksizliği ortaya çıkar, kendine olan güvenini kaybeder ve partneri ile ilişkileri zedelenir. Altta yatan sebebin en kısa zamanda tespiti sonrası tedavi yapılmalıdır. 

Disparoni altta yatan hastalıkların belirtisi de olabileceği için belirtiler ortaya çıktığı anda doktora başvurmak gerekmektedir. Altta yatan nedenlerin tespit edilip tedavi edilmemesi durumunda hastalıklar ilerleyerek hastaların hayatını ciddi anlamda etkileyebilir.

Disparoniyi Önleme Yöntemleri 

Sekonder disparoni sonradan gelişebilen bir durum olduğu için bunun önlenmesi alınabilecek önlemlerle mümkündür.

• Bol, genital bölgeye baskı oluşturmayan kıyafetler kullanma
• Pamuklu iç çamaşırı tercih etme
• Tuvalet sonrası önden arkaya temizlenme
• Cinsel ilişki sonrası işeme
• Prezervatif kullanma
• Kayganlaştırıcı kullanma
• Tek eşli cinsel yaşamı tercih etme
• Yüzme sonrası ıslak mayoyu değiştirme
• Vajina temizliğinde vajina pH’ına uygun ürünler kullanma

Hamilelikte Disparoni

Hamilelikte meydana gelen bazı hormonal ve fiziksel değişiklikler sonucu sekonder disparoni meydana gelebilir.

• Pelvik damarların fazla kanla dolması
• Vajinadaki kanlanmanın azalması ve kuruluk oluşması
• Özellikle hamileliğin ilk döneminde görülen rahmin ters olması durumu
• Bebeğin başının derin yerleşimi
• Koryonitis (anne bebek arasındaki kordon bağının iltihabı)
• Bebeğe bir şey olarak düşüncesi ile anksiyete
• Değişen fiziksel değişikliklere alışamama ve utanmaya
• Üriner sistem enfeksiyonları
• Hamileliğin vücutta yarattığı yorgunluk
• Trikomonas, candida, herpes enfeksiyonları gibi nedenlerle anne adayları cinsel hayatta sorun yaşayabilirler. 

Psikolojik sorunlar terapi ile düzeltilebilir. 

Hamileliğin vücutta yaptığı değişimler sonucu meydana geliyorsa doğumun beklenmesi uygun olacaktır.

Disparoni için Hangi Doktora Gidilir?

Cinsel ilişkide ağrının cinsel yaşamı ve hayatı etkileyecek seviyeye gelmesi durumunda bir Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına görünmek gerekir. 

Gerekli incelemeler yapıldıktan sonra hastalığa sebep olan bir neden bulunmaması durumunda Psikiyatri uzmanı ya da Psikoloğa giderek psikolojik nedenlerin araştırılması gerekmektedir.