Bartholin Kisti

Bartholin Kisti Nedir?

Bartholin kisti, vajina girişinin her iki yan duvarında bulunan ve görevi salgı maddeleri üretmek olan Bartholin bezlerinin genişleyerek kistik bir yapı halini almasıdır. Bartholin bezinin yaptığı salgının işlevi cinsel ilişki sırasında vajinanın iç duvarının kayganlığı sağlamaktır. Bartholin bezinin içinde üretilen bu kaygan ve şeffaf sıvı cinsel uyarılmayla beraber Bartholin bezine ait kanaldan geçerek vajinanın giriş bölümüne boşalır.

Bartholin kistinin oluşum etkenleri arasında temel olarak kanalın herhangi bir nedenle tıkanması gelmektedir. Kanalın tıkanması ile kanalın içinden akmayan sıvı Bartholin bezinin içinde kalır ve bezin büyümesine neden olur. Sıvı içerisinde bakteri nedenli iltihabi bir sıvı varsa bu duruma bartholin apsesi denir. Ancak sıvının içeriğinde Bartholin bezinin salgıladığı sıvı varsa bartholin kisti denir.

Bartholin Kisti Belirtileri Nelerdir?

Bartholin kistinin belirtileri kistin boyutuna ve kistin iltihaplanma durumuna göre değişmektedir. Küçük boyutlarda ve iltihaplanmamış bir kist genellikle ağrısız ve küçük boyutludur. Hasta bu durumu fark etmeyebilir. Kist genelde ağrısız da olsa hassasiyet durumu görülebilmektedir.

Bartholin kisti iltihaplanırsa ve boyutu daha da artarsa yani apse halini alırsa hastada bazı belirtiler görülebilmektedir. Görülebilecek bu belirtiler apse boşaltılmadığı ve tedavi edilmediği sürece devam edecektir.

Hastalarda görülebilecek bazı belirtiler şunlardır;

1. Vajinada iç dudaklarda kızarıklık
   
2. Vajina duvarında yumru gibi şişlik
   
3. Vajinada ısı artışı
   
4. İleri derecede ağrı
   
5. Vajinada batma hissiyatı
   
6. Hastada genel bir bitkinlik
   
7. Hasta ateş yüksekliği
   
8. Cinsel ilişki sırasında ağrı
   
9. Yürürken veya otururken ağrı hissedilmesi
   

Bartholin Kisti Nedenleri Nelerdir?

Bartholin kisti, bezin kanalında gelişen tıkanıklık nedeniyle bartholin bezinde üretilen salgı sıvısının bezin kanalından akamayıp bezin kendi içinde birikmesi ve bezde hacim artışı meydana getirmesi ile gelişir. Kanalda tıkanıklık yapan sebepler birden fazla olmakla beraber en sık olarak bakteriler tarafında meydana gelen iltihaplanma durumudur. Bartholin kistine sebep olan bakteriler, halk arasında bel soğukluğu olarak da bilinen Neisseria Gonore ve klamidya isimli bakteri türleridir. Bakterilerin neden olduğu iltihaplanma sonucunda bezin içeriği iltihabi sıvı ile dolar ve Bartholin apsesi olarak adlandırılır.

Bakteriler dışında Bartholin kistine neden olan etkenler arasında travmalar ve cerrahi operasyonlar da yer almaktadır.

Bartholin Kisti için Risk Faktörleri Nelerdir?

Bartholin kisti veya Bartholin apsesi gelişimindeki risk faktörleri şu şekildedir;

• Düşük sosyoekonomik düzey
• Günlük ped kullanma
• Adet kanaması döneminde hijyenik ped kullanılmaması
• Tuvalet kağıdını arkadan öne doğru silme
• Vajinal duşlar
• Vajinal parfümler
• Genital bölgedeki kıl temizliğinin yapılmaması
• Cerrahi girişimler
• Genital bölgenin hijyenine dikkat edilmemesi

Bartholin Kisti Teşhisi

Bartholin kisti hastalığının tanı ve tedavisi hasta için çok önemlidir.

Hastalığın tanısında kullanılan yöntemler şu şekildedir;

• Tıbbi öykü: Hastanın tıbbi öyküsü hakkında sorular sorulur. Hastanın geçirdiği cinsel hastalıklar, travma, vajinaya yapılan cerrahi girişimler ve bunun yanında hastanın sosyo-ekonomik düzeyi ile ilgili bilgi alınır.
• Fizik muayene: Doktora başvuran kadınların şikayetleri doğrultusunda yapılan vajinal muayene ile hastada kist, akıntı, kızarıklık, şişlik gibi belirtilerin olup olmadığı öğrenilir.
• Vajinal salgı örneği: Hastada cinsel yolla bulaşan bir hastalık ve salgı bezlerinde iltihaplanma olup olmadığını araştırmak için yapılan tanı yöntemidir.
• Doku biyopsisi: Menopoza giren kadınlarda veya 40 yaş üstündeki kadınlarda doku biyopsisi yapılması hastaya önerilir.

Bartholin Kisti Tedavisi

Bartholin kisti genellikle tedavi gerektirmeyen kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır. Ancak gerektiğinde kistin büyüklüğüne göre, iltihaplanma durumuna göre ve hastanın şikayetlerine göre değişik tedaviler uygulanmaktadır. Bunun neticesinde iltihaplanma olursa apse ile sonuçlanır. Her hastaya aynı tedavi önerilemeyeceği gibi doktorlar çeşitli tedaviler uygulamaktadır.

Bu tedavi seçenekleri şöyledir;

• Sıcak veya ılık su banyosu: Sitz banyosu olarak da bilinen tedavide hasta 3 – 4 gün boyunca günde birkaç kez en az 10-15 dakika ılık su dolu küvete oturur. Bunun sonucunda kistin kendiliğinden yırtılmasına ve boşaltılmasına yardımcı olunabilir. Bir apseyi tedavi etmek için bazen günlerce ılık su banyosuna oturmak gerekebilir.
• Cerrahi drenaj: Bartholin kisti bazı hastalarda vajina çıkışını kapatabilecek kadar büyük olabilir ve hastada ciddi belirtilere sebep olabilir. Bu nedenle iltihaplanan ve büyük boyutlara ulaşan kistler için cerrahi operasyonlara başvurmak gerekebilir. Kisti boşaltmak için uygulanan yöntem de hasta bölgesel veya tamamen uyuşturulur. Doktor kist üzerinde ufak bir kesi yaparak kistin içindeki sıvının boşalmasını sağlar. Daha sonra kist içine kateter (lastik tüp) yerleştirerek geri kalan sıvıların akmasını ve kanalın açık kalmasını sağlar.
• Antibiyotikler: Bartholin kistinin bakteriler ile iltihaplanma durumunda kist, apse halini alır. Kistin iltihaplanma durumunda ya da cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğunda doktor antibiyotik tedavisine başvurur. Bartholin apsesi düzgün ve tam bir şekilde boşaltılırsa antibiyotik tedavisine gerek kalmayabilir.
• Ağrı kesicileri: Bartholin kisti görülen hastalarda ciddi ağrılar meydana gelebileceği için hastalar ağrı kesici ilaçları kullanarak hissettiği ağrıları azaltmaya çalışabilir.
• Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tedavisi: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar bartholin kisti için önemli bir risk faktörüdür. Bel soğukluğu (Neisseria Gonore), E. Coli ve Klamidya gibi hastalıklar cinsel yolla bulaşan hastalıklardandır. Bu hastalıkların tedavisi Bartolin kistinin tedavisinde kullanılan yöntemlerdir.
• Marsupializasyon yöntemi: Bartholin kistleri hastayı çok rahatsız ederse veya hastada bartholin kistleri tekrar ederse marsupializasyon yöntemi adı verilen bir kesecik yöntemi ile tedavi uygulanabilir. Doktor yaklaşık 6 milimetrelik bir kesi ile kalıcı bir açıklık yapılarak kistin boşaltılması sağlanabilir ve her 2 tarafa dikişler atılır. Bundan sonra da kistin boşaltılmasının devamı ve tekrar edilmesinin önlenmesi için açıklık yapılan bölgeye kateter yerleştirilir.
• Gümüş nitrat ile bartholin kist duvarının yakılması: Gümüş nitrat daha önceleri tıpta kan damarlarını yakarak kanamaları durdurmakta kullanılan bir ilaçtır. Fakat sonraları bartholin kist duvarının ablasyonu (yakılması) için kullanılmaya başlanmıştır.
  
• Karbondioksit lazer: Karbondioksit adı verilen madde ile kist veya apsenin duvarı kesilir ve kist dışarı boşaltılır. Daha sonra tekrar oluşmaması için kapatılır.
  
• %70'lik alkol ile bartholin kisti ablasyonu (yakılması): Kist veya apsede ilk olarak kesi açılıp içeriği boşaltıldıktan sonra içerisine alkol sıvısı aktarılıp kısa bir süre beklenir. Daha sonra ise kist içine aktarılan alkol de dışarı boşaltılır.
  

Bartholin Kisti İlaçları

Bartholin kisti genellikle tedavi gerektirmeyen bir hastalık olmakla beraber boyutu arttığı, hastaya fazla derecede ağrı verdiği ve kistin iltihaplanma durumu olduğu zaman hastaya hem ağrı kesici türü hem de antibiyotik türü ilaçlar reçete edilebilir. Bu durumda hasta reçete edilen ilaçları kullanmaya özen göstermeli ve doktor tarafından verilen tavsiyelere uymalıdır.

Hastaya verilen ilaçlar şu şekildedir;

• Antibiyotikler:
  
• Neisseria Gonore (bel soğukluğu): Halk arasında bel soğukluğu olarak da bilinen hastalığın etkeni olan Neisseria Gonore bakterisi bartholin kistine de neden olabilmektedir. Bu bakteri için kullanılan antibiyotikler şunlardır:
  
• Siprofloksasin
• Ofloksasin
• Sefiksim
• Levofloksasin
• Doksisiklin
• Azitromisin

Gebelerde görülen bartholin kistine sebep olan etken Neisseria Gonore bakterisi ise hastaya verilebilecek tek antibiyotik Seftriakson‘dur. 

• Klamidya Trachomatis: Bartholin kistine neden olan etken Klamidya Trachomatis adlı bakteri ise şu antibiyotikler hastaya reçete edilir:
  
• Eritromisin:
• Doksisiklinler
• Sülfonamidler:
• Kloramfenikol ve Rifampisin
• Azitromisin ve klaritromisin

Gebelerde görülen bartholin kistinin nedeni Klamidya Trachomatis bakterisi ise verilen antibiyotikler farklılık göstermektedir. Gebelerde penisilin grubundan amoksisilin benzeri antibiyotikler kullanılabilir. 

• Escherichia Coli: E. Coli normalde sindirim sisteminde bulunan bir bakteri olmakla beraber, genital bölgelere yakın olduğu için genital sistem ve idrar yolu enfeksiyonlarına çoğunlukla neden olmaktadır. Bu bakteri için kullanılan antibiyotikler şunlardır:
  
• Amoksisilin
• Norfloksasin
• Siprofloksasin
• Amoksisilin – Klavulanat
• Sefaleksin
• Sefradin  
  

Hamilelerde Escherichia Coli'nin neden olduğu bartholin kistinin tedavisinde beta laktam grubu antibiyotikler kullanılmalıdır. Bartholin kisti olan hastalarda süt kesiği tarzında beyaz akıntı varsa vajinal bir mantar etkeni olabileceği için mutlaka mantar tedavisine başlanmalıdır. Bu sayede tedavinin etkinliği daha da artacak ve tekrarlama riski azalacaktır.

Bartholin kistinin üstüne sürülecek kremlerin tedavide yararlılığı yoktur. Bunun gibi ticari amaçlı yanlış tedavilerin uygulanılması doktorlar tarafından önerilmez. 

Bartholin Kisti Ameliyatı

Hastada bartholin kisti tekrar tekrar görülüyor ise ve hastayı ciddi derecelerde rahatsız edecek boyutlara ulaşmış ise hasta için cerrahi operasyon ile bartholin bezinin tamamen çıkarılma tedavisi düşünülebilir. Ancak genç hastalar için uzun bir cinsel hayat zamanı olduğundan bartholin bezini çıkarıp cinsel hayatın kalitesinin bozulması istenmez. Çünkü bartholin bezi cinsel uyarılma sonucunda salgıladığı sıvılar ile vajinanın içinde kayganlık sağlar ve daha kaliteli bir cinsel hayat için imkân verir. Bu nedenle genç hastalarda ilk seçenek olarak cerrahi operasyonlar genellikle düşünülmez. 

Marsupializasyon yöntemi ile erişilemeyen kistlerde bartholin bezindeki sertlik düzeltilemeyecektir. Hastaya operasyon kararı verilip ameliyat edildikten sonra çıkarılan parçalar incelenmek için mutlaka patolojiye gönderilmelidir. Çünkü 40 yaş üstü kadınlarda paget hastalığı ve bartholin bezi kanseri olma durumu unutulmamalıdır.  

Ameliyat sonrası dönem:

• Hasta işlem sonrasında gerekli kontroller yapıldıktan sonra evine taburcu edilebilir
• Hasta taburcu olduktan sonra ayakta kalmak şartı ile banyo yapabilir.
• Hasta çalıştığı mesleğe göre değişiklik göstermek üzere işine kısa sürede dönebilir. Hafif işlerle uğraşıyor ise ilk gün dinlenip sonrasında işine dönebilir. 
• Hasta doktor tarafından reçete edilen antibiyotikleri tam olarak kullanmalı yarım bırakmamalıdır.
• Hasta 2 hafta gibi bir süre boyunca iltihap olma riskine karşı deniz, havuz ve küvete girmemelidir. Yara bölgesini iltihaplanmaya karşı ıslak bırakmamalıdır.
• Hasta cinsel hayata sahipse eğer doktorun söylediği müddet kadar cinsel ilişkiden uzak durmalıdır.
• Hastalar operasyon sonrası oluşabilecek ağrıdan dolayı hafif dozlarda ağrı kesici ilaçları kullanabilir.
• Tuvalet sonrası temizlik çok iyi yapılmalı ve asla arkadan öne temizleme yapılmamalıdır. Ayrıca tuvaletten sonra tentürdiyot ile operasyon yeri temizlenmelidir.
• Ameliyat sonrası gelişebilecek hafif miktarda bir kanamaya karşı hasta sakin kalmalıdır. Çünkü bu olağan bir durumdur.

Bartholin Kisti Tedavi Edilmezse

Bartholin kisti genellikle tedavi gerektirmeyen ve kendiliğinden küçülebilen hatta tamamen iyileşebilen bir hastalıktır. Ancak bazı hastalarda tedavi gerekmektedir. Bu hastalarda bartholin kisti büyüyebilir ve inanılmaz derecede ağrı ve hassasiyete neden olabilir. 

Doktorun uyguladığı antibiyotik tedavisi ve diğer tedaviler ile bartholin kisti ya da apsesi iyileşebilir. Ancak tedavi edilmeyen hastalarda apse ya da kist daha da büyüyebilir ve hastadaki ağrılar daha da artabilir. Bazı hastalarda büyüyen apseler kendiliğinden patlayabilir ve hastanın ağrıları dinebilir. Ancak bu durumda da yine doktora gidip tedavi edilmelidir. Yoksa apse ya da kist tekrardan görülebilir. Tekrardan oluşan kist ya da apseler tekrardan tedavi edilmelidir.  

Bartholin Kistine Ne İyi Gelir?

Bartholin kisti olan hastalar öncelikle doktora muayene olmayı unutmamalıdır. Doktorun verdiği tedaviye tam olarak uymalıdır. Hasta aşağıdaki kurallara mutlaka dikkat etmelidir. Bu maddeler sadece bartholin kisti olan hastalar için değil tüm kadınlar için dikkat edilmesi gereken kurallardır. Hastada mevcut olan kisti daha da kötüleştirebileceği gibi daha önceden bu bartholin kisti olan hastada kistin tekrarlamasına neden olabilir.

Bu kurallara şunlardır;

1. Hasta doktora mutlaka muayene olmalıdır.
2. Hasta verilen tedaviye tam olarak uymalıdır.
3. Hasta vajinal bölge temizliğine dikkat etmelidir.
4. Tuvalet sonrası temizliği arkadan öne yapmamaya dikkat etmelidir.
5. Adet kanaması dönemlerinde hijyenik ped kullanmalıdır.
6. Adet kanaması döneminde peçete, kumaş, pamuk tarzı vajina içine itilen sağlıklı olmayan maddeler kullanmamalıdır.
7. Hasta sıcak suya oturma tarzı tedaviler uygulayabilir. Bu sayede kist yumuşayıp kendiliğinden iyileşebilir.
8. İltihaplanmayı önleme konusunda daha güvenli bir cinsel hayata dikkat edilmelidir. Bu konuda prezervatif kullanımı önemle dikkat tavsiye edilir. Bu şekilde olası bir cinsel yolla bulaşan bir hastalığın bulaşması büyük ölçüde önlenebilir.

Bartholin Kistine Ne İyi Gelmez?

Bartholin kisti olan hastalar ilaç ve ameliyat tedavisi sonrası başarı görmeyip ya da tekrar kist oluşması durumunda çeşitli merhem ve bitkisel ilaçlara başvurmaktadır. Bilinmelidir ki merhemlerin ve bitkisel ilaçların bartholin kistinin tedavisinde etkisi yoktur. Tedavi doktorun uyguladığı yöntemlere uymaktır.

Bunun yanında hastalığa iyi gelmeyen noktalar şunlardır;

1. Doktorun verdiği tedaviyi reddetmek ya da tam olarak tedaviye uymamak,
2. Vajinal bölgedeki kıl temizliğine ve hijyene dikkat etmemek.
3. Vajinal duş ve vajinal parfümler kullanmak.
4. Günlük parfümlü ped kullanmak.
5. Tuvalet temizliğini arkadan öne doğru yapmak.
6. Ameliyat sonrası 2-3 hafta geçmeden cinsel ilişkiye girmek.

Hamilelikte Bartholin Kisti

Bartholin kisti hamile kadınlarda da görülebilen bir sağlık sorunudur. Eğer bartholin bezinin kanallarında doğuştan gelen bir darlık varsa, gebelikte görülen hormon artışı ile vajinal akıntının kıvamı ve miktarı arttığı için bartholin kisti veya apsesi ortaya çıkabilir. Hamile olan kadınlarda bartholin kisti tanısı ve tedavisi, hamile olmayan kadınlarınki ile aynıdır. 

Tek fark bebeğe zararı olabilecek gümüş nitrat uygulamasının ve apsenin tedavisinde kullanılan bazı antibiyotiklerin gebelikte tedavi olarak tercih edilmemesidir. O tedavilerin yerine marsupializasyon yöntemi ve diğer bazı antibiyotikler hamilelikte daha çok tercih edilmelidir. Bu önemli konulara dikkat edildiği zaman bartholin kisti bebeğe ve anneye bir zarar verilmeden tedavi edilmiş olur.

Bartholin Kisti ve Cinsellik

Bartholin kisti, vajinanın iç dudaklarında oluşan bir kisttir. Normal zamanlarda otururken, yürürken hatta normal yatma sırasında bile kadınlarda ağrıya neden olabilmektedir. Bu hastalarda cinsel birliktelik sırasında kiste temas edilmesinden dolayı ağrı olmasının yanı sıra bartholin bezinde kist olmasından dolayı vajinayı kayganlaştıracak sıvı üretilmeyecektir ve vajinada kuruluk olacaktır. Bu nedenle de hasta cinsel ilişki sırasında daha fazla ağrı hissedecektir.

Bartholin Kisti için Hangi Doktora Gidilir?

Vajinal bölgede meydana gelen bartholin kisti vajinal açıklığı kapatacak derecede büyük boyutta ise, 2-3 günlük kişisel temizliğe rağmen iyileşmeyen ve tedavi sonrası tekrar görülen kistler varlığında hemen uzman doktora başvurulmalıdır. Bunun yanında fark edilmeyecek boyuttaki küçük kistler nedeniyle vajinal bölgede kaşıntı, ağrı ve batma şikayetleri görülmesi durumunda yine uzman doktora başvurulmalıdır.

Hastalar belirtileri kendisinde görmesi durumunda Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanlarına başvurmalıdır.