Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nedir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; vajinal, oral ya da anal seks sonrası bireylerden birinde yada ger ikisinde meydana gelen ve bu durumdan sorumlu olan etkenin cinsel ilişki olduğu hastalıklardır.

İnsanoğlu yüzyıllardır üreme davranışı içerisinde bulunduğundan dolayı, zaman geçtikçe bu yolla bulaşan hastalık miktarı da artış göstermiştir.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar bakteri, parazit ya da virüs gibi herhangi bir enfeksiyon etkeninin cinsel ilişki ile partnerlere bulaşması sonucu gelişir. Bu hastalıklar çoğunlukla cinsel yolla bulaştığı gibi bazen kan yoluyla ya da kan ürünlerinin transferi ile de taşınabilir. 

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar erkek cinsiyette daha sık görülmekle birlikte kadın cinsiyette de görülme sıklığı artış göstermektedir. Bu durum her iki cinsiyet için de oldukça ciddi ve hayatı tehdit edici problemlere yol açabilmektedir.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Tipleri Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar oral, anal ya da vajinal seks sonucu partnere bulaşabileceği gibi; kan ürünlerinin bir kişiden diğerine aktarımı ile (transfüzyon) de bulaşabilir. Bu bulaştan sorumlu etkenlere göre cinsel yolla bulaşan hastalıklar tiplere ayrılmıştır. Bu tipler; 

• Human Papilloma Virus (HPV): Human papilloma virüs; bulaş sıklığı gittikçe artan, bu yüzden de toplum için ciddi problem haline gelen bir cinsel yolla bulaşan hastalık türüdür. Pek çok türü bulunan human papilloma virüsün birkaç tipi kanserojendir (kanser yapıcı etkiye sahiptir). Bazı türleri genital bölgede, vajinada, peniste, anal bölgede (makat bölgesinde) ya da boğazda siğiller yaparken; kanserojen olan türleri kadınlarda rahim ağzı kanseri gelişiminin baş sorumlusudur.
• Neisseria Gonore (Bel Soğukluğu): Neisseria gonore adlı bakterinin cinsel yolla bulaşması sonucu oluşan ve hastalarda pek çok semptoma yol açan bel soğukluğu; kişide mesane, mesanenin devamında bulunan ve idrarın çıkışını sağlayan üretra, gözler, makat bölgesi, kadınlarda rahim ağzı, rahim, yumurtalıklar ve fallop tüplerini tutabilir. Bu hastalık korunmasız cinsel ilişki ile ya da oral seks ile partnere geçer. Hastalık hiçbir belirti vermeden de seyredebilir.
• Klamidya: Klamidya bakterisinin cinsel yolla ya da kan yoluyla bulaşı sonrası gelişen clamidya enfeksiyonu; erken dönemde herhangi bir belirti vermeyebilir. Cinsel ilişki sırasında salgılanan sıvıların temasıyla dahi geçebilen bu enfeksiyon; gözlerde de çok ciddi enfeksiyon yaratma gücüne sahiptir. Pek çok semptoma yol açabilen bu enfeksiyon tedavi edilmezse hastanın yaşamını tehdit edici komplikasyonlara yol açabilir.
• Genital Herpes (Herpes Simpleks Virus, HSV): Herpes simpleks virüsü olarak adlandırılan ve kişide uçuk oluşumuna da neden olan bu virüs; kişide ağrılı ve içi sıvı dolu kesecikler halinde lezyonlar yaratır. Bu lezyonlar; kişinin o bölgeyi kaşıması ya da cinsel ilişki sırasındaki temas ile partnere geçer. Pek çok semptoma yol açan bu hastalık özellikle gebelikte bebekte çok ciddi Komplikasyonlara neden olabilir.
• Sfiliz (Frengi): Trepenoma pallidum adı verilen bakteri tarafından oluşturulan frengi hastalığı; kişide cinsel temas sonrası genital bölgede oluşturduğu derin lezyonlarla tanınır. Bu aşamada ağrısız olan lezyonlar zaman ilerledikçe lenf düğümlerinde şişlik ve diğer vücut organlarını etkileyen semptomlara neden olur.
• Uyuz: Uyuz; vücudun herhangi bir yerinde kaşıntılı lezyon oluşturarak ilerleyen bir hastalık türüdür. Bu hastalıkta; kişinin kullandığı eşyalar ile de bulaş söz konusudur.
• Molloscum Contagiosum: Molloscum contagiosum; iyi huylu bir deri hastalığıdır. Cinsel ilişki sırasında var olan deri teması ile de genital organlarda lezyon oluşumu ile seyreder.
• HIV (AIDS): HIV virüsü; insanda bağışıklık sisteminin bozulmasına neden olan bir virüs türüdür. Bu durum HIV taşıyıcısı kişilerde pek çok enfeksiyonun da gelişimi için zemin hazırlar. Virüsün bulaşı vücut sıvılarının(meni, anne sütü, kan) teması iledir.
• Hepatit B (HBV): Hepatit B Virüsü hem cinsel yolla hem de kan yoluyla bulaşabilen bir virüs türüdür. Bu virüs; kişide karaciğeri etkileyerek karaciğer dokusunun hasarlanmasına neden olur. 
• Trikomonas Vaginalis (Bakteriyel Vajinosis): Özellikle kötü kokulu akıntıyla kendini gösteren bu hastalık hem kadında hem erkekte ciddi problemlere yol açabilir.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; kişide hem cinsel organları hem de vücudun diğer bölgelerini ilgilendiren pek çok semptoma yol açabilirler. Cinsel hastalıkların bulaş yollarına bağlı olarak belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Akıntı: Akıntı; cinsel yolla bulaşan hastalıkların en sık görülen semptomlarının başında gelir. Hem kadın hem erkek cinsiyette cinsel yolla bulaşan hastalığa yol açan herhangi bir enfeksiyon etkeni bu bölgedeki hücreleri harabiyete uğratır. Bunun sonucunda hücreler kendilerini koruma amaçlı sıvı salgılarlar. Bu sıvı hastalarca akıntı olarak değerlendirilir.
• İdrar Yaparken Yanma: İdrar yaparken yanma cinsel yolla bulaşan hastalıkların bir diğer belirtisidir. Erkek cinsiyette üreme kanalları ile idrar kanalının aynı olması, kadın cinsiyette ise idrar kanalı ile vajinanın birbirine çok yakın halde bulunması kişide bu bölgede olan enfeksiyonun idrar yollarına da yayılımına neden olur. Bunun sonucunda hastada idrar yolu enfeksiyonuna bağlı olarak idrar yaparken yanma gözlemlenebilir.
• Sürekli İdrara Çıkma İsteği: Sürekli idrara çıkma isteği idrar yolu enfeksiyonunda görülen bir semptomdur. Kişide cinsel yolla bulaşan hastalık idrar yollarına da yayılmışsa; sürekli idrara çıkma isteği gözlemlenebilir.
• İshal: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar kişide tüm vücudu etkileyebilecek semptomlara yol açabilir. Bu semptomlar kişide bağırsak çalışma düzenini de etkileyerek ishal gelişimine neden olabilir.
• Bulantı ve Kusma: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar kişide tüm vücudu etkileyebilecek semptomlara yol açabilir. Bu hastalıklar kişide mide dolum ve boşalım hızını etkileyerek bulantı ve kusmalara yol açabilir.
• Aşırı Terleme: Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar vücutta tüm sistemleri etkileyecek şekilde semptomlara neden olabilir. Bu semptomlar hastada aşırı terlemeye yol açabilir.
• Kaşıntı: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; kişide genital bölge derisini ve bu bölge organlarını etkiler. Bunun sonucunda vücut uyarılır, bu uyarım hastada kaşıntı oluşumuna neden olabilir. Genital bölge kaşıntısı hem kadın hem erkek cinsiyette rastlanılabilir.
• Cinsel İlişki Sırasında veya Sonrasında Ağrı (Disparoni): Cinsel yolla bulaşan hastalıklar kişide iç ve dış genital organları etkiler. Bu organların etkilenmesi bu organların hassaslaşmasına neden olur. Bu hassasiyet cinsel ilişki esnasında veya sonrasında ağrı oluşumu olarak hastaya yansır.
• Genital Bölgede Döküntülü Lezyonlar: Pek çok cinsel yolla bulaşan hastalık; kişide genital bölge derisini etkiler ve bu bölge derisini harabiyete uğratır. Harabiyete uğrayan deride döküntülü lezyonlar görülebilir. Bu lezyonlar kuru ve kabuklu olabileceği gibi sulu halde de bulunabilir.
• Düzensiz Adet Kanaması: Cinsel yolla bulaşan hastalıkların birçoğu kadınlarda geç iç hem dış genital organları etkiler. Etkilenen iç genital organların başında rahim dokusu gelir. Rahim dokusunda bir problem olması; kişide düzensiz adet kanaması oluşumuna neden olabilir.
• Boğaz Ağrısı: Özellikle oral seks yapan kişilerde ağız yoluyla bulaşan cinsel hastalıklar ve öpüşmeyle bulaşan cinsel hastalıklar  boğaz bölgesinde birikip bu bölgedeki lenf düğümlerini etkileyerek boğaz ağrısına yol açabilir.
• Karın Ağrısı: Kişide iç genital organlarda cinsel yolla bulaşan hastalıkların çoğalması; bu bölgedeki organların hasarlanmasına, bunun sonucunda da kişinin bu bölgede karın ağrısı yaşamasına neden olur.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; hem cinsel ilişki (oral, anal ya da vajinal cinsel ilişki) hem de kan yoluyla bulaşabildiği için; cinsel yolla bulaşan hastalıkların nedeni de çok fazladır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara en sık yol açan etkenler ve risk faktörleri şöyle sıralanabilir: 

• Birden Fazla Cinsel Partner: Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda; cinsel yolla bulaşan hastalığa yol açan etkenle karşılaşma miktarı ne kadar fazla ise hastalığın ortaya çıkma riski de o kadar fazladır. Birden fazla cinsel partneri olan kişilerde hastalıkla karşılaşma riski de bu bağlamda daha yüksektir.
• Cinsel Partnerin Birden Fazla Partneri Olması: Cinsel partnerinin birden fazla cinsel partneri olan kişilerde; cinsel yolla bulaşan hastalıkla karşılaşma riski artmıştır.
• Prezervatifsiz Cinsel İlişki: Prezervatif; cinsel yolla bulaşan hastalıklar için oldukça koruyucu olan bir korunma yöntemidir. Kişide prezervatifsiz cinsel ilişki cinsel yolla bulaşan hastalık görülme riskini arttırır.
• Kan Ürünlerinin Temizlenmeden Kullanımı: Kan ürünlerinin temizlenmeden kullanıldığı kişilerde; cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşma riski oldukça yüksektir.
• IV (Damar Yoluyla) İlaç Bağımlılığı: Damar yolundan ilaç ya da uyuşturucu madde bağımlılığı olan kişilerde cinsel yolla bulaşan hastalıkların bu yolu kullanarak kişiyi enfekte etme riski oldukça yüksektir.
• Anal Cinsel İlişki: Anal yolla cinsel ilişkiye giren kişilerde; vajinal yolla cinsel ilişkiye giren kişilere göre cinsel yolla bulaşan hastalıkların görülme sıklığı artmıştır.  

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Teşhisi 

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; kişide çok ciddi komplikasyonlara yol açabildiği için erken tanı ve tedavi açısından oldukça mühim bir durumdur. Bu hastalıkların teşhisinde esas olarak kullanılan yöntemler; 

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında yaşadığı şikayetleri dile getirmesi durumudur. Cinsel yolla bulaşan hastalığa sahip hastalar sıklıkla; genital bölge akıntısı, genital bölgede kaşıntı, cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı, bulantı, kusma, idrar yaparken yanma yada sürekli idrara çıkma isteğinden yakınırlar. Hekim hastanın bu şikayetlerini dinlet, şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, şüpheli bir cinsel ilişki geçirip geçirmediğini, partnerinde de aynı semptomların bulunup bulunmadığını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayene kadın ve erken hasta için farklıdır. Kadın hasta; kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından jinekolojik muayene masasına uzatılarak muayene edilir. Bu muayenede dış genital organlarda bulunan döküntülü semptomlar ya da polipler, lenf düğümlerinde şişlik olup olmadığı değerlendirilir. Erkek hastada ise peniste ve testis derisinde(skrotumda) herhangi bir döküntü ya da polipin varlığı, hastada var olan lenf bezi şişlikleri değerlendirilir.
• Ultrasonografi(USG): Ultrasonografi; ses dalgalarının dokuya çarpması ve geri dönmesi ile görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem özellikle kadınlarda rahim ve yumurtalıkların detaylıca incelenmesini sağlar. Vajinal(vajinaya konulup incelenen) ya da abdominal (karın derisi üzerine konulup incelenen) yöntemleri bulunan ultrasonografi; cinsel yolla bulaşan hastalığın rahime veya yumurtalıklara yayılımını değerlendirmede oldukça etkili olması bu yöntemin hekimlerce çok sık kullanımını gerektirmiştir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Manyetik rezonans görüntüleme; manyetik alan kullanarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem; hastada cinsel yolla bulaşan hastalıkların diğer hastalıklarda benzer semptomlara yol açtığı durumlarda; kişinin tüm karın bölgesi ve genital organlarının incelenmesini, aynı zamanda lenf bezlerinin d değerlendirilmesini sağlar.
• İdrar Tahlili: İdrar tahlili; hastadan alınan idrar örneğinin laboratuvarda incelendiği yöntemdir. Bu yöntem hastada var olan cinsel yolla bulaşan hastalığın idrar yollarına yayılıp yayılmadığını değerlendirir.
• Kan Tahlili: Kan tahlili; hastadan alınan kan örneğinin laboratuvar ortamında incelenmesine dayanan bir yöntemdir. Bu yöntemle hastada var olan enfeksiyonun şiddeti hakkında fikir edinilir.
• Kültür: Kültür; hastada var olan akıntının sürüntü şeklinde örneğinin alınıp laboratuvar ortamında çoğaltılması ile cinsel yolla bulaşan hastalığa yol açan etkenin tespit edildiği yöntemdir. Bu yöntemle hastada cinsel yolla bulaşan hastalığa yol açan etken kesin olarak belirlenip buna yönelik tedavi başlatılabilir.
• Biyopsi: Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar; hastada çok ciddi lezyonlara ve polip oluşumlarına neden olabilir. Bu lezyonlar; bazı genital bölge kanserleri ile karışabilir. Bu gibi durumlarda hastada bulunan lezyonlardan biyopsi işlemi ile parça alınarak laboratuvar ortamında değerlendirilir ve hastada kanser varlığının bulunup bulunmadığı tespit edilebilir. 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Tedavisi

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tedavisi; bu hastalığa yol açan etkenlerin bulunup bu etkenlere yönelik tedavi uygulanması ile yapılır. Kişide var olan çoğu cinsel yolla bulaşan hastalık Medikal Tedavi ile tedavi edilebilir. Bu tedavi içerisinde antibiyotik ya da antiviral ilaçlar bulunur. 

Bazı durumlarda; özellikle human papilloma virüs gibi bazı virüslerde kişide genital bölge poliplerine çok sık rastlanılır. Bu durumda bu poliplere Lazerle Yakma Tedavisi uygulanır. Bu tedavi ile kişide var olan polipler lazer ışınları ile düşürülür. Poliklinik ortamında uygulanabilen bu işlemde kişi aynı gün taburcu edilebilir.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar tanı konulduğunda mutlaka tedavi uygulanması gereken; tedavi uygulanmadığı vakit çok ciddi komplikasyonlara yol açabilen hastalıklardır. Bu hastalıklar, kişide genital bölgede oluştuğu ve genital bölgenin de oldukça fonksiyonel bir bölge olması dolayısıyla, hastada ciddi semptomlar meydana getirir.

Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar (Human Papilloma Virüs ve HIV virüsü gibi) insanda hem bağışıklık sistemini ciddi derecede etkileyen, hem de kanser gelişimine yol açabilen hastalıklardır. Bu hastalıklar tedavi edilmezse; hastada hem bağışıklık sisteminin çöküşü hem de kanser gelişimine bağlı yaşam kalitesi oldukça düşer, kişide ölüm meydana gelebilir.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan herhangi birine sahip kişiler, partnerine de bu hastalığı bulaştırma riskini taşımaktadır. Eğer bu kişiler tedavi edilmeden prezervatifsiz cinsel ilişkiye girerlerse, karşıdaki kişinin de bu hastalığı kapması kaçınılmazdır.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan birine sahip kişilerde tedavi uygulanmazsa; var olan genital bölge kaşıntısı, genital bölgede gelişen lezyonlar, genital bölge akıntıları ve cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrılar hastanın yaşam kalitesini oldukça düşürür.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarda Kullanılan İlaçlar

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; hastada her ne kadar korkunç problemlere ve komplikasyonlara yol açsa da erken tanı aldığında kusursuz tedavi uygulanabilen hastalıklardır. Bu hastalıklar çoğunlukla medikal tedavi ile kesin tedavi sağlanan hastalıklardır. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların medikal tedavisinde kullanılan ilaçlar şöyle sıralanabilir; 

• Antibiyotik İlaçlar: Bu ilaçlar; hastada var olan bakteriyel enfeksiyonun iyileştirilmesinde kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak penisilin, sefalosporin, sefotaksim, seftriakson, doksisiklin, siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin gibi maddeleri içeren bu ilaçların en sık gözlemlenen yan etkileri bulantı, kusma, ishal, kabızlık, baş dönmesi gibi semptomlardır. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaşırsa hekime başvurulmalıdır.
• Antiviral İlaçlar: Bu ilaçlar; hastada var olan viral enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak asiklovir, gansiklovir, monosiklovir gibi maddeleri barındıran bu ilaçların yan etkileri arasında bulantı, kusma, iştahsızlık, kas güçsüzlüğü gibi semptomlar bulunur. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaşırsa hekime başvurulmalıdır.

Gebelikte Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar

Gebelik dönemi hem anne adayının hem de rahimde bulunan bebeğin sağlıklı geçirmesi gereken bir dönemdir. Bu dönemde oluşan herhangi bir problem hem anne adayı hem de bebek için ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

Gebelik döneminde yaşanan cinsel yolla bulaşan hastalıklar erken tanı konulup tedavi edilmezse; bebekte anne karnında gelişim bozukluğu, erken doğum, körlük, beyin gelişiminde problemlere ve düşüklere yol açabilir. Bu yüzden anne adayı böyle bir enfeksiyondan şüphe duyduğunda doktora başvurmalı ve erken tedavi altına alınmalıdır.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarda Hangi Doktora Gidilir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm kadında Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümü, erkekte Üroloji bölümüdür. Kadınlarda cinsel hastalıklara sahip hastaları kadın hastalıkları ve doğum uzmanı muayene eder, gerekli tetkikleri uygular. Erkeklerde cinsel hastalıkların muayenesi ve tetkikleriyle ilgilenen bölün ise üroloji bölümüdür. Her iki hekim de hastaların hastalıklarına tanı koyar ve tedavi uygularlar.

Hastalar akıntı, genital bölge kaşıntısı, genital bölgede döküntü, karın ağrısı, idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma isteği, düzensiz adet kanaması, cinsel ilişki sırasında ağrı gibi semptomlardan yakındığında vakit kaybetmeden hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.