Frengi

Frengi (Sifiliz) Nedir?

Hastalık barındıran bir kişiyle cinsel ilişkiye girilmesi sonucu sperm, vajinal akıntı gibi vücut sıvılarının temasıyla vajinal, oral ve anal yolla bulaşan mikroorganizmaların neden olduğu hastalıklara cinsel yolla bulaşan hastalıklar denir. Frengi cinsel yolla bulaşan, vücudun birçok organına zarar verebilen, bulaşıcı bakteriyel bir enfeksiyondur. Cinsel organda, ağızda, rektumda ağrısız bir yara olarak başlayıp kalp, beyin tutulumuna kadar gidip en son ölüme de sebep olabilen bir hastalıktır.

Çoğu zaman cinsel ilişki ile bulaşır. Nadir olarak transfüzyon (kan nakli) ile bulaşan, cilt ve mukozalardan girip damarlarda hasara neden olarak giriş yeri mukoza ve cildinde nekroz (hücre ölümü) ile yara oluşturan frengi hastalığına neden olan bakteri treponema pallidum’dur.

Vücuda giren bakteri kan ve lenf yoluyla vücuda yayılarak 3 hafta kuluçka döneminde kalır.

Deride ağrısız sert şankr denilen yaranın görüldüğü evre primer sifilizdir.

Özgü lezyonu deride kondiloma lata olan aşırı bulaşıcı olan evre sekonder sifilizdir.

Hastada klinik bulguların görülmediği 3 ile 30 yıl arası sürebilen evre latent (gizli) sifilizdir.

Kalp ve sinir tutulumun olduğu ve kendine özgü gom adı verilen lezyonun görüldüğü evre tersiyer sifilizdir.

Frengi (Sifiliz) Belirtileri

Frengi aşamalar halinde gelişen bir hastalıktır. Görülen belirtiler hastalığın aşamasına göre değişir.

• Primer sifiliz: Bulaşma bölgesinde bakterilerin üremesiyle yaklaşık 1 ay sonra kenarları belirgin, yuvarlak, sert, sulantılı oluşan lezyona şankr denir. En sık cinsel organda ağrısız ve genellikle tek lezyon görülür. Şankr lezyonundan sonra ağrısız, sert, hareketli büyümüş lenf bezleri görülebilir. Şankr genellikle 1 ay içinde düzelir ancak büyümüş lenf bezleri uzun süre kalır.
• Sekonder sifiliz: Ciltten kabarık olan veya olmayan döküntüler görülmeye başlar. El ve ayak içlerindeki döküntüler yüksek ihtimalle sifilizi düşündürür. Kıl köklerini tutmasıyla saç dökülmesi yapabilir. Vücudun ılık ve nemli yerlerinde ağrısız, sulu, gri-beyaz renkte deriden kabarık lezyonlara kondiloma lata denir. Bu lezyonlar bulaştırma derecesi yüksektir. Ateş, halsizlik, kilo kaybı gibi enfeksiyondan kaynaklanan belirtiler olabilir.
• Latent(gizli) sifiliz: Enfeksiyon etkeninin vücutta bulunduğu ancak klinik bulguların olmadığı evredir. Bu evre yıllarca sürebilir.
• Tersiyer sifiliz: Hastaların %30’unda tersiyer sifiliz gelişir. Kılcal damarların hasarına bağlı olarak yumuşak şişliklere gom adı verilmektedir. Bu aşamada birçok organı etkileyebilir. Beyini tutarak hafıza kaybı, gözü tutarak körlük, kulağı tutarak sağırlık, karaciğeri tutarak siroza, sinir sistemini tutarak inme ve menenjite neden olabilir.
• Nörosifiliz: Enfeksiyonun beyin tutulumu yapmasına denir. Bu evrede baş ağrısı, felç, işitme kaybı, körlük, idrar kaçırma, cinsel işlev bozuklukları (iktidarsızık) şikayetleri görülebilir.

Frengi (Sifiliz) Nedenleri Nelerdir?

Frengi bakterilerin vücuda kesik deri veya mukoza bölgesinden girer. En yaygın bulaşma şekli cinsel ilişki ile olur. Birden fazla partner ile ilişki olması, birden fazla partnerle ilişkiye giren biriyle ilişkiye girildiğinde, prezervatif kullanmadan frengi pozitif olan birisiyle ilişkiye girildiğinde bulaşabilmektedir.

Hamilelikte anneden fetüse plasenta yoluyla ya da doğum sırasında bebeğe geçebilir.

Sık olmamakla beraber transfüzyon (kan nakli) esnasında bulaşabilir.

Frengi (Sifiliz) Teşhisi

Frengi tanısı için öncelikle hastanın cinsel yaşamı sorgulanan bir anamnez (hastanın öyküsü) alınır. Şikayetler doğrultusunda ciltteki yaralar ve döküntüler, cinsel organdaki akıntının değerlendirileceği bir fizik muayene yapılır. Vücutta hastalığı tespit etmek için bazı testlere başvurulabilir.

Kan testleri: Kişiden alınan kan örneğinde bazı değerlere bakılır. Spesifik ve spesifik olmayan olmak üzere iki çeşittir.

Spesifik olmayan testler:

• VDRL
• RPR

Spesifik testler:

• FTA-ABS
• MHA-TP
• TP-PA
• EIA

Spesifik olmayan testler kolay uygulanır ve ucuzdur. Spesifik olmayan testler tarama testi olarak ve tedavi takibinde kullanılırlar. Nörosfilizin tanısında VDRL kullanılır.

Frengili bir anneden doğan bebekte bakılan PRP testinin pozitif olması bebeğin kesin olarak hasta olduğunun göstermeyecektir. Bebeğe anneden antikorlar geçmiş olabileceği gibi bebek enfeksiyonu anneden almış da olabilir.

Spesifik testler primer sfiliz döneminde en erken yükselen testlerdir. Ömür boyu pozitif kalırlar. Anneden bebeğe sifiliz geçtiğinde (konjenital sifiliz) kullanılan testlerdir. En spesifik test FTA-ABS'dir.

Beyin omurilik sıvısı testleri: Nörosifiliz olabileceği düşünüldüğünde omurilik sıvısından örnek alınarak bu sıvıda VDRL testi yapılır.

Karanlık saha mikroskopisi: Yaradan alınan örneğin mikroskopta incelenmesidir.

Frengi (Sifiliz)Tedavisi

Frengi erken tanı konulduğunda tamamen tedavi edilebilen bir hastalıktır. Geç tanı konulduğunda tedavi edilse bile kalp ve beyinde işlev ya da doku bozukluğu kalabilir.

Frenginin ana tedavisi antibiyotik ilaçlardır. Primer, sekonder veya latent (gizli) evredeki 1 yıldan kısa süredir bulunan sifiliz enfeksiyonu için uygulanan tedavi, kas içine penisilin enjeksiyonudur. 1 yıldan uzun süredir süren enfeksiyonda ek doza ihtiyaç olacaktır.

Eğer penisilin alerjisi varsa doksisiklin, azitromisin ve seftriakson gibi başka antibiyotikler kullanılabilir.

Hamilelikte sifilizde kullanılabilen tek antibiyotik penisilin olduğundan, eğer penisilin alerjisi varsa alerji reaksiyonu oluşmaması için penisilin duyarsızlaştırma işlemi uygulanabilir.

Tedavi alındığında bazı kişilerde jarisch-herxheimer reaksiyonu olabilmektedir. Bu reaksiyonda ateş, titreme, baş ağrısı, döküntü, mide bulantısı ya da eklem ve kas ağrısı görülebilmektedir. Bu belirtiler 1 gün içerisinde geçmektedir.

Frengi (Sifiliz) Tedavi Edilmezse

• Sifiliz tedavi edilmediğinde vücudun diğer bölgelerine de yayılmasına, yıllar boyunca vücuda zarar vererek ciddi sorunlara ve ölüme sebep olabilir.
• Ciltte, kemikte, iç organlarda antibiyotikle tedavi edilebilen zararlar verebilir.
• Kalpte ve damarlarda hasar oluşturabilir. Damarlarda iltihaplanmaya neden olabilir.
• Diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riskini arttırır.
• Beyin tutulumu yaptığında görme, işitme ve bilinç ile alakalı geri döndürülemeyen sorunlara yol açabilir.
• Hamile olan bir sifiliz hastası enfeksiyonu bebeğe aktarabilir. Düşük, ölü doğum riskini arttırır.

Frengiye (Sifiliz) Ne İyi Gelir?

Frengi erken tanı konulamayıp kalpte ve beyinde ciddi hasar oluşturduğunda bu hasar tedaviyle geri döndürülememektedir. Şüpheli durumlarda en yakın zamanda doktora başvurularak tedavisinin alınması çok önemlidir. Çünkü tedavi edilmediği halde bulaşabilmektedir.

Sifiliz cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğundan cinsel ilişki esnasında prezervatif kullanmak sifiliz riskini azaltacaktır. Ancak prezervatif frengi yaralarını kapatmadığı takdirde bulaşma riskinin devam ettiği unutulmamalıdır.

Genital bölge, ağız ve dişler, koltuk altı, eklem bölgelerinin temizliği iyi yapılmalıdır. Çünkü hastalık tekrar bulaşabilir.

Tedavi sırasında oluşabilecek bir yan etkiyi görebilmek için kontrollere gidilmelidir.

Frengiye (Sifiliz) Ne İyi Gelmez?

Frengi tedavi edilmediği zaman ciddi sonuçlara neden olabileceği için şüphe durumunda beklenmemeli hemen doktora gidilmelidir. Erken teşhis edilmesi halinde oluşabilecek diğer hastalıkların önüne geçilmiş olunur.

Frengi olan biri cinsel ilişki esnasında prezervatif kullanmazsa bu hastalığı başkalarına da bulaştırır. Frengi olduğu düşünülen biriyle korumasız cinsel ilişkiye girilmemelidir.

Genital bölgeyi temiz tutmamak hastalığın nüksetmesine sebep olabilir.

Frengi (Sifiliz) İlaçları

Fregni tedavisinde antibiyotik kullanılmaktadır.

• Penisilin: Sifiliz tedavisinde penisilin G kullanılmaktadır. Beta-laktam grubu bir antibiyotiktir.
• Doksisiklin: Tetrasiklin grubu bir antibiyotiktir.
• Azitromisin: Makrolid grubu bir antibiyotiktir.
• Seftriakson: Beta-laktam grubu bir antibiyotiktir.

Gebelikte Frengi (Sifiliz)

Gebelikte sifiliz hem anne hem bebek sağlığı için risk oluşturmaktadır.

O yüzden hamilelikte sifiliz için tarama amaçlı test yapılması önerilmektedir. Hamile bir frengi hastasının düşük ve ölü doğum yapma riski vardır. Tedavi edilmediği taktirde bebeğe hastalığı bulaştırabilir.

Çocuklarda Frengi (Sifiliz)

Sifiliz cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğundan cinsel aktif yıllarda görülür. Hasta bireyden transfüzyon ya da yara ile direk temas olamaması halinde çocukta görülmesi beklenmez.

Bebeklerde Frengi (Sifiliz)

Frengi hastası bir anneden doğan bebeklere doğum sırasında hastalık bulaşabilmektedir.

Doğumdan sonra çoğunda hiçbir belirti olmaz. Bazısında avuç içi ve ayak tabanında döküntü olabilir.

Doğumdan sonra ilerleyen zamanlarda diş bozuklukları, sağırlık, burun köprüsü çöküklüğü gibi belirtiler görülebilir.

Frengi (Sifiliz) için Hangi Doktora Gidilir?

Frengi bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyondur. Erkekler Üroloji bölümüne, kadınlar Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüne veya ciltte yara bulunduğunda Dermatolji bölümüne başvurulabilir.

Ciltte döküntü, cinsel organda akıntı ve özellikle cinsel organı yada etrafında yara varsa doktora başvurulmalıdır.

Frengi doğum esnasında bebeğe bulaşabilir. Bebekte döküntü, akıntı ve yara görüldüğünde doktora başvurulmalıdır.

Korunmasız girilen oral, vajinal ve anal ilişkide sifiliz bulaşabilir. Birden fazla partner ile ilişki varsa, birden fazla partnerle ilişkiye giren biriyle ilişkiye girilmişse, prezervatif kullanmadan sifiliz pozitif olan birisiyle ilişkiye girilmişse, HIV enfeksiyonu taşıyan biriyse hastalık bulaşabilir. Frengi enfeksiyonu olan bir kişiden transfüzyon yapıldığında, frengi enfeksiyonu olan kişinin yarasına direk temasta bulunulduğunda bulaşabilir.