Testis Torsiyonu

Testis Torsiyonu Nedir?

Testisler, erkeklerde sperm üretimi ve testosteron salgısından sorumludur. Erbezi olarak da adlandırılan testisler penisin alt kısmında skrotum isimli torbanın içinde bulunurlar. Spermatik kord olarak adlandırılan bir yapı testislere kan sağlayan damarları barındırır. Testisin torsiyonu (kendi ekseni etrafında 360 derece dönmesi) ile testise gelen kan akımı kesilir. Spermatik kord bükülür. Azalan kan akımının sonucu olarak testisteki dokular ve hücreler ölmeye başlar.

Testis Torsiyonu Belirtileri Nelerdir?

Testiste azalan kan akımı ve hücre ölümüne bağlı olarak çeşitli bulgular görülebilir.

• Testiste ağrı: Ağrı ani başlayan ve yayılan tipte olabilir.
• Testis torbasında kızarıklık: Kızarıklık tek tarafla sınırlı kalabilir veya tüm testis torbasını kaplayabilir.
• Testis torbasında şişlik

Bunlar testis torsiyonunun ana bulgularıdır.

Ayrıca;

• Mide bulantısı
• Karın ağrısı
• Ateş
• Baş dönmesi
• Kusma
• Sık idrara çıkma
• Testisin normalde olduğu yerden farklı bir yerde durması
• Menide kan görülmesi
• Testis torbasında topaklanma görüntüsü de görülebilir.

Testis torsiyonu genellikle bir testiste görülür. İki testisin de aynı anda etkilendiği testis torsiyonu vakaları oldukça nadirdir.

Testis dönmesi genelde 12-18 yaş arasında görülür. Ancak doğumdan önce de dâhil olmak üzere tüm yaş aralıklarında görülebilir. Çok sık görülen bir durum değildir. 25 yaşın altındaki bireylerde görülme sıklığı 1/4000 olarak bildirilmiştir.

Testis Torsiyonu Neden Olur?

Bazı risk faktörleri testis torsiyonu geçirme olasılığını artırır. Hastalar bu durumun farkında olmasalar bile testis torsiyonu için yüksek risk grubundadırlar.

Doğumsal Faktörler: Normalde testisler, testis torbasının içinde serbest hareket edemezler.  Testisi çevreleyen bağ dokusu oldukça sıkı ve güçlüdür. Ancak bazı kişilerde bu çevre bağ dokusu genetik olarak zayıftır. Bu yüzden bu kişiler testis torsiyonu geçirmeye daha yatkındırlar.

Bazı bireylerde testiste apendiks testis olarak adlandırılan bir çıkıntı bulunur. Bu çıkıntı kendi etrafında dönerse testis torsiyonunu taklit edebilir. Bazı bireylerde ise doğuştan çan tokmağı (bell clapper) adı verilen yapısal bir bozukluk bulunmaktadır. Bu doğumsal bozuklukta testisi çevreleyen zar, testise kan getiren spermatik kordun üst tarafında toplanmıştır. Çan tokmağı yapısal bozukluğuna sahip bireylerin testisleri, testis torbası içinde rahatlıkla hareket edebilir. Bu yüzden çan tokmağı bozukluğu olan kişilerde testis torsiyonu riski daha fazladır.

Ailesel Faktörler: Testis torsiyonu ailesel geçiş gösterebilir. Kardeşlerde veya diğer aile bireylerinde testis torsiyonu görülen kişiler testis torsiyonu için risk grubundadır. Yüksek risk ile ilişkili olarak herhangi bir faktör gösterilememiştir.

Diğer Faktörler: Testis torsiyonu herhangi bir zaman diliminde meydana gelebilir. Doğumdan önce testis torsiyonu geçiren bireyler bile görülmüştür. Uyku sırasında veya fiziksel aktivite yaparken meydana gelebilir.

Spor aktivitesi sırasında kasık bölgesine alınan herhangi bir darbe sonucu da görülebilir. Bu yüzden kasığa darbe alma ihtimali olan sporlarda testis koruyucu ekipmanlar kullanılması önerilebilir.

Ergenlik döneminde artan testosteron seviyesi testislerin çevre dokulardan daha hızlı büyümesine yol açar. Komşu organlardan daha hızlı büyüyen testisin torsiyone olması kolaylaşır.

Testis Torsiyonu Teşhisi

Testis torsiyonu belirtileriyle doktora başvurduğunuzda doktorunuz size kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Fizik muayenede testis bölgesinde kızarıklık, şişlik, dokunmayla artan hassasiyet tespit edilebilir. Doktorunuz ayrıca karın ve kasık bölgesini de muayene edebilir. Kasık bölgesine yapılan bir çizik hareketi sonucu testisin harekete geçmesine kremasterik refleks denir. Eğer hâli hazırda testis dönmesi gibi bir durum varsa kremasterik refleks alınamaz. Bu durum testis torsiyonu tanısında önemli bir yere sahiptir.

Ayrıca testis torsiyonu ayırıcı tanısı yapılırken olası bir enfeksiyonu dışlamak için idrar tahlili istenebilir. Bunun haricinde testisi ek olarak görüntülemek için ultrason ile bakılabilir. Doppler ultrason adı da verilen özel bir yöntemle testisler görüntülenir. Şeklindeki bozukluklar, testise gelen kan akımı bu yöntemle öğrenilebilir. Yapılan tüm bu muayenelerin ardından gerekli bulgular varsa testis torsiyonu tanısı konur.

Testis Torsiyonu Tedavisi

Testis torsiyonu ürolojik acil hastalıklar sınıfında yer alır. Ancak testis torsiyonunun sık görüldüğü yaş grubundaki bireyler testis bölgesindeki ağrıları söylemekten çekinirler. Eğer testis bölgenizde keskin ve aniden başlayan bir ağrı varsa mutlaka bir doktora görünün.

Bazı kişilerde testis torsiyona uğradıktan (döndükten) sonra kendiliğinden eski haline döner. Ancak bu durum normal kişilerde görülmesi gereken bir durum değildir. Belli bir süre sonra yüksek ihtimalle tekrarlar. Bu yüzden geçici olarak testis torsiyonu yaşamış bireyler mutlaka tedavi olmalıdır. Tedavide gecikilirse testisin ölmesi söz konusu olabilir.

Cerrahi Tedavi

Testisin cerrahi olarak tamirine orşiopeksi adı verilir. Testis torsiyonunun tedavisinde genellikle cerrahi yöntem kullanılır.

Cerrahi tedavi mümkün olduğunca erken yapılmalıdır. Çünkü spermatik kordun dönmesi sonucu testise kan akımı durmuştur. Kan akımının durması sonucu hücreler oksijensizlik ve besinsizlikten ölmeye başlarlar. Durmuş kan akımı ne kadar hızlı sürede yerine konulursa testisin yaşama ihtimali o kadar artar. Çeşitli koşullarla beraber değişmekle birlikte eğer testis 6 saatten uzun süre kansız kalmışsa kurtarılması mümkün olmayabilir. Eğer testis ölmüşse çıkarılması gerekir.

Dönmüş testisin eski haline çevrilmesi işlemine detorsiyon denir. Detorsiyon ameliyatı genel anestezi altında yapılır. Hasta ameliyat sırasında uykudadır ve işlemin farkında olmaz.

Cerrahi temel olarak testis torbasına yapılan küçük bir kesi ile başlar. Dönmüş olan testis bulunur. Döndüğü yönün tersine uygun miktarda çevrilerek normal haline getirilir. İlerde yeniden dönmesini engellemek için iki testis de testis torbasının içine sabitlenir. Ameliyattan sonra hasta 1-2 saatliğine dinlenme odasına alınır.

Torsiyon cerrahilerinin çoğu yatış olmadan yapılan ameliyatlardır. Hasta ameliyattan sonra tüm gününü hastanede geçirmez. Dinlenme odasında geçirdiği birkaç saatin ardından ağrı kesici reçete edilerek evine yollanır. Her hasta kendine özel durumlara sahip olduğu için hastalık süreciniz ve taburculuk hakkında mutlaka doktorunuzun tavsiyelerini dinleyiniz.

Orşiektomi: Testisin alınması anlamına gelir. Eğer torsiyon çok uzun sürmüşse testise kan akımı uzun süreli olarak kesilmiştir. Doktorlar kanlanması durmuş ve ölmüş olan testisi kurtaramadıkları için testisin cerrahi olarak çıkarılması gerekir.  Testislerden birinin çıkarılması bireyin baba olmasına engel değildir. Ancak kozmetik açıdan hastanın hoşuna gitmeyen bir görüntü oluşabilir. Bunun için çeşitli protezler üretilmiştir. Testisin alınmasından birkaç ay sonra ameliyatla yerine yerleştirilebilir. Hastaya işlev olarak bir faydası bulunmayan bu protez dış görünüş olarak hastayı rahatlatır.

Manuel Tedavi

Bazı nadir durumlarda hastanın dönmüş olan testisi dışarıdan el ile geri döndürülebilir. Bu yolla dönüp sıkışmış olan spermatik kord açılır ve testisin kanlanması sağlanır. Ancak bu yöntem tek başına yeterli olmaz. Çünkü testis torbasına sabitlenmeyen testis yine dönüp acil durumlara sebep olabilir. Bu nedenle testis torsiyonunun ana tedavisi cerrahidir diyebiliriz.

Testis Torsiyonu Tedavi Edilmezse

Testis torsiyonu ürolojik bir acil durumdur. Acil olarak tedavi edilmesi gerekir. Uygun tedavinin yapılmaması durumunda dönerek kanlanması bozulan testis ölür. Bu durumun olmaması için gerekli tedavi yapılmalıdır.

Testisin canlılığını koruyabilme süresi ekseni etrafında dönme sayısıyla ve kansız kalma süresiyle alakalıdır.

• Dönmeden sonraki ilk 4-6 saat içinde testis %90 kurtarılabilir.
• 12 saatten sonra şans %50’ye düşer.
• 24 saatten sonra yalnızca %10 oranında kurtarılabilir.

Testis Torsiyonuna Ne İyi Gelir?

Testis torsiyonu cerrahi bir acil durum olduğu için önleyici veya koruyucu herhangi bir ek takviye bulunmamaktadır. Tek ve kesin tedavisi ameliyattır. Ancak yüksek riskli kişiler kasık bölgesine alınacak darbelerden kaçınmalıdırlar. Örneğin ailesinde veya kardeşlerinde testis torsiyonu öyküsü bulunan kişiler, travma riski yüksek sporlarda koruyucu ek giysiler giyerek testislerini korumalıdırlar.

Testis Torsiyonuna Ne İyi Gelmez?

Testis torsiyonunda canlılığın sağlanması için saatlerle yarış söz konusudur. Bu yüzden testiste keskin ve ani bir ağrı hissedilmesi durumunda mutlaka bir acil servise başvurulması gerekmektedir. Acil servise başvuruda gecikilen her saat testisin ömründen gitmektedir. Bu yüzden eğer kendinizde veya bir yakınınızda testis ağrısı varsa bu durumu ihmal etmeyiniz. Mümkün olduğunca hızlı bir biçimde en yakın acil servise başvurunuz.

Testis Torsiyonu İlaçları

Testis torsiyonunun tek tedavisi cerrahidir. Bu yüzden önlemek veya tedavi etmek için herhangi bir ilaç kullanımı önerilmemektedir. Yalnızca ameliyattan sonra veya ameliyata alınmadan önce ağrıyı gidermek için ağrı kesiciler kullanılabilir. Parasetamol veya flurbiprofen türevi ilaçlar verilebilir. Bunun haricinde şişlik ve kızarıklığı gidermek için buz uygulaması yapılabilir. Günde 3-4 defa 10-15 dk süreyle uygulanacak buz kompresyonu ameliyat sonrası şişliği ve ağrıyı azaltabilir. Tedavinizin detayları hakkında mutlaka doktorunuza danışınız. Tavsiyelerine uyunuz.

Testis Torsiyonu Ameliyatı

Testis torsiyonu ameliyatı, testis torbasından küçük bir kesiyle yapılır. Orşiopeksi adı da verilir. Ameliyatta dönmüş olan testis normal haline getirilir. Testis torbasına sabitlenir. Dönmemiş olan diğer testise de aynı işlemler uygulanır. Ameliyat kesisi birkaç dikiş ile kapatılır. Cerrahın tercihlerine göre emilebilen dikişler veya normal dikiş kullanılabilir.

Çocuklarda Testis Torsiyonu

Testis torsiyonu her yaşta görülebilmekle beraber en sık 12-18 yaş aralığında görülür. Acil ameliyatla tedavi edilmesi gerekir. Ameliyat sırasında testis normal haline döndürülür. Döndürülen testis 1-2 dk. içerisinde normal olarak kanlanmaya başlar. Eğer kanlanma tam anlamıyla olmazsa testisin çıkarılması gerekebilir.

Ancak 10 yaş altı çocuklarda kan-testis bariyeri oluşmamıştır. Bununla beraber sperm üretimi henüz başlamadığı için testis yerinde bırakılabilir. Ancak 10 yaş üstü çocuklarda testisin yerinde bırakılması önerilmez. Çünkü ölü testiste oluşacak anti sperm antikorları sağlıklı olan testise de gidip zarar verebilir. Bunun haricinde ameliyatla çıkarılmayıp yerinde bırakılan testisin ilerde tümör oluşma riskini artırdığına yönelik araştırmalar vardır. Ancak her hastanın durumu kendisine özgü olduğu için mutlaka doktorunuzun tavsiyelerine uyunuz.

Bebeklerde Testis Torsiyonu

Testis torsiyonunun ikinci olarak en sık görüldüğü zaman dilimi yenidoğan dönemidir. Yenidoğanlarda testis karın boşluğundan testis torbasına doğum sırasında iner. Bu nedenle spermatik kord çevresindeki kaslar ve bağ doku yeterince güçlü değildir. Bebekler yaşça büyük diğer çocuklar gibi ağrılarını tarif edemediklerinden olası bir testis torsiyonu için aile tetikte olmalıdır.

Bebeğin bezi değiştirilirken testis torbası iyi gözlemlenmelidir. Testis torbasındaki herhangi bir kızarıklık, şişlik olmasına karşı dikkatli olunmalıdır. Eğer bebeğinizde sebebini anlayamadığınız bir huzursuzluk var ise bezini açıp testislerini ve testis torbasını kontrol etmelisiniz.

Eğer size testis torsiyonu olduğunu düşündüren şüphelere kapıldıysanız vakit kaybetmeden doktora başvurunuz.

Testis Torsiyonu için Hangi Doktora Gidilir?

Eğer kendinizde veya çocuğunuzda testis torsiyonu bulgularının olduğunu düşünüyorsanız hızlı bir şekilde Acil Servise başvurun. Çünkü testis torsiyonunda saatler çok önemlidir. Dönmenin miktarına bağlı olarak azalan kan akımı testisin ölmesine neden olabilir. Acil serviste gerekli fizik muayene ve ek tetkikler yapılıp tanınız konacaktır.

Eğer testis torsiyonu tanısı konulduysa ürologlar torsiyonu düzeltmek için sizi ameliyata alabilirler.