Karaciğer Kanseri

Karaciğer Kanseri Nedir?

Karaciğerde gerçekleşen kontrolsüz hücre büyümesine bağlı karaciğerde ur (kitle, tümör, şişlik, yumru) oluşmasına karaciğer kanseri denir. Karaciğer, karında sağ üst kısımda, diyafram kasının altında, midenin sağ üst kısmında, kaburgalarla önden çevrili şekilde yer alır. Karaciğer kanseri denilince akla birden fazla kanser türü gelir. Karaciğerdeki urlar iyi huylu ve kötü huylu olmak üzere iki gruba ayrılır.

İyi huylu olan urlar

Bunlar karaciğer kanseri olarak sayılmazlar. İyi huyludurlar. Belirti verenler ameliyatla çıkarılır. Diğerleri hekim tarafından takibe alınır.

• Kistler: Genelde hastada herhangi bir belirti olmaz. Saptanıldığında hekim tarafından takip edilir. Belirti veren şikayeti olan hastalarda kistin içi boşaltılır ya da kistin içini kurutacak özel bir malzemeyle doldurulur.
• Hemanjiyom: Karaciğerde görülen iyi huylu tümörlerin (ur) en sık olanıdır. Kadınlarda daha sıktır ve 40’lı yaşlarda görülür. Genelde belirti vermez, hemanjiyom büyük olanlarında ağrı görülebilir ve büyüklüğünden dolayı çevre dokulara bası olabilir. Belirti vermeyenlerde sadece hekimin takibi yeterli olur. Ağrı, bası gibi şikayetleri olanlarda hemanjiyom yerinden çıkarılabilir. Böyle hastalarda biyopsi sakıncalıdır. Kanama riski yüksektir. Bu yüzden ultrason gibi görüntüleme araçları ile tanı konur.
• Hepatik adenom: Gebeliği önleyici ilaçlarla (oral kontraseptif) ilişkisi vardır. Karın ağrısı, kanama gibi şikâyetler vardır. Adenomun kendiliğinde patlama riskinden dolayı iç kanama riski vardır. Kötü huylu kitleye dönme ihtimali vardır. Bu yüzden belirti vermeyenlerde takip yapılır fakat belirti verenlerde adenom yerinden çıkarılır.

Kötü huylu olan urlar

Karaciğer kanserleri olarak bu grup sayılır. En sık kötü huylu tümörlerin (ur) sebebi Metastatik (kanserin kaynağı vücutta başka bir yerde olmasına rağmen kanser hücrelerinin başka bir yere sıçraması) kanserlerdir. Karaciğer kaynaklı ise en sık olan hepatoselüler karsinomadır.

• Hepatoselüler karsinoma: Karaciğer kaynaklı en sık görülen kötü huylu kitlelerdir. Karaciğer kanserlerinin dörtte üçü hepatoselüler karsinomadır. Kanser karaciğerde bulunan karaciğer hücrelerinden (hepatosit) kaynak alır. Kanser karaciğerden, başka organlara sıçrayabilir. (metastaz) Bu kanser tipi ciddi karaciğer hasarı olanlarda görülür.
• Kolanjiyokarsinoma: Bu kanser tipi karaciğerin içinde ya da dışında bulunan safra kanallarından gelişir.
• Anjiyosarkoma: Bu kanser, karaciğerdeki damarlardan gelişir.
• Hepatoblastoma: 3 yaştan küçük çocuklarda görülen karaciğer kanseridir.

Karaciğer Kanseri Belirtileri

Karaciğer kanseri erken dönemlerde fark edilen bir belirti vermeyebilir. Kanserin türüne göre de farklı belirtiler ve bulgular da olabilir. Kanser ilerledikçe bazı belirtiler ortaya çıkabilir.

Bu belirtiler şu şekildedir:

• Karın ağrısı, hassasiyet, yumru, şişlik, kitle (karın ağrısı hepatoselüler karsinomada en sık görülen belirti)
• Sarılık (tüm vücutta, göz aklarında)
• Açık renkli kaka
• Bulantı-kusma
• Halsizlik, yorgunluk
• Kanamalar, morluklar.
• İştahsızlık
• İstemeden, diyet yapmadan kilo kaybı
• Kaşıntı
• Büyümüş karaciğer ve dalak
• Karın boşluğunda sıvı

Karaciğer Kanseri Nedenleri Nelerdir?

Karaciğer kanseri, karaciğer hücrelerindeki DNA’nın mutasyonu sonucunda hücrelerin kontrolsüz büyümesinden kaynaklanır. Bazı vakalarda kronik hepatit gibi kansere zemin hazırlayan hastalıklar varken bazılarında altta yatan hiçbir sebep bulunamıyor.

Karaciğer kanseriyle ilişkisi bilinen durumlar şunlardır:

• Siroz (karaciğer hasarına bağlı karaciğerin yapısını ve düzeninin bozulması) karaciğer kanseri ile en çok ilişkilendirilendir.
• Uzun süre boyunca ve çok miktarda alkol kullanımı.
• Kronik hepatit,(uzun süreli karaciğerin iltihaplanması ve enfeksiyonu) hepatit B ve hepatit C’ye bağlı.
• Genetik geçişli bazı hastalıklar; Wilson hastalığı ( vücutta bakır birikimiyle giden bir hastalık) , hemokromatozis (demir birikimi görülen hastalık)
• Şeker hastalığı olanlar da sağlıklı bireylere göre karaciğer kanseri riski daha fazladır.
• Alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı, karaciğerde yağ birikimi karaciğer kanseri riskini artırıyor.
• Aflatoksin maruziyeti. Aflatoksin küf mantarları tarafından üretilen bir çeşit zehirdir.
• Primer biliyer siroz, uzun dönemli bir safra kanalları hastalığıdır ve karaciğeri hasara uğratır.
• Ailesinde karaciğer kanseri öyküsü olanlarda risk artar.

Karaciğer Kanseri Teşhisi

Karaciğer kanseri teşhisi için testler:

Kan testleri; karaciğerin doğru çalışıp çalışmadığına dair kandaki protein, karaciğer enzimleri ve bilirubin seviyeleri ölçülür.

Alfa fetoprotein; kanda ölçülen karaciğer kanseri ile ilgili bilgi verir. Sağlıklı insanda doğumdan sonra üretimi duran bu protein, karaciğer kanseri olan hastalarda yükselir.

Karaciğer kanserinin yerini belirlemek, büyüklüğünü ölçmek için ultrason, bilgisayarlı tomografi, MRI gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır.

Teşhis için en önemli yöntem karaciğer biyopsisi almaktır. Karaciğer biyopsisi, anestezi altında karaciğerden parça alınarak yapılan bir işlemdir. Çoğu biyopsi işleminde iğne biyopsi kullanılır. Bir iğne ile karın bölgesinden girilerek karaciğerden bir parça alınır. Daha sonra alınan parça mikroskop altında incelenir. İğne biyopsisi, laparoskopik (kapalı ameliyat) yöntemle yapılabilir. Biyopsi ince, esnek ve ucuna kamera takılı bir tüple yapılır. Hastaya küçük bir kesik atılır ve bu kesikten tüple karaciğere bakılır. Uygulayan hekim böylelikle karaciğeri daha net bir şekilde görür ve kanserden parçayı da daha doğru bir şekilde alır. Bu işleme laparotomi denir. Karaciğer kanseri saptanan kişilerde sonraki işlem karaciğer kanserini evrelemekti. Kanser evrelemesi, kanserin şiddeti ve ne kadar yayıldığı hakkında bilgi verir. Kanserin evresine göre tedavi edilir. 4. evre, karaciğer kanserinde son evre olarak kabul edilir.

Karaciğer Kanseri Evreleri

• Evre 1: Karaciğer tümörü, karaciğerde sınırlı kalmıştır. Başka organa kanser sıçramamıştır.
• Evre 2: Karaciğerde birkaç tane küçük yumru vardır veya kanser bir damara ulaşmıştır
• Evre 3: Karaciğerde birden fazla büyük tümör vardır veya kanser büyük ana damarlara ulaşmıştır.
• Evre 4: Kanser başka organlara sıçramıştır.

Karaciğer Kanseri Tedavisi

Karaciğer kanserinde erken evrede tümörü kesip çıkarmak en iyi tedavi yöntemidir.

• Cerrahi: Bazı şartlar sağlandığı zaman ve karaciğerin durumu iyiyse cerrah kanseri çıkarmak isteyebilir. Kanser çok yayılmamışsa çevresindeki biraz sağlıklı dokuyla birlikte çıkarılır. Kanser sıçramışsa ya da karaciğer sirozlu ve geriye kalan organın yeterli fonksiyonu kalmazsa cerrahi yapılamaz başka tedavi yöntemlerine geçilir.
• Karaciğer nakli: Nakil ne yazık ki çok az bir hasta grubuna uygundur. Kanser erken evrelerde olmak zorundadır.. Tek tümör varsa 5 cm’den büyük olmamalı, birden fazlaysa 3 cm’den büyük olmamalı. Kanser başka organlara sıçramamış olmamalı. Nakilde sonra karaciğer iyi çalışmalı ve organı alan vücut karaciğeri reddetmemeli. Şartları sağladığı halde organ bulamayan hastalar da ne yazık ki mevcuttur. Böyle durumlar organ bağışının önemini bize tekrar tekrar hatırlatıyor.

Bölgesel olarak tedaviler de mevcuttur. Bu tedavi yöntemleri direkt kanser hücrelerine uygulanır. Bunlar; kanser hücrelerini elektrik vererek ya da lazer, mikrodalga ışınlarıyla yakmak (radyofrekans ablasyonu), kanser hücrelerini sıvı nitrojenle dondurarak öldürmek (kriyoablasyon), direkt kanser hücrelerine alkol enjekte ederek, kanser hücrelerine direkt kimyasal tedavi ilacı ile iğne yaparak, karaciğere radyasyon içeren küreler yerleştirilerek kanseri tedavi etmektir.

• Işın tedavisi (radyoterapi): Yüksek enerjili ışınlarla kanser hücreleri büzüşür ve yok edilir. Işın tedavisi, diğer tedavi yöntemleri işe yaramadığı zaman ya da kanserin belirtilerini hafifletmek için kullanılır. Hedefe yönelik tedavi veya moleküler olarak hedeflenen tedavide kanser hücrelerinde bulunan kanser hücrelerine has bozukluklara yönelik tedavidir.
• İmmünoterapi: Kanser hücrelerine karşı bağışıklık sistemini kullanan tedavi yöntemidir. Normalde bağışıklık sistemi kanser hücrelerine saldırmaz. Bunun sebebi kanserin bağışıklık sisteminden kaçmalarını, saklanmalarını sağlayan proteinler üretmesidir. Bu tedavi yönteminde kanserin bu proteinleri üretmesi engellenir ve bağışıklık sistemi artık kansere saldırır. Bu tedavi yöntemi ilerlemiş karaciğer kanserlerinde kullanılır.
• Kimyasal tedavi (kemoterapi): Kemoterapi ile kullanılan ilaçlar damar yolu ile ya da hap ile hastaya verilir ve kanser hücreleri bu yolla öldürülür. Kemoterapi ilerlemiş vakalarda kullanılır.
• Destekleyici (palyatif) tedavi: Bu tedavi yöntemiyle amaçlanan kanserin sebep olduğu şikayetleri rahatlatmak ve engellemektir. Diğer tedavi yöntemleriyle verilerek hastanın ve ailesinin yaşam kalitesi arttırılmaya çalışılır.

Karaciğer Kanseri Tedavi Edilmezse

Karaciğer kanseri tedavi edilmezse kanser karaciğerde yayılır. Daha sonra başka organlara da yayılır. Karaciğer iflas eder ve kanser sıçradığı organların da işleyişini bozar. Karaciğer kanseri ölüm şekli, bu sistemlerin işleyişinin bozulmasıyla beraber gerçekleşen bir durumdur. Karaciğer kanseri olan hastalarda 5 yıllık sağ kalım oranı %15’lerdedir. Bu kadar düşük olmasının sebebi hastanın genelde siroz gibi altta yatan başka hastalıkları da olmasıdır. Yani karaciğer durumu zaten kötüdür ve kanser de üstüne eklenince sağ kalım bu kadar düşük olmuştur. Tabi ki hastanın ömrü kanserin büyüklüğüne, yayılışına, erken tanı ve tedaviye göre değişiklikler gösterir.

Karaciğerde sınırlı kanserlerde 5 yıllık sağ kalım %28, erken evrede teşhis edilip cerrahiyle çıkarılan kanserlerde 5 yıllık ömür beklentisi %50’lerdedir. Nakil gerçekleştiren hastalarda 5 yıllık ömür beklentisi %70’lere çıkar. Bu oranlar tedavi edilen hastalarda böyle iken tedavi edilmeyen hastaların 5 yıllık ömür beklentisi çok daha azdır.

Karaciğer Kanserine Ne İyi Gelir?

Karaciğer kanserinin hangi tür olduğunu, hangi evrede olduğunu öğrenip ona göre tedavi yöntemlerini doktorlarla görüşüp tedaviye karar vermek gerekir. En kritik basamak budur. Hasta diyetine dikkat etmeli. Öğün atlamamalı, aç hissetmezse bile yemeye çalışmalıdır. Gerekirse bir diyetisyenle görüşüp uygun bir diyet hazırlanılmalı. Vücudunda sıvı birikim olan hastalarda su içimi kısıtlanabilir. Egzersiz yapmak hastanın genel durumuna, iştahının açılmasına iyi gelebilir. Nasıl ve ne kadar egzersiz yapmak gerektiğini doktorla görüşmek gerekir. Hepatit B aşısı yaptırılmalı, Hepatit C aşısı olmadığı için bulaşmasından korunmak gerekir. Hali hazırda Hepatit B ve Hepatit C enfeksiyonu varsa tedavi edilmelidir.

Karaciğer Kanserine Ne İyi Gelmez?

Alkol kullanan kişilerde karaciğer hasarı giderek artar. Karaciğer kanseri tanısı almış kişiler alkolden sakınmalı.

Sigara kullanılmasından kaçınılmalı. Özellikle Hepatit B ve Hepatit C enfeksiyonu olanlar sigaradan uzak durmalı.

Karaciğer Kanseri İlaçları

Karaciğer kanserinin tedavisinde karaciğer cerrahisi, karaciğer nakli tedavi de ön plandadır. İlaçlar çok etki gösterememiştir. Sorafenib, sisplatin, 5-florourasil, doksorubisin dışında ilaçlar karaciğer kanseri tedavisinde çok etkili değildir. Sorafenib de diğer tedavilerle birlikte kullanılır. Tek başına tedaviye etkisi çok değildir.

Tedavi için belirtilen ilaç türevleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Doktor tavsiyesi olmadan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.

Karaciğer Kanseri Ameliyatı

Karaciğerin durumu kanser çıkarıldıktan sonra iyi durumdaysa sadece kanser çıkarılır, karaciğerin sağlam kısmı kalır. Buna parsiyel hepatektomi denir. Karaciğerin sağlam kısmı zamanla büyür ve çıkarılan kısmın yerini doldurur.

Karaciğer kanserinde, karaciğer nakli, uygun bağışçı bulunduktan sonra kanser başka organlara yayılmadıysa ve karaciğerin durumu iyi değilse düşünülür. Fakat nakilden sonra karaciğeri alan vücut yeni karaciğerini kabul etmeyip onu yabancı vücuda zarar veren bir madde olarak görebilir ve yeni karaciğere saldırır. Bunu engellemek için bağış sonrası karaciğeri alan kişi birtakım ilaçlar kullanır.

Hamilelikte Karaciğer Kanseri

Hamilelikte karaciğer kanseri nadir görülür. Fakat Karaciğer kanseri olan gebelerin ömür beklentisi, gebe olmayan kadınlara göre çok daha kötüdür. Gebelerdeki karaciğer kanseri erken safhalarda belirti vermeyebilir. Gebede en sık belirtiler karın ağrısı, karında kitle, şişlik, karaciğerde büyüme ve kilo kaybıdır. Karaciğer kanserinde kandaki alfa fetoprotein seviyesinin artmasını beklenir. Gebelerde alfa fetoprotein seviyesi bebekte Down sendromu taramasında kullanılır. Eğer alfa fetoprotein seviyesi yüksek bebekte de Down sendromu şüphesi yoksa karaciğer kanseri araştırılmalıdır. Karaciğer kanseri saptanan gebelerde en kısa zaman gebeliğin sonlandırılması ve cerrahi olarak karaciğere müdahale edilmesi gerekir.

Çocuklarda Karaciğer Kanseri

Çocuklarda karaciğer kanseri nadir görülür. Çocuklarda 3 yaşta küçüklerde hepatoblastoma, 14 yaştan büyük olanlarda sık görülen ise hepatoselüler kanserdir. 5-10 yaş arası görülen karaciğer kanseri ise karaciğerdeki undiferansiye embriyonel sarkomadır. Çocukluk çağında karaciğer kanser için risk faktörleri; Erkek cinsiyet, Hepatit B ve Hepatit C hastalıkları (anneden çocuğa gebelik döneminde geçebilir), karaciğerde ciddi hasara sebep olacak çocukluk çağında görülen safra kanallarının güdük kalması, tirozinemi gibi genetik hastalıklardır. Belirti olarak yetişkinlerdeki gibidir. Farklı olarak erkek çocuklarda erken ergenlik görülebilir. Tedavi olarak cerrahi yetişkinlerde olduğu gibi ön plandadır.

Bebeklerde Karaciğer Kanseri

Bebeklerde görülen en sık karaciğer kanseri hepatoblastomadır. Erkek cinsiyet, doğumda çok düşük ağırlıklı bebek, Beckwith-Wiedemann sendromu gibi genetik hastalıklar, Familyal adenomatöz polipozis gibi kalın bağırsakta tümörlerle seyreden hastalıklar bebeklerde karaciğer kanseri riskini arttırır. Tedavi yöntemleri yetişkinle benzerdir. Cerrahi olarak karaciğerin alınması, karaciğer nakli gibi tedavi yöntemleridir.

Karaciğer Kanseri için hangi doktora gidilmeli?

Hasta ve hastalığın durumuna göre tedaviye başvurulacak doktor değişir. Karaciğer kanserinden şüphe edilmesi durumunda öncelikle İç Hastalıkları (Dahiliye) bölümüne gidilmesi gerekir. Dahiliye uzmanı hastanın durumuna göre farklı bir bölüme yönlendirme yapacaktır.

Cerrahi onkoloji uzmanı, ameliyatla tedavi planlanan hastalar için; radyasyon onkolojisi uzmanı, radyoterapi (ışınla tedavi) ile tedavi planlanan hastalar için; medikal onkolog, hastalığı kemoterapi, immünoterapi gibi ilaçlarla tedavi etmek için; gastroenteroloji uzmanı, sindirim sistemi organlarıyla karaciğer dahil ilgilenen hekim ve girişimsel radyoloji ise kanseri giden damarları tıkayan işlemler uygulayarak kanseri tedavi eder. Kanser risk faktörü ve şüphesi olan kişiler en kısa zamanda bir uzman hekime başvurmalı.