Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi kelime anlamı olarak, kolonun yani kalın bağırsağın ve rektumun (anal kanalın-kalın bağırsağın son bölümünün) tıbbi bir cihazla incelenmesi anlamına gelmektedir. Kolonoskopi için, hastanın makatından ince bir borunun ucuna takılı ışıklı bir fiberoptik kamera ile girilir. Kameranın yanı sıra gerekirse örnek parça (biyopsi) alabilmek gerekirse de tedavi amaçlı kullanılmak üzere ek uçları da bulunur.

Kolonoskopi eğer hastanın bir tıbbi engel oluşturacak durumu yoksa genel anestezi varsa da lokal anestezi altında uygulanır. 

Sanıldığı gibi acılı-ağrılı ve zor bir görüntüleme yöntemi değildir.

Kolonoskopi Neden Yapılır?

Kolonoskopinin en sık kullanım amacı yüzeysel tanı yöntemlerinin (kan testi, dışkı örneği, mr, röntgen vs) yetersiz kaldığı durumlarda tam olarak doğru teşhis koyabilmektir. Aynı zamanda duruma bağlı bir tedavi amacı da taşıyabilir. En bilinen kolonoskopi endikasyonları (nedenleri) şunlardır :

• Rutin tarama: 50 yaş üstü sağlıklı erişkinlerde hiçbir şikayet olmasa ile 5 senede 1 kez kolonoskopi önerilir.
• Gaita örneğinde gizli kan bulunması
• Polibi olan hastalarda takip ve biyopsi (parça alınması) ve tedavi amaçlı
• İnflamatuvar bağırsak hastalıklarında (ülseratif kolit ve chronn hastalığı) tanı ve tedavi 
• Nedeni açıklanamayan uzun süreli ishal ve ya kabızlık problemi
• Nedeni açıklanamayan demir eksikliği
• Bilinen ülser veya yara varlığı
• Diğer görüntüleme yöntemlerinde şüphe oluşturan herhangi bir veri saptanması
• Ayrıca ailesinde kolon kanseri ve polip sendromları olan hastalarda kolonoskopi önlem olarak diğer insanlardan daha önce ve sık yapılmaya başlanır.

Kolonoskopi Öncesi

Kolonoskopi öncesinde en önemli faktör bağırsak temizliğidir. Bağırsaklar iyi temizlenip dışkıdan tamamen arındırılmazsa kamera bazı bağırsak kısımlarını görüntüleyemez. Görüntülemede bu sorun en iyi temizlenmiş bağırsaklarda bile 2-3 yerde yaşanabilir bu problem değildir fakat bağırsakların büyük bir kısmı dışkı ile bulaşıksa kolonoskopinin tekrarlanması gerekebilir. Hiçbir hasta ve doktor bunu istemez, doğal olarak temizliğe dikkat etmek herkesin faydasına olacaktır.

• Kolonoskopi öncesinde kolonoskopi diyeti verilir. Hastanın yaşı, tıbbi durumu, ek hastalıkları göz önüne alınarak 1 gün ila 3 gün arasında diyet yapması istenir. Bu diyetin içeriğinde katı besinler genel olarak hiç bulunmaz ya da sadece izin verilenler bulunur. Özellikle lifli gıdalar (sebze, meyve, ekmek, tahıllar, kuru bakliyatlar gibi) tüketilmemelidir. Çünkü bu gıdaların bağırsak geçişini yavaşlattığı ve uzun süre bağırsakta kaldığı bilinmektedir. Kolonoskopi diyetinde tanesiz çorbalar, bol su, yumurta, et suyu, yoğurt, ayran gibi hem protein kaynağı olarak hastayı besleyecek hem de bağırsaktan hızlı geçecek besinler tüketilir.
• Kolonoskopi diyetinden bağımsız olarak kolonoskopi yapılmadan önceki gece gıda alımı kesilmelidir. 
• Bağırsaktan dışkı geçişinin hızlanması için bazı hastalara 2-3 gün süreyle kullanılan ilaçlar verilebilir. Bu ilaçlar sennosid etken maddesi içeren XM solüsyonlarıdır. Bu ilaçlar laksatifler olarak isimlendirilen bir ilaç grubunda alt sınıftır ve bağırsaklardaki yiyecek içecek geçişini sağlayan hareketleri artırırlar. Bu sayede bağırsakların boşalmasına katkıda bulunurlar. Doktorunuzun önerdiği şekilde ve dozda kullanmanız çok önemlidir. Hap içildikten sonra bulantı kusma yaşanabilir etki etmesi için kusmamanız gerekmektedir. Çok bulantınız oluyorsa doktorunuzla iletişime geçin ve bulantı önleyici ilaçlarla beraber alın.
• Her şekilde garantiye almak ve en derin temizliği sağlayabilmek için de kolonoskopi öncesinde lavman uygulanır. Lavman makattan verilen özel bir sıvıyla bağırsak hareketlerinin ve dışkılamanın arttırılması için başvurulan yöntemdir.
• Kolonoskopi esnasında genel olarak anestezi alınır ve bu durumda doğru anestezi yönteminin ve dozunun belirlenmesi anestezi uzmanının işidir. İşlem öncesinde anestezi uzmanının istediği testleri yaptırıp görüşme sağlanmalıdır.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Kolonoskopi yapılırken acı-ağrı duyulmaması ve işlemin rahat yapılabilmesi için çoğunlukla genel anestezi uygulanır. Genel anesteziyi tıbbi durumları sebebiyle kaldıramayacak hastalar için lokal (bölgesel) anestezi de uygulanabilir. İki durumda da işlem sonrasında hasta konforu için başlamadan ağrı kesici verilir.

Kıyafetler çıkarılır ve özel bir önlük giyilir. Masaya yattıktan sonra doktorunuz sizden cenin pozisyonu almanızı isteyecektir. Bu pozisyon kırılmış dizlerin karına doğru çekilmesiyle sağlanır, kolonoskopi cihazlarının bağırsakta daha rahat ilerlemesi için gereklidir.

Kolonoskopi kamerası yanında bulunan ışıkla bağırsak lümenini (içini) aydınlatır, bu sayede görüntüleme sağlanır. Görüntüleme baştan sonra kayıt altına alınır. Doktor bir yandan yanındaki görevli kişiye gördüğü bulguları ve yaptığı işlemleri sıralayarak rapor tutulmasını sağlar.

Hekim aynı zamanda gördüğü polip (bağırsak çıkıntısı), tümör, ülser gibi şüpheli dokulardan örnek (biyopsi) alabilir ya da tedavi amacıyla bunları tamamen çıkarıp alabilir. Tedavi amacıyla bazı dokulara kolonoskopi eşliğinde ilaçlar da uygulanabilir.

Bunların yanında eğer hekimin şüphelendiği hastalık tüm sindirim sistemine yayılabilen nitelikte ise kolonoskopiyle beraber endoskopi de yapılabilir. Endoskopi de ağızdan girilerek yemek borusu, mide ve ince bağırsakların görüntülendiği yöntemdir.

Eğer endoskopi eklenmeyecekse ve bir komplikasyon oluşmazsa ortalama 45 dakika-1 saat arası sürer. Hastanın durumu ve karşılaşılan tablo neticesinde süre uzayıp kısalabilir.

Kolonoskopi Sonrası

Kolonoskopinin hemen ardından 1 saat kadar anesteziden uyanma süresi esnasında mecburi istirahat edilir. Bu süre sonunda hafif bir sersemlik, kafa karışıklığı yaşanabilir, kısa süre içinde geçer.

Özel bir durum yoksa 1 gün kadar istirahat etmek önerilir ve bu doğrultuda rapor verilir. Kolonoskopi sonrasında normal yeme içme düzenine yavaşça dönülebilir. Bazen görüntülemenin rahat yapılması için işlem esnasında bağırsaklara karbondioksit gazı verilir bunun sonucunda hafif gaz sancısı ve şişkinlik hissi yaşanabilir, geçicidir.

Görüntüleme esnasında doktor bir işlem uyguladıysa, biyopsi almak, ilaç tatbik etmek gibi sizi bilgilendirecektir ve dikkat etmenizi istediği özel hususlar olabilir. Bunlara uymak gereklidir.

Bunların dışında, dışkıda kan gelmesi, tansiyon düşmesi ya da çıkması, kalp çarpıntısı, terleme, baş dönmesi gibi belirtiler görülmesi durumunda mutlaka hekime haber verilmelidir.

Kolonoskopinin Zararları

Kolonoskopinin bilinen bir zararı yoktur fakat her tıbbi girişimde olduğu gibi komplikasyon dediğimiz durum meydana gelebilir. Komplikasyon hekim hatasından bağımsız olarak tedaviye bağlı hastalarda görülebilecek olası negatif sonuçlardır. 

Kolonoskopinin en önemli komplikasyonu bağırsaklarda delinmedir.

Delinme olması durumunda bu ancak ameliyatla düzeltilebilir istenmeyen bir durumdur. Fakat modern cihazlar ve hekim deneyiminin her geçen gün artmasıyla artık oldukça nadir görülmektedir.

Çeşitli özel tıbbi durumlarda (kalp hastalığı, damar hastalıkları, böbrek veya karaciğer yetmezliği, gebelik gibi) doktorunuz kolonoskopi yapılmasını önermeyecek size başka bir tedavi yöntemi sunacaktır. Bu faktörler tamamen size bağlıdır doktorunuzun muayenesi sonucu karar verilmesi gerekir.

Sanal Kolonoskopi Nedir?

Sanal kolonoskopi aslında kontrastlı MR’dır. Yani bağırsaklardaki problemli alanlarda farklı renk ve görüntüde tutulum yapan kontrast dediğimiz maddeler verilir ve manyetik rezonans görüntüleme cihazıyla tutulumlar izlenir. Manyetik rezonans cihazı (MR) radyasyon içermeyen bir yöntemdir fakat verilen kontrast madde böbrek problemleri olan hastalarda ağırlaşmaya neden olabilir. Bu açıdan hekiminiz fayda-zarar dengesi gözeterek kolonoskopinin nasıl yapılacağına karar verir.