Salpenjektomi Nedir?

Rahmin her iki yanından çıkıp yumurtalık bölgesine uzanan fallop tüplerinin, cerrahi müdahale ile çıkarılması işlemine salpenjektomi adı verilmektedir. Fallop tüplerinin vücuttaki görevi, yumurtanın yumurtalıklardan uterusa yani rahme geçmesi ve bu yolla dölenmesini sağlamaktır. Uzman hekim, pek çok farklı nedene bağlı olarak salpenjektomi yöntemine başvurabilmektedir.  

Salpenjektomi Hangi Durumlarda Uygulanır?

Salpenjektomi yönteminin uygulanmasında birçok neden etkili olabilmektedir. Salpenjektomi müdahalesinin yapıldığı durumlar şu şekildedir;  

Doğum Kontrol Yöntemi

Fallop tüplerinin çıkarılması, yumurtaların sonraki süreçte rahme ulaşmasını engellemektedir. Böylelikle salpenjektomi ile fallop tüpleri alınan hastaların gebe kalma ihtimali ortadan kaldırılmaktadır.  

Dış Gebelik 

Ektopik gebelik olarak da isimlendirilen dış gebelikte, döllenen yumurta rahmin içine yerleşemez. Döllenmiş yumurtanın farklı bir yere yerleşmesi yani implante olması durumuna dış gebelik adı verilmektedir. Eğer bu yumurta fallop tüplerinden birine yerleşirse, tüpün yırtılarak hastanın hayatını riske atacak bir kanamayı engellemesi amacıyla da salpenjektomi operasyonuna başvurulmaktadır. 

Yumurtalık Kanserine Karşı Tedbir

Hastaların yumurtalık kanseri olma ihtimalinin yüksek olduğu durumlarda, bu riski en az seviyeye indirmek amacıyla salpenjektomi müdahalesinden yararlanılmaktadır. Yapılan bilimsel araştırmalar bazı gen mutasyonları gibi, hastalarda kanser oluşumu riskinin yüksek olduğu durumlarda salpenjektomi yönteminin uygulanmasını önermektedir. Bu araştırmalar, risk grubundaki kadın hastaların fallop tüplerinin alınmasıyla, kanser ihtimalinin %40 oranında azaltıldığını açıklamaktadır. 

Kanser Tedavisinde Salpenjektomi

Bazı kanser türlerinin tedavisinde de salpenjektomi yönteminin yapılması gerekli görülmektedir. Uzman hekimin, hastanın ve hastalığın durumuna bağlı olarak bildirdiği görüşe göre, fallop tüpleri ile bazı jinekolojik organların çıkarılması yöntemiyle kanser tedavi edilmektedir. 

Endometriozis Tedavisi 

Rahmin yüzeyi endometrium adı verilen bir tabaka ile kaplıdır. Endometrium tabakasının, rahim dışında farklı bir yerde gelişmesi ise endometriozis rahatsızlığı olarak tanımlanmaktadır. Bu hastalığın tedavisinde de bazı durumlarda salpenjektomi yöntemi kullanılmaktadır. 

Enfeksiyon Tedavisi

Rahimde gelişen ciddi enfeksiyonların tedavisi sırasında da salpenjektomi yöntemi tercih edilebilmektedir.  

Yukarıda sıralanan hastalıkların haricinde de farklı jinekolojik rahatsızlıkların tedavisinde, salpenjektomi yöntemine başvurulmaktadır. Yöntemin fayda ve zarar hesabı, uzman hekim ve hasta tarafından yapılarak, cerrahi müdahalenin uygulanıp uygulanmayacağına karar verilmektedir. 

Salpenjektomi Türleri 

Salpenjektomi operasyonu, birden çok prosedür kullanılarak yapılabilmektedir. En çok tercih edileni laparoskopik salpenjektomi prosedürüdür. Öte yandan salpenjektomi yöntemi, farklı prosedürler sırasında da uygulanabilmektedir. Örneğin müdahalenin doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmasının istendiği durumlarda, uzman hekim sezaryen ameliyatı sırasında da salpenjektomi uygulayabilmektedir.  

Farklı prosedürler içeren salpenjektomi yaklaşımları ise şu şekildedir;  

Bilateral Salpenjektomi 

Bilateral salpenjektomi yönteminde, her iki fallop tüpü de çıkarılmaktadır. Doğum kontrol, kanser riskini azaltma ve jinekolojik hastalıkların tedavisinde bu yaklaşım kullanılmaktadır. 

Parsiyel Salpenjektomi

Hastadan yalnızca bir fallop tüpünün çıkarılması, parsiyel salpenjektomi yöntemi olarak adlandırılmaktadır. Parsiyel salpenjektomi; dış gebelik, fallop tüpünün enfeksiyon kapması ve yalnızca bir tüpte kanser teşhis edilmesi durumlarında tercih edilmektedir.  

Salpingooforektominin

Salpingoogorektominin yaklaşımında fallop tüpünün yanında, bir ya da iki yumurtalık da çıkarılmaktadır. Yumurtalık kanseri, endometriozis ya da yumurtalığın birinin onu bağlayan yapıların etrafında dönmesi sonucunda oluşan yumurtalık torsiyonu tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca bazı durumlarda dış gebelikte de bu yaklaşım ile operasyon yapılabilmektedir.  

TAH-BSO (Bilateral Salpingo - Ooferektomi)

Rahmin vücuttan tamamen çıkarılması ve yumurtalıklardan birinin alınması (total abdominal histerektomi) amacıyla kullanılan salpenjektomi yaklaşımıdır. Ayrıca; fallop tüplerinin, yumurtalıkların, rahmin ve serviksin çıkarılması için de bu yaklaşım tercih edilebilmektedir. Salpenjektomi yaklaşımları arasında en az tercih edilen budur ve uzman hekim bu prosedürü yalnızca hastaların ağır olduğu dönemlerde tercih etmektedir. Şiddetli kanama, endometriozis, rahim miyomları (fibroid) ve kanser gibi hastalıkların birden fazlasının hastada bulunduğu durumlarda bu yaklaşıma başvurulmaktadır.  

Salpenjektomi Öncesi Yapılması Gerekenler 

Salpenjektomi operasyonu öncesinde, uzman hekim ve hasta tarafından yapılması gereken birtakım hususlar bulunmaktadır. Bunlar şu şekildedir; 

• Uzman hekim, hastaya ameliyatın nasıl yapılacağını ve ne gibi sonuçlar doğurabileceğini ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır. Ameliyatın riskleri, faydaları, tahmini süresi, salpenjektomiye alternatif yöntemler, kişilerin hastanede ne kadar kalacağı ve hastanın tam olarak ne zaman iyileşeceği konuları hakkında uzman hekim müdahale öncesinde bili vermektedir. 
• Ameliyattan önceki gece saat 24.00’dan sonra hastaların yemek yememeleri ve herhangi bir şey içmemeleri gerekmektedir. 
• Hastalar operasyon öncesinde kullandıkları ilaçlar varsa bunları uzman hekim ile paylaşmalıdır. Hekimin bırakılmasını söylediği ilaçlar ameliyata kadar geçen süre zarfında kullanılmamalıdır. 
• Operasyondan önce uzman hekim, hastalardan birtakım ilaçları kullanmasını isteyebilmektedir. Bu ilaçların ameliyata kadar geçen sürede düzenli ve eksiksiz olarak kullanılması gerekmektedir. 
• Salpenjektomi müdahalesinden bir gün öncesinde ameliyat bölgesine parfüm, losyon ya da toz içerikli ürünlerin kullanılmamasına dikkat edilmektedir. 
• Cerrahi müdahaleden sonra gelişebilecek enfeksiyon riskini en aza indirmek için ameliyat bölgesinin özel bir sabun ya da mendil kullanılarak temizlenmesi gerekmektedir. 

Salpenjektomi müdahalesinden önce yapılması gerekenler bunlardır. Ancak operasyon dış gebelik gibi riskli durumlarda acil bir müdahale yöntemi olarak da kullanılmaktadır.

Salpenjektomi Nasıl Uygulanır?

Salpenjektomi yöntemi genellikle genel anestezi ile yapılmaktadır. Yönteme başlamadan önce müdahalenin yapılacağı bölge uyuşturularak görüntülenmesi sağlanmaktadır. Salpenjektomi operasyonun genel olarak minimal invaziv yani laparoskopik müdahale yöntemleri kullanılarak yapılması tercih edilmektedir. Bu yöntem halk arasında kapalı ameliyat olarak adlandırılmaktadır. Salpenjektomi operasyonunun en sık tercih edildiği yöntemle uygulanışı ise şu şekildedir; 

• Uzman hekim, hasta anestezi ile uyutulduktan sonra göbek deliği ve karnın en az iki farklı bölgesine küçük kesikler yapar. 
• Bu kesilerden laparoskop adı verilen ince bir tüpün üzerinde bir kamera ve emme aletinin bulunduğu cihazları yerleştirir. 
• Müdahale sırasında pelvik organların daha net bir şekilde görüntülenmesinin sağlanması amacıyla karın içi karbondioksit ile doldurulur. Organların ve iki fallop tüpünün de görüntülenmesi bu sayede gerçekleşmektedir. 
• Fallop tüplerinin biri ya da ikisinin çıkarılması ve kanamanın minimize edilmesi için aletler kullanılır. 
• Ardından karna salınan karbondioksit serbest bırakılır. Böylelikle hastanın kanaması kontrol altına alınarak, fazla kan ve sıvının ortadan kaldırılması sağlanmaktadır. 
• Son olarak aletler çıkarıldıktan sonra, kesi bölgelerine dikiş ya da yapıştırma işlemi uygulanarak hasta kapatılır. 

Salpenjektomi işleminin süresi, hastanın ve hastalığın durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ayrıca ameliyat sırasında kullanılan prosedür de işlemin süresini uzatmakta ya da kısaltmaktadır.  

Salpenjektomi Riskleri ve Komplikasyonları

Tüm cerrahi müdahalelerde olduğu gibi, salpenjektomi operasyonu sırasında ve sonrasında da birtakım komplikasyon risklerinin ortaya çıkma ihtimali bulunmaktadır. Bu komplikasyonlar, hastalığın durumu için tercih edilmiş olan yaklaşıma göre değişiklik göstermektedir ancak genel olarak salpenjektomi sonrası ortaya çıkan komplikasyonlar şu şekildedir;  

• Enfeksiyon
• Kanama
• Anesteziye bağlı gelişen komplikasyonlar 
• Müdahale edilen bölgeye yakın organların yaralanması
• Erken menopoz  

Salpenjektomi sonrası erken menopoz, iki fallop tüpünün çıkarıldığı durumlarda, bir ya da iki yumurtalığa giden kan akışının engellediği durumlarda ortaya çıkmaktadır. Bunun nedeni yumurtalıkların üretimini sağladıkları hormonların yeteri kadar iletilmemesi durumu olarak açıklanmaktadır.  

Salpenjektomi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler 

Salpenjektomi sonrası, anestezi uzmanları ve hemşireler hastaları anestezi sonrası yoğun bakım ünitesine ya da bekleme odasına yerleştirmektedir. Bu aşamada, hastalarda herhangi acil bir komplikasyon gelişip gelişmediği izlenmektedir. Ayrıca hastaların rahatlığı, hayati belirtileri ve ağrı seviyeleri de yoğun bakımda takip edilmektedir.  

Salpenjektomi sonrası hastalar, ameliyatın uygulanış yöntemine ve kişinin genel durumuna bakılarak operasyonun uygulandığı gün hastaneden taburcu edilmektedir. Eğer operasyonda TAH-BSO yaklaşımı takip edildiyse, ameliyat daha kapsamlı olduğu için hastalara bir gün yatış verilmektedir. Laparoskopik salpenjektomi yöntemi ile yapılan operasyonlarda hastalar, açık yöntemlere nazaran daha çabuk iyileşme göstermektedir. 

Salpenjektomi operasyonunda sonra hastaların dikkat etmesi gereken konular şu şekildedir;  

• Uzman hekimin reçete ettiği ilaçlar düzenli olarak ve aksatılmadan kullanılmalıdır. 
• Operasyondan sonra uzman hekimin tavsiye ettiği kontrollere gidilmelidir.
• Ameliyat bölgesi enfeksiyona karşı korunmalıdır. Bu süreçte bakteri ve virüslerin bulunduğu umumi tuvalet, havuz, deniz gibi ortamlardan uzak durulmalıdır. 
• Operasyon sonrasında kişiler, hijyenlerine yüksek oranda önem göstermelidir. 
• Salpenjektomi yöntemine ve hastanın durumuna göre en az bir ay boyunca cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Kişilerin bu konu hakkında uzman hekimden görüş almaları önerilmektedir. 
• Kanama, vajinal akıntı ve karın ağrısı gibi durumlar operasyondan sonra ortaya çıkabilmektedir. Ancak şikayetlerin şiddetlendiği durumlarda sağlık kuruluşuna bilgi verilmesi tavsiye edilir. 
• Operasyondan sonra tütün ve tütün ürünlerinin kullanımının azaltılması ya da bırakılması önerilmektedir. Bu konuda da uzman görüşü alınması gerektiği düşünülmektedir.