Osteomalazi

Osteomalazi Nedir?

Osteomalazi genellikle ciddi D vitamini eksikliği sonucu kemiklerde belirgin bir yumuşamanın gerçekleştiği kemik yumuşaması olarak da isimlendirilen bir rahatsızlıktır. D vitamini vücutta üretilebilir iken dışarıdan bazı gıdaların tüketilmesi ile de hazır olarak alınabilmektedir. Osteomalazi rahatsızlığının anlaşılması için D vitaminin de vücuttaki yeri ve bazı görevleri bilinmelidir. D vitamini, dışarıdan alınan kalsiyum ve fosforun emilmesini sağlar. Kemiklerde yıkıma sebep olan Parathormon’un salgılanmasını önler. Vücuttan kalsiyum ve fosfor atılımını azaltır. Kalsiyum vücudun dengesi için oldukça önemli bir mineraldir. Vücudun fizyolojik dengesi için belirli aralıklarda tutulması gereklidir. D vitamininin, kalsiyumun bu değerler arasında kalmasında önemli bir yeri vardır.

Osteomalazi her yaştan bireyde görülebilirken ileri yaştaki bireylerde görülme sıklığı daha yüksektir. Osteomalazi hastalarında, D vitamini eksikliğine bağlı kalsiyum ve fosfor eksikliği olduğundan dolayı kemikler zayıf güçsüz ve buna bağlı olarak da dayanıksızdır. Bu sebeple osteomalazi hastalarının kemiklerinde kolay kırıklar oluşabilmektedir. Kemiklerde kolay kırılmaların olması osteomalazinin en sık görülen belirtilerinden birisidir.

Osteomalazi çocuklarda ve gençlerde görüldüğü takdirde, kemiklerde yumuşamaya sebep olduğundan dolayı kemiklerin gelişimi sırasında, bacaklarındaki ağırlık binen kemiklerde, eğrilikler ortaya çıkabilir.

Kemiklerin tekrardan sertleşmesi ve güçlenmesi için D vitamini ve kalsiyuma ihtiyaç vardır. Osteomalazi tedavisi D vitamini ve kalsiyum takviyesi yapılmasını içerirken aynı zaman da bu durumun ortaya çıkmasına neden olabilecek altta yatan bozuklukların ortaya çıkarılmasını ve bu sorunların düzeltilmesini kapsar.

Osteomalazi ile osteoporoz hastalığı sık sık karıştırılır. Osteomalazi ile osteoporoz aynı şey değildir. Her iki hastalıkta da kemik yapısında bozulmalar görülür. Fakat bu kemik yapılarındaki bozulmaların mekanizmaları farklıdır.  

Osteomalazi Belirtileri Nelerdir?

Osteomalazinin erken evrelerinde herhangi bir belirti görülmez. Fakat hastalığın biraz ilerlemesi ve şiddetini artırması ile kemikte ağrılar ortaya çıkar. En sık görülen belirti kemiklerde kolayca kırıkların oluşabilmesidir. Bir diğer sık görülen belirti kas güçsüzlüğüdür. Kas güçsüzlüğü kasın kemikle bağlantı bölgesinde oluşan bir problemden kaynaklanır. Kişiler hafif eşyaları bile taşımakta güçlük çekerler. Yürümekte zorlanırlar.

Kalça bölgesinde sık sık kemik ağrılarının görülmesi de osteomalazinin bir belirtisidir. Bu bölgedeki kemik ağrıları yakındaki kemiklere yayılabilmektedir.

D vitamini eksikliği sonucu kalsiyum emiliminin azalması ile veya başka sebeplerden dolayı kandaki kalsiyum miktarı giderek azalır. Kandaki düşük kalsiyum seviyesi birtakım belirtilerin görülmesine yol açabilir. Bu belirtiler şunlardır:

• Düzensiz kalp ritmi (aritmi)
• Ağız çevresinde uyuşma
• Kollarda ve bacaklarda uyuşma
• El ve ayaklarda kramplar (spazmlar)
  

Osteomalazi Nedenleri Nelerdir?

Osteomalazinin görülmesinin en yaygın nedeni vücuttaki D vitamini eksikliğidir. D vitamini diyetle alınan kalsiyum ve fosfatın emilmesine yardımcı olarak vücuttaki kalsiyum ve fosfat metabolizmasının düzenlenmesinde önemli bir görev alır.

Vücuttaki kalsiyum ve fosfat seviyelerinin korunması, kemiklerin düzgün ve sağlıklı bir şekilde oluşması ve gelişmesi için şarttır. D vitamini kişilerin güneş ışığına maruz kalması ile ultraviyole (UV) ışınları sayesinde vücutta sentezlenir. Ayriyeten dışarıdan hazır olarak da alınabilmektedir. Fakat vücut için gerekli olan D vitaminin çoğu vücutta sentezlenmektedir.

Eğer kişilerde D vitamini üretiminde gerçekleşen herhangi bir sıkıntı sonucu veya dışarıdan yetersiz D vitamini alımı sonucu D vitamini seviyesinde eksiklik olursa, kalsiyum seviyesi ile ilgili birtakım problemler ortaya çıkar. Kandaki kalsiyum seviyesinde düşüşler olur. Kalsiyum eksikliği sonucu kemiklerde zayıflama görülür.

D vitamini eksikliğine sebep olabilecek durumlar:

• D vitamini açısından yetersiz gıdalar ile beslenme
• Güneşe az veya yetersiz maruz kalma (UV ışınlar D vitamini sentezi için şarttır. yetersizliğinde vücut yeterli D vitaminini sentezleyemez.)
• Mide veya ince bağırsağın bir kısmının alınması sonucu D vitamini emiliminde problemlerin ortaya çıkması
• Çölyak Hastalığı: Bağırsaklarda emilimde rol alan villus isimli yapılarda oluşan bozukluk sonucu besin emiliminde problemlerin ortaya çıkması. Bu hastalar glutensiz besinlerle beslenirler.
• Bazı kanser türleri D vitamini metabolizmasının bozulmasına neden olabilmektedir.
• Böbreklerde ve karaciğerde meydana gelen bir bozukluk D vitamini metabolizmasını bozabilir.
• Fenitoin ve fenobarbital gibi nöbet önleyici ilaçlar osteomalaziye neden olabilmektedir.

Osteomalazi Teşhisi

Osteomalazi hastalığının teşhisi belirtiler şiddetini artırana denk konulamamaktadır. Osteomalazide tanı koymak zor olabilmektedir. Çünkü osteoporoz gibi diğer kemik bozuklukları ile benzer belirtiler göstermektedir. Hastalığın nedenini belirlemek ve diğer kemik bozukluklarını dışlamak için hastaya birtakım testler uygulanmaktadır:

Kan testleri: Kan testleri ile kalsiyum, fosfor ve d vitamini seviyelerinde düşüklük olup olmadığına bakılır. Hekim hastasını alkalin fosfataz izoenzimleri için de test edebilir. Alkalin fosfataz izoenzimlerinin seviyelerinin yüksek olması osteomalaziyi gösterir. Kandaki paratiroit hormon seviyesi de önemlidir. Bu hormon seviyesindeki yükseklik D vitaminin yetersiz olduğunu ve hastanın D vitaminine ihtiyacı olduğunu gösterir.

X-ışınları: X-ışınları ile kemikler incelenir. Kemiklerde çatlakların görülmesi osteomalaziyi işaret eder. Bu çatlak bölgeler hafif yaralanmalarda bile kırılabilmektedir.

Kemik biyopsisi: Hekimler nadir de olsa tanı için kemik biyopsisi isteyebilir. Bir iğne aracılığı ile kemikten bir parça alınır ve mikroskop altında incelenir. Genellikle çekilen bir röntgen ve kan testleri tanı koymak için yeterli gelir ve kemik biyopsisine gerek kalmaz.

Osteomalazi Tedavisi

Tedavide hastalığın belirtilerinin ne boyutta olduğu ve osteomalaziye neyin neden olduğu oldukça önemlidir. Eğer hekim tarafından osteomalazi hastalığı erken tespit edilmişse, hastanın ağız yoluyla veya damar yoluyla D vitamini, kalsiyum ve fosfor takviyesi alması yeterli olmaktadır. Bu takviyeler sayesinde, hastalarda kısa süre içerisinde olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Kişinin daha önce sindirim sistemi ile ilgili bir ameliyat geçirmesi veya ince bağırsağında gerçekleşen bir yaralanma sonucu D vitamininin emiliminde bir problemin ortaya çıkması durumunda, bu hastalarda ilk tedavi yöntemi olarak bu problemler çözüme kavuşturulur. Bu kişilere ağız yoluyla takviye yapılması, emilimde problem oluşacağından dolayı tercih edilmez. Bu kişilerde D vitamini, kalsiyum ve fosfor takviyesi damar yoluyla (i.v) yapılır.

Osteomalazi hastalığının altında yatan sebep bazen kişilerin yeterli miktarda güneş ışığına maruz kalmaması sonucu ultraviyole ışınlarının alınamaması ile yeterli D vitaminin sentezlenemeyişidir. Bu hastaların yeterli süre güneşlenmeleri ile metabolizmalarındaki D vitamini sentezi artacak ve zamanla D vitamini yeterli seviyeye ulaşacaktır.

Osteomalazi böbrek veya karaciğerdeki bir sorun sonucu ortaya çıkabilmektedir. Bu hastalarda sorunlu organ hangisi ise öncelikle o tedavi edilmelidir.

Dışarıdan yetersiz D vitamini alımı sonucu görülen osteomalazi vakalarında ise hastaya özgü bir diyet programı hazırlanır. Bu hastaların D vitaminden zengin gıdalar ile beslenmeleri sağlanır.

Osteomalazi tanısı geç konan veya şiddetli belirtiler görülen osteomalazi hastalarında bazen ameliyat gerekebilmektedir.

Osteomalazi Tedavi Edilmezse

Osteomalazi tedavi edilmediği takdirde ortaya birtakım istenmeyen durumlar ortaya çıkar. 

Yetişkinlerin kaburga, omurga veya bacağında bulunan kemiklerde kolaylıkla kırıklar meydana gelebilir.

Çocuklarda ise genellikle osteomalazi ve raşitizm hastalığı birlikte meydana gelir. Çocuklarda kemik gelişimi devam ettiğinden dolayı bacaklarındaki kemiklerde eğrilikler ortaya çıkabilir. Aynı zamanda dişlerini erken yaşta kaybedebilirler.

Hastalar kendilerini verilen D vitamini takviyesini almayı kesinlikle bırakmamalıdırlar. Osteomalazi hastalığı zamanla kötüye giden bir hastalık olduğundan dolayı kesinlikle en kısa zamanda tedavi edilmelidir.

Osteomalaziye Ne İyi Gelir?

Osteomalazi D vitamini eksikliği sonucu ortaya çıkar. D vitaminin vücutta yeterli seviyelerde olması için dışarıdan alımında ve vücutta sentezlenmesinde bir problem olmamalıdır.

D vitaminin vücutta sentezlenmesinde güneş ışınlarına maruz kalmak oldukça önemlidir. Bu yüzden düzenli olarak günlük 15-20 dakika güneşe maruz kalmak yeterli olacaktır. Güneşlenirken yüzünüz ve kollarınız açık olmalıdır. Güneş ile aranızda kıyafet, cam veya duvar gibi bir engel olmamalıdır.

Egzersiz yapmak, düzenli beslenmek ve D vitaminden zengin gıdalar ile beslenmek de hastalara iyi gelir. D vitamini açısından zengin bazı gıdalar:

• Süt ve süt ürünleri
• Tereyağı
• Somon
• İstiridye
• Tereyağı
• Karaciğer
• Yumurta sarısı

Kemiğin sağlıklı ve dayanıklı olmasında kalsiyum seviyesi çok önemlidir. 35-40 yaşına kadar kemik yapımı ön plandadır. Bu yaştan sonra ise kemik yıkımı öne çıkar. Bu sebeple çocukların ve gençlerin kalsiyumdan zengin gıdalar ile beslenmesi kemik gelişimine oldukça iyi gelecektir. Kalsiyumdan açışından zengin olan bazı gıdalar:

• Haşaş, susam ve chia tohumu
• Peynir
• Yoğurt
• Somon
• Fasulye ve mercimek

Osteomalaziye Ne İyi Gelmez?

Kişiler gereğinden fazla kendilerini eve kapatırlarsa, vücutta yeterli miktarda D vitaminin üretilmesi için gerekli olan güneş ışığı yeterince alınamaz. Ultraviyole ışınlarının yeterli miktarda alınamaması sonucu vücudun kendi ürettiği D vitaminin üretilmesinde aksaklıklar ortaya çıkar ve vücutta D vitamini eksikliği ortaya çıkar. Bu sebeple uzun süre kapalı bir alanda kalmak hastalığa iyi gelmeyecektir.

Fenitoin ve fenobarbital gibi nöbet önleyici ilaçlar osteomalaziye neden olabilmektedir. Bu yüzden bu ilaçların uzun süre kullanımı kişilere iyi gelmeyecektir.

Osteomalazi İlaçları

Osteomalazi hastalığının altında yatan sebep D vitamini eksikliği ve buna bağlı olarak ortaya çıkan kalsiyum ve fosfor eksikliğidir. Bu yüzden hastalara bazı ilaçlar ile takviye yapılır. Osteomalazi hastalarında kullanılan etken maddeler:

• Ergokalsiferol
• Kalsiyum Laktat
• Kalsiyum Fosfat

Bu etken maddeler hekim tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır.

Çocuklarda Osteomalazi

Osteomalazi yetişkinlerde görüldüğü gibi çocuklarda da görülebilir. Osteomalazi çocuklarda görülürse buna raşitizm (rikets) denir. Çocuklar özellikle gelişim çağında olduklarından dolayı kemik yapıları olgunlaşma aşamasındadır. Bu süreçte kemiklerindeki yumuşamadan dolayı kemiklerinde eğrilikler ve birtakım anormallikler görülebilmektedir. Kemiklerinde çok küçük yaralanmalarda bile kırılmalar gerçekleşebilmektedir. Dişlerini erken kaybedebilirler.

Hastalıkta; kısa boy, kemiklerin hassas olması ve kolaylıkla kırıkların görülebilmesi, gövdeyle orantısız kafa büyüklüğü, yumuşak kafatası gibi belirtiler yaygın olarak görülebilmektedir.

Osteomalazinin çocuklardaki formu olan raşitizm hastalığında da tedavide beslenme oldukça önemlidir. Bu yüzden çocuklarımızın beslenmesinde D vitamini, kalsiyum ve fosfor içeren gıdaları tüketmelerine özellikle dikkat etmeliyiz. Doğumdan itibaren 35-40 yaşlarına kadar kemik yapımı ön plandadır. Bu yüzden çocukluk çağında kemik sağlığı ve gelişimi açısından bu tür gıdaların tüketilmesinin önemi büyüktür. Ayriyeten vücudun, D vitamini eksiksiz sentezleyebilmesi için ihtiyaç duyduğu, güneş ışınlarını alabilmesi için günlük 15-20 dakika kadar güneşte kalmalarını sağlamalıyız.

Osteomalazi için Hangi Doktora Gidilir?

Osteomalazi hastalığı ile endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları bölümü ilgilenir. Fakat kemiklerde herhangi bir problem meydana gelmişse ortopedi bölümünden de bir hekime de başvurulur.

Osteomalazi rahatsızlığında zamanla hastalığın belirtileri ve belirtilerinin şiddeti artar. Eğer kas güçsüzlüğü ve kemik ağrıları gibi şikâyetleriniz varsa hastalığınızın tanı ve tedavisi için vakit kaybetmeden en kısa sürede bir hekime başvurmanız sağlığınız için en doğru karar olacaktır.