Polisomnografi Nedir?

Başta uykuda solunum problemleri olmak üzere, birçok uyku bozukluğunu saptamak amacıyla kullanılan kayıt ve tekniklerin genel ismine uyku testleri denir. Bu testlerde pek çok fizyolojik faktör devamlı olarak belirli aralıklarla, uyku sırasında ve genellikle gece saatlerinde eşzamanlı olarak kayıt altına alınır. Uyku bozukluklarının ve uyku apne sendromu (OSAS) tanısında uygulanan en etkili test yöntemi polisomnografidir.

Uyku apnesinin saptanması ve eğer mevcutsa hastalık derecesinin belirlenmesi için altın standart bir test olan polisomnografi uygulanır. Bu teste uyku testi de denilmektedir.

Polisomnografi (PSG) testi hem tanı gecesi hem de tedavi uygulanacak gece yapılır. Özel olarak tasarlanmış, banyo ve tuvaleti bulunan tek kişilik mekanlarda gece boyunca (sabaha kadar) hastanın uyumasıyla gerçekleştirilir. Birçok farklı parametreyi içerisine alan dijital polisomnografi cihazı kullanılır. Bu cihazların elde ettiği veriler şu testler ile değerlendirilir:

• Uyku yapısının belirlenebilmesi için EEG (beyin sinyalleri)
• Rüya dönemini ayırt etmek için EOG (göz hareketleri)
• Kasların kasılmasını ve karın hareketlerini algılamak için EMG elektrotları

Bu testlerin haricinde solunum ile ilgili faktörler için karın ve göğüs hareketlerini tespit etme kabiliyetine sahip kemerler, sensörler ve kablolar hastanın üzerinde uygun görülen yerlere konumlandırılarak kayıt altına alınır.

Uyku Apnesi

Uyku esnasında solunumun 10 saniyeden daha fazla süre durması olarak tanımlanan uyku apnesi sendromu, kontrol edilemeyen diyabete, tansiyona, uykuda gerçekleşebilecek olan felce ve hatta ölüme kadar birçok soruna neden olabilir. Yaş ilerledikçe ve kilo artıkça uyku apnesi daha çok gözlemlenir. Bu rahatsızlığın daha çok rastlandığı grup şu şekildedir:

• Daha çok erkekler
• Boyun çevresi geniş olanlar
• Çenesi küçük ya da geriye doğru olanlar
• Şişmanlar
• Küçük dili büyüyen ya da büyük bademciklere sahip olan kişiler

Uyku Apnesi Belirtileri 

Uyku apnesi belirtileri, kişiden kişiye fizyolojik olarak değişmektedir. En sık karşılaşılan belirtiler ise şöyledir:

• Uykuda nefesin durması ve horlama
• Gündüz saatlerinde uykululuk hali
• Uyuduğu halde yeterli dinlenememe
• Geceleri boyun bölgesinde baş bölgesinde terleme
• Baş ağrısı ile uyanma
• Uyku aralıklarında sık tuvalete gitme
• Yüksek tansiyon
• Geceleri çarpıntı

Bu belirtilere sahip olan kişiler sorunun teşhisi için uyku apnesi testi yapan hastanelere başvurmalıdır. Uyku apnesi testi ücreti hastanelerin fiyat politikaları gereği değişkenlik göstermektedir. Bu konuda detaylı bilgi, başvurulacak olan sağlık merkezinden alınabilir.

Uyku Apnesi Tanısı

Uyku problemleri olanlar, doktora başvurduğunda ilk olarak bir değerlendirmeye tabi olur. Üst solunum yolunun muayene edilmesinin ardından "polisomnografi" testi yapılır. Uyku testi yaptıranların hipopne (uyku sırasında solunum yavaşlaması) ve apne (uyku sırasında solunumun durması) sayıları tanı için önemlidir.

Genellikle 1 saat içerisinde 5'ten fazla apne gözlenirse, kişiye uyku apnesi tanısı konulur. Bu sayı 5 ila 15 arasındaysa hafif, 15-30 arasındaysa orta ve 30'dan fazla ise ileri derecede uyku apnesi olarak tanımlanır.

Uyku Apnesi Tedavisi

Hafif ve orta derecedeki apnelerde cerrahi tedavilerden fayda görülür. Ancak ileri derecedeki apnelerde çok fazla fayda görülmez. Bu tür durumlarda sürekli pozitif hava yolu (CPAP) veya iki seviyeli basınç (BPAP) sağlayan cihazlar kullanmak gerekir. Nefes alış ve veriş arasındaki basıncı korumaya dayalı bu cihazlar, kişilere gece uyumadan önce maske takılarak entegre edilir.

Bu maske tedavileri  uyku apne rahatsızlığı ile ilgili en etkili tedavi yöntemleridir. Bu tedaviden sonra. kaliteli uykuma şansları artar. Gün boyu yorgunluk ve halsizlik gibi şikayetler zaman içerisinde azalır. Uyku testi yapan devlet hastaneleri bulunmaktadır. Aile hekimliğinden bu konuda destek alınabilir.

Uyku Testi Nasıl Yapılır?

Polisomnografi, genel olarak tüm gece boyunca, en fazla 8 saat kadar yapılmaktadır. Uyku odaları diye tabir edilen mekanlar, kızılötesi kamera ve ses kayıt sistemleri ile izlenmektedir. İşlemi kontrol eden ve uygulayan teknisyen, hastayı sürekli olarak görebilmeli, duyabilmeli ve rahat iletişim kurabilmelidir. Hastanın vücudundaki belirli bölgelere (göz, çene, saçlı deri, karın bölgesi, bacaklar, göğüs kafesi) elektrotlar yerleştirilir. Tüm gece boyunca hasta uykuda iken uyku düzeni, solunumu, bacak hareketleri ve beyin dalgaları kaydedilir. Uyku testi fiyatları, her hastane ve sağlık merkezinde aynı değildir.  

Uyku Testi Öncesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Akşam yemeği hafif menülerden oluşmalı ve aç kalınmamalıdır.
• Aşırı çay ve kahve tüketimi yapılmamalıdır.
• Uyku düzenini bozacak ilaçlar alınmamalı ve düzenli olarak kullanılması gereken ilaçlar hakkında doktora bilgi verilmelidir.
• Cildin temiz olması gerekmektedir. Erkek hastalar, test öncesinde tıraş olmalıdır. Bunun sebebi uzun sakalların elektrotların vücuda yapışmasına engel olmasıdır.
• Vücuda yapıştırılacak olan elektrotların kokusu astım hastalarını rahatsız edebileceğinden, astımı olanlar durumları hakkında uzmana bilgi vermelidir.