Horlama

Horlama Nedir?

Havayı, boğazınızdan ya da burnunuzdan rahat bir şekilde hareket ettiremediğimiz zaman ortaya boğuk veya sert bir ses çıkartır. Ayrıca nefes alırken dokuların titreşmesine neden olur. Buna “horlama” denir. Çoğu insan ara sıra horlamaktadır. Fakat bu durum bazı insanlar için kronik bir sorun olabilir. Hatta bazen ciddi bir sağlık sorununu da gösterebilir. Ayrıca, horlama sizinle yaşayan insanlar için sıkıntı yaratabilir. Bu da horlamayı hem sağlık hem de sosyal bir sorun haline getirmektedir. Horlamayı kilo vererek, yatmadan önce yemek yemeden kaçınmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri ile önüne geçilmesine yardımcı olabilir. Bunlara ek olarak horlamayı azaltabilecek tıbbi cihazlar ve cerrahi müdahalelerde mevcuttur. Yalnız, bunlar horlayan herkes için uygun veya gerekli değildir.

Horlama bazı kişilerde obstrüktif uyku apnesinin bir belirtisi olabilmektedir. Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun bozulmasıyla nefes nefese kalma durumuna denir. Boğaz kaslarının gevşemesi ve hava yolunu bloke etmesiyle ortaya çıkan uyku apnesinin en yaygın belirtisi horlamadır.

Horlama Belirtileri

Her insan horlayabilmektedir. Horlayan insanların genel bir vücut tipi yoktur. Ancak kilo arttıkça horlama ihtimalinin arttığı bilinmektedir. Horlayan kişi çoğu zaman horladığını kabul etmez. Bu durum genellikle yakınında uyuyan kişiler tarafından anlaşılır.

Horlama uyku apnesinin de bir belirtisi olabileceği için aşağıdaki belirtiler ve horlama görüldüğünde doktora başvurmakta fayda vardır:

• Sabahları hissedilen boğaz ağrısı
• Konsantrasyon bozukluğu
• Gün içinde kendini yorgun hissetme
• Geceleri nefes nefese uyanma
• Sinirlilik gibi durumlar
• Kan basıncınızı veya kan şekerinizi kontrol etmekte zorlanma
• Çarpıntı
• Uyumada zorluk çekme

Horlama Nedenleri

Burnun-solunum yollarının tıkalı olması: Bazı insanlar burnun tıkalı olduğu alerji mevsiminde veya sinüsler enfeksiyon kaptığında horlarlar. Ayrıca burun delikleri arasındaki çarpık bir kısım da horlamanın sebebi olabilmektedir.

Ağız anatomisi: Damağınızın yumuşak ve kalın olması da solunum yollarınızın tıkanma nedenlerindendir. Aşırı kilolu kişiler boğazlarının arkasında solunum yollarını tıkayacak ekstra dokulara sahip olabilirler. Yine yumuşak damağın sebep olabileceği bir doku parçası uzayabilmektedir bu da tıkanmaya ve ses titreşimlerine neden olabilmektedir.

Alkol tüketimi: Yatmadan önce aşırı alkol tüketmek boğaz yapısını gevşemesine neden olur ve vücudun solunum yolu tıkanıklığına karşı olan doğal savunmasını bozar.

Uyku eksikliği: Yeterince uyumamış olmak boğaz kaslarının gevşemesine neden olmaktadır.

Uyku pozisyonu: Yerçekimi kişinin boğazını etkilemekte ve solunum yolarını daraltmaktadır. Bu nedenle sırtüstü uyuyan kişiler daha çok horlar ve horlamaları daha gürültülüdür.

Genetik yapı: Bazı kişilerin solunum yolları sadece genetik nedenlerle daha dardır ve bu kişilerin horlama olasılıkları daha fazladır. Bu durum kalıtsaldır ve engellenemez, yine de yatmadan önce yapılan rutin boğaz egzersizleri ile durum kontrol edilebilir.

Yaş: Kişiler yaşlandıkça boğaz yapısı daralır ve boğazdaki  kas elastiki yetisi azalır. Yaşlanmakla ilgili yapacak bir şey olmasa da bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve boğaz egzersizleriyle durum önlenebilmektedir.

Ayrıca:

• Bademcik ve adeonidlerin şişmesi
• Antihistamin ve uyku hapı kullanımı
• Dilin alışılmadık şekilde büyük olması, ağız yapısının küçük olması
• Gebeliğin son zamanları da horlamanın sebepleri arasında gösterilmektedir.

Horlama Teşhisi

Teşhis için doktorunuz ilk aşamada fiziksel bir muayene isteyecektir. Fiziksel muayene için belirtilerin şiddetli olmaması gerekmektedir. Fiziksel muayenede bakılacak ilk şeylerden biri horlama sebebinin ağız yapısıyla ilgili olup olmadığıdır.

Bunun dışında istenen testler arasında röntgen, bilgisayarlı tomografi taraması ve rezonans görüntüleme testi istenebilmektedir. Bu testler sayesinde solunum yollarında oluşan sorunlar veya sapmış bir septum olup olmadığı anlaşılmaktadır.

Uyku çalışması: Evde veya bir laboratuvarda polisomnografi adı verilen çalışmayla uyku sırasında nefesiniz analize tabi tutulur. Vücuda   birçok sensör bağlanır ve gece boyunca beyin dalgaları, kandaki oksijen seviyesi, kalp atış hızı, solunum hızı, uyku aşamaları, göz ve bacak hareketleri izlenir.

Horlama Tedavisi

Horlamanın nedeni teşhis edildikten sonra nedene bağlı olarak tedavi süreci başlar. Horlama şikayeti yaşam tarzı dolayısıyla gerçekleşiyorsa doktorunuz; kilo vermek, alkol tüketimini azaltmak, burun tıkanıklığı tedavisine başlamak, az uyumamak ve sırt üstü uyumamak gibi öneriler sunacaktır.

Fakat horlama nedeni uyku apnesi gibi ciddi bir neden ise:

Oral cihaz: Ağıza takılan bazı horlama önleyici aparatlar; dil, çene ve yumuşak damağın konumlanmasına yardımcı olarak solunum yollarını açar ve daha rahat nefes alınmasını sağlar. Horlama aparatlarının  kullanılabilmesi için bir diş uzmanıyla ve size yararlı olduğunu öğrenebilmek için de uyku uzmanıyla çalışılmalıdır. Kullanılan protezlerin aşırı tükürük salgısı, ağız kuruluğu ve çene ağrısı gibi yan etkileri olabilmektedir.

Sürekli pozitif hava yolu basıncı: Bu tedavi yönteminde kişi uyurken ağız veya buruna maske takılır ve bu maske kişi uyurken basınçlı havayı solunum yollarına üfler. Bu tedavi yöntemi uyku apnesinin neden olduğu horlama için kullanılmaktadır. Bu yöntemde çoğunlukla horlama ortadan kalkar, etkili ve güvenilir bir tedavi yöntemidir. Ancak bazı kişiler için uyurken maske takma hissi rahatsız edici olabilmektedir.

Boğaz egzersizleri: Bu egzersizler zayıf ve gevşek olan boğaz kaslarının güçlenmesine ve uyku sırasında çökmelerinin önlenmesine yardımcı olur. Egzersizlerden bazılarına örnek vermek gerekirse; ağzın 10 saniye boyunca açık tutulması, çenenin iki dakika boyunca çiğneme hareketiyle aşağı-yukarı hareket ettirilmesi ve ağız açıkken çenenin 30 saniye boyunca önce sağa ve daha sonra sola hareket ettirilmesi gibi.

Horlama Tedavi Edilmezse

Horlama tedavi edilmediği takdirde bazı komplikasyonların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Horlama nefes alma zorluğu sebebiyle meydana gelir. Bu da uyku kalitesinin düşmesi demektir. Kişi az uyuduğunda veya rahat uyuyamadığında ruh hali, düşünme becerileri olumsuz etkilenir. Ayrıca aşırı stres ve endişeli ruh hali iş yerinde veya okulda sinirliliğe ve dikkat dağınıklığına neden olabilmektedir.

Uyku apnesinin neden olduğu horlama tedavi edilmez ise kişiler nefesleri kesilerek uykudan uyanabilirler ve bu da derin bir uykuyu engeller. Kalitesiz gece uykuları yorgunluk, unutkanlık ve konsantrasyon eksikliği gibi birçok olumsuz duruma neden olmaktadır. Bunun dışında her gece nefes kesilmesi ile birkaç kez uyanmak ileri zamanlarda kalp ritim bozukluğu, kalp yetmezliği, damar sertliği ve inme gibi birçok sağlık sorununa neden olur. Horlamanın tedavisi mümkündür ve kişi farkında değilse bile yakını tarafından tedavi için teşvik edilmelidir. Aksi takdirde horlamanın nedenine bağlı olarak uzun vadeli sorunlar yaşama olasılığı yüksektir.

Horlamaya Ne İyi Gelir?

Horlama için yaşam tarzınızda yapacağınız birkaç değişiklik size iyi gelecek ve daha sağlıklı olmanızı sağlayacaktır. Horlamanın nedenini belirledikten sonra kendi kendinize aşağıdaki bazı çözüm yollarını deneyebilirsiniz.

Kilo vermek: Fazla olan kilolardan kurtulmak boğazdaki dokuları azaltacaktır. Bu sayede rahatça nefes almak kolaylaşabilmektedir. Kilo vermek için düzenli egzersiz yapmak ve beslenme uzmanıyla görüşmek faydalı olacaktır.

Sırtüstü uyumamak: Bu pozisyonda uyumak dilin arka tarafa hareket etmesine neden olmaktadır ve nefes almayı zorlamaktadır. Horlamayı azaltmak için yan tarafınıza doğru yatmanız faydalı olacaktır.

Yüksek bir yastıkta uyumak: Başınızın normalden biraz daha yüksekte durması solunum yollarının açılmasına yardımcı olmaktadır. Boyun pozisyonunu düzeltmek için horlama önleyici yastık kullanılması önerilmektedir. Bununla birlikte düzenli nefes alıp vermek için çene kayışı aparatının denenmesinde de fayda vardır.

Nazal bantlar: Horlama bandı olarak bilinen bu bantlar, burun köprüsü üzerine yapıştırılır ve daha etkili nefes almayı sağlayarak horlamaya ortadan kaldırır. Ayrıca burundan nefes almanın kolaylaşması için doktorunuzun önereceği burun tıkanıklığı giderici sprey kullanmak horlamayı durdurabilmektedir.

Kronik alerjilerin tedavisi: Alerjiler burnu tıkayarak kişiyi ağızdan nefes almaya zorlamaktadır. Bu durum doktorunuzun tavsiye edeceği ilaçlarla düzeltilebilmektedir.

Burundaki yapısal sorunları gidermek: Sapmış bir septum, burnun her iki tarafını ayıran ve hava akışını kısıtlayan duvarın yamuk olması demektir. Bu durum ağızdan nefes alınmasına yol açarak horlamaya neden olur. Durumun düzeltilmesi için ameliyat gerekmektedir.

Bol su içmek: Vücut susuz kaldığında burundaki salgılar ve yumuşak doku yapışkan hale gelir ve bu da horlamanın artmasına neden olmaktadır. Yeterli miktarda su içildiğinde bu durum önlenebilir. Bunun dışında evde yapılabilecek doğal tedavi yöntemlerinden biri de elma sirkesidir. Elma sirkesinin iltihaplanmaya ve alerjiye iyi geldiği ve ph’ı dengelediği bilinmektedir.

Horlamaya Ne İyi Gelmez?

Bazı günlük alışkanlıkların horlamayı tetiklediği bilinmektedir. Bu alışkanlıklar bırakıldığında veya azaltıldığında horlama şikayeti azalabilmektedir. Aşağıda bulunan durumlar horlamaya neden olmaktadır. Rahat ve sağlıklı bir gece için:

Alkol ve sedasyon ilaçlar: Antidepresan veya yatıştırıcı tarzı ilaçlar kasları gevşetir ve çökmelerine neden olur. Alkol de antidepresana benzer olumsuzluklara sebep olmaktadır. Bu nedenle yatmadan dört saat önce alkol tüketimini bırakmalı ve doktorun önermediği ilaçlar kullanılmamalıdır.

Sigara içmek: Tütün dumanı doku iltihabına yol açar ve tahrişe neden olur. Üst solunum yolları dar olduğu için küçük miktarda iltihaplanma bile tıkanıklığa neden olmaktadır.

Uyku yoksunluğu: Düzensiz ve yetersiz uyku uyumak boğaz kaslarınızın gevşemesine neden olur. Bu durumda da tıkanıklık oluşur ve rahat nefes alınamaz.

Uyku saatinden önce yemek yemek: Bazı araştırmalar, yatmadan önce ağır veya yağlı yemekler yemenin ya da süt veya soya sütü tüketmenin horlamayı kötüleştirdiğini söylemektedir.

Horlama Ameliyatları

Lazer destekli uvulopalatoplasti: Uvulanın (boğazın arkasındaki yumuşak dokunun) kısaltılması ve yumuşak damağın iki tarafında lazer ile  kesikler oluşturulması operasyonudur. Kesikler iyileştikten sonra çevredeki dokular, horlamayı tetikleyen titreşimlere engel olur ve sertleşirler.

Palatal implantlar veya Pillar prosedürü: Damağın yumuşak olması durumunda başvurulan bir ameliyattır. Yumuşak damağın çökmesini engelleyecek olan küçük, plastik implantlar yerleştirilir.

Somnoplasti: Uvula ve horlama sırasında titreşen yumuşak dokuların çıkarılması için düşük düzeyde radyofrekans ısı kullanılır. Operasyon  lokal anestezi ile yapılır ve yarım saatte işlem bitmiş olur.

Özel olarak takılan dental cihazlar ve çene alt konumlandırıcılar: Uyku esnasında dilin ve alt çenenin öne getirilerek solunum yollarının açılması için kullanılırlar. Bu cihazların kullanımı için uzman bir diş hekimine başvurulmalıdır.

Uvulopalatofaringoplasti: Genel anestezi altında gerçekleştirilen bu müdahalede yumuşak ve fazla olan doku sıkılaştırılıp düzeltilir.

Hamilelerde Horlama

Hamilelik süresince her üç kadından biri horlama şikayeti ile karşı karşıya gelmektedir. Hamilelik hormonları dört ve altıncı aylarda burun tıkanıklığına neden olmaktadır. Bu hormonlar burundaki mukoza zarlarının şişmesine ve bunun sonucunda da tıkanıklığa neden olmaktadırlar. Ayrıca aşırı kilo almak da boğazınızda horlamayı artıran fazla bir dokunun oluşmasına neden olmaktadır.

Horlama durumu uykunuza engel oluyorsa doktora başvurmanızda fayda vardır. Bunun dışında horlama gestasyonel diyabetin belirtisi olabilir. Bu nedenle 24. ve 28. haftada glikoz tarama testinin yapılması gerekmektedir. Ayrıca horlama şikayeti, bebeğinizi oksijenden yoksun bırakacak olan uyku apnesinin de bir belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle horlama şikayetiniz artıysa ve uyku kaliteniz düştüyse muhakkak doktorunuza başvurmalısınız.

Çocuklarda Horlama

Çocuklarda horlama şikayetinin sebepleri burnun çeşitli nedenlerden dolayı tıkanması veya grip, soğuk algınlığı gibi hastalıklar olabilmektedir. Ayrıca bademcik ve adenoidlerin büyük olması da horlamaya sebep olabilmektedir. Fakat çocuğunuz her gece horluyorsa ve uykusunda nefessiz kalıyorsa bu durum uyku apnesinin bir sonucu olabilmektedir. Çocuğunuz uzun zamandır horluyorsa, gün içinde yorgun ise veya uykuya dalıyorsa, sadece ağzından nefes alabiliyor ise doktora görünmesi gerekebilir.

Doktorunuz öncelikle çocuğunuzun bademciklerini kontrol edecektir. Genel bir fiziksel muayeneden sonra doktorunuz uyku apnesinden şüphelenirse sizi kulak burun boğaz uzmanına yönlendirecektir. Ayrıca doktorunuz çocuğunuzun bir oksimetre kullanmasını önerebilir. Bu araç, nefes almayı bıraktığı zamanların olup olmadığını öğrenmek için gece boyunca çocuğunuzun oksijen seviyelerini ölçer. Bunun dışında çocuğunuzun sırtüstü yatmasını engellemek rahatlamasına yardımcı olabilir. Horlama nedeni burun tıkanıklığı ise doktorunuz kortikosteroid burun spreyi tavsiye edebilmektedir. Bunun dışında çocuğunuz yakın zamanda kilo aldıysa hafif egzersizler yaparak ve sağlıklı beslenerek horlama şikayetinden kurtulabilir.

Bebeklerde Horlama

Özellikle yenidoğan bebekler uyurken çoğu zaman gürültülü nefes almaktadırlar. Bu tip sesler horlama sayılmamaktadır ancak bebeğinizin sağlığı için gözlem yapmanızda fayda vardır. Bebeklerin burun delikleri normalden daha küçük ve dar olduğu için çok az bir kuruluk veya fazla mukus gürültülü nefese veya horlamaya neden olmaktadır. Bebek büyüdükçe burun delikleri ve nefes alması da normalleşir.

Bebeğinizin horlama nedeni tıkalı burun ise tuzlu su damlaları kullanılarak bu rahatsızlık giderilmektedir. Ancak bu tedavi işe yaramazsa bebeğinizin horlama sesi kaydedilip doktora dinletilirse gerekli tedavi için kolaylık sağlanabilir. Bununla birlikte horlamanın başka bir nedeni olan sapmış veya yamuk septum doğumdan sonraki ilk günlerde yaygın görülmektedir. Horlamanın başka bir nedeni de laringomilazi olabilmektedir. Bu durumda ses telleri yumuşar ve bu nedenle solunum yollarını bloke eder. 18-20 aylıkken bu durum iyileşmeye başlamaktadır.

Horlama sorunu bebekte uyku yoksunluğuna neden olmaktadır ve bu da aşırı ya da az kilo almaya, hiperaktivite bozukluğuna benzeyen davranışlara, sık yatak ıslatmaya ve bebeğin geceleri fazla huzursuz olmasına neden olmaktadır. Bebeklerde horlama nadiren ciddi bir tıbbi durumun sonucudur. Horlamanın en yaygın nedeni olan tıkalı burunlar, basit ev ilaçları ile tedavi edilebilir veya herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmayabilir.  Sapmış bir septum veya laringomilazi de herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir. Fakat çocuğunuzun horlaması veya nefes alması hakkında kaygınız varsa doktora başvurmanızda fayda vardır.

Horlama için Hangi Doktora Gidilir?

Horlama şikayeti olan kişilerin %15inde sebep uyku apnesidir. Bu nedenle eğer iyi bir gece uykusu alamayıp gündüz uykularına ihtiyaç duyarsanız veya araba kullanırken, yemek yerken uykuya dalarsanız

Gün boyunca sürekli yorgun ve uykulu hissediyorsanız bu durum konsantrasyonunuzu ve düşünme yeteneğinizi etkiliyorsa

Geceleri nefessiz kalmak gibi ciddi solunum yolu problemleri yaşıyorsanız doktora görünmeniz gerekebilir.

Horlama için öncelikle aile hekiminize başvurabilirsiniz. Ancak yukarıdaki gibi ciddi sorunlar oluşmaya başladıysa uykuda solunum bozukluğu konusunda uzmanlaşmış bir Kulak-Burun-Boğaz doktoruna başvurmalısınız.