ALT

ALT Nedir?

ALT (alanin aminotransferaz), karaciğer hücreleri tarafından üretilen bir enzim türüdür. Bu enzim temel olarak karaciğerde bulunsa da düşük miktarlarda kalp, beyin, kas, böbrek ve kırmızı kan hücrelerinde de yer alır. Diğer adıyla SGPT (serum glutamik piruvik transaminaz) olarak anılan ALT, normalde karaciğerde depolansa da hücrelerinin ölmesi durumunda az miktarlarda kan dolaşımına salınarak kanda da birikir.

Vücutta doğal olarak bulunsa da ALT enziminin görevi tüketilen besin öğelerinden sindirildikten sonra elde edilen yapı taşlarının, karaciğere ulaşarak metabolik sürecin işlemesini sağlamaktır. Dolayısıyla bu sayede enerji oluşumunu sağlar.

ALT Normal Değerleri

Sağlıklı bireylerde normalde alt alanin aminotransferaz, karaciğerde depolanırken, ölmüş olan hücrelerin çok azı kan dolaşımında görülür. Fakat karaciğerde oluşan herhangi bir hasar, ölmüş olan hücrelerin kanda daha fazla yükselmesine neden olur. Vücudun düzenlenmesinde önemli bir görevi olan SGPT seviyelerinin düşmesi veya yükselmesi, başta karaciğer rahatsızlıkları olmak üzere birçok hastalığın bir belirtisi olarak ortaya çıkar.

Aynı zamanda bazı kan testlerinin sonucunda, ALT SGPT olarak da isimlendirilen bu enzim testi, karaciğer fonksiyon testleri olarak bilinen kan testlerinde yer alan bir testtir. Bu enzim yüksekliğine neyin sebep olduğunun belirlenebilmesi için diğer testlerin sonuçlarının da kontrol edilmesi gerekir. Karaciğer fonksiyon testleri AST (SGOT), ALP (alkalen fosfataz), LDH (laktat dehidrogenaz), GGT (gama glutamil transpeptidaz) gibi enzimlerin ölçüldüğü testlerdir.

SGPT testinin referans aralıkları kişinin cinsiyetine göre farklılık gösterdiğinden sağlıklı erkek bireylerde 10-40 U/L iken, kadınlarda ise 7-35 U/L aralığında olmadır. Bu değerler bebeklerde ve çocuklarda iki kat artarken, yaşlı bireylerde değerler biraz daha yüksek görülür.

ALT Nasıl Ölçülür?

ALT testi, standart kan testi ile yapıldığından herhangi bir ön hazırlık gerektirmemektedir. Fakat kullanılan bazı ilaçlar veya takviyeler kan sonuçlarını etkileyebileceği için test öncesi bildirilmesi gerekir. Test sonrası görülen kandaki ALT seviyelerinin referans aralığının altında olması, çoğunlukla tehlikeli bir durumun varlığını işaret etmese de bazı durumlarda ciddi problemlerin bir göstergesi olabilir. Fakat ALT seviyelerinin referans aralığının üzerinde olması durumunda karaciğer hasarının güçlü bir belirtisi olarak meydana geldiğini ifade ettiğinden, karaciğer hasarını kontrol eden önemli bir kan testidir. Bu test, çoğunlukla karaciğerde oluşan hasarın tanı ve tespit edilmesini sağladığından, en uygun tedavinin uygulanması için yapılmaktadır. 

Hamilelikte ALT Değerleri Nasıl Olmalı?

Sağlıklı hamilelik sürecinde fizyolojik değişikliklerden dolayı karaciğer enzimlerinde normal olarak yükselme görülse de farklı nedenlerden dolayı oluşan enzimlerdeki anormallikler çok ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Hamilelikte bazı karaciğer hastalıkları ve enzim yükseklikleri nadir olarak meydana gelse de bu tablonun oluşması durumunda anne ve bebeğin sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir.

Görülen ALP, GGT ve AST ALT yüksekliği de anne adayında sarılık, bulantı, kusma, kaşıntı ve karın ağrısı semptomlarına neden olabilir. Hamilelerde çoğunlukla karaciğer enzimleri yükselmesine, kaşıntıya ve sarılığa neden olan hepatik kolestazı hastalığı meydana gelir. Hamilelikte ALT yüksekliği meydana gelmesi durumunda akla ilk gelen hellp sendromudur (gebelik zehirlenmesi). Bu sendromun olması durumunda kanda ALT ve ast değerleri yükselirken, plt değerleri düşer. 

Gebelikte ALT yüksekliğine ve diğer karaciğer enzimlerin yükselmesine neden olan preeklampsidir. Bu hastalık, karaciğerin şişmesi sebebiyle enzimlerin yükselmesine sebep olur. Preeklampsi hamileliğin son üç ayında ve anne adayının kan basıncının yükselmesi semptomuyla meydana gelen bir rahatsızlıktır. Bu hastalık tedavi edilmediği takdirde kasılma, felç, daha ciddi olarak anne ve bebeğin ölümüne sebep olabilir.

Hamilelerde enzimlerin yükselmesi çok ciddi sonuçlar doğurabileceğinden, anne adayları hamilelik sürecinde gözetim altında tutulmalı, yapılması gereken tetkikler ve testler zamanında yaptırılmalıdır. Bu sayede karaciğer enzimleri yükselse de oluşabilecek birçok hastalık zamanında teşhis edilerek erken tedaviyle hem annenin, hem de bebeğin sağlıklı bir hayat sürmesi sağlanabilir.

Bebeklikte ALT Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklerde karaciğer enzimleri çoğunlukla doğuştan yüksek çıksa da çok nadir olarak hastalık sebebiyle olabilir. Enzim değerlerinin yükselmesine en başta kan uyuşmazlıkları, anne adayının sigara veya alkol kullanımı neden olur. Enzim yüksekliği olması durumunda genellikle karaciğer semptomları fiziksel sarılıkla karıştırıldığından enzim yüksekliği geç fark edilebilir. Bazı durumlarda ise doğumdan sonra bebeğin ilk iki ayında veya çocukluk dönemlerinde karaciğerin fonksiyonlarını yitirmesi ile anlaşılır. Bu sebepten dolayı görülen semptomlar, karaciğer fonksiyonlarında bir anormallik olup olmadığı, fiziksel sarılıktan önce muhakkak kontrol edilmelidir. Çünkü karaciğer problemleri daha ciddi sorunlara neden olabilir.

ALT enzimi dâhil bütün enzimlerin yükselmesine sebep olan nedenlerden biri de bebek anne karnındayken safra yollarının gelişim bozukluğu, yani bilier (biliyer) atrezi olmasıdır. Bu hastalığın belirtileri sarılığın uzaması, dışkı ve idrar renginde farklılıktır. Ayrıca hamilelik sürecinde annede enfeksiyon olması veya akraba evlilikleri de enzimlerinin yükselmesine neden olabilirken, farklı karaciğer hastalıkları da meydana gelmeye başlar. Örneğin hepatit a, b ve c hastalığı gelişmesi durumunda bebeklerde ölüm riskini arttırabilir.

Bu gibi sorunların önüne geçilmesi için erken tanı ve teşhis önemlidir. Bebeklerde AST ALT yüksekliği tedavisi normal tedavi yöntemleriyle yapılarak, bu sayede karaciğer nakli gibi daha ciddi operasyonlara gerek duyulmadan sağlıklı bir hayat sürmeleri sağlanabilir.

ALT Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

ALT seviyelerin referans aralığının altına düşmesi, ALT yüksekliğine göre daha az tehlikeli olarak görüldüğünden herhangi bir araştırma ve müdahale gerektirmemektedir. Fakat bazı durumlarda kanda enzim tespit edilmez hale gelebilir. Bu durum ileri düzeyde karaciğer yetmezliğinin ve sonucunda karaciğerin iflas ederek ölümcül bir tabloya gittiğinin bir göstergesi olabilir. Bu kritik tablonun yanında, ALT düşüklüğü nedensiz bir şekilde oluşabileceği gibi başka hastalıklar ve nedenlerle de oluşabilir. ALT düşüklüğü nedenleri ve hastalıkları şu şekilde sıralanabilir:

• B vitamin, magnezyum ve mineral eksikliği,
• Piridoksal fosfat eksikliği
• Wilson hastalığı,
• İdrar yollarında enfeksiyonlar, 
• Hemokromatozis hastalığı,
• Gilbert sendromu,
• Beslenme bozuklukları,
• Karaciğer hücre yıkımının çok az olması,
• Antibiyotik yan etkisi,
• İlerleyen kronik böbrek yetmezliği,
• Bazı antibiyotik ilaçların kullanımı,
• Sağlıksız veya dengesiz beslenme, 
• Çok kahve tüketimi ve yüksek kafein alımı, 
• Karaciğerin iflası

ALT Düşüklüğü Belirtileri

Kan testlerinde belirlenen serum glutamik piruvik transaminaz enzimlerinin düşmesi, karaciğerin sağlıklı olduğuna işaret etse de, farklı nedenlerden ve hastalıklardan kaynaklandığında belirtiler görülebilir.

ALT düşüklüğüne neden olan hastalığın türüne göre belirtiler değişse de ortak belirtiler şu şekildedir:

• Yorgunluk, halsizlik veya güçsüzlük,
• Ciltte kaşıntı ve kuruluk,
• İştah ve kilo kaybı,
• Dikkat eksikliği ve unutkanlık,
• Sarılık,
• Kas kütlesinde azalma ve güçsüzlük,
• Mide bulantısı ve kusma,
• İdrar ve dışkı renginde farklılık,
• Duygu durum bozukluğu,
• Ateş,
• Mide ağrısı veya şişlik,
• Üşüme,
• Kalp çarpıntısı,
• Vücutta ödem,
• Saç ve tırnak bozuklukları,
• Anemi,
• Yara iyileşmesinde gecikme

ALT Düşüklüğü Tedavisi 

ALT düşüklüğüne neden olan hastalığın tanı ve teşhisinden sonra en uygun şekilde tedavi edilmelidir. Örneğin seviyelerin düşmesine herhangi bir idrar yolu enfeksiyonu neden oluyorsa uzman kontrolü altında antibiyotik kullanılmalıdır. Vitamin, mineral ve magnezyum eksikliğinden kaynaklanıyorsa takviye alınmalıdır. Vücutta fazla bakır birikmesinden dolayı oluşan Wilson hastalığından kaynaklanıyorsa, fazla bakırın vücuttan atılması için ilaç tedavisi uygulanmalıdır.

ALT Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

ALT değerlerinin düşmesine sebep olan hastalık veya nedenlerin tanı ve tıbbi tedavisinin yanında bazı yaşam tarzı değişikleri yapılmalıdır. Örneğin enzim değerlerinin yükselmesi için sağlıklı besinler, vitamin, mineral ve magnezyum bakımından zengin gıdalar tüketilmeli, egzersiz yapılmalı, fazla kilolardan kurtulmalıdır. En önemlisi de alkol ve sigara kullanımı söz konusu ise bırakılmalıdır.

ALT Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

ALT düşüklüğü tedavi edilmediği takdirde hastalıklar ilerleyerek hayatı tehdit eden daha ciddi hastalıkların oluşmasına neden olabilir. Örneğin çok fazla ve bilinçsiz antibiyotik kullanımı böbrekleri olumsuz etkileyerek, böbrek fonksiyonlarının bozulmasına neden olur. Buda daha fazla ilerleyerek böbrek yetmezliğinden dolayı diyaliz ve sonrasında nakil gerektirdiğinden, zorlu bir süreç başlamasına neden olabilir.

İdrar yollarında enfeksiyonlar tedavi edilmediği takdirde enfeksiyon vücudun diğer bölgelerine yayılarak, vücudun birçok işlevinin yerine getirmesini engelleyebilir. Bu da böbreklere yayılarak kalıcı hasara neden olabilir.

ALT Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

ALT alanin aminotransferaz enzimleri, sağlık bireylerde karaciğer hücrelerinde bulunur, fakat karaciğer hücreleri hasar veya zarar gördüğünde, bu enzimler kan dolaşımına salınarak seviyelerin yükselmesine sebep olur. Bu nedenle, kandaki ALT enzimlerin konsantrasyonu ölçülerek karaciğerde oluşan herhangi bir hasarının derecesini belirlemek mümkünken çok yüksek ALT sayısı, karaciğerde daha ciddi bir hasarın göstergesi olarak meydana gelir.

Ayrıca ALT yüksekliğine genellikle karaciğer problemleri olsa da bu enzimin yüksekliği farklı nedenlerden veya hastalıklardan da kaynaklanabilir. ALT yüksekliğine sebep olan nedenler ve hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Pankreas iltihaplanması,
• Hamilelik,
• Epilepsi ve nöbet,
• Alkol tüketimi ve alkolik hepatit,
• Akciğer damarlarında pıhtı,
• Güneş çarpması,
• Kan zehirlenmesi,
• Çok fazla ilaç kullanımı ve kullanılan bazı ilaçların yan etkisi,
• Çok fazla susuz kalma,
• Safra kesesi taşı ve tümör,
• İleri seviyede kalp krizi,
• Siroz,
• Kurşun zehirlenmesi, 
• Tarım ilacı zehirlenmesi,
• Obezite,
• Vücutta demir birikimine neden olan hemokromatoz,
• Ciddi kas hasarı ve sorunları,
• Diyabet, 
• Toksik, iskemik ve otoimmün hastalıklar,
•  Hepatit a, b ve c hastalıkları,
• Karaciğerde kanser ve tümör oluşumu,
• Kalp krizi ve kalp yetmezliği,
• Karaciğer yağlanması ve şişmesi,
• Çölyak hastalığı
• Karaciğerde kan akışının olmaması, 
• Epstein-Barr virüsü,
• Reye sendromu,
• Karaciğer dokusunun ölmesi, 
• Genetik faktörler 

ALT Yüksekliği Belirtileri

Serum glutamik piruvik transaminaz yükselmesine neden olan en bilinen problem karaciğer harabiyetidir. Genellikle mide bulantısı, kusma, idrar ve dışkı renginde farklılık gibi belirtiler gösterir. Bu belirtilerin yanında kanda ALT yüksekliğine neden olan hastalığın türüne bağlı olarak belirtilerde değişir.

Alanin aminotransferaz (ALT) yüksekliğinde görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Sürekli yorgunluk,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Karın ALT bölgesinde veya midede ağrı ve şişkinlik,
• Koyu idrar rengi, 
• Soluk renkte dışkı,
• Sarılık,
• Karaciğerde hasar,
• Hızlı kilo kaybı ve iştahsızlık,
• Eklem ağrıları,
• Cinsel problemler,
• Kaşıntı,
• Kolay kanama ve morarma,
• Kas kaybı,
• Kilo problemleri,
• Hafıza problemleri,
• Ateş ve titreme,
• Nefes problemleri,
• Baş ağrısı,
• Huzursuzluk ve sinirlilik

ALT Yüksekliği Tedavisi

Alanin aminotransferaz ALT yüksekliğine, neden olan olası hastalık ve nedenler erken teşhis edilerek uygun tedavi yöntemiyle hastalıkların gelişimi önlemek veya önemli ölçüde yavaşlatmak mümkündür. Enzimlerin yüksekliğinin belirlenen aralıklara düşürülmesi için karaciğerde oluşan hasarın durdurulması gerekir. Örneğin bu hasara kullanılan herhangi bir ilaç neden oluyorsa, uzmanlar kontrolü altında ilaçların mübadili ile değiştirilmesi ya da sonlandırılması gerekebilir.

Karaciğer ALT yüksekliğine herhangi bir enfeksiyonun neden oluyorsa antibiyotik veya antiviral ilaç tedavileri uygulanmalıdır. Ayrıca karaciğerde tümör oluşması durumunda gerekli tetkikler yapılıp araştırıldıktan sonra ilaç veya cerrahi operasyonla tümör çıkartılmalıdır.

ALT Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

SGPT yüksekliğinin düşürülmesi ve karaciğer yağlanması gibi bazı durumların tedavisi için uygulanan tedavi yönteminin yanında beslenme ve bazı yaşam tarzı değişiklerinin yapılması gerekir. Karaciğer yağlanmasının önüne geçebilmek için az yağlı, sağlıklı ve dengeli beslenmek gerekir. Ayrıca folik asit alımına özen gösterilmeli ve enginar, kuşkonmaz, ıspanak ve lahana gibi besinler tüketilmelidir.

Beslenmenin yanında bilinçsiz ilaç alımına dikkat edilmeli, düzenli egzersiz yapılmalı, işlenmiş gıdalardan, alkolden ve sigaradan uzak durulmalıdır. Aynı zamanda fazla kilolardan kurtulmak seviyelerin normal aralıklarda tutulmasını sağlayabilir.

ALT Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Karaciğer birçok yaşamsal fonksiyonuna öncülük ettiğinden SGPT ALT yüksekliği, tedavi edilmediği takdirde karaciğerin fonksiyonlarını kaybederek çok ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Protein oluşumunu engelleyerek vücut sağlığını olumsuz etkileyeceğinden organ yetmezliği veya kas erimesi gibi ciddi rahatsızlıklara neden olur. Ayrıca safra üretimini durdurarak safra kesesini etkiler bu da enfeksiyon gelişimine ve nihayetinde enfeksiyonun pankreas veya karaciğere yayılarak organ yetmezliği yaşanabilir.

Karaciğer hastalıklarına zamanında müdahale edilmediği ve ast ALT yüksekliği tedavisine geç kalındığı takdirde, hafif düzeyde olan rahatsızlıklar ilerleyerek, siroza, tümör gelişimine ve karaciğer kanseri gibi hayatı tehdit eden hastalıklara neden olabilir. Sonuç olarak bu hastalıkların tedavisine de geç kalındığında organ yetmezliğine neden olurken ölüm riskini de arttırabilir.