ALT Yüksekliği

ALT Yüksekliği Nedir?

ALT, Alanin Transaminaz adı verilen bir karaciğer enzimi için kullanılan kısaltmadır. Alanin Transaminaz enzimi karaciğerin içinde en çok, az miktarlarda da böbreklerde ve diğer organlarda bulunan bir enzimdir. Halk arasında karaciğer enzimi olarak da bilinir. Bu enzimin görevi yiyeceklerle birlikte vücudumuza aldığımız ve sonradan sindirilip karaciğere giden besin maddelerinin enerjiye çevrilmesinde rol oynamaktır. AST de Aspartat Aminotransferaz olarak adlandırılan diğer bir karaciğer enzimidir ve ALT ile genellikle birlikte değerlendirilir. AST ve ALT yüksekliği beraber meydana gelebilir.

ALT normal değeri Erkeklerde, 10-40 U/L aralığında bir değerde, kadınlarda, 7-35 U/L arasında bir değerde olmalıdır. Çocuklarda ise normal değeri yetişkinlerin iki katı kadar olabilir. Kanda ölçülen ALT değerinin bu belirtilen değerlerden daha fazla bir değerde çıkmasına ALT yüksekliği denir. 

Karaciğerin protein yapmak, safra üretimi sağlamak, kolestrol üretmek, atık ürünlerin kandan uzaklaştırılması gibi görevleri vardır. Bazı durumlar karaciğerde harabiyete yol açarak, karaciğerin görevlerini tam olarak yerine getirememesine sebep olabilir. Karaciğerin düzgün çalışıp çalışmadığını anlamak için ALT testi yapılabilir. Eğer kanda fazla ALT var ise karaciğer harabiyeti meydana gelmiş diyebiliriz. 

ALT Yüksekliği Belirtileri

Karaciğer enzimi olan ALT karaciğerde harabiyet olduğu zaman yükselebilir. Karaciğer harabiyetine sebep olan durumlar ise ALT yüksekliği dışında başka belirtiler de verebilir. Bu belirtiler;

• Gözlerde sararma
• Ciltte sararma
• Bulantı
• Kusma
• Midede şişlik
• Karın sağ üst köşesinde ağrı
• Kilo kaybı
• Yorgunluk
• Dışkı renginin açılması
• İdrarın koyu renkli olması
• Ciltte kaşıntıdır. 

ALT Yüksekliği Nedenleri 

Alanin transaminaz olarak adlandırılan, karaciğer enzimi olan ALT bazı durumlarda normal seviyenin üzerinde görülebilir. Bu yükseklik hem erkek hem de kadınlarda meydana gelebilir. Karaciğerde harabiyete yol açan durumlar ALT yükseliğinin nedenleridir. Bu nedenler aşağıdaki gibi sıralanmıştır;

• Hepatit: Karaciğer dokusunun iltihaplanması olan hepatit hastalığında karaciğer görevlerini tam olarak yerine getiremez. İltihaplı olan karaciğer bölgesinde, karaciğer hücresinin ölmesi ile karaciğer hücresinin içinde bulunan ALT kana karışarak ALT miktarının yükselmesine sebep olabilir..
• Siroz: Zedelenen karaciğer hücresi kendi kendini iyileştirmeye çalışırken, ölen bazı karaciğer hücreleri ölür ve yerini geri dönüşümü olmayan sert bağ dokusu, tamir dokusuna bırakır. Bir yanda yeni oluşan sert tamir dokusu, bir yanda yeni oluşan karaciğer hücrelerinin aynı anda karaciğerde görüldüğü tablo siroz olarak adlandırılır ve ALT yüksekliğinin sebeplerindendir. 
• Karaciğer Dokusunun Ölümü: Karaciğer dokusu öldüğü zaman karaciğer hücresinde bulunan ALT enzimi kana karışarak, ALT yüksekliğine sebep olur.
• Karaciğer Kanseri-Tümörü: Karaciğer dokusunda meydana geldiğinde karaciğer hücrelerinin sayısı artar. Dolayısıyla karaciğer enzimlerinin üretimi ve çalışmasını önemli derecede artır. Karaciğerde artan ALT miktarı, ALT düzeyinin yüksekliği olarak kana yansır.
• Karaciğere Kan Akışının Bozulması: Karaciğere kan getiren damarların fazla kasılıp daralması veya kan hacminin azalması karaciğer gelen kan miktarını azaltır. Karaciğer kan akımı azaldığında, karaciğer hücrelerinin yaşaması için gerekli olan oksijen ve besinler karaciğere hücrelerine ulaşamaz ve karaciğer hücrelerinin harabiyetine ve ölümüne sebep olarak, ALT düzeyini artırabilir.
• Hemokromatoz: Hemakromatoz vücutta demirin biriktiği bir hastalıktır. Demir, özellikle bazı organlarda daha fazla birikebilir, bunlardan biri de karaciğerdir. Demirin çok fazla birikmesi karaciğerde harabiyete yol açarak ALT düzeylerini önemli ölçüde arttırabilir. 
• Mononükleoz: Halk arasında öpücük hastalığı olarak bilinir. Bu hastalığa ebsstein bar adı verilen bir virüs neden olmaktadır. Karaciğerin büyümesine neden olabilen bir virüstür. Karaciğer hücrelerine zarar vererek karaciğer hücrelerinin  işlevini bozup ALT’nin yükselmesine neden olabilir.
• Pankreatit: Pankreatit pankreasın iltihaplanmasıdır. Pankreas görevi nedeniyle karaciğer ile bağlantılı çalışan bir organdır. Pankreasta meydana gelen zedelenmeler karaciğeri etkilemektedir. Pankreatit durumunda, pankreasın ürettiği  enzimler pankreastan salınır  ve karaciğer hücrelerini harabiyete uğratarak, ALT’nin yükselmesine sebep olur. 
• Diyabet: Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinir. Diyabet, kan şekerinin yani kan glukozunun normalden yüksek olduğu hastalık tablosudur. Glukozun depo formuna dönüşmesi karaciğerde gerçekleşir. Yüksek glukoz miktarı, daha fazla depo formuna dönüşmesi gereken glukoz anlamına gelir ve  karaciğeri daha fazla çalıştırır. ALT yüksekliği meydana gelebilir.
• İlaçlar: Bazı ilaçlar karaciğerdeki normal çalışma durumlarını etkileyebilir. Karaciğerdeki kan akışı, hormonların karaciğer gelmesi, karaciğerdeki enzimlerin miktarı bu ilaçlar yüzünden değişebilir. Hatta karaciğer dokusuna zarar veren ilaçlar karaciğer dokusunu tahribatı ve ölümüne yol açabilir, ALT enzimi yükseltir. 
• Alkol: Alkol karaciğerde metabolize olup atıldığı için karaciğere çok büyük ölçüde etkisi vardır. Alkol karaciğerin dokusunu harap eder. Zarar gören karaciğerde ALT değerinin de yükselmesi izlenir.

ALT Yüksekliği Teşhisi

ALT yüksekliği teşhis edilmesinde, öncelikle hekim hastanın anamnezini alır, fizik muayenesi yapar ve uygun kan tahlillerini ister. Hastalığın belirtileri, fizik muayene ve kan tahlil sonuçları bir araya getirilerek ALT yüksekliği tanısı kolayca konabilir. 

• Anamnez alma: Hekim tarafından hastalardan hastanın şikayetlerinin detaylıca sorgulanmasına anamnez alma denir.  Meydana gelen, fark ettiğiniz belirtileri ya da şikayetlerinizi dinleyip hekim değerlendirme yapar. Şikayetler, sıklığı meydana gelen sorunlar, kullanılan bir ilaç var mı, bireyin kronik bir hastalığı var mı, devam eden bir tedavisi  var mı, geçirdiği ameliyat var mı, genetik bir hastalığı var mı gibi sorularla hastanın öyküsü yani anemnezi alınır. 
• Fizik Muayane: Karaciğerde büyümenin olup olmamasının,  ileri karaciğer hastalığı olup olmadığını anlamak için karının hekim tarafından incelenmedir. 
• Kan Tahlili: Kan tahlili ALT yüksekliği anlaşılmasında anahtar bir testtir. Karaciğerde meydana doku harabiyeti ALT yüksekliği olarak kana yansır. ALT ve AST yüksekliği kanda birlikte görülebilir. Alanin Aminotransferaz (AST) bir başka karaciğer enzimidir. AST, ALT yüksekliği ile birlikte olabileceği gibi sadece AST yüksekliği olarakta  görülebilir. Hemen hepsi karaciğerde bir hasar olduğunun göstergesidir.
• Ultrason: Karaciğer harabiyeti ALT yüksekliğine sebep olduğu için, ALT yüksekliğinin asıl sebebinin, karaciğer harabiyetine neden olan durumun araştırılması için Ultrasona başvurulabilir. ALT yüksekliğine sebep olan, herhangi bir kitle, siroz, hepatit görüntüsü sonra ultrason ile görüntülenebilir. Bir alet ile karaciğerinizin bilgisayar üzerinde görüntülenmesi şeklinde yapılır.

ALT Yüksekliği Tedavisi

ALT yüksekliğinin farklı birçok nedeni olabilir. Tedavisi için bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve altta yatan neden araştırılıp belirlendikten sonra bu nedene yönelik tedavi uygulanmalıdır. ALT yüksekliğinin direkt olarak ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Belli nedenlerden dolayı ortaya çıktığı için bu nedenler ortadan kaldırılmalıdır. ALT yüksekliğine sebep olan durumlar;

• Alkol
• Bazı İlaçlar
• Siroz
• Hepatit
• Pankreatit
• Hemokromatoz
• Mononükleoz
• Karaciğer dokusunun ölümü
• Karaciğer kanseri
• Karaciğer kan akışının bozulması
• Diyabet

İlaç Tedavisi: ALT yüksekliğine neden olan bu durumlar sağlık kuruluşuna başvurduğunuz zaman hekim tarafından bazı testlerle belirlenecek ve bu duruma neden olan hastalığın tedavisi ilaç tedavisi ile mümkün ise ilaç tedavisi yapabilecektir. Diyabet, pankreatit gibi durumlarda ilaç tedavisi işe yarayabilir. İlaç hekim tarafından belirlenmelidir.

Cerrahi Tedavi: Eğer ölmüş, hasarlanmış karaciğer dokusu varsa ya da tümör kanser gibi bir durum varsa bir kısmı ameliyat ile alınıp ALT yüksekliğine sebep olan durum ortadan kaldırılabilir. 

ALT Yüksekliği Tedavi Edilmezse

ALT yüksekliği meydana geldiği zaman karaciğerde bir doku harabiyetinin olduğunu göstermektedir. Bu nedenle altta yatan nedenlerin, ALT yüksekliğine sebep olan durumların araştırılması ve tedavi edilmesi gerekmektedir.

ALT yüksekliği tedavi edilmediği durumlarda karaciğer harabiyetine neden olan durum ilerler. ALT yükselmesine sebep olan durumlar siroz, pankreatit, hemokromatoz (vücutta demirin birikmesi), mononükleoz (ebsstein bar virüsünden kaynaklanan bir hastalık), karaciğer dokusunun ölümü, karaciğer kanseri, karaciğer kan akışının bozulması, diyabet şeklinde sıralanabilir. Bu durumların tedavisi ALT yüksekliğini tedavisidir. Eğer bu hastalıklar tedavi edilmez ise doku harabiyeti ilerler ve karaciğer yetmezliği gelişebilir. Özellikle siroz tedavi edilmez ise, karında asit, portal hipertansiyon, bakteriyel peritonit, kanama bozuklukları, bilinç kaybı ve osteoporoz gelişebilir.

ALT Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Bazı doğal yöntemlerle de Karaciğer ALT yüksekliği kontrol edilebilir hale gelir.

Bazı sebzeler, meyveler ve bitkilerin doğal içerikleri ALT yüksekliğine iyi gelebilmektedir.

• Lifli Gıdalar: Lifli gıdalar genelde sindirim sistemine çok faydalıdır. Bu nedenle ALT düzeyi dengelenmesi için önemlidir.
• Zerdeçal: Zerdeçalın vücuttaki enfeksiyonlara iyi gelen bir etkisi olduğu bilinmektedir. Kansere karşı koruyuculuğu olduğu gibi karaciğeri de koruyucu bir baharattır. Metabolizmanın çalışmasını düzenleyen bir baharat olmasının yanı sıra karaciğeri temizleme özelliği ALT düzeyi açısından önemlidir.
• Su: Su tüm organlarda olduğu gibi karaciğerimizi de temizlemede önemli bir rol oynar. Günde yaklaşık 2 – 3 litre su içmek karaciğer için de böbrekler kadar faydalıdır. Karaciğer enzimlerini de dengelemek için önemlidir.
• Karahindiba Kökü: Karaciğeri toksinlerden arındırmak için çok faydalı bir bitki olarak bilinmektedir. Tarihe baktığımızda karaciğeri temizlemek için çok fazla kullanıldığını görebiliriz. Çay şeklinde demleyerek içilebilmektedir.
• Sarımsak: Sarımsak en çok bilinen şekliyle doğal antibiyotiktir. Bağışıklık sistemi üzerindeki güçlendirici etkisi hemen herkes tarafından bilinir. İçeriğindeki sülfür sayesinde de karaciğerin fonksiyonlarının düzenlenmesini sağlar.
• Yeşil Çay: Yeşil çayın da en çok bilinen özelliği vücuttaki toksinleri atmasıdır. Bunu karaciğer üzerinde de yapar ve toksinlerinden arınmasına yardımcı olur. Karaciğere alkolün verdiği zararlara karşı da koruyucu bir etki yapabilmektedir. Karaciğer dokusuna olan faydaları sayesinde de hepatit gibi enfeksiyonların oluşmasının engellenmesinde de yardımcıdır. Karaciğer yağlanmasına karşı da koruyucu etkisi vardır. Karaciğer yağlanmasının azaltılmasını sağlar.
• Brüksel Lahanası:  Brüksel lahanası glukosinolat adı verilen bir madde içerir. Bu maddenin vücudumuza yararları ise vücuttaki zararlı kimyasalların uzaklaştırılmasını sağlaması ve toksinlerin atılmasına yardımcı olmasıdır.
• Egzersiz: Egzersiz de vücuda faydalı bir aktivitedir. Egzersiz vücudun sistemlerini düzenler, su döngüsüne yardımcı olur, yağların yakılmasında, karaciğerin yağlanmasının engellenmesinde ve toksinlerinin atılmasında önemli etkileri vardır.

ALT Yüksekliğine Ne İyi Gelmez?

ALT yükselmesi başlıca karaciğerin dokusunda meydana gelen bozulmalardan kaynaklanır. Bazı hastalıklar, faktörler de bu duruma neden olur ve bu durumu hızlandırır. Bazı zararlı uygulamalar ve alışkanlıklar azaltılarak bu durum ortadan kaldırılabilir.

ALT yükselmesine iyi gelmeyenler;

• Sigara: Sigara damarlar üzerine olan kan damarlarını daraltıcı etkisi, yağ metabolizmasını bozması, karaciğer dokusunu tahrip etmesi, kanser oluşumunu hızlandırması nedeniyle karaciğere çok fazla zarar vermektedir. Bu nedenle sigara içilmesi ALT yüksekliğine neden olabilir.
• Alkol: Alkol karaciğerde sindirilir ve atılır bu nedenle karaciğere çok büyük ölçüde etkisi vardır. Alkol karaciğerin  dokusunu harap eder. Zarar gören karaciğerde ALT değerinin de yükselmesine neden olur.
• İşlenmiş Gıdalar: Özellikle fast-food ve yağlı, kalorili, şekerli yiyecekler direkt olarak karaciğere, kalbe ve damarlara zararlıdır. Bu nedenle olabildiğince doğal gıdalarla beslenilmeli işlenmiş gıdalar tüketmekten kaçınılmalıdır. Özellikle şeker ve yağ oranı düşük olan doğal gıdalar tüketilmelidir.

ALT Yüksekliği İlaçları

ALT yüksekliğinin farklı birçok nedeni olabilir. ALT yüksekliğinin direkt olarak ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak, ALT yüksekliğine neden olan bazı hastalıkların ilaç tedavisi mümkündür.

Örneğin, ALT yüksekliğine sebep olan diyabet ise diyabet tedavisi ilaçları kullanılabilir. Kanser ya da tümör nedeniyle meydana gelen bir ALT yüksekliği varsa onkoloji yani kanser ilaçları kullanılabilir. Enfeksiyon nedeniyle meydana gelen bir ALT yüksekliğinde antibiyotik kullanılabilir. Demir birikimi için demir sökücü ilaçlar kullanılabilir. Hekiminizin önerdiği ilacı, söylediği dozda kullanmalı, ilaç almadan mutlaka doktorunuza danışmalısınız. 

Hamilelikte ALT Yüksekliği

Hamilelikte değişen hormonlar ile vücuttaki sistemlerin işlevleri de etkilenmektedir. Gebelikte meydana gelen bu hormonal değişimler karaciğer işlev bozukluklarına neden olabilir. Bu işlev bozukluklarının hastalıklara yol açıp açmadığının ayrımı yapılmalıdır. Genelde hamilelerin yaklaşık %3 oranında karaciğer işlev bozukluğu görülmektedir.

Hamilelikte oluşan karaciğer işlev bozukluklarının en sık görülen nedeni hamileliğe özgü karaciğer hastalıklarıdır. Hamilelikte meydana gelen karaciğer hastalıkları daha farklı klinik özelliklere sahip ve genelde belli hamilelik haftalarında görülür. Hamileliğe özgü olmayan karaciğer hastalıkları da hamilelik boyunca herhangi bir durum ve zamanda meydana gelebilir. 

Hamilelikte meydana gelen ve ALT yüksekliğine sebep olan hastalığa ‘’Gebeliğin Akut Yağlı Karaciğeri’’ adı verilir. 

• Gebeliğin Akut Yağlı Karaciğeri: Hamileliğin 3. Ayından sonra yani 2. yarısında görülen hepatositlerin adı verilen bazı bölümlerin yağlanması ile meydana gelen bir hastalıktır. 7000 hamilede 1 ya da 16000 hamilede 1 görülme oranına sahip bir hastalıktır. ALT düzeyinin yükselmesi gebeliğin akut yağlı karaciğeri hastalığında görülen bir bulgudur. AST/ALT düzeyi (>42 IU/L) şeklinde olması ile tanı konur.  

Ciddi bir durum olabilir ve tedavisinde acil doğum gerekebilir. Hamilelikte düzenli kontrollerin aksatılmaması bu gibi durumların fark edilmesinde önemlidir. Hekim size uygun tedaviyi belirleyecektir.

Çocuklarda ALT Yüksekliği

ALT yüksekliğinin olması karaciğerde yolunda gitmeyen durumların göstergesi olduğu için oldukça önemli bir enzimdir. Çocuklarda da bu enzimin yükselmesine neden olan birçok durum vardır. Bunları sıralayacak olursak;

1. Bazı kas hastalıkları nedeniyle ALT yükselebilir. Çocuklarda karaciğerlerin ve bağırsaklarının yapısal yatkınlığı ve biyolojik yatkınlığından dolayı sindirim sistemi hastalıklarında karaciğer de etkilenebilmektedir. Kas hastalıklarının ilk belirtisi olarak ALT yüksekliği karşımıza çıkabilir.
2. Emilim bozukluklarında da ALT yüksekliği karşımıza çıkabilir. Bağırsak emilim bozukluğu olan Inflamatuar barsak hastalığında ALT yükselebilir. 
3. Virüs nedeniyle meydana gelmiş hepatitler varsa çocukta ALT yüksekliğine neden olacaktır. Ya da virüs değil bakteri kaynaklı meydana gelen enfeksiyonlar, metabolizma hastalıkları, zehirli karaciğer hastalıkları da ALT yüksekliğine sebep olabilir.
4. Alkole bağlı olmayan bir durum olan non-alkolik yağlı karaciğer adı verilen bir hastalıkta da ALT yüksekliği çocuklarda görülebilir.
5. Çocukluk çağı lösemileri de karaciğeri direkt olarak etkiledikleri için enzim işlevlerini bozabilir ve ALT yüksekliğine sebep olabilir.
6. Demir deposunda meydana gelen bozukluklar da yine karaciğeri, iç salgı bezleri ve pankreası etkiler. Bu durumda ALT üretimi bozulup ALT değerlerinde artış görülebilmektedir.

Eğer dışkı renginde açılma, idrar renginde koyulaşma, ciltte kaşıntı, gözlerde sararma, ciltte sararma, bulantı kusma, midede şişlik, karın sağ üst köşesinde ağrı, kilo kaybı, yorgunluk gibi belirtiler çocukta görülmeye başlanmışsa bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve nedeni araştırılmalıdır. Ardından doktorun verdiği tedaviye uyulmalıdır.

Bebeklerde ALT Yüksekliği 

Bebeklerde belki de en sık görülen hastalıkların başında karaciğer hastalıkları gelmektedir. Hemen hemen herkesin duymuş olduğu yeni doğan sarılığı da bu hastalıklardan birisidir.

Bebeklerde birçok karaciğer hastalığı meydana gelebilir. Bunlar;

• Alagille sendromu: Genetik bir hastalıktır. Hastalıkta görülen belirtiler ince yüz duruş bozuklukları, semer burun, kalp problemler, karaciğer gelişemeyip küçük kalması ve büyüme ve gelişme geriliğidir. ALT değerlerinin yükselmesine sebep olur.
• Caroli hastalığı: Karaciğer damarlarında tansiyon yüksekliği, yemek borusunda varislerin oluşması ve karaciğer yetmezliği görülen bir hastalıktır. ALT değerlerini etkiler. 
• Hipotiroidi: Tiroid bezinin az çalışması nedeniyle meydana gelen bozuklukların sonucunda karaciğerin görevlerinde de bozukluklar meydana gelir. İşlevlerini yerine getirmesinde sıkıntılar yaşanır ve ALT düzeyi buna bağlı yükselebilir.
• Neonatal demir depo hastalığı: Doğuştan demir depolarında meydana gelen bazı problemler nedeniyle oluşan bir hastalıktır. Karaciğerin kan yapımı ve kan ürünlerindeki işlevleri sonucunda demir depolanması bozuklukları ilk olarak karaciğerin kendisini etkiler. Karaciğerde meydana gelen bozukluk enzimlerinin yani ALT'nin artmasına neden olacaktır.
• Byler Hastalığı: Yaşamın ilk altı ayında meydana ve gelen genetik geçişli bir hastalıktır. Karaciğerde doku ölümü ya da siroz gelişmesi ile devam eden bir hastalıktır. ALT yüksekliği meydana getirir.

Eğer bebeklerde sarı cilt, sık ağlama, sindirim sisteminde bozukluklar, iştahta değişiklik, dışkılamada değişiklik, kusma, midede şişlik, kilo kaybı gibi belirtiler meydana geliyorsa bir hemen sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir. Bebeğiniz uzman bir hekim tarafından muayene edildikten sonra, hekim size gerekli tedaviyi planlayacaktır.

ALT Yüksekliği için Hangi Doktora Gidilir?

ALT yüksekliği karaciğere olan harabiyetten kaynaklanır. ALT bir karaciğer enzimi olduğu için yüksekliğinde karaciğer tahribatı akla gelmelidir. Karaciğerde yolunda gitmeyen bazı hadiseler  olduğunun göstergesidir. 

ALT yükseldiği zaman ortaya gözlerde sararma, ciltte sararma, bulantı kusma, midede şişlik, karın sağ üst köşesinde ağrı, kilo kaybı, yorgunluk, dışkı renginde açılma, idrar renginde koyulaşma ve ciltte kaşıntı gibi belirtiler meydana gelebilir. Bu belirtiler meydana gelmişse Dahiliye (iç Hastalıkları) bölümüne başvurulabilir. Hekim hastayı muayene ettikten sonra kan tahlillerinde ALT yüksekliği saptar ise daha ileri araştırma için Gastroenteroloji uzmanına yönlendirebilir.