Eksplorasyon Nedir?

Eksplorasyon, hastalarda karın bölgesi üzerinden açılmış olan küçük bir kesi üzerinden iç organların incelenmesidir. Kısaca hastaların organlarının elle incelenmesi süreci olarak da nitelendirilebilir. Bu uygulamaya uzmanlar tanı koyma ya da tedavi etme sürecinde başvurabilirler. Son dönemlerde iç organlara yönelik yapılan ameliyatlarda açık yöntem yerine kapalı yöntemler tercih edilmeye başlandı. Bu durum, eksplorasyon işleminin tercih edilme sıklığının artmasını da sağladı.

Bu işlem sayesinde, tedavi sırasında yaşanabilecek olası sorunlarda çok küçük delikler yardımıyla operasyonlar yapılabilmektedir. Bazı ameliyatlarda tanı gerçekleştikten sonra hemen eksplorasyon işlemine geçilmektedir.

Eksplorasyon Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

Eksplorasyon birçok fiziksel sorunda uzmanlar tarafından uygulanabilmektedir. Bu işlemin yapılabileceği tanı ve tedavi durumları şu şekildedir;

• Kadınlarda miyom ve rahim sorunlarında
• Kadınlarda yumurtalık kisti tanısında
• Kadınlarda dış gebelik durumlarında
• Mide ve bağırsak delinmesinde
• Vücutta ortaya çıkan birçok kanser tiplerinin teşhisinde
• Karın içinde ortaya çıkan apse sorunları
• Çikolata kistinde
• Apandisit rahatsızlıklarında uygulanabilir.

Yukarıda belirtilen durumlarda doktor tarafından karar verilerek eksplorasyon uygulanabilir. Bu işlem sırasında açılacak deliğin boyutları hastanın durumuna ve hastalığının türüne göre değişmektedir. Bazı operasyonlarda sadece karın alt bölgesinde küçük bir delik açmak tanı için yeterli olabilir. Bazı rahatsızlıklarda ise karın bölgesinin orta bölümlerine daha büyük kesiler açılabilir.

Tanı ve görüntüleme için genel olarak ultrason, röntgen ve kan tahlili gibi yöntemler kullanılmaktadır ancak bazı durumlarda bu işlemlerin yetersiz kaldığı görülmektedir. Bu durumda elle inceleme yapılması gerekebilir. Bu noktada ise devreye eksplorasyon girmektedir.

Eksplorasyon Hangi Durumlarda Zorunludur?

Uzmanlar, hastaların şikayetlerinde çok çeşitli tanı ve tetkik yöntemi kullanmaktadır. Teknolojik incelemeler ve kan tahlilleri birçok rahatsızlığın sebebini bulmada kullanılır ancak kullanılan tetkik yöntemleriyle sorunun tespit edilememesi durumunda eksplorasyon zorunlu hale gelir.  

Hastalarda geçmeyen karın ağrısı şikayetleri, karın bölgesinde şişlik, kusma, bulantı ve bağırsak sorunları varsa ve bu problemlere çare bulunmadıysa iç organların fiziki olarak incelenmesi zorunlu hale gelir.

Hasta karın bölgesine çok şiddetli bir darbe aldıysa, karın bölgesine ağır eşyalar düştüyse, trafik kazası ya da diğer yaralanma durumlarında ve kişide iç kanama riskinin olması durumunda iç organların fiziki olarak incelenmesi doğru olur ve acil olarak eksplorasyon yöntemine başvurulması gereklidir. Bu sayede kanamalara karşı daha net bir değerlendirme yapılabilir.  Hastada kanama ve ağrı şiddetlenirse eksplorasyon için geç kalınabilir. Uygulama öncesi doktor hastayı ya da hasta yakınlarını bu konuda bilgilendirmektedir.

Eksplorasyon Nasıl Yapılır?

Eksplorasyon işlemlerinin yapılma süreci şu şekildedir;

• Bu uygulamalar genel anestezi altında yapılmaktadır. Durum acil değilse işlem öncesinde hasta üzerinde belirli tetkikler yapılır ve ön hazırlık tamamlanır.
• Operasyon için her hazırlık yapıldıktan sonra ameliyathane ortamında hastaya anestezi uygulanır.
• Anestezi sonrasında karın duvarının orta bölümünden dik bir kesi açılır ve doktorlar tarafından hastanın organları incelenir.
• Kadınlarda belirli rahatsızlıklarda bu işlem göbek altı bölümünden dikey ya da yatay olarak açılan kesiyle yapılabilir.
• Operasyon sırasında karından tanı amaçlı kullanılmak üzere doku ve sıvı örnekleri alınabilir. Bu örnekler patoloji, biyokimya ya da mikrobiyoloji laboratuvarlarına gönderilir.
• Kansere yönelik bir inceleme yapılıyorsa tanı ve yayılma durumu için patoloji tetkiki kısa sürede yapılır.

Eksplorasyon birçok rahatsızlıkta kesin tanı koyulabilmesini sağlar. Sonuçlara göre mevcut hastalığın tedavisi için bir tedavi planı oluşturulur.

Eksplorasyon Riskleri

Her cerrahi işlemde olduğu gibi eksplorasyon sürecinde de bazı riskler söz konusudur. Başarılı cerrahların elinde bu riskler en aza indirilebilir.

Eksplorasyon riskleri şu şekildedir;

• Anestezi Sorunları: Bazı kişilerde anesteziye yönelik riskler olabilir. Anestezi konusunda kullanılan iğnelere ya da kremlere karşı alerjisi bulunan kişilerde bazı alerjik reaksiyonlar görülebilir.
• Karın İçi Kanama: Bu işlem özellikle iç kanama riski olan hastalarda acil şekilde yapılmaktadır. Uzman bir cerrah tarafından yapılmadığında fiziksel inceleme sırasında karın içi kanama riski vardır. Bu risk uygulanan eksplorasyon sayısına oranlandığında çok düşük bir olasılıktır.
• Enfeksiyon: Operasyon sırasında hastanın iç organlarının fiziksel olarak incelenebilmesi için karın bölgesinden kesi açılır. Bu işlem steril bir ameliyathanede yapılmadığında ya da hastanın operasyon sonrasında işlem bölgesinin hijyenine dikkat etmemesi durumunda enfeksiyon gelişebilir. Uzman doktor enfeksiyon riskine karşı operasyon sonrasında antibiyotik tedavisi uygulamaktadır.
• Bölgede Fıtık Oluşması: Operasyon sırasında karın bölgesinden yapılan işlemlerde bazı hastalarda yara yerinde fıtık oluşabilir. Bu risk çok düşük bir olasılık olsa da bazı hastalarda fıtık şikayetleri yarattığı bilinmektedir.
• Kızarıklık: Operasyon bölgesinde kesi açıldığı için kanama riski vardır. Kanama riskine bağlı olarak operasyon bölgesinde 3-4 gün boyunca sürecek kızarıklıklar olabilir.
• Ağrı: Eksplorasyon işlemi anestezi altında yapıldığı için ağrı duyulmaz ancak uygulama sonrasında birkaç gün hafif ağrılar yaşanabilir. Bu ağrılar doktorun verdiği ağrı kesicilerle ortadan kolayca kaldırılabilir.
• Şişlik ve Ödem: Karın bölgesinde yapılan kesi sonrasında bölgede hafif şişlik ya da ödemlerin oluşma olasılığı vardır ancak ödem ve şişlik riskleri çok düşüktür. Ortalama 7-10 gün içinde bu şikayetler kaybolmaktadır.

Yukarıda belirtilen risklerin bazıları hastalarda görülebilir. Bazı hastalarda da bu riskler hiç görülmeyebilir. Doktorlar gerekli önlemleri aldığı için risklerin görülme olasılığı giderek düşmektedir. Eksplorasyon komplikasyonlarının kısa süreli ve hafif düzeyde geçmesi beklenir. Uzun süreli ve şiddetli etkiler görülür ise kısa süre içerisinde sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Eksplorasyon Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Eksplorasyon, uzmanlar tarafından son yıllarda çok başvurulan bir teşhis yöntemi olarak kullanılır.  Bu işlemle sindirim sistemi organları, üreme sistemi organları, pankreas, karaciğer, böbrek ve dalak gibi organlarda ortaya çıkan hastalıklara yönelik teşhis ve tedavi uygulanabilir. Bu işlem bazı durumlarda ameliyat sırasında da uygulanabilmektedir.

Eksplorasyon sonrası dikkat edilmesi gerekenler;

• Pansuman: Karın bölgesinden kesi açıldığı için operasyon bölgesinde hijyeni korumak şarttır. Özellikle dikişlerin olduğu süreçte düzenli olarak pansumanlar yapılmalıdır.  Pansumanlar düzenli olarak yapıldığında enfeksiyon riski ortadan kaldırılabilir.
• Spor ve Egzersiz: Eksplorasyon işleminin boyutu, uygulanacak bölge ve soruna göre değişiklik göstermektedir. Bu yüzden, işlemin ağırlığına göre operasyon sonrası spor ve fiziki etkinliklere başlama zamanı planlanır. İşlemin sonunda uzman doktor tarafından gerekli açıklamalar yapılmaktadır.
• Ağır İşte Çalışma: Eksplorasyon işlemi sonrasında hastanın uzun süre ayakta kalmaması ve sürekli eğilip kalktığı bir işte bulunmaması gerekir. Ortalama 15-20 gün iş yaşamına ara verilmelidir.
• Beslenme: Bu işlem sonrasında verilecek özel bir beslenme listesi bulunmamaktadır ancak operasyondan sonra hastanın kendini çabuk toparlaması için düzenli ve sağlıklı beslenmeye dikkat etmesi gereklidir. İşlem sonrasında bol su tüketerek iyileşme hızlandırılabilir.

Bebeklerde Eksplorasyon

Bebek ve çocuklarda da bazı tanı ve tedavi durumunda eksplorasyon yapılabilmektedir. Küçük yaşlarda genel olarak iç kanama şüphelerinde ya da ani yaralanmalarda başvurulmaktadır.  Doktor, bebeklerde diğer incelemeler aracılığıyla sorunu bulamadığında iç organların zarar görme ihtimalini daha net görebilmek için bu işlemin yapılmasına karar verir.  Küçük yaşlarda tanı ve tedavi için en son tercih edilecek inceleme yöntemlerindendir.