Vitamin

Vitamin Nedir?

Organik bileşik olan vitaminler, yaşamı sürdürebilmek için vücudun ihtiyacı olan maddelerdir. 13 adet vitamin bulunmaktadır. Sağlıklı bir vücut için bu vitaminlerin belli oranlarda vücutta bulunması gerekir. Suda ve yağda çözünen vitaminler olarak 2’ye ayrılırlar. Yağda çözünen vitaminler; A, D, E ve K vitaminidir. Suda çözünen vitaminler; B1, B2, B3, B5, B6, B7, B12 ve C vitamini olarak sıralanır. Yağda çözünen vitaminler vücutta daha kolay depolanabilirler. Başlıca vitaminler;

• A vitamini: Bağışıklık sistemi, göz fonksiyonları ve cilt dokusunun korunmasında etkilidir. Büyüme çağındaki çocukların gelişimini etkiler. 
• B vitamini: B grubu içerisindeki vitaminlerin farklı özellikleri vardır. B1 vitamini, tiamin olarak adlandırılır. Vücudun enerji ihtiyacının sağlandığı vitamindir. İştahsızlık, kas ağrıları ve halsizliğin önlenmesi için vücuda gereklidir. 
• B2 vitamini: (riboflavin), eritrosinlerin korunmasında rolü olan vitamindir. Cilde iyi gelen vitaminler arasında yer alır. 
• B3 vitamini: Vücut onarımında görevlidir. Antioksidan olduğu için insan sağlığı açısından önemi büyüktür. 
• B5 vitamini: Pantetonik asit olarak isimlendirilmiştir. Halsizlik ve yorgunluğun giderilmesinde etkili olan vitamin grubu içerisindedir. 
• B6 vitamini: B1 vitaminiyle birlikte enerji veren vitaminler grubunda yer alır. Özellikle kırmızı kan hücrelerinin onarımında görevlidir. Protein sentezlenmesine destek verir. 
• B7 vitamini: Cilde iyi geldiği gibi saça iyi gelen vitaminler arasındadır. Organik birçok bakım ürünü içeriğinde bu nedenle B7 vitamini takviyesi bulunur. 
• B9 vitamini: Folat ya da folik asit olarak bilinmektedir. Hücre bölünmesi işlevlerinin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Aynı zamanda kan oluşumunda etkisi olduğu için insan sağlığı açısından oldukça önemlidir. 
• B12 vitamini: Diğer adıyla kobalamin, sinir sistemine iyi gelen vitaminler arasındadır. Merkezi sinir sisteminin korunmasında görev alır. Hafızaya, kaslardaki kramplara ve sertliğe iyi gelmesiyle bilinir. 
• B17 vitamini: B grubunda sayılacak son vitamindir. Bağışıklık sistemini destekler ve kan basıncının düşürülmesini sağlar. B 17 vitamini aynı zamanda yüksek tansiyonu düşürür ve kanser hücrelerinin oluşumu belli oranda engeller.
• C vitamini: Bağışıklık sistemini güçlendirir. Dışarıdan alınması çok daha kolay olan C vitamini birçok sebze ve meyvede bulunur. Diş ve diş eti sağlığı açısından önemlidir. Antioksidan vitaminler arasında başı çeker. 
• D vitamini: Kemik gücü bakımından oldukça önemli bir vitamindir. Kaynağı güneş ışığı olduğu için vücutta eksikliği görülen vitaminler arasındadır. D vitaminin 2 formu bulunur. Bunlardan biri D2, diğeri D3 vitaminidir. 
• E vitamini: Güçlü bir antioksidandandır. Mide rahatsızlıklarının önlenmesinde E vitamini takviyesi önemli bir yer tutar. 
• K vitamini: Kalp ve damar sağlığının korunmasında görev alır. Kandaki sıvılaşmayı engelleyerek kanın yoğunlaşmasını sağlar. K1 ve K2 vitamini şeklinde formları bulunur. K1 kanama durumunda pıhtılaşma rolünde, K2 vitamini ise kemik ve diş gelişiminde kalsiyumu destekler. 
• U vitamini: Mide ülserleri ve mide rahatsızlıklarına iyi gelir. Tam olarak vitamin olmamakla birlikte S-Metilmetiyonun olarak adlandırılır. 
• F vitamini: Omega-3 grubunda bulunur. Aslında bir yağ türüdür fakat vitamin olarak da değerlendirilmektedir. Sağlıklı bir cilt için kullanımı önerilir. 
• P vitamini: C vitaminine oldukça benzer. Yeşil yapraklı gıdalarda bulunur ve suda çözünen bir yapıdadır. Vücut damarlarında önemli rol oynar. 

Vitamin Değerleri Kaç Olmalı? Günlük Ne Kadar Vitamin Alınması Gereklidir?

Vitaminlerin vücutta olan ihtiyacı kişiden kişiye değişiklik gösterse de cinsiyet ve yaş aralığı doğrultusunda bir değer aralığı vardır. Örneğin; D vitamini referans aralığı 50-70 ng/ml veya 600 IU olmalıdır. Bu değer 10’un altına düşerse D vitamini eksikliği saptanır ve sağlık problemlerine neden olabilir. Yapılan testler sonucunda ilaç tedavisi başlatılır ve rutin testler sonucu gelişim izlenir.

Günlük tüketilmesi gereken vitaminlerin miktarı:

• A vitamini günlük ihtiyacı erkeklerde 1000 mcg, kadınlarda 800 mcg’dir. 
• Yetişkinlerin günlük olarak 8-10 mg E vitamini alması gerekir. 
• K vitaminine günlük 60-80 mcg arasında ihtiyaç vardır. 
• Günlük C vitamini ihtiyacı 70-90 mg arası olsa da hastalıklarda veya farklı durumlarda bu oran çok daha yüksek olmalıdır. 
• Günlük folik asit ihtiyacı, gebe olmayan yetişkinlerde 400 mcg’dir. 

Vitamin Eksikliği Nasıl Ölçülür?

Vücutta vitamin eksiklikleri yaşandığında, farklı hastalıklar meydana gelebilir. Buna sebep olan vitaminlerin vücudun çeşitli noktalarını koruması ve desteklemesidir. Azaldığı takdirde vitaminin koruduğu alan savunmasız kalır ve sağlık problemleri yaşanır. Kan testleri yapılarak vücuttaki vitaminlerin yeterli olup olmadığına bakılır.

Bazı durumlarda özel olarak istenen testler bulunur. Bunlardan biri 25-hidroksi vitamin D testidir. Kan yoluyla yapılır ve D vitamini eksikliğinin kesin olarak belirlenmesini sağlar. 25 hidroksi vitamin D testinden yüksek sonuç alınırsa; hipervitaminoz D olarak adlandırılır. Tam kan sayımına ek olarak doktorlar bazen de B12 testi istemektedir. Birçok hastalığın işareti, bulunduğu alandaki vitaminleri tahrip etmesidir. Bu nedenle kan yoluyla bakılan vitamin eksiklikleri giderilmelidir.

Hamilelikte Vitamin Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelikte azalabilen vitamin değerleri, dışarıdan takviye alınarak normal düzeye getirilir. Planlı gebeliklerde, gebe kalınmadan birkaç ay önce başlanan vitamin destekleri bebek ve anne sağlığını etkiler. Örneğin; B9 vitamini yani folik asit gebelikten 3 ay önce alınmaya başlanmalıdır. Bebeğin beyin ve omurilik gelişimi açısından önemlidir ve hamilelik boyunca desteklenir.

Hamilelikte bir diğer önemli vitamin ise D vitaminidir. Tüm trimesterlerde D vitamini alınabilir veya son trimesterde başlanarak, anne ve bebek sağlığının korunması sağlanır. İlaç kullanımı gebelik boyunca sınırlandırıldığı için bağışıklık sistemini güçlendiren vitaminler annenin hastalıklara karşı savunmasız kalmasını önler.

Bebeklikte Vitamin Değerleri Nasıl Olmalı?

Yenidoğan ve bebeklerde vitamin eksiklikleri bazı hastalıklara işaret ediyor olabilir veya direkt hastalığın sebebidir. Örneğin; yenidoğanlara K vitamini aşısı yapılır. Bunun nedeni ise hemorajik hastalığına yakalanma ihtimalini düşürmektir. Yenidoğanlar neredeyse tüm vitaminlere ihtiyaç duyar, özellikle de anne sütü alamayan bebeklere vitamin takviyesi sağlanır. 

D vitamini bebekler için oldukça önemlidir. D3K2 vitamini yenidoğanlarda sıklıkla kullanılır. Düşük D vitaminin K vitamini ile destekleyerek, daha etkili sonuçlar alınır. K ve D vitamini dışındaki tüm vitaminler anne sütünden alınabilir. Bebeklere kilo aldıran vitaminler; C, B12 ve B 6 vitaminidir.

Vitamin Eksikliği Ne Anlama Gelir? Vitamin Eksikliği Nedenleri ve Hastalıkları

Bazı vitaminlerin vücutta eksik olması, ciddi hastalıklara yol açabilir. Sağlıklı bir kişide olması gereken değerlerden az çıkan vitamin ya üretilemiyordur ya da bir hastalık nedeniyle tüketilmiş olabilir. Vitamin eksikliğinden kaynaklanan bazı hastalıklar;

• Kseroftalm/Gece körlüğü (A vitamini eksikliği)
• Beriberi Hastalığı (B1 vitamini eksikliği)
• Ağız Yaraları (B2 vitamini eksikliği)
• Pellegra (B3 vitamini eksikliği)
• Hartnup (B3 vitamini eksikliği)
• Pernisyöz anemi (B12 eksikliği)
• Skorbüt (C vitamini eksikliği)
• Anemi (B12, B9, E vitamini eksikliği)

Vitamin Eksikliği Belirtileri

Vitamin eksikliklerinde çoğu kişide belirtiler baş gösterir. Vitamin eksikliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• Göz ve cilt kuruluğu 
• Yorgunluk
• Halsizlik 
• Baş ağrısı
• Çarpıntı
• Denge kaybı
• İştahsızlık
• Diş eti şişmesi
• Kemik yumuşaması 
• Kas krampı 
• Üşüme 

Vitamin Eksikliği Tedavisi

Vitamin eksikliklerinde genellikle takviye edici gıdalar önerilir. Aynı zamanda doktor tarafından ilaç tedavisi başlatılabilir. Vitaminin vücuttaki oranına ve desteklemesi gereken bir hastalığa göre ise iğne yoluyla daha hızlı bir şekilde artış gerçekleştirilmektedir. 

A vitamini eksikliği gibi cilt sağlığını tehdit eden durumlarda, kremler ve losyonlar kullanılır. Sağlıklı beslenme programları vitamin eksikliğinde ön plana çıkan yöntemler arasındadır. Hafif eksikliği olanlara vitamin içeren besinler tüketmesi için diyet listesi planlanır. Çocukluk dönemlerinde, boy uzatan vitaminler ve zihin açıcı vitaminler çocuklara takviye olarak verilir ve besinlerle tüketilir. 

Vitamin Eksikliğine Ne İyi Gelir? Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Vitamin eksikliği tedavi edilmezse birçok hastalık ortaya çıkabilir. Bazı vitaminler vücut için çok önemliyken, bazılarının sınırda olması hayati önem taşımamaktadır. Sağlıklı beslenerek, eksik olan vitaminler normal düzeye çıkarılabilir. Örneğin; yoğurttaki vitaminler A, B ve E vitamini ihtiyacını karşılar. Eksiklik yaşayanlar günlük olarak bir kase yoğurt tüketebilir. 

Kivideki vitaminler, özellikle C vitamini takviyesi almak isteyenlerin beslenme programında yer almalıdır. Yeşil mercimekteki vitaminler ise A, B, C ve K vitaminleridir. Ayrıca protein deposu olduğu için insan sağlığında önemi büyüktür. Vitamin eksikliği yaşayanlarda iştah kaybı ve kilo kayıpları görülür. Kilo aldıran vitaminler arasında bulunan C vitamini tüketilerek sağlıklı kilo alımı gerçekleşir. 

Vitamin Yüksekliği Neden Olur? Vitamin Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları

Vitamin yüksekliği çoğunlukla dışarıdan uygun olmayan dozlarda alınan takviyelerden dolayı ortaya çıkar. Bazı vitaminler ise kişide meydana gelen hastalıklar nedeniyle yükselir. Vitamin yüksekliğine neden olan hastalıklar;

• Karaciğer yetmezliği (B12 fazlalığı)
• Böbrek yetmezliği (B12 fazlalığı)
• Kanser (B12 fazlalığı)
• A vitamini zehirlenmesi
• Psikolojik rahatsızlıklar (D vitamini)
• Hiperkalsemi (D vitamini fazlalığı)

Vitamin Yüksekliği Belirtileri

Çoğu vitaminin yükselmesi sonucu meydana gelen ortak belirtiler;

• Bulantı
• Kusma
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• İshal
• Kabızlık
• Tansiyon oynamaları
• Nefes darlığı
• Çarpıntı
• Karın ağrısı

Vitamin Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir? Vitamin Yüksekliğine Ne İyi Gelir? 

Vitamin yüksekliği bir hastalıktan dolayı meydana geldiyse, öncelikle hastalık tedavi edilir. Düzenli ilaç kullanımı bazen birçok vitaminin artmasına neden olabilmektedir. Doktor, ilaç değişimi uygulayarak değerlerin normale dönmesini sağlar. Vitamin yüksekliklerinde takviye edici gıdalar buna sebep olduysa; kullanılan doz düşük dahi olsa bırakılır. 

Günlük alınması gereken vitaminler gereğinden fazla alınıyorsa, uzman takibi dışında dışarıdan fazla vitamin alınıyorsa kan vererek kontrol ettirilmelidir. Yağda çözünemeyen vitaminler vücutta fazla depolanırsa sağlık sorunları meydana gelebilir. 

Vitamin Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Fazla vitaminler kişiyi zehirleyebilir. Örneğin; fazla A vitamini vücutta birikerek karaciğer toksisitesine neden olur. Tedavi edilmezse mide bulantısı, kusma ve kaslarda zayıflık meydana gelir. D vitamini vücuttan atılamadığı için fazlası zararlıdır.

D vitamini fazlalığı kalsiyumun yükselmesine, yükselen kalsiyum da böbrek taşına yol açar. K vitamini ve E vitamini zehirlenmesi daha nadir görülür fakat tedavi edilmezse K vitamini fazlalığı beyinde hasara yol açabilir.