Boy Kilo Endeksi Nedir?

Boy kilo endeksi veya bir diğer adıyla vücut kitle indeksi, insan vücudunda tahmini yağ oranını gösteren bir değerdir. Vücuttaki yağlarla kasların oranlaması yapılarak ölçülen değerler neticesinde bir insanın zayıf, kilolu, obez veya normal ağırlıkta olduğu konusunda değerlendirme yapılır. Ayrıca insanın boy ve kilosu oranlanarak kilosunun boyuna göre normal olup olmadığı konusunda bilgi edinilir. Beden kitle endeksi de denilen bu değerleme, insanın sağlıklı bir kiloya sahip olup olmadığı ve ideal kilosunun ne kadar olması konusunda değerler saptanır.

Vücut kitle indeksi yapılan ölçümler neticesinde vücudun yağlılık oranı hakkında net bilgiler vermez. Yapılan ölçümler neticesinde vücut kitle indeksi yüksek çıkanlar için vücudunda fazla yağ olduğu değerlendirmesi yapılır. Ancak bu yağın ne kadar olduğu net olarak ifade edilmez. Bu bağlamda vücudun yağ oranına bağlı olarak çeşitli kalp hastalıkları, tansiyon ve diyabet gibi rahatsızlıklar için de erken tanı şansı kazanılmış olur.

Vücut Kitle İndeksi Nasıl Hesaplanır?

Kişinin yeterli miktarda boy veya kiloya sahip olduğunu belirlemek amacıyla uygulanan vücut kitle indeksi ölçümü çeşitli hastalıkların önceden teşhis edilmesi açısından önemlidir. Çoğu insanın vücudundaki yağ oranı hakkında daha detaylı bilgiler vermesine rağmen özellikle sporcular açısından yanıltıcı bilgiler de verebilir. Vücut kitle indeksi hesaplama yöntemi sporcuların yoğun kas kütlesi sebebiyle değerlerin yüksek çıkmasına sebep olmaktadır. Bu çerçevede bmi hesaplama şu şekilde hesaplanır:

• Kişinin vücut ağırlığı ölçülür.
• Daha sonra boyu ölçülür.
• Vücut ağırlığı kilogram cinsinden değeri boyun metre cinsinden karesine bölünür. Yani vücut kitle indeksi formül şu şekildedir: kilo/(boy*boy).
• Yani bir kişinin boyu 1,80 metre, kilosu ise 60 olduğunu düşünelim.
• 60/(1.80*1.80) şeklinde hesaplanarak sonuç 18,51 çıkacaktır.

Vücut Kilo İndeksi Değerleri

Vücut kitle indeksi değerlendirme işlemi, ölçülen değerler üzerinden yapılmaktadır. Bu değerler kişinin boyuna göre kilosunun az, normal veya fazla olduğu konusunda bilgi vermektedir. Bu çerçevede hesaplanan vücut kitle indeksi oranları ve ne anlama geldikleri şu şekildedir:

• Yukarıda anlatıldığı şekilde hesaplanan VKİ (vücut kitle indeksi) 20’den küçük çıkarsa kişinin boyuna oranla göre zayıf olduğunu göstermektedir. Zayıflık ise çeşitli hastalıkların habercisi olabilir. Bu bağlamda boya uygun kiloya erişmek için dengeli ve düzenli beslenmeye dikkat etmek gerekir.
• Vücut kitle indeksi aralığı 20 ile 25 arasında çıkarsa boya göre normal ağırlıkta olunduğu değerlendirilir. Mevcut formu korumak için yine dengeli ve düzenli beslenmek önem taşımaktadır.
• Vücut kitle indeksi aralığı 25 ile 30 arasında çıkanlar ise fazla kilolu olarak değerlendirilir. Fazla risk taşımasa da ileriki dönemler için bu fazla kilonun kontrol edilmediği taktirde çeşitli hastalıklara yol açabileceği belirtilmektedir. Bu çerçevede normal değerlere inmek doktorlar tarafından önerilmektedir.
• Boy kilo endeksi 30 ile 35 arasında çıkanlar için olması gereken ağırlıktan oldukça fazla kiloya sahip oldukları değerlendirilir. Çıkan bu değerler obezite vücut kitle indeksi açısından birinci kısımda olduğu değerlendirilir. Bu yüzden bu durum devam ettiği taktirde çeşitli kalp damar hastalıkları ve diyabet tehlikesi baş gösterebilir.
• Boy kilo endeksi 35 ile 40 arasında çıkanlar içinse vücut kitle indeksi obezite sınırı aşıldığı değerlendirmesi yapılır. Yani bu kişi obezite hastasıdır ve tedavi olması gerekir. Bu durum yine kronik rahatsızlıklar için tehlike arz etmektedir.
• Boy kilo endeksi 40 ile 45 arasında olanlar ise derhal perhiz ve kilo verme tedavilerine başlamalıdır. Obezite sınırının çok üstünde olan bu kişiler için mutlaka uzman bir diyetisyen eşliğinde beslenme yöntemi hazırlanmalı ve fazla kilolardan kurtulmalıdır.

Yaş ve Cinsiyete Göre Beden Kitle Endeksi

Yaş boy kilo endeksi sonuçları sadece boy ve kilo ölçülerine göre değerlendirilmemektedir. Ölçümler sonucunda elde edilen değerler kişinin yaşı ve cinsiyeti açısından da değerlendirilmektedir. Ancak şu anki hesaplamalarda yaş ve cinsiyeti göz önüne alarak yapılan bir ölçüm bulunmamaktadır. Sadece boy ve kilo üzerinden hesaplama yapılmaktadır. Ayrıca bu hesaplamalar yapılırken kişinin bel genişliğini de hesaplamak mümkün olmaktadır. Böylece bu ölçüm obezite hakkında bilgi vermektedir.

Bu çerçevede vücut kitle indeksi yaşa göre şu şekildedir:

• İdeal vücut kitle indeksi yaş aralığı 19-24 olan kişilerde 19-24,
• Yaş aralığı 25-34 olan kişilerde 20-25,
• Yaş aralığı 35-44 olan kişilerde 21-26,
• Yaş aralığı 45-54 olan kişilerde 22-27,
• Yaş aralığı 55-64 olan kişilerde 23-28,
• Yaş aralığı 65 yaş üstünde olan kişilerde ise 24-29 arasındadır.

İdeal kilo hem yaş hem de cinsiyet faktörü göz önüne alındığında farklı hesaplamalarla ortaya çıkmaktadır. Ancak genel olarak vücut kitle indeksi aralığı ölçülürken yaş ve cinsiyet daha az dikkate alınır. Sadece boy ve kilo üzerinden ölçümler yapılır. Bu çerçevede cinsiyete göre yapılan kadın boy kilo endeksi normal değerleri yine sadece kilo ve boy ölçülerek yapılmaktadır. Yapılan ölçüm sonucunda değerlerin 18 ile 25 arasında çıkması ideal boy kilo endeksi olarak değerlendirilir.

Yine kadınlar için gebelikte vücut kitle endeksi hesaplama ise yine aynı şekilde kilo ve boy üzerinden yapılmaktadır. Yapılan ölçümler neticesinde değerler 20’den düşük çıkarsa düşük kiloda hamile kalınmış anlamı taşır. Buna bağlı olarak hamilelik boyunca kilo alınabilir yorumu yapılmaktadır.

Erkek boy kilo endeksi hesaplanırken ise yine aynı kriterler geçerlidir. Ancak yaş ilerledikçe vücudun kas kütlesini korumak zorlaşacağı için yaşlılık döneminde yapılan ölçümlerde vücudun yağ oranı daha fazla çıkmaktadır. Bu yüzden özellikle bu yaşlarda beslenmeye azami ölçüde dikkat etmek ve vücudun dengesini korumak önem arz etmektedir.

Çocuklarda Boy Kilo Endeksi

Çocuklarda boy kilo endeksi doktorlar tarafından her kontrolde ölçülerek ailelere bilgi verilmektedir. Ölçülen değerlerde olumsuz bir durum söz konusu olduğu zaman gereken önlemler alınıp oranların normal seviyesine çıkarılmasına çalışılır. Bu sayede daha ileriki yaşlarda ortaya çıkacak sağlık problemleri bu ölçümlerle tespit edilerek önleyici tedavi uygulamaları yapılabilmektedir. Bebek boy kilo endeksi bebeğin cinsiyeti, doğum tarihi, boyu, kilosu ve baş çevresi ölçülerek hesaplanır. Çıkan sonuçlara göre bebeğin bulunduğu yaş aralığına göre gelişiminde herhangi bir problemin olup olmadığı konusunda değerlendirme yapılır.

Bununla birlikte bebek boy kilo endeksi hesaplama sonuçlarında kilosu fazla çıkan bebekler için dengeli beslenme programı önerilirken kilo açısından zayıf çıkan bebeklerde ise anne sütü ile beraber takviye gıdalar ve devam sütü önerilmektedir.

Ayrıca erkek ve kız bebeklerde gelişim bakımından küçük farklılıklar olduğu da ölçüm yapılırken dikkate alınmalıdır. Bu çerçevede erkek bebeklerde boy kilo endeksi bir aylık bebeklerde boy 51 cm civarında kilo ise 3000 gram aralığında olmaktadır. Kız çocuklarında ise bu oran yine 49-50 cm ile 2900 gram civarında olmaktadır.