Vücut Yağ Oranı

Vücut Yağ Oranı Nedir?

Vücut yağ oranı standart bir sağlık ölçeği sağlamada kullanılan ölçütlerden biridir. Vücut ağırlığı, beden kitle indeksi gibi vücutla ilgili sayısal değerler tam ve doğru şekilde sağlığın bir göstergesi değildir. Yağlanma miktarının en önemli göstergelerinden biri yağ dokusu miktarının tüm vücuda olan oranının belirlenmesidir.  

Tüketilen besinlerin birçoğu enerji içermektedir. Kas hareketlerinden sinir sistemi aktivitelerine kadar birçok fizyolojik süreç sırasında enerji harcanmaktadır. Vücuda alınan enerji tüketilenden fazla olduğunda yağ olarak depolanır. Özellikle karın bölgesi, kalça, bel bölgesi ve bacaklar yağ depolanmasının en yüksek olduğu bölgelerdir. Bunun dışında tüm cilt altına yayılmış şekilde depolanabilir. Dış görünüşte doğrudan değişikliğe sebep olur. Ancak yağ iç organlar arasında da depolanabilir. Bu durum dış görünüş değişikliklerine daha az sebep olsa da genel sağlık durumu açısından çok daha tehlikelidir.  

Yağ oranı ölçümü vücuttaki tüm yağ dokusunun ortaya konulmasında etkili bir yöntemdir. 

Vücut Yağ Oranı Normal Değerleri Kaç Olmalıdır?

Vücudun normal işlevlerini yerine getirebilmesi amacıyla bir miktar yağ bulundurması zorunludur. Buna esansiyel yağ denir. Esansiyel yağ oranı kadınlarda %10-13, erkeklerde ise %2-5’tir. Esansiyel yağ normal vücut yağ oranı değildir. Sağlıklı kabul edilen yağ oranı ise yaş ve cinsiyete göre farklılık gösterebilir. Kadınlarda vücut yağ oranı %25-31, erkeklerde ise %18-24 olduğunda normal kabul edilir. Sporcularda bu değerler daha düşüktür.

Vücut Yağ Oranı Nasıl Ölçülür?

Vücut yağ oranı hesaplama son derece kompleks bir uygulamadır. Vücudun iç kısmında ve cilt altında bulunan yağ dokusunun tespit edilmesi gerekmektedir. Profesyonel yağ oranı ölçüm yöntemleri şu şekildedir:

• Çift enerjili X-ışını absorbsiyometrisi
• Hidrostatik tartım
• Hava deplasmanlı pletismografi 
• 3D vücut tarayıcıları

Bu ölçüm yöntemleri son derece pahalı olmakla birlikte ulaşılması zordur. Bu sebepten dolayı yağ oranı hakkında fikir sahibi olabilmek amacıyla daha basit yöntemler kullanılır. Sıklıkla kullanılan yöntemler:

• Deri kıvrımı ölçümü
• Biyoelektrik impedans analizidir.

Vücudun belirli bölgelerinden özel yöntemlerle deri kıvrımı ölçümü yağ oranı ölçümünün en basit ve ucuz yöntemlerinden biridir. Ancak her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. En sık kullanılan ve güvenilirliği yüksek yöntem ise biyoelektrik impedans analizidir. Vücut üzerinden zararsız bir elektrik akımı geçirilir. Akımın karşılaştığı direnç dokunun cinsi (yağ, kas, kemik gibi) hakkında bilgi verir. Bu sayede yağ ve diğer dokuların analizi elde edilebilir.

Gebelerde Vücut Yağ Oranı

Gebelik döneminde vücutta meydana gelen değişiklikler vücut ağırlığında 10.8-12 kg artışa sebep olmaktadır. Ancak bu artışın tamamı yağ değildir. Bu dönemde vücut yağ oranı yaklaşık olarak %6-7 yükselmektedir. Yağ miktarı büyük oranda gebeliğin ilk 24 haftasında ortaya çıkmaktadır. 24.haftadan sonraki ağırlık artışı büyük oranda hücreler arası sıvı birikimi ile ilişkilidir. 

Bebeklerde Vücut Yağ Oranı

Bebeklerde yağ oranı ölçümü sık kullanılan bir yöntem değildir. Genellikle vücut ağırlığı gelişim tablolarına göre değerlendirilir. Ancak erken yaşlarda başlayan obezite daha yüksek oranlarda kalıcı hale gelmektedir. Bu durum aşırı kilonun sebep olduğu diyabet, kalp hastalığı gibi risklerin artmasına sebep olur. Bebek ve çocuklarda vücut ağırlığı yakından takip edilerek gerekli durumlarda müdahale edilerek kontrol altına alınmalıdır. 

Vücut Yağ Oranı Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Vücut yağ oranının erkeklerde %6, kadınlarda ise %16’nın altına düşmesi düşüklük olarak ifade edilmektedir. Özellikle sıkı bir diyet programı uygulayanlarda ve sporcularda yağ oranın düşük çıkması beklenir. Ancak erkeklerde %6, kadınlarda ise %16 değerlerinin altına düşmesi sağlık açısından sakıncalıdır. Fiziksel performansı düşürür, bağışıklık sisteminde zayıflamaya yol açar.  

Düşük yağ oranının başlıca sebebi alınan kalorinin düşük, yakılan kalorinin ise yüksek olmasıdır. Düşük kalorili diyetlere uzun süre devam edenlerde ve fiziksel olarak aşırı aktif olanlarda görülebilir.

• Anoreksiya nervoza
• Kanser
• Bağırsak hastalıkları
• Karaciğer hastalıkları

Vücut Yağ Oranı Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir?

Vücut yağ oranı düşüklüğünün en önemli belirtisi aşırı zayıf bir görünüştür. Ancak dış görünüş algısı kişiler arasında farklılık gösterebilir ve kesin bir gösterge değildir. Bunun dışındaki bazı önemli belirtiler şu şekildedir:

• Halsizlik
• Bradikardi (kalp atışının yavaşlaması)
• Aritmi (ritim bozukluğu)
• Ani Ölüm
• Adet görememe
• Çocuk sahibi olamama

Vücut Yağ Oranı Düşüklüğü Tedavisi

Vücut yağ oranının sağlıklı düzeylere çekilebilmesi amacıyla kişiye tıbbi ve psikolojik destek sağlanması gerekebilir. Yemek yememe ve iştahsızlık isteğe bağlı olabilir. Kişi kendini kilolu hissedip besin alımını kısıtlayabilir. Anoreksiya nervoza gibi sorunların psikiyatrik olarak tedavi edilmesi gerekmektedir.  

Yağ oranı düşüklüğü istemsiz, bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu durumda altta yatan bağırsak, karaciğer gibi organlarla ilgili sorunların tedavi edilmesi gerekmektedir. Ayrıca kişiye sağlıklı beslenme programları oluşturulmalıdır.

Vücut Yağ Oranı Nasıl Yükseltilir?

Sağlıklı bir vücudun olmazsa olmazlarından biri yağdır. Birçok insan açısından güzel bir dış görünüşe sahip olmak, düşük vücut ağırlığı ve yağ oranından geçmektedir. Ancak vücudun normal fizyolojisini koruması açısından denge içerisinde olması şarttır. Eğer vücut yağ oranı normal sınırların altında veya vücut ağırlığı hedeflenenden düşükse sağlıklı şekilde kilo alınması gerekir. Sağlıklı kilo artışı sağlıklı beslenme ile mümkündür. 

Protein, kompleks karbonhidratlar ve doymamış yağlar beslenme düzenine dahil edilmelidir. Bunun yanı sıra sık aralıklarla yemek yemek faydalı olabilir. Ayrıca egzersiz yapmak iştah artışına fayda sağlayabilir. Hafif egzersizler ve doğru beslenme modeli ile sağlıklı vücut yapısına sahip olunabilir.

Vücut Yağ Oranı Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Vücut yağ oranı düşüklüğüne sebep olan organik bir sebep mevcut ise tedavi edilmelidir. Aksi halde birçok besin eksikliği ortaya çıkabilir. Bu durum çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabilir. Ayrıca düşük yağ oranına sahip kişilerde kalp sorunları, ritim bozuklukları ve ani kardiyak ölüm riski yükselmektedir.

Yağ Oranı Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Vücut yağ oranının kadınlarda %31, erkeklerde ise %24’ün üzerinde olması obezite olarak nitelendirilmektedir. Vücutta yağ depolanmasını birçok faktör etkilemektedir. Temel prensip ise besinlerle alınan kalori yakılmadığında yağ olarak depolanır. Yağ oranı yüksekliğinin nedenleri şu şekildedir:

• Yüksek kalorili beslenme
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Genetik özellikler
• Basit şekerlerin fazla tüketilmesi
• Bazı ilaçlar
• Hormonal değişiklikler
• Hipotiroidizm
• Polikistik over sendromu

Yağ Oranı Yüksekliğinin Belirtileri Nelerdir?

Yüksek yağ oranının en önemli belirtisi kilolu bir görünümdür. Ancak yağ oranı ve dış görünüş arasında doğrudan bir bağlantı bulunmamaktadır. Yağ depolanma bölgeleri kişiden kişiye farklılık gösterdiğinden dolayı vücut tipleri değişebilir.

• Yüksek vücut ağırlığı
• Çabuk yorulma
• Horlama - uyku apnesi
• Ciltte solukluk
• Saç dökülmesi
• Kabızlık
• Bel ve sırt ağrısı

Yağ Oranı Yüksekliği Tedavisi Nasıldır?

Vücut yağ oranını düşürmek amacıyla öncelikle sorunun kaynağı tespit edilmelidir. Tiroid bezi ile ilgili sorunlarda ileri incelemeler yapılması ve hormon takviye tedavisi uygulanması gerekebilir. Kullanılan ilaçlarla ilgili düzenlemeler yapılması gerekebilir.

Altında organik bir sebebi bulunmayan obezitenin tedavi edilmesinde beslenme düzeni ve egzersiz büyük önem taşımaktadır. Kalori hesaplaması yapılarak günlük enerji alımı kısıtlanır. Ayrıca son dönemlerde yaygın şekilde kullanılmaya başlanmış obezite cerrahisi ve cerrahi olmayan operasyonlar da tedavi seçenekleri arasında mevcuttur.

Vücut Yağ Oranı Nasıl Düşürülür?

Obezite ile mücadelede günlük yaşam değişiklikleri büyük öneme sahiptir. Beslenme programı ve egzersizin yanı sıra kan şekeri normal sınırlar arasında tutmak son derece önemlidir. Özellikle basit şekerlerin tüketimi kısıtlanmalıdır. Basit şekerler kan şekerinde hızlı yükselmelere ve dolayısıyla insülin direncine sebep olabilir. Diyabet gibi sorunları olan kişilerin gerekli tıbbi tedavileri almaları gerekmektedir. 

Kan şekerinin yanı sıra bir diğer önemli nokta ise tansiyondur. Tansiyonu normal sınırlarda tutmak amacıyla tuz tüketimi kısıtlanmalıdır. Deniz ürünlerinin tüketimine ve Akdeniz tipi beslenmeye özen gösterilmelidir.

Yağ Oranı Düşürülmezse Ne Olur?

Obezite, artmış kalp damar hastalıkları riski ile yakından ilişkilidir. İnme, kalp krizi gibi sorunlarda önemli risk faktörüdür. Meme kanseri ve kolorektal kanserin görülme sıklığını artırdığı üzerine çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca aşırı kilo ve yüksek yağ oranı yaşam kalitesini düşürür ve özgüven üzerine olumsuz etkileri vardır.