İnfluenza Testi Nedir?

Halk arasında grip olarak bilinen influenza, aynı isimle anılan virüslerin neden olduğu bir solunum yolu enfeksiyonudur. 100'den fazla virüs çeşidi nezleye neden olabilirken, yalnızca influenza virüsü gribe neden olur. Genellikle öksürme veya hapşırma yoluyla kişiden kişiye bulaşan bu hastalıkta, görülen belirtilerin grip kaynaklı olup olmadığının kesinleşmesi için test yapılması gerekirken, yapılan bu teste influenza testi denir.  Bazı durumlarda bu testin yapılması erken dönemde tedaviye başlanması çok önemlidir.  Çünkü elde edilen test sonucuna göre hastalığın süresini ve yoğunluğunu azaltmak için tedaviler uygulanması gerekebilir.  

İnfluenza Testi Türleri

Özellikle yerel toplumda mevsimsel influenza A ve B virüsleri dolaşımdaysa influenza testinin yapılmasına gerek görülmeyebilir, çünkü aynı belirtileri gösteren çoğunluk griptir.  Ancak antiviral tedavinin başlatılması, başka tanısal testlerin gerçekleştirilmesi gibi nedenlerle test yapılması gerekebilir.  Bununla birlikte influenza için enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin uygulanması gibi durumlarda da test yapılması istenebilir. Genellikle influenza şüphesi olan ve hastaneye yatırılan tüm hastalar için influenza virüsü testi yapılması önerilmektedir. 

İnfluenza virüslerinin saptanması için günümüzde birden fazla test yöntemi mevcuttur. Bu test yöntemleri şu şekilde sıralanabilir;

Hızlı moleküler testler: Hızlı moleküler testler, bu virüsün neden olduğu solunum yollarındaki nükleik asitlerin tespit edilmesi için yapılan bir tanı testidir. Yüksek duyarlılık seviyesi (% 90-95) ve özgüllük sağlayan bu test, üst solunum yolu örneklerinin pamuklu bir çubuk ile nazal sürüntü olarak alınması ile yapılır. Sonuçlarına ise yaklaşık 15-30 dakika içinde ulaşılabilir.

Hızlı influenza teşhis testleri: Hızlı influenza testleri (RIDT'ler), bu virüsü orta derecede duyarlılık (% 50-70) ve yüksek özgüllükle tespit edebilen tanı testleridir. Genellikle gribin hızlı olarak teşhisinde, nazal ve boğaz swabı veya nazal yıkama gibi yollarla örnek alındıktan sonra 10-15 dakikada sonuçlar alınabilmektedir.

İmmünofloresan antikor boyama testi: İmmünofloresan testleri, ortalama hassasiyet ve yüksek özgüllükle,  bir floresan mikroskop yardımıyla antijenleri belirleyen bir tanı testidir. Solunum yolu örneklerinde influenza A ve B viral antijenlerini saptamak için hem doğrudan (DFA) hem de dolaylı floresan antikor (IFA) boyama testleri uygulanabilir.  İnfluenza A virüslerinin alt tiplerinin belirlenmesi veya daha fazla tanımlanması bu testlerle mümkün değildir. Swab veya yıkama, bronşiyal yıkama ile örnekler alınırken, yaklaşık 2-4 saat içinde sonuçlar çıkmaktadır.

Viral kültür testi: Viral kültür testleri grip tanısı koymak için kliniklerde uygulanan bir test değildir. Çünkü kabuk-flakon doku kültürü sonuçlarının çıkması 1-3 gün arası sürebilirken, geleneksel doku-hücre viral kültür sonuçları 3-10 gün arasında çıkmaktadır. Bu influenza tedavisine başlamak için uzun bir süredir. Bu testler genellikle influenza virüslerinin kapsamlı antijenik ve genetik karakterini belirlemek için uygulanırlar. Yani gelecek yılın influenza aşısına dahil edilmesi gerekebilecek yeni mevsimsel influenza A ve B virüs suşlarının belirlenmesi için gereklidirler.  Bu test boğaz ve burun swabı, bronşiyal yıkama ile elde edilen balgam örnekleri ile yapılmaktadırlar.

Serolojik test: Serolojik (antikor saptama) test, rutin hasta teşhisi için önerilmez ve klinik yönetimi bilgilendiremez. Çünkü mevsimsel influenza serolojisi (serum bilimi) için tek bir akut serum örneği yorumlanamaz ve toplanmamalıdır. Bu test, genelde mevsimsel influenza virüslerine karşı geliştirilen antikorların tespitinde araştırma çalışmaları için yararlı olurken, uygun zamanlanmış akut ve iyileşen serum örneklerinin toplanmasını içeren bir testtir.

RT-PCR 7 ve diğer moleküler analizler: Pcr testi veya diğer moleküler testler; solunum örneklerinde influenza viral RNA veya nükleik asitlerin varlığını çok yüksek hassasiyet ve özgüllükle belirleyebilen testlerdir. Bazı moleküler testler, influenza A ve B virüsleri ile enfeksiyonları saptayabilir ve ayırt edebilirler. Bu testler, yapılan test tekniğine bağlı olarak yaklaşık 45 dakika ila birkaç saat arasında sonuç verebilirken bu süre 1-8 saat arasında değişebilir. PCR testi yapılırken bronşiyal yıkama, burun veya boğazdan sürüntü alınarak yapılır.

İnfluenza Testi Neden Yapılır?

Bir kişinin grip olup olmadığı, özellikle grip mevsiminde (ekim- mart arası) belirtilerine bakılarak saptanabilir. Ancak, söz konusu bu belirtilerin influenza virüsünden kaynaklı bir grip mi, yoksa başka bir sağlık sorunu mu olduğu konusunda emin olmak için influence testi yapılması gerekir. Çünkü bu virüsler erken teşhis edildiklerinde antiviral ilaçlarla tedavi edilebilirler. Gribin erken teşhisiyle başlanılan tedavi, semptomların ortaya çıktığı anda 48 saat içinde etkisini göstererek belirtileri hafifletebilirken, hastalık süresini kısaltabilir. Bunun yanında belirtilen görüldüğü ilk 2 günden sonra verilen ilaçlar pek fayda göstermezler. Bundan dolayı grip belirtileri görülmeye başlandıktan en kısa süre içerisinde teşhisinin konması gerekir.

İnfluenza (Grip) Belirtileri

Ayrıntılı bir hastalık öyküsü ve fiziki muayene, genellikle influenzayı teşhis edebilir. Burun muayenesi burun akıntısı ve mukoza zarında şişlik oluşabilirken, boğaz muayenesi sırasında kızarıklık veya burun akıntısı görülebilir. Muayene esnasında ayrıca kulaklar sıvı veya tıkanma açısından incelenirken, yapılacak göğüs muayenesi ile solunum ve kalp atış hızında artış olup olduğu görülebilir. Bu genellikle ateşe bağlı olarak gelişen bir belirtidir. Eğer kişinin pnömoni (zatürre) gibi ikincil bakteriyel enfeksiyonu varsa, akciğerlerde sıvı toplanabilirken, bu durum göğüs muayenesi ile tespit edilebilir, ancak bazı durumlarda bir göğüs röntgeni çekilmesi gerekebilir. Oksijen seviyeleri ise parmak ucundan oksijen seviyelerini ölçmek için kullanılan nabız oksimetresi ile kontrol edilebilir. 

3 tipi bulunan influenza virüsünde A tipi oldukça ağır seyrederken, toplumu etkileyebilir. B tipi ise genellikle çocukları etkiler ve C tipi hayvanlar üzerinde etkilidir. Söz konusu belirtiler A ve B tipi influenza sebebiyle olabilirken, benzer belirtileri gösteren başka bir solunum yolu hastalığı ile de ortaya çıkabilir. Grip genelde şu belirtilerle kendini gösterir;

• Burun akıntısı ve tıkanıklık
• 3-4 gün civarı süren yüksek ateş
• Titreme ve soğuk ter atma
• İştahsızlık
• Yorgunluk
• Kaslarda ağrı ve sızlama
• Kuru öksürük 
• Baş ağrısı

Bu belirtilerin bir veya birkaçı görülebilirken, herkeste aynı belirtiler bulunmayabilir. Öncelikle aile hekimine bu belirtilerle gidildiyse, yapılan ilk tanı griptir. Dinlenmek, bol sıvı almak ve rutin kullanılan grip ilaçları reçete etmek gibi yollarla semptomların hafifletmesi sağlanmaya çalışılır.

Grip semptomları bulunsa bile, her zaman influenza testi yapılmasına gerek olmayabilir, çünkü birçok grip vakası özel bir tedavi uygulanmasına gerek kalmadan gribi atlatmaktadır. Ancak bazı risk faktörlerine sahip olan kişilerin test yaptırması özellikle önerilmektedir. Bu risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir;

• Bağışıklık sisteminin zayıf olması
• 65 yaşın üstünde olunması
• Hamile veya hamilelik şüphesi bulunması
• 5 yaşın altında olunması
• Sürekli seyahat edilmesi
• Sağlık personeli olunması
• Bakımı için 65 yaş üstü yetişkin veya 5 yaş altı çocuklarla yakın temas halinde olunması
• Kronik kalp damar, akciğer hastalığı (astım vb), karaciğer ve böbrek hastası olunması
• HIV veya nakil sonrası ilaçları kullanmak gibi, bağışıklığı baskılayıcı nedenlere sahip olunması 
• Herhangi bir sebeple huzurevi benzeri bakım tesislerinde uzun süreli kalınması
• Obezite olunması

Ayrıca yetişkinler arasında grip nedeniyle yaşanan komplikasyondan dolayı hastaneye yatışlar ve ölümler, genellikle 65 yaş ve üzerindekiler arasında daha yaygındır. Bu risk faktörleri ile birlikte, okul, hastane, yolcu gemisi, kamp, huzurevi benzeri kapalı mekanlarda, şayet bir solunum yolu hastalığı salgını olduğuna dair belirtileri varsa, salgının nedeninin belirlenmesi açısından influenza testi yapılması gerekebilir. Ayrıca bu testlerden elde edilen veriler sayesinde gribin alt ve yeni türlerinin izlenmesi sağlanabilir. Böylelikle yeni grip aşılarının geliştirilmesi için bilgi toplanarak antiviral ilaçların dirençleri izlenebilir. Bununla birlikte bu test sonuçları, gereksiz antibiyotik kullanımın önüne geçilmesinde takip açısından önemli bir yere sahiptir.

İnfluenza Testi Nasıl Yapılır?

İnfluenza testi çeşitlerinden en çok uygulanan hızlı influenza testidir. Her ne kadar test çeşidine göre numune toplama şekli değişse de, genellikle burundan veya boğazdan sürüntü alınarak test uygulanır. Grip testini yaptırmak için herhangi bir hazırlığa gerek yoktur ve genelde şu şekilde örnekler alınır;

• Test öncesi alınan ilaç, takviye, vitamin konusunda uzmana bilgi verilmelidir.
• Numune alabilmek için kulak çubuğunda daha uzun steril bir pamuklu çubuk alınır.
• Genellikle burundan veya boğazdan 2 adet sürüntü örneği alınır.
• Numune almanın diğer bir yolu da buruna salin solüsyonü enjekte edilerek, burundan akan sıvının toplanması şeklindedir.
•  Alınan numune analiz edilmek üzere steril bir test kabına konur ve analize gönderilir.

Bunun yanın influenza testi yaptırmanın herhangi bir yan etkisi ve riski yoktur. Tek oluşabilecek rahatsızlık; boğaz veya burundan numune alınırken gıdıklanma veya öğürme hissidir, bu da dakikalar içinde geçmektedir.

İnfluenza testi düşük maliyetli ve hızlı sonuç vermesiyle, gribin erken tanı ve tedavisine yardımcı olabilir. Genelde hızlı grip test sonucu 15-20 dakikada çıkabilirken, doğruluk oranı %50-70 arasındadır. Bunun yanında daha hassas olan tanı testleri genellikle alınan numunelerin daha teferruatlı bir inceleme yapılmak üzere bir laboratuvara gönderilmesi ile yapılır.

İnfluenza Testi Sonuçları

İnfluenza test sonuçları çocuklarda; viral atılımın yetişkinlere göre daha fazla olması nedeniyle daha iyi sonuçlar vermektedir. Test sonuçları değerlendirilirken, sonuçlar pozitif ise kişinin influenza A veya B tipine sahip yani grip olduğu belirlenmiş olur. Böyle bir sonuçta uzman tarafından komplikasyonları önlemek için genelde ilaçlı tedaviye başlanır. Negatif çıkan test sonucu ise, grip olunmadığının işaretidir. Bunun yanında testin yapılmasını gerektiren belirtiler, başka bir solunum yolu hastalığından yani muhtemelen başka bir virüsun varlığından kaynaklıdır. Bu durumun kesinleşmesi için ise farklı testlerin yapılması gerekir.

Elde edilen sonuçlarda doğruluğu, test kalitesine ve alınan numune ne kadar çok ve iyi alındığı bağlıdır. Ayrıca belirtiler ortaya çıktıktan 48 saat içinde belirlenip tedaviye başlanırsa, ilaçlar daha etkili olur. Ancak grip olan çoğu kişi herhangi bir ilaç alsın ya da almasın bir veya iki hafta içinde tamamen iyileşmektedir. Dolayısıyla, eğer grip komplikasyonları için kişi risk altında değilse, muhtemelen influenza testine ihtiyacı olmaz.

Grip her ne kadar çoğu kişi tarafından ayakta geçirilen bir solunum yolu hastalığı olsa da, eğer kişi risk altındaysa influenza test yaptırması önemlidir, çünkü gripten kaynaklı ölüm vakaları sayısı azımsanacak gibi değildir.