BCG Aşısı Nedir?
BCG aşısı, özellikle şiddetli bebek menenjiti ve militan tüberkülozu engellemede kullanılmaktadır
Damlacıkların havada kalması ile insandan insana bulaşan verem, diğer adıyla tüberküloz hastalığına bakteriler sebep olmaktadır. Konuşurken, nefes alıp verirken, öksürürken ve hapşırırken kişiden çıkan bu damlacıklar havada kalır ve solunum yoluyla diğer insanlara da geçer. BCG (Bacillus Calmette-Guerin) aşısına aynı zamanda verem aşısı da denmektedir. Şiddetli bebek menenjiti ve militan tüberkülozu engellemede önem kazanan bu aşının amacı, gücü azaltılmış bakterileri kullanarak kişide bağışıklık oluşturmaktır. Bu aşı, bakteriye maruz kalan kişiye bulaşmasını engellemez, ancak hastalığın vücuttaki etkilerini hafifletir. Aşı, hastalığın kişinin yaşamını tehdit eden etkilerini ortadan kaldırır, sürecin daha rahat geçmesine olanak sağlar. BCG aşısının koruyucu etkilerinin vücutta ortaya çıkması 6-12 hafta sürebilmektedir. Verem, toplum sağlığını tehdit eden bir hastalık olduğu için özellikle çocukları korumak amacıyla BCG aşısının uygulanması gerekmektedir.
BCG Aşısı Nasıl Yapılır?
BCG aşısı steril bir ortamda uzmanlar tarafından uygulanmalıdır. Bebeklerde işlemin gerçekleştirilebilmesi için bebeğin ilk 2 ayını doldurmuş olması gerekmektedir. 1 yaşını doldurmuş çocuklara 0.1cc dozajında aşılama yapılması gerekir, 1 yaşından küçük bebeklerde ise bu ölçü 0,05 cc olarak ayarlanmalıdır. Eğer 3. Aydan sonra aşılama yapılacaksa, ppd ile TCT testi yapılmalı, bunun sonucuna göre uygulamaya geçilmelidir. Aşının uygulanma aşamaları şu şekildedir:
- Sol omuz dezenfekte edilir,
- Deltoid kası bulunur,
- Şırınga ile deri altına enjeksiyon yapılır,
- Bölge tekrar temizlenir,
- Son olarak bantlanarak işlem tamamlanmaktadır.
Aşı sonrası omuz bölgesinde ağrı görülebilir. Bu durum son derece normaldir. Aşı bölgesi kaşınmamalıdır. Aşı sonrası omuzda verem aşısı izi kalması muhtemeldir. Bu durum enjeksiyonun içerdiği maddelerden ve enjeksiyonun kuvvetinden kaynaklanmaktadır.
Verem Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?
Diğer bütün aşılarda da olduğu gibi BCG aşısında da uygulama sonrasında kızarıklık, şişkinlik ya da hafif ağrı bebeklerde verem aşısı yan etkileri arasındadır ve sık görülür. Bu belirtiler genellikle işlemden sonra 20-25 dk içinde ortadan kaybolmaktadır. Diğer aşılardan farklı olarak, işlemden 2-3 hafta sonra sivilceye benzer ağrılı bir şişliğin ortaya çıkıp birkaç ay içinde iyileşmesi de beklenen bir durumdur. Lenf bezlerindeki enfeksiyon nedeniyle koltuk altı ve boyundaki lenf bezlerinin şişmesi de nadir görülen ciddi yan etkiler olarak bilinmektedir. Ancak bazı ciddi yan etkilerin yapılan uygulama hatalarının bir sonucu olabileceği de bilinmektedir.
Verem Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Ülkemizde BCG aşı uygulaması doğumdan itibaren yapılabilmektedir. Fakat özellikle bebeklerde bağışıklık sisteminin gelişip güçlenmesi aşı yapımı öncesinde büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle bebeklere yapılacak olan aşılar için hem bağışıklık hem de uygulama kolaylığı açısından ilk 2 ayını doldurması gerekir. Bu süreç içinde bebekte bağışıklığın düşmesine sebebiyet verebilecek herhangi bir komplikasyon veya hastalık gelişmediği takdirde ilk 2 ayın sonunda aşılama yapılabilir.
Doğumdan sonraki ilk 2 ayda aşılama yapılmamış ise kişinin hastalığa yakalanma riski artar. Hastalık ile temasta bulunan bir bireyin aşısı olmaması durumunda hastalığı kapması ve diğer bireylere taşıması mümkündür. Bu nedenle bebekken aşı yapılmayan kişilere çocuk yaşta veya yapılabilecek en erken yaşta aşının uygulanması büyük önem taşımaktadır. Aşı içeriğine karşı yoğun alerjik reaksiyon gelişebilecek bünyelere aşı yapılması doğru değildir. Bu sebeple herhangi bir alerji durumunda kişinin aşıyı yapacak uzmanı önceden bilgilendirmesi gerekir.
Bebeklerde Verem Aşısı
Aşı, çocukların beyinde verem gibi ölümcül sonuçlar doğurabilen etkilerinin azaltılması konusunda, yetişkinlere uygulanmasına göre daha yararlıdır. Bağışıklık sistemi yeterince gelişmemiş olan çocukların hastalıktan korunması büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle BCG aşısı ülkemizde rutin bebeklik aşıları arasında uygulanmaktadır. Diğer bebeklik aşılarıyla birlikte aşılama işlemi yapılabilir.
Verem Aşısı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşılama işleminden sonra çocukta bir yan etki olup olmadığı gözlemlenmelidir. Uygulamadan sonra 4 haftaya kadar vücutta reaksiyonlar ortaya çıkabilmektedir. Kaşıntı, yüksek ve düşmeyen ateş, aşırı huzursuzluk, kusma-ishal, kurdeşen, uykuya eğilim ve sersemlik hali, havale ve kaslarda zayıflamalar gibi ciddi yan etkilerin görülmesi halinde acilen doktora başvurulmalıdır.
BCG Aşısı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Verem aşısı ateş yapar mı?
Aşı sonrası ortaya çıkan hafif ateş beklenen yan etkiler arasındadır. Ancak düşmeyen, yüksek ateş ciddi yan etkiler olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle yüksek ateş görülmesi halinde bir doktora başvurulması gerekir.
Verem aşısının tutmadığı nasıl anlaşılır?
Verem aşısı uygulamasından en az 15 gün sonra bebeklerde işlem yapılan bölgede iltihap dolu, sivilce benzeri sulu ve kabuklu bir yara ortaya çıkar. 10 haftaya kadar bu bölgede akıntı devam edebilir. Bu süre sonunda yara, verem aşısı izi bırakarak iyileşir. Bu izin oluşması aşının tuttuğunu göstermektedir. Bu yüzden olması gereken bir durum olarak kabul edilir. Ancak uygulama yapılan bölgede bu izin oluşmaması durumunda verem aşısının tutmamış olması ihtimalinden şüphelenilmektedir. Bu durumda PPD testi yapılmalı, sonucuna göre gerekirse aşılama işlemi tekrar edilmelidir.
Verem aşısı ağrı yapar mı?
Verem aşısı uygulamasından sonra bölgede ağrı, şişlik ve kızarıklık olması normal yan etkiler arasındadır. Ancak bu belirtiler uzun süre sonra hala görülmeye devam ediyorsa bir doktora başvurmak gerekmektedir.
Verem aşısı kaç yıl korur?
Verem aşısının koruyuculuk oranının yetişkinlerde %72,2; 0-6 yaş grubunda ise %85 olduğu bilinmektedir. Koruyuculuk süresinin ise ne kadar olduğuyla ilgili çeşitli görüşler vardır. Ancak 5-15 yıl arasında olduğu tahmin edilmektedir.
Verem aşısı sonrası banyo yapılır mı?
BCG aşısı haricindeki hiçbir aşı banyo yapmaya engel değildir. Ancak verem aşısından sonra 3 gün boyunca uygulama yapılan bölgeye su değmemesi gerekir. Bu nedenle bu süre içinde bebeğe banyo yaptırmaktan kaçınılmalıdır.
Verem aşısı nerede yapılır?
Verem aşısı uygulaması, verem savaş dispanserlerinde, aile sağlığı merkezlerinde ve AÇSAP (Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması)’ta yapılmaktadır. Ancak özel aşı kliniklerinde de yapılabilmektedir. Bu durumda uygulama öncesinde fiyat bilgisi alınarak bu kliniklere de başvurulabilir.