Flap Operasyonu Nedir?

Flap operasyonu, yumuşak doku altındaki kemik ve kök yüzeyini görmek, tedavi etmek amacıyla yumuşak doku ve diş etinin kesilerek kaldırılması işlemidir. Bu işleme Periodontal Flap denir.

Ağız içerisinde dental plak ve diş taşları diş eti cebi içerisine girerek, iltihaplanma yapmaktadır. Diş eti cebine giren mikroorganizmaları fiziksel olarak hastaların temizlemesi zordur. Belli bir süreden sonra diş fırçalama işe yaramayacaktır. Diş hekimleri bu durumlarda diş eti tedavisi uygularlar. Ancak derin cep, kemik erimesi gibi durumlarda klinik olarak diş eti ceplerini temizlemek zordur ve enfeksiyon sürekli tekrarlar. Bu durumlarda diş hekimleri periodontal flap cerrahisi uygulayarak yumuşak dokuyu kaldırır ve alttaki diş kök üzerindeki dental plak ve mikroorganizmaları temizler. Bu sayede enfeksiyonun etkileri ve tekrarlama durumu ortadan kaldırılır.

Flap operasyonları sadece kök yüzeyindeki dental plak ve mikroorganizmaları temizlemek için değil her türlü cerrahi işlemin temelidir. Kök diş çekimleri, implant cerrahisi, 20’lik diş çekimleri, ortognatik cerrahi ve birçok cerrahi alanda kullanılmaktadır.

Flap Çeşitleri Nelerdir?

Periodontal cerrahide birçok flap çeşidi vardır. Yapılacak operasyon hastalığın şekli, seyri ve boyutuna göre değişebilmektedir. Periodontal flapler birkaç sınıflamada tanımlanır. Bunlar:

• Kemiğin açığa çıkıp çıkmamasına göre (kalınlığına göre)
• Tam kalınlık flap: Kemik dış yüzeyi olan periostun yumuşak doku ile birlikte kaldırılmasıdır. Çene kemiği ve diş kök yüzeyini ilgilendiren işlemlerde kullanılır.
• Yarım kalıklık flap: Yumuşak dokunun epitel ve bağ dokusunun bir kısmını kapsar. Kemik halen periost ve bağ dokusunun bir kısmı ile örtülüdür. Yumuşak doku ile ilgili işlemlerde tercih edilir.
• Cerrahiden sonra yumuşak dokunun yerleştirildiği pozisyona göre
• Yer değiştirmeyen flap: Operasyon sonrasında yumuşak doku ilk hali gibi dikiliyorsa yer değiştirmeyen (unrepozisyone, undisplaced) flap denir.
• Yer değiştiren flap: Operasyon sonrasında yumuşak doku ilk halinden farklı bir konumda dikiliyorsa denir.
• Diş eti papilinin (diş etinin en üst ve komşu dişler arasındaki serbest diş eti, üçgen şeklindedir, diş eti başı) kontrolüne göre
• Papil korumalı flap: Diş eti papili kesi sırasında flapin bir tarafına bağlı olacak şekilde kesi yapılır.
• Konvansiyonel flap: Diş eti papili komşu dişlerin birleşim yerlerinin altından geçecek şekilde kesilir. Bu şekilde dişin ön ve arka yüzeyinde 2 farklı flap kaldırılabilir.

Flap Operasyonu Nasıl Yapılır?

Periodontal Flap cerrahisinde birçok flap tekniği vardır. Bunlar kullanım amaçlarına göre seçilir. Flap cerrahisi şu durumlarda yapılır:

• Diş taşı ve dental plak için kök yüzeyinin görülmesi gerekiyorsa
• Diş eti kesimi ve çıkarılması
• Kemiğin kesilip çıkarılması
• Diş eti ve çevre dokuların tekrardan sağlığın sağlanması amacıyla flap cerrahileri kullanılır.

Hastalardan önce ayrıntılı hasta hikayesi alınır. Lokal ameliyathanede hasta hazırlanır. İlgili bölgeye lokal anestezi yapılır. Daha sonra kullanılan teknikler ve yapılan işlemler şunlardır:

• Modifiye Widman Flap: Diş kökünün görülüp, temizlenmesine imkanı verir. Diş eti cebi derinliği azaltılamaz. Cerrahi işlem sonrasında yumuşak dokuda bir miktar büzülme olur. Aşamalar şunlardır
• İlk keside diş eti sınırlarından 0,5-1 mm uzaklıkta başlanılır. Özel kesi kesi teknikleri kullanılır.
• Diş eti periost elevatörü denilen aletle kemikten 2-3 mm’yi geçecek şekilde kaldırılır.
• Diş eti cebi tabanından 2. bir kesi kemiğe doğru yapılır.
• 3. bir kesi yapılarak serbest diş eti kaldırılır.
• Küret denilen aletle diş kök yüzeyi temizlenir. Kök yüzeyine SRP (derin temizlik, dental plak ve diş taşının çıkarılması ve kök yüzeyinin düzleştirilmesi, scalling and root planing) işlemi yapılır.
• İşlem tamamlanınca yumuşak doku tekrardan arada açıklık kalmayacak şekilde bir araya getirilir ve dikilir. Operasyon bölgesine periodontal pat yerleştirilir.
• Yer değiştirmeyen (unrepozisyon) flap: En sık kullanılan flap tekniğidir. Aşamaları şunlardır:
• Periodontal sond diş eti cebi içine yerleştirilir ve kemik seviyesinden ölçüm yapılır. Ağız mukozası diş eti birleşim yeri (mukogingival hat) belirlenir.
• 1. insizyon yapılır. Özel kesi tekniği kullanılır.
• Mukogingival hattın 1mm aşağısına kadar tam kalınlık flap kaldırılır.
• Diş eti cebin tabanından kemiğe doğru 2. kesi yapılır.
• Küret aletiyle doku artıkları, dental plak ve diş taşı temizlenir. SRP yapılır.
• Kemik defektlerinde (kemik girinti ve çıkıntıları) düzeltmeler yapılır. Kemiğe düzgün bir şekil verilir.
• Flap tekrardan ilk hali gibi dikilir. Periodontal pat yerleştirilir.
• Palatinal Flap: Üst çene damak bölgesindeki cerrahi flaplerdir. Bu bölgelerin anatomisi farklı olduğundan dolayı cerrahi yaklaşım da farklıdır. Bu bölgelere yarım kalınlık flap uygulanmaz. Palatal dokuda fazlaca kan damarı bulunduğu için kesi hattı kısa olmalıdır. Aynı kesi teknikleri kullanılır.
• Apikale pozisyone flap: Yapışık diş eti genişliğinin 3 mm’den küçük olduğu durumlarda tercih edilir. Hem yapışık diş eti korunur hem de diş eti cebi içerisindeki oluşumlar temizlenir. Kesi hattı dişe oldukça yakındır. Tam veya yarım kalınlık flap kaldırılabilir.  Aşamaları şunlardır:
• Diş eti cebi sınırından özel insizyon teknikleri kullanılarak kesi yapılır.
• Kesi, mukogingival hattın ilerisine kadar uzanır.
• Flap tam veya yarım kalınlıkta kaldırılır.
• 2. kesi yapılır
• Küret aletiyle temizlik işlemi yapılır. Kök yüzeyine SRP uygulanır. Gerekli ise kemik düzeltmeleri de yapılır.
• Flap yeni konumuna göre dikilir ve periodontal pat konulur.  Hafta sonra dikişler alınır ve tekrardan pat konulur.
• Papil Korumalı Flap: Rekonstrüktif cerrahilerde kullanılır. Kemik grefleri, membranlar veya bunların kombinasyonu kullanımı durumunda papil korumalı flep kullanılır. Özellikle estetik bölgelerde diş eti çekilmesini minimuma indirmek amacıyla tercih edilir. Tam kalınlık flap kullanılır. Bu cerrahide aşamalar şunlardır:
• Her bir dişin etrafından özel kesiler yapılır. Bu kesi diş eti papillerinin ortasından geçmez. Bu papil genellikle ön tarafta bırakılır.
• 2. kesi yapılır ve diş etinden en az 5 mm uzaklıktadır.
• İşlemler yapılır ve bölge dikilir. Pat uygulanır.
• Konvansiyonel flap: Rekonstrüktif cerrahilerde kullanılır. Papil korumalı flapin bütün özelliklerini taşır. Farklarında ise kullanılan bisturi numarası ve kesi hatları farklıdır.
• Disto molar cerrahisi için flapler: Çene kavsi üzerindeki son azı dişlerinin uzak tarafındaki (distal taraf) cepleri tedavi etmek amacıyla kullanılır. Bu bölgelerde genellikle derin dik kemik defektleri ile karşılaşılır. 20’lik dişlerde daha sık gözükür. Üst ve alt çenede farklı teknikler kullanılır. Bunlar:
• Üst çene Azı dişlerinde: Alt çeneye göre daha kolaydır. Dişin distal (orta hatta uzak taraf) bölümüne paralel iki kesi yapılır. Yumuşak doku kesi hattı boyunca eşit şekilde daha yukarıya taşınır. Hastaların bu bölgeleri daha rahat temizlemesi için geniş bir açı elde edilir.
• Alt çene Azı dişlerinde: Bu bölgelerde üst çene ile alt çenenin diş etlerinde yapısal farklılıklar vardır.

Son azı dişi ve komşusundaki dişin yapışık diş etini takiben başlar ve alt çene ramusunda kesi birleşerek tamamlanır. Birbirine paralel iki kesi yapılmış olunur. Daha sonra uygun şekilde yumuşak doku dikilir.

Flap Operasyonu Kimlere Yapılmaz?

Flap operasyonu diş eti cerrahisinde bir işlemdir. Öncelikle genel sağlığı kötü olan hastalarda yapılamamaktadır. Flap operasyonunun yapılamadığı diğer durumlar şunlardır:

• İletişim ve uyum sorunlu hastalar
• Kalp ve kan hastalıkları mevcut olanlar
• Bağışıklık sistemi düşük hastalar
• Şeker ve böbrek hastalığı olanlar
• Sigara içen hastalarda tedavinin başarısı çok düşmektedir. Sigarayı bırakmaları lazımdır.

Flap Operasyonu Sonrası Dikkat Dikkat Edilmesi Gerekenler

Diş eti flap operasyonu yaptıranlar belli durumlara dikkat etmesi gerekmektedir. Bunlar:

• Operasyon lokal anestezi altında yapıldığından işlem sonrasında 2 saat herhangi bir şey yenilip içilmemesi lazımdır.
• İlk gün emmek ve tükürmek yasaktır.
• Ağza sızıntı şeklinde kan gelebilir ve yutulması gereklidir.
• İlk gün yine operasyon bölgesinin kullanılmaması ve yumuşak, sıvı ve soğuk gıdalar tüketilmesi gerekmektedir. Aşırı baharatlı ve asitli gıdalar ağrı oluşumunu arttırır.
• Ameliyat öncesi ve sonrasında sigara içilmemesi gerekmektedir. Sigara içmek, flap operasyonu sonrası iyileşme süreci üzerinde olumsuz etkilere sahiptir ve yeni rahatsızlıkların ortaya çıkmasına zemin hazırlar.
• Yara bölgesinin travmalardan korunması gereklidir. Periodontal patın düşmemesi için özen gösterilmedir.
• Operasyonun ikinci gününden itibaren tuzlu su ile gargara yapılabilir. Bu işlem, duyulan ağrı miktarını azaltır. Ağrı, lokal anestezinin etkisini kaybetmesinden itibaren 7-10 gün içerisinde ortadan kalkmaktadır.
• Operasyon sonrasında da şişlik oluşabilir. Cerrahi sonrası soğuk uygulanarak şişlik azaltılabilir. 1 hafta içerisinde de şişlik azalarak kaybolur.
• Diş hekimi tarafından reçete edilen ilaçların aksatılmadan kullanılması gereklidir. İlaçlar, enfeksiyon oluşumunu önlemek için amoksisilin içerikli antibiyotikler, ağrıyı azaltmak için dexketoprofen içerikli ağrı kesici ve ağız içi zararlı mikroorganizmaların önüne geçmek için klorheksidin içerikli gargaralar önerilebilmektedir. Doktor tarafından önerilmediği sürece bu ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.
• Operasyon sonrasında hijyen çok önemlidir. Yara bölgesindeki dişleri fırçalamak yerine gargaraların kullanılması önerilmektedir.

Flap Operasyonu Sonrasında İyileşme Süreci

• Flap operasyonunda dikiş atıldıktan hemen sonra yumuşak doku ile kemik arasında kan pıhtısı meydana gelir. 1-3 gün içerisinde epitel hücreleri flap kenarlarına gelir ve yara bölgesi iyileşmeye devam eder. Flap ne kadar sıkı kapatılmış ise vücudun vereceği inflamatuar tepki de o kadar minimal olur.
• 1 hafta sonra kök yüzeyinde iyileşme ilerler, pıhtı artık granülasyon dokusuna (iyileşme sürecinde ortaya çıkan dokudur, yara iyileşmesini sağlar) bırakır.
• 2 hafta sonra kök yüzeyinde artık lifler oluşur. Klinik olarak normal görünüm olur.
• 1 ay sonra tamamen iyileşme ve düzenli bir diş eti oluşur.
• Flap cerrahisi sonrasında bir miktar kemik erimeleri olabilmektedir. Tam kalınlık flap kaldırıldığında 1-3 gün içerisinde kemik erimesi başlar 4-6 günde maksimum olur ve sonrasında azalır. Ortalama 1 mm kemik kaybı olunur. Daha sonra kemik tamiri 3-4. Haftalarda maksimuma ulaşarak tamir edilir.

Flap Operasyonu Süresi

Diş eti flap ameliyatı süresi değişebilmektedir. Yapılacak diş sayısı, kullanılan teknik, dişin durumu, konumu ve zorluğu, kesi şekli ve dikiş tekniği de süreyi etkiler. Ortalama 30 ila 120 dakika arasında süren ameliyatlardır.