Rom Egzersizleri Nedir?

Eklem hareket açıklığı, tıbbi literatürde “ROM” şeklinde tanımlanmakta ve kişilerde belli bir eklem çevresindeki hareket oranının ölçümü manasına gelmektedir. Söz konusu ölçüm ise çoğunlukla kişilere uygulanan fizik tedavi değerlendirmesi esnasında gerçekleştirilmektedir.

Rom egzersizleri, kişinin eklemlerinin maksimum seviyede kullanılması ile gerçekleştirilen aktif ya da pasif hareketlerdir. Bu rom egzersizleri, hastalarda kas-eklem sağlığının sürdürülmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla bu egzersiz hareketlerinin temelini, aslında kas hareketlerinin meydana getirdiği söylenebilir.

Ayrıca bir diğer önemli konu ise kas egzersizleri gruplandırmasıdır. Bu noktada kişinin kas kasılmasına bağlı olarak rom egzersizleri grupları bulunmaktadır. Bu rom egzersiz grupları ise şu şekilde sıralanabilir;

• İzometrik Hareketler: Bu hareketler, egzersiz alet ve cihazlar kullanılmadan yapılan basit egzersiz türleridir. Bu egzersizlerde kişideki hareket gözlemlenemez. Bunun nedeni ise bu egzersizin kasların kasılarak gerçekleştiriliyor olmasıdır. Daha çok da yatan hastalar üzerinde uygulanır. Ancak bununla beraber ayakta ya da oturur pozisyonda da yapılabilir. Kasılma süresi ise egzersiz esnasında kısa şekilde başlamakta ama zaman içinde artırılmaktadır. Bu noktada kasılma süresi, 1 saniye süreyle başlayıp sonrasında 6 saniye süreye kadar çıkabilmektedir. 
• İzotonik Hareketler: Bu hareketler, kişideki kasların uzaması ve kısalması ile şekillenmekte olan egzersiz tipidir. Bu egzersizler, kişideki hareketle birlikte gözlemlenebilir. Bu türdeki egzersizlere ise ağırlık kaldırma hareketi örnek olarak verilebilmektedir. Çünkü kişi ağırlık kaldırma hareketi yapılırken, kaslar önce kısalacak ve sonrasında yapılan indirme esnasında ise gevşeme gösterip uzayacaktır. 
• İzokinetik Hareketler: Bu hareketler ise sabit şekilde bir hız gerektiren egzersiz tipidir. Bu egzersiz türünde kişinin kaslarının maksimum düzeyde kullanılması söz konusu olur. İzokinetik hareketler yapılırken, kişinin kaslarının belli bir kuvvete erişmesi hedef alınmaktadır. Ayrıca bu egzersiz hareketleri, makinelerden destek alınarak gerçekleştirilmektedir. 

Rom Egzersizleri Çeşitleri

Rom egzersizleri çeşitleri, farklı yöntemler ile uygulanması sonucunda ortaya çıkar. Temelinde kişinin kaslarının hareket etmesi yatan bu egzersizler, iki farklı şekilde gerçekleşmektedir. Rom egzersizleri 2 farklı türde karşımıza çıkmaktadır;

• Aktif Rom Egzersizleri: Temelinde kas hareketleri vardır. Bu egzersiz tipinde gerekli kas hareketleri, kişinin kendisi tarafından gerçekleştirilir.
• Pasif Rom Egzersizleri: Temelinde kas hareketleri vardır. Bu egzersiz tipinde ise gerekli kas hareketleri, bir başkası tarafından kişiye yaptırılması sonucunda gerçekleştirilir. 

Rom Egzersizleri Hangi Durumlarda Yapılır?

Normal insanların yaşamları boyunca bir gün içinde spontane şekilde yaptığı hareketler, aslında kişilerdeki eklem hareket açıklığı durumunun korunması açısından yeterli olmaktadır. Ancak bazı hastalık veya sağlık sorunlarında rom egzersizleri gerekli görülmektedir. Buna göre rom egzersizleri yapılan durumlar ve hastalıklar, şu şekilde açıklanabilir;

• Normal ve sağlıklı insanlarda günlük hareket rutinleri (günlük yaşantıda yaptığı hareketler) yeterli olmaktadır. Özellikle de nörolojik hastalık yaşamış hastalarda veya yoğun bakımda uzun zaman hareketsiz şekilde yatma gibi durumlar sonucunda hareketsizlik (inaktivite) sonrası eklem hareket açıklıkları sınırlı şekle gelebilmektedir. Bu yüzden risk altında olan tüm eklemlerin, kişide konnektif doku (diğer adıyla bağ dokusu olarak adlandırılan bu doku, dokular ve hücreler arasında yer alan ve insan vücudunu koruyan bir yapıdır) değişimi durumu meydana gelmemesi amacıyla günde 2 ila 3 kere, rom egzersizleri yapılması gerekir. 
• Ayrıca kişide eklem mobilitesinin (hareketliliğinin) engellenmiş olduğu her tip durum neticesinde kontraktür (kasın inatçı biçimde kısalması yüzünden eklemin anormal bir biçime gelmesi) gelişimini önlemek, eklemlerin hareket açıklığını açmak ya da korumak için bu rom egzersizleri uygulamasına ara ara devam edilmelidir. Bu noktada hasta kişi, rom egzersizlerini kendi kas kuvveti ile yardım almadan da yapabilir. Ayrıca egzersiz sırasında bir terapistten yardım alarak da uygulanabilmektedir. Bu noktada hareket açıklığı sağlandığı gibi egzersizler sayesinde kas enduransı (dayanıklılığı) ve gücü de artırılmaktadır.  

Rom Egzersizleri Nasıl Yapılır?

Rom egzersizleri uygulaması sırasında hem egzersizlerin uygulama kurallarının hem de egzersizlerin uygulama biçimlerinin bilinmesi gerekmektedir. Buna göre egzersiz uygulaması kuralları ve uygulama şekilleri, iki bölüm hâlinde şu şekilde açıklanmaktadır;

Rom Egzersizleri Uygulama Kuralları:

• Havası temiz olan bir ortamda oturur ya da sırt üstü uzanma pozisyonunda uygulanmalıdır.
• Rom egzersiz hareketlerinin hepsinin ya eğitimli kişiler tarafından uygulatılması ya da eğitimli kişilerce öğretilmesi gerekir. Ancak bu şekilde bir bilgiyle uygulanmalıdır.
• Hareketler çok düzgün ve eksiksiz bir şekilde yapılmalıdır.
• Zorlayıcı ve ani olabilecek hareketlerden kaçınılmalı; bu hareketler, olabildiği kadar tam açılı şekilde uygulanmalıdır.
• Hareketlerin uygulanması sırasında veya daha sonrasında mevcut ağrıda bir artış olmaması gerekir. Bütün egzersizler, dikkatli biçimde, yavaş bir şekilde ve ağrı sınırında yapılmalıdır. 

Rom Egzersizleri Uygulama Şekilleri:

• 1.Hareket: Ayak, bilek kısmından itibaren aşağı ve yukarı yönde hareket ettirilir.
• 2.Hareket: Ayak, bilek kısmından itibaren küçük parmak ve baş parmak yönüne doğru hareket ettirilir.
• 3.Hareket: Kalça kısmı ve diz kısmı bükülür, göğüs hizasına kadar çekilir ve sonra uzatılır. 
• 4.Hareket: Bacak, olduğu yerden kaldırılmadan, sadece yana doğru olacak şekilde açılıp kapatılır. 
• 5.Hareket: Kalça kısmı ve diz, 90 derecede bir açı meydana getirecek biçimde tutulur. Diz kısmı, aşağı ve yukarı olacak şekilde hareket ettirilir.
• 6.Hareket: Bacak, düz bir şekilde yukarı kaldırılır ve sonra indirilir. 
• 7.Hareket: Ayak taban kısmı yere doğru basarken, kalça ve bel kısmı yavaş bir şekilde kaldırılır.