Sütur

Sütur Nedir?

Cerrahi işlem esnasında, çeşitli uygulamalar neticesinde bozulan dokunun dağılmaması ve oluşabilecek kanama durumlarının kontrolü için kullanılan malzemelere sütür denir. Dilimize Fransızca bir kelime olan "souture" kelimesinden geçmiştir. 4.000 yılı aşkın süredir cerrahi işlemlerde kullanılan sütür, antik medeniyetlerde at kuyruğunun kıllarından elde edilerek kullanılmıştır. Günümüzde ise teknolojik gelişmeler doğrultusunda sütur materyalleri biyouyumlu malzemeler kullanılarak üretilmekte ve çok daha ergonomik bir yapıya sahip olmaktadır.

Sütur Çeşitleri ve Sınıflandırılması

Süturler emilebilir ve emilmeyen malzemeler olarak iki ana gruba ayrılır.  Ayrıca sentetik veya doğal sütürler ve monofilament veya multifilament olarak iki alt sınıflandırmaya tabidirler.

İdeal sütur, tekdüze gerilme mukavemeti oluşturmalı, yarayı iyileşme süreci içerisinde güvenli bir şekilde tutmalı ve daha kolay emilmek için minimum ölçülere sahip olmalıdır. Bunların yanı sıra öngörülebilir olmalı, kullanımı kolay olmalı, minimum reaksiyon üretmeli ve emniyetli bir şekilde düğümlenmelidir.

Seçilen sütür tipi, büyük ölçüde klinik senaryoya göre değişir. Örneğin kaba bir kılavuz olarak, bir orta hat laparotomisinin (karın boşluğu) kitlesel olarak kapatılması PDS sütür kullanımını, vasküler bir anastomoz (damar bağlantısı), muhtemelen prolen sütür kullanımını, elle dikilmiş bir bağırsak anastomozu vikril sütür kullanımını ve bir dren sağlama ipek sütür kullanımını gerektirebilir.

Kullanılan cerrahi sütür çeşidi, sütür atma tekniklerini ve sütür alınmasını da etkileyen bir faktördür. Her sütür çeşidi için farklı türde işlemler yapılmaktadır.

Emilebilir Sütürler

Sütürlerin ana alt bölümlerinden birisi emilebilir sütürlerdir. Çekme mukavemeti veya bir diğer ifadeyle gerilme mukavemetinin büyük bir kısmını 60 gün içerisinde kaybeden dikişler bu sınıfta yer alır. Emilebilir sütürler, doku enzimleri veya hidroliz nedeniyle bozulurlar. Emilebilir sütürler genellikle derin dikişlerde kullanılır ve ameliyat sonrasında çıkarılmalarına gerek yoktur. Emilebilir sütür çeşitleri şu şekildedir:

Surgical gut: Bağırsak sütürü olarak da bilinen bu emilebilir sütürler, 3 farklı grupta ele alınır. Plain gut, 7-10 günde gücünü kaybeder ve 60 gün sonunda tamamen sindirilir. Zayıf mukavemet ve yüksek doku reaktivitesi nedeniyle nadiren kullanmaktadır. Chromic gut, enzim sindirimini azaltmak için krom tuzları kullanılarak üretilmiş ve bu nedenle mukozal kapanmalarda 10-14 gün boyunca mukavemetini korur. Fast-absorbing gut (hızlı emilebilen) ise ön ısıtma ile üretilir. Deri greftlerinin tutturulması için yaranın derin dikişlerle iyi desteklendiği ve sütürün çıkarılmasının zor olduğu düşük gerginlik alanlarında kullanılabilir. 3-5 gün dayanımını korur.

Vicryl Polysorb (Poliglactin): İkinci hafta sonunda gücünü %75, üçüncü hafta sonunda ise %50 koruyan sentetik örgülü bir polimer yapısındadır. Vicryl sütür minimum doku reaktivitesine sahiptir ve dokunun yırtılmasına neden olmaz.

Monocryl (Poliglecaprone): 3 ay boyunca tam emilimin gerçekleştiği bir sütür çeşidi olan monocryl sütür, vicryl sütürden bile daha az doku reaksiyonu sağlayarak, diğer monofilaman sütürlerin çoğundan daha iyi kullanım ve düğüm güvenliği sunar. Bu nedenle minimal doku reaksiyonunun gerekli olduğu yerlerde faydalıdır.

PDS II (Polidioksanon): Uzun gerilme mukavemetine (ilk iki haftada %70 ve ilk dört haftada %50) sahip monofilaman polimer türü olan PDS II sütürler, 6 aydan fazla vücutta kalabilir. Yüksek gerilimli alanlar veya kontamine yaralar için idealdir. Fakat bir monofilament türü olduğundan, düğüm güvenliği diğerlerine göre düşüktür. Minimal doku reaksiyonlarında ve iltihaplanmanın önemli rahatsızlıklara yol açabileceği kıkırdak onarımı durumlarında kullanılabilir.

Maxon (Politrimetilen): PDS sütürün uzun süreli etkisini ve vicryl sütürün güçlü düğümlenme özelliğini birleştiren bir monofilament türü olan maxon sütür, ilk iki haftada %80, ilk dört haftada %60 ve 6 ayda tam emilim sağlar. Minimal doku reaksiyonlarında kullanılabilir.

Biosyn (Glycomer): Genel itibariyle monocryl sütüre benzer ve maxon sütür kadar uzun süreli dayanıklılık sunar.

Caprosyn (Polygytone): Sentetik bir emilebilir sütür olan cprosyn sütür, 60 gün kadar vücutta kalabilir. Dayanıklı polimer malzemesi, dokudan düzgün geçiş yapma özelliği ve en aza indirgenmiş enfeksiyon potansiyeli ile birçok farklı alanda kullanılabilir. Hastalar iyileşme sırasında daha az rahatsızlık, daha az yara komplikasyonuyla karşılaşabilir.

Emilmeyen Sütürler

Emilmeyen sütürler, uzun süreli doku desteği sağlamak için kullanılır ve gerekirse manuel olarak çıkarılıncaya kadar vücudun iltihaplanma süreçleri tarafından çevrelenir. Fasya ve tendonlar gibi yavaş işleyen dokuların cerrahisinde kullanılabilir. Ayrıca karın duvarının kapatılması veya vasküler anastomozlar operasyonlarında tercih edilir.

Naylon (Ethilon, Dermalon, Nylene, Norulon): İyi gerilme mukavemetine ve minimum doku reaktivitesine sahip ucuz monofilament sütürlerdendir. Kullanım ve düğüm emniyeti açısından dezavantajlıdır fakat dermatolojik cerrahide en popüler emilmeyen sütürlerdendir. Cilt altı sütürü olarak da geçmektedir. Surgilon ve Nurolon sütürler diğerlerine göre daha iyidir fakat naylon sütür fiyatları oldukça yüksektir.

Polybutester (Novafil): Mükemmel esnekliğe sahip bir monofilament sütur çeşididir. Doku ödemine iyi yanıt verir ve subkuküler dikişler için de uygundur.

Polypropilen (Prolene, Surgilene): Çok düşük sürtünme katsayısına sahip monofilaman bir polimer olarak polypropilen sütüler, onu subkutiküler dikişler için tercih edilen sütür haline getirmektedir. İyi plastisiteye, sınırlı esnekliğe, zayıf düğüm güvenliğine sahiptir ve nispeten pahalıdır. Estetik sütur olarak tercih edilir ve yüz onarımları gibi alanlarda kullanılır.

İpek (Dysilk): Mukozal yüzeyler ve intertriginous alanlar için yüksek düğüm emniyetine ve esnekliğe sahiptir. Fakat düşük gerilme mukavemeti ve yüksek sürtünme katsayısı, yüksek kılcallık ve yüksek doku reaktivitesi özelliklerini barındırmaktadır. Örgülü bir doğal protein olarak da nitelendirilmektedir.

Polyester (Mersilen Sütür): Yüksek mukavemetli, düşük doku reaktivitesine sahip örgülü multifilament sütürdür. Düşük bir sürtünme katsayısı değerine sahiptir. Esneklik; polyester sütürleri, ipeğin reaktivitesi olmayan mukozal yüzeyler için mükemmel kılar.

Monofilament ve Multifilament Sütürler

Sütür malzemeleri ayrıca yapılarına göre monofilament ve multifilamen sütür olarak alt sınıflara ayrılır.

• Monofilament sütür: Tek şeritli sütur grubudur. Naylon, PDS veya prolen sütürler bu gruba dahildir. Daha düşük enfeksiyon riskine fakat aynı zamanda daha zayıf bir düğüm güvenliğine sahiptir.
• Multifilament sütür: Örgülü ipek veya vikri sütur gibi birkaç filamentin kombinasyonu olarak kullanılırlar. İyi bir düğüm güvenliği oluşturmak için şekillerini korurlar. Fakat enfeksiyon riski taşırlar. 

Sentetik ve Doğal Süturler

Sütur malzemeleri, üretildikleri hammaddelere göre sentetik ve doğal olarak gruplandırılırlar.

• Doğal sütur: Doğal liflerden yapılmış sütürlerdir. Daha büyük bir doku reaksiyonuna neden olduklarından, nadiren kullanılırlar. 
• Sentetik sütür: İnsan yapımı malzemelerden imal edilen sütürlerdir. Doğal sütürlerden, gerilme mukavemeti ve emilim özellikleri bakımından daha öngörülebilir olma eğilimindedirler.