Glukagon

Glukagon Nedir?

Glukagon, pankreas içindeki “Langerhans” adındaki adacıkların salgılamış olduğu hormona denir. Salgılanması ise kan glukoz/şeker seviyesinin düşmesi neticesinde uyarılarak olur. Glukagon, insülinin gösterdiği etkinin tam tersi şekilde tepki vermektedir.

Glukagon hormonu, kanda yer alan glukozun belli bir seviye altına düşmesini önlemektedir. Ayrıca bu hormon, bir yandan da insülin etkilerini dengeli şekilde tutar.

İnsülin glukagon ilişkisi şöyle açıklanabilir:

• İnsülin, kandaki glikoz seviyesini azaltır.
• İnsülin, glukagon salgılanmasını inhibe eder (engeller, bastırır). 
• Pankreas, salgılamış olduğu insülin ve glukagon hormonlarıyla insan vücudunun yağ, protein ve şeker metabolizmasını düzenler.  

İnsülin ve glukagon hormonlarının görevleri arasında insülinin, kişinin kan şekerinde tehlikeli biçimde yükselme olmasına izin vermeme işlevi sayılabilir. Glukagon hormonunun ise kan şekerinde aşırı düşme olmasına engel olma işlevi sayılabilir. Bu açıdan insülin, tokluk hormonu şeklinde hareket eder ve glukagon ise açlık hormonu şeklinde hareket etmektedir.

Başlıca glukagon görevleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kan şekerini hızlı şekilde arttırabilmektedir.
• İnsülin etkisine ters bir tepki vererek dengede kalmasını sağlamaktadır.
• Glikojenlerin glikoz şekline getirilmesini sağlamaktadır.
• Glikozun kan içine salınımını sağlamaktadır. 

Glukagon Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Glukagon normal değerleri, glukagon test sonuçlarına göre tespit edilebilir. Normal glukagon sonuçları, bu glukagon hormonunun her bir milimetresine ortalama 50-100 arası pikogram göstermelidir. Pikogram ise mikromikrogram olarak ifade edilir; 2 grama denk ağırlık birimi şeklinde açıklanır.

Farklı laboratuvar ortamlarında kendilerine ait referansların kullanıldığının bilinmesi önemlidir. Dolayısıyla normal test değerleri, laboratuvar ortamları arasında değişiklik gösterir. Ayrıca test yinelenirse aynı laboratuvar ortamında gerçekleşmesi önerilir. Yoksa sonuçların arasında görülen farklılıklar, kişinin durumunda gerçek değişme yerine farklı laboratuvar tekniklerine ve referans örneklerine bağlı olarak kabul edilebilir.

Glukagon Nasıl Ölçülür?

Glukagon ölçümü ile bu hormonun insan vücudundaki değeri belirlenir. Belli semptomlar ve hastalıklar, doktorun glukagon testi istemesine neden olabilir. Glukagon testi, hastanın kanında pankreas tarafından üretilmiş olan glukagon hormonu miktarının ölçümü için gerçekleştirilen bir laboratuvar testidir.

Doktor, genellikle glukagon testini hastasının hormon düzeyleri üzerine daha çok bilgi sahibi olmak amacıyla şüpheli bir pankreas bozukluğu ya da hipofiz bezi arızası halinde talep eder. Hastaların bu testi yaptırma öncesinde oruç tutması gerekli olabilir ve doktor gereken hallerde glukagon testi öncesi nasıl hazırlanacağı ile ilgili bilgi verebilir.

Kan testi sonrası elde edilen sonuçlar, bu testin gerçekleştiği yere göre birkaç saat de sürebilmekte, günler de sürebilmektedir. Testte, bir teknisyen ya da bir hemşire, laboratuvar ortamında analiz etmek amacıyla kan örneği alır.

Hamilelikte Glukagon Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelik sürecinde meydana gelen plasenta, gebelikte kadının rahminde oluşan bir dokudur. Rahimde gelişen bebek için besin ve oksijen sağlar.

Plasenta ise glukoz, keton ve aminoasitlere geçirgen durumdayken glukagon, insülin ve yağ asitlerine karşı geçirgen durumda değildir. Bu yüzden hamilelikte anne adayının kan glukoz seviyesi direkt şekilde anne karnındaki bebeği etkilemektedir. Annede meydana gelen şeker yüksekliği, anne karnındaki bebekte de şeker yüksekliği oluşmasına ve aşırı düzeyde insülin salgılanmasına yol açar.

Bebeklikte Glukagon Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklikte glukagon değerleri, yenidoğanlar için doz olarak 300 mg/kg seviyelerine çıkabilir. Bu noktada bebeklerde glukagon hormonuyla ilgili olan durum, hipoglisemi tedavisidir. Yenidoğan sürecinde rastlanan hipoglisemilerin bazıları geçici şekilde olur. Ancak bazıları kalıcı ve dirençlidir.

Hipoglisemi, kan şekeri düşmesi anlamına gelir. Bu durumda hipoglisemi tedavisi amaçlı olarak glikoz takviyesi temelli tedavi şekli uygulanabilir. Ancak glikoz yoluyla tedaviye bir yanıt alınamazsa o zaman farklı yollar denenebilir. Tedavi amaçlı başka seçenekler de olmakla beraber bebek hastalara glukagon verilebilir. Bu glukagon hormonunun verilmesi ise glikoz ile birlikte sağlanır.   

Çocuklarda, doktor tarafından gerekli görülmesi halinde glukagon ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu ilacın çocuklardaki temel yan etkisi, hiperglisemi ve kusma şeklindedir. Bu yüzden glukagon tedavisi uygulanmaya başlanmadan öncesinde açık olan hava yolunun korunması işleminin düşünülmesi gerekir.

Glukagon Eksikliği Nedenleri Nelerdir?

Glukagon eksikliği, glukagon değerlerinin ölçümü için yapılan kan testi ile saptanabilir. Normal bir kişide glukagon değerleri, bu hormonun milimetresine başına ortalama 50-100 pikogram şeklindedir. Dolayısıyla bu değerler altında olduğunda glukagon düşüklüğü olabilir.

Ancak glukagon hormonu için sıklıkla hastalıklara neden olan, normalinden yüksek olması halindedir. Buna ek olarak doktor kontrolünde glukagon eksikliği için glukagon ilaç reçete edilebilir.

Glukagon Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Glukagon yüksekliği nedenleri, altta yatan bazı hastalıklar ve sağlık sorunları olabilir. Bu durumda glukagon yüksekliğine neden olan hastalıklardan ve glukagon yüksekliğinin neden olduğu hastalıklardan bahsedilebilir.

Glukagon yüksekliğine neden olan hastalık, kişideki pankreas bozuklukları olarak ifade edilebilir. Pankreas bozuklukları ise hafif diyabet, kilo kaybı ve deri döküntüsü gibi belirtiler verebilmektedir. Bu belirtilerin olması halinde doktor, glukagon testi ister. Genellikle de test sonucunda pankreas bozuklukları yüzünden ortaya çıkan glukagon yüksekliği görülür. Ayrıca “glukagonoma” şeklinde adlandırılan bir tümör tipi de glukagon yüksekliğine neden olabilir.

Yüksek seviyede glukagon, kişide kusma ve bulantı gibi belirtiler verebilir. Sıklıkla glikagon yüksekliğinin neden olduğu hastalık, hiperglisemi durumudur. Bu da kan şekeri yüksekliği demektir.

Glukagon Yüksekliği Belirtileri

Glukagon yüksekliği, kişilerde bazı semptomların görülmesine neden olur. Glukagon testi, aşırı düzeyde glukagon üretimi sonucunda gelişen hastalıkların tespit edilebilmesine yardımcı olur. Anormal glukagon hormonu seviyelerine bağlı olan hastalıklar nadirdir; ancak yüksek düzeyler genelde hem bazı belirtilere hem sağlık sorunlarına neden olabilir.

Glukagon yüksekliği, “glukagonoma” denilen bir tümör yüzünden olabilir. “Glukagonoma” ise şu tip semptomları beraberinde getirir:

• Nekrolitik göçmen eritem (deri döküntüsü),
• Kilo kaybı yaşanması,
• Hafif diyabet/şeker,

Glukagon Yüksekliği Tedavisi

Glukagon yüksekliği tedavisi, glukagon seviyeleri anormal seyrettiği zaman düşünülmektedir. Anormal düzeyler varsa doktor hastanın bu durumunun altındaki sebebi anlamak amacıyla farklı testler ve değerlendirmeler gerçekleştirebilir. Doktor, sebebi teşhis edince hastaya uygun olacak bir tedavi planı oluşturup reçete edebilir.

Önemli olan glukagon yüksekliğinin hangi hastalıklar yüzünden meydana geldiğidir. Glukagon yüksekliği sonucunda meydana gelebilecek sağlık sorunlarından biri olan “Hiperglisemi” ele alınacak olursa tedavi prosedürü şu şekilde açıklanabilir:

• Kişideki kan şeker seviyesini yükselten glukagon, kortizon, adrenalin ve büyüme hormonları, birtakım hastalıklar yüzünden aşırı salgılanınca “hiperglisemi” sorunu ortaya çıkar. Hiperglisemi açılımı ise kan şekeri yüksekliği şeklindedir. 
• Diğer hormonlarla beraber glukagon hormonunun da aşırı yüksek olması bu hiperglisemi hastalığına yol açmaktadır. Bu nedenle hiperglisemi hastalığı altında yatabilecek nedenlerden biri de glukagon yüksekliğidir. 
• Dolayısıyla bu hormon ve hormonların yükselmesine yol açmış kökte yatan hastalıkların tespit edilmesi ve tedavisi gerekmektedir. 

Uzman doktor tarafından reçete edilecek ilaçların yanı sıra diyetisyen kontrolünde hazırlanacak diyet programı ile yükseklik durumu kontrol altına alınabilir.

Glukagon Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Glukagon yüksekliği tedavi edilmezse normal dışı seviyede kalmaya devam eder. Bu noktada hastanın hiperglisemi olması söz konusu olabilir. Hiperglisemi ise kişide kan şekeri yükselmesi şeklinde açıklanır. Hiperglisemi sorunu, sinir sistemi, kalp ve böbrekleri etkileyen komplikasyonlar gelişmesine neden olabilmektedir. Ancak glikagon yüksekliğinin neden olduğu hipoglisemi eğer tedavi edilmezse kişinin durumu daha kötüye gider. Neticede ise şu tip sonuçları doğurabilir:

• Bilinç kaybı,
• Koma ve ölüm.

Bunlar haricinde glukagonun kişide aşırı seviyede olması, sıklıkla kusma ve bulantı gibi semptomları ortaya çıkarabilir. Bu nedenle tedavi edilmesi gerekmektedir.