Tremor

Tremor Hastalığı Nedir?

Vücudumuzun bir veya birden fazla uzvunun istemsiz ve kontrol edilemeyen bir şekilde ritmik olarak hareketine tremor denir. Tremor, kontrolsüz ve durdurulamayan titreme rahatsızlığıdır. Bu rahatsızlığın sebebi beyin ve kas sisteminizdeki problemlerdir.

Bir yere uzanırken, sabit dururken, kollarınız ve bacaklarınız belli bir pozisyondayken uzuvlarınız titreyebilir. Bu titremelerin sürekli olması ve engellenememesinin sebebi tremoru düşündürür. Ancak bu titremeleri, kas kasılmaları ya da seğirmeleri ile karıştırmamak gerekir.

Tremor dinlenmede görülen ve hareket esnasında görülen olarak 2 alt tipe ayrılır.

Dinlenme sırasında görülen tremor: Hareketin olmadığı oturur ya da yatar pozisyonda ortaya çıkan genellikle ellerde görülen titremedir. Hareket esnasında ya da bir işle uğraşırken bu titremeler kaybolmaktadır.

Hareket esnasında görülen tremor: Oturur ya da yatar pozisyonda titreme olmazken bir cisme uzanırken, yürürken ya da belli hareketleri yaparken görülen titremelerdir. Hareket tremoru birçok sebepten oluşmaktadır. Bu sebepler hareket tremorunu alt gruplara ayırmaktadır:

• Hedeflenen cisme uzanırken genellikle ellerde titreme görülür. Bu titreme hedefe ulaşıldığında önemli miktarda azalabilir ya da kaybolabilir.
  
• Kol ya da bacağınızı yere paralel veya dikey uzattığınızda bu uzuvlarınızda titreme görülür. Bu pozisyonu vermediğinizde, herhangi bir hareket yaparken titreme az miktarda ya da hiç yoktur.
  
• Sadece belli hareketler yaparken–örneğin yazı yazma gibi- görülen titremeler olur. Bu hareketlerin haricinde titremeler yok ya da önemsenmeyecek miktardadır.
  
• El veya ayak bileğinin yukarı aşağı hareket etmesi ile başlayan titremeler görülür. Buna kinetik tremor denilir.
  
• Bir elin ya da ayağın hareketi ile karşı uzuvda hareket, titreme görülür.
  

Bunların dışında tremor titremenin şekline göre de alt başlıklara ayrılmaktadır.

Bunlar:

Esansiyel tremor: En sık görülen hareket bozukluğudur. Genellikle bir hedefe ulaşmaya niyet ederken ya da uzvun belli bir pozisyonda tutulması (flapping tremor) ile ortaya çıkar. Belirtiler hafif bir şekilde titreme ile başlar ve bu belirtiler kimi hastada şiddetlenebilir. Şiddetlenme 1-2 yıl içinde yavaşça olmaktadır ve bir uzuvda başlayan titreme karşı uzuvda da görülür. Esansiyel tremorun herhangi bir hastalıkla bağı bulunamamıştır ancak son yıllarda beynin bir kısmı olan beyincikteki kanamalar ya da küçük hasarlanmalar ile esansiyel tremorun bağlantılı olduğu düşünülmektedir.

Parkinson tremoru: İlk belirtisi genellikle hareketsizken görülen titremelerdir. Özellikle ellerde başlayan titremeleri; vücutta görülen donukluk, yürürken öne eğilme gibi davranışlar izler. Genellikle 60’lı yaşlarda başlayan Parkinson tremoru, beyindeki dokuların hasarlanmasıyla ortaya çıkar.

Distonik tremor: Hareketle başlayan çoğu zaman tüm vücudun etkilendiği titremelerdir. Hareketin başlaması ile başlar, öncelikle istemsiz kas kasılmaları oluşur. Bir süre sonra tüm vücutta görülebilir ve belli bir süre dinlenme ile sonlanır. Bu titreme distoni hastalığı olan kişilerde görülür.

Serebellar tremor: Beynin arka kısmı olan beyincikteki hasarlarla görülür. Esansiyel tremor gibi bir cisme uzanırken titremeler başlar. Felç geçirmiş hastalarda, alkol kullanım problemi olan kişilerde ve bazı ilaçların yanlış ya da yüksek doz kullanılması ile görülür. Tümör ya da Multiple Skleroz hastalığı da serebellar titremeye neden olabilir.

Psikojenik tremor: Belirli bir sebebi olmayan bir anda, bazı olaylarla başlayan titremelerdir. Genellikle konversiyon bozukluğu (hastanın ruhsal olarak yaşadığı sorunlar sonucunda vücudunda rahatsızlıklar ortaya çıkması) olan hastalarda görülür. Dikkatin dağılması ile titreme sonlanır. Psikojenik ataklar ile görülmesi paralellik gösterir.

Ortostatik tremor: Yatar pozisyondan doğrulurken ya da oturur pozisyondan ayağa kalkarken, genellikle bacaklarda görülen kısa süreli titremedir. Sanki hasta ayağa kalkma konusunda kararsızmış gibi gözükür.

Fizyolojik tremor: Sinir sistemi problemi olmadan alkol yoksunluğu, bazı ilaçların fazla kullanımı, düşük şeker ya da tiroid hormonunun fazla olmasıyla ortaya çıkan titremelerdir. Titremeyi oluşturan sebep ortadan kalktığında kendiliğinden düzelir.

İntansiyonel tremor: Parmak ile buruna dokunurken oluşan titremelere denir. Bir amaç doğrultusunda özellikle parmak ile yapılan hareketlerde görünür.

Postural tremor: El ve ayaklar yer çekimine karşı dururken oluşan tremordur. Her insanda el ve ayaklar yer çekimine karşı, yere paralel bir şekilde tutulduğunda bir süre sonra kas yorgunluğu nedeni ile titremeye başlar. Postural tremor da ise bu titremeler kas yorgunluğundan değildir.

Statik tremor: Hareketsizken ortaya çıkan durdurulamaz titremelerdir. Parkinson tremoruna benzerdir.

Tremor Belirtileri Nelerdir?

Tremor, istemsizce başlayan ve durdurulamayan titreme hastalığıdır. Hareketle ya da hareketin olmadığı durumlarda ortaya çıkması ile gruplandırılır. Kas seğirmeleri ve kramplar ile karıştırılmamalıdır. Tremorda vücut eklemlerden hareket ederken kas seğirmeleri eklemle alakasız sadece kasın titreme hareketidir. Tremorda uzuv bir düzlemde ve ileri geri gibi düzenli hareket yapar.

Tremor Nedenleri Nedir?

Hareketlerimiz, beyin ve kas sisteminin birlikte yönettiği bir eylemdir. Bu iki sistemin birinde sorun oluştuğunda hastalık, hareket bozukluğu ile kendini göstermektedir. Tremora daha çok harekette görev alan sistemlerden sinir (çoğunlukla beyin) sistemindeki bozukluklar neden olur.

Titremeye birçok etken sebep olmaktadır ancak en sık sebepleri:

• İlaçların fazla ya da yanlış kullanılması: İlaçlar istenilen etkilerinin yanında vücudumuzdaki birçok organı etkileyebilecek istenmeyen etkiler de oluşturmaktadır. Bu etkileri sinir sistemi üzerine olduğunda bazı kişilerde tremora sebep olmaktadır.
• Kafein kullanımı: Kafein, kahvenin içinde ya da bazı ilaçlarla fazla miktarda vücuda alınabilmektedir. Fazla tüketildiğinde ise vücutta titreme, çarpıntı gibi bulgular oluşturabilmektedir.
• Stres: Stres birçok kişide ellerde titreme olarak belirti göstermektedir. Stresin azalması ile titreme kaybolacaktır.
• Kas yorgunluğu: Diğer sinir sistemi belirtilerinin aksine, titremenin kas sistemini etkileyerek ortaya çıktığı sebeptir. Uzun süreli bir hastalık oluşturarak titremelere sebep olmaz.
• Yaş: Yaşlanma ile beyinde küçülme ve kıvrımlarda derinleşme gözlenir. Bu küçülmeler beyincik kısmında ise burada hasarlara sebep olarak titremelere yol açar.
• Düşük kan şekeri: Kan şekerinin düşmesi insanda büyük hasarlara sebep olabilir. Bu hasarları önlemek için beynin koruyucu bir mekanizması vardır. Kan şekeri düşmeye başladığında vücutta titreme tarzı belirtiler oluşmaktadır. Kan şekerinin normale dönmesi ile titremeler kaybolur.
• İnme: İnme geçiren hastanın beyinde hasarlar oluşabilir. Bu hasarlar vücudun hareket merkezlerini etkilediğinde titremelere neden olmaktadır.
• Travma: Başa alınan bir darbe, inme gibi, beynin hareket merkezini etkilediğinde durdurulamayan titremelere neden olacaktır.
• Parkinson hastalığı: Beyindeki dopamin üreten hücrelerin hasarlanması ile oluşmaktadır. Dopamin aynı zamanda hareket etmemizde de önemli bir role sahip olduğu için eksikliği önlenemeyen titremelere neden olmaktadır.
• Multiple skleroz: Hastalık bağışıklık sisteminin beyin ve sinir dokuya saldırmasıyla oluşur. Bu saldırı bazı hastalarda titreme bulgularına neden olur.
• Alkol: Alkolün uzun süreli, fazla kullanımı sinirlerde hasara neden olurken; bir anda alkolün bırakılması da yoksunluk belirtilerine sebep olacaktır. Bu belirtiler arasında titremeler de vardır.
• Tiroid hormonları: Tiroid bezinin fazla çalışması vücudumuzda bazı hormonların fazla olmasına neden olacaktır. Bu hormonlar vücutta hareketi artırıcı etkiye sahiptir. Vücut hareketlerinin bu şekilde artması titremelere de sebep olacaktır.

Tremor Teşhisi

Tremorun yukarıda bahsedildiği gibi birçok nedeni vardır. Bu nedenler bazen hormonal olabilirken bazen sinir ve beyin hasarından ileri gelmektedir. Hastalığınızın teşhisini koyarken doktorunuz bu hastalığın hangi sebepten kaynaklandığını, tremorunuzun alt tipini de tanımaya çalışacaktır.

Hastalığın teşhisi aşamasında en önemli kaynak hastanın kendisidir. Doktorunuz hastalığın ilerleme şekli, süresi, şiddeti, ne gibi durumlarda ortaya çıktığı veya tremora eşlik eden bulguların varlığı, titremelerin açlık durumu ile ilişkisini sorgulayacaktır. Sorgulamalardan sonra nörolojik muayene yol gösterici olacaktır.

• Nörolojik muayenede doktorunuz sinir sistemi hasarınızın olup olmadığını değerlendirecektir. Muayene esnasında gözünü inceleyecek; dokunma, hissetme, tat gibi duygularınızı kontrol edecektir. Nörolojik muayenede refleksleriniz değerlendirilecek ve patolojik (normal dışı-olmaması gereken) reflekslerinizin olup olmadığına bakılacaktır.
• Kas gücü muayenesinde doktorunuz el, kol, omuz, bacak, ayak gibi uzuvlarınızın yer çekimine ya da uygulanan bir kuvvete karşı vereceği cevaba göre değerlendirecektir. Tendonlarınızın uyarılabilir olup olmadığını test edecek, gerginliklerini kontrol edecektir.
• Fizik bakı ile doktorunuz tremorunuzun, hareket esnasında mı yoksa sabit dururken mi olduğunu, ayrıca hareket esnasında oluyorsa hangi hareketlerle olduğunu belirleyecektir.
  
• Kalem ile daire çizerek doktorunuz tremorunuzun şiddetini anlamaya çalışacaktır. Spiral şekilde çizilen bu dairelerdeki dalgalanmalar hastalığın şiddetini belirlerken aynı zamanda hastalığın tedaviye verdiği yanıtı gözlemlemede de yardımcı olacaktır.
  
• Kan tetkikleri ile doktorunuz kan şekeri ve tiroid hormonları değerlerine bakarak titremenizin sebebinin hormon kaynaklı mı olduğunu ayırt edecektir.
  
• EMG ile doktorunuz kaslarınızın sinirlere verdiği tepkiyi görmek isteyebilir. Bu sayede hastalığın sinir kaynaklı mı, kas kaynaklı mı olduğunu tespit edecektir.
  

Tremor Tedavisi

Tremor hastalığının tedavisinde öncelikle altta yatan sebep keşfedilmelidir. Altta yatan sebebe göre ilaçlarla, fizik tedaviyle ya da ameliyat ile tedavi edilir. Bütün bu tedavi seçenekleri birçok tremor tipinde etkili olsa da bazı tremorlarda etkili değillerdir. Bazı tremorlarda tamamen tedavi edilip tekrarlanması önlenir iken bazılarında titreme şiddeti azaltılıp yaşam kalitesi artırılmaya çalışılır.

İlaç ile tedavi: Bazı tremor tiplerinin ilaç ile tedavisi mümkündür. Psikolojik ve stres tremorunda psikiyatrik bozukluklarda kullanılan, sakinleşmeyi sağlayan ilaçlar kullanılmaktadır. Bunların yanında bazı yüksek tansiyon ve kalp ilaçlarının titremeleri azalttığı keşfedilmiştir. Yüksek tansiyon ya da kalp hastalıkları olan hastalarda tremor da varsa bu tip ilaçların kullanılması çok fazla ilacın kullanımını önleyecektir.

İlaç ile tedavide bir diğer kullanılan ilaç ise nöbet karşıtı kullanılanlardır. Çeşitli rahatsızlıklar sebebiyle Beta-bloker dediğimiz tip ilaçları kullanamayan hastalar, bunların yerine nöbet karşıtı ilaçlar kullanmaktadır. Bu ilaçların da titremeleri azalttığı gözlenmiştir.

Botoks: Botoks yaptırarak bazı tremor tiplerinin tedavisi mümkündür. Botoks bir tür mikroorganizmanın zehridir. Yüksek dozları insanlarda kas felçlerine sebep olmaktadır. Bu tedavide çok küçük bir dozu belli bölgeye verilerek oradaki kasın kasılması engellenir. Bu tedavi daha çok baş-boyun tremorunda kullanılır.

Fizik tedavi: Tremoru tedavi etmek için belli ağırlıklar ya da aletler kullanılmaktadır. Bu ağırlıklar ve aletler el-kol koordinasyonu sağlayıp, kasların güçlenmesine yardımcı olacaktır. Bu tedavi ile hastanın titremelerinin önemli miktarda azalması hedeflenir.

Tremor Tedavi Edilmezse

Tremor hastalığının birçok alt tipi olduğu için her birinin tedavi edilmemesi durumunda yaşanacaklar da farklıdır. Hormon ile ilişkili tremor da erken tedavi gerekmektedir.

Hormonların kontrol altına alınamaması;

• Felçlere
• Böbrek ve kalp problemlerine
• Damar problemlerine
• Hatta ölüme varan etkilere sebep olur.

Hormon ilişkili olmayan, sinir sistemi ile alakalı gelişen tremor genellikle yıllar içinde oluşmaktadır. Bu tip tremorun tedavisinin gecikmesi bazen tedavinin zorlaşmasına, hastanın yaşam kalitesinin düşmesine sebep olmaktadır. Bazı durumlarda ise tremor tedavi edilmese de ilerlemez sabit kalır, ancak bu durumlarda da doktor kontrolü hastalığın ayrımı için gereklidir.

Tremora Ne İyi Gelir?

Tremor ile yaşamayı öğrenmek, tremorunuzun ilerleyişini azaltıp onunla yaşamayı daha kolay hale getirecektir. Özellikle hayat tarzı değişiklikleriniz tremor için tedavi niteliğinde olabilir.

• Titreyen elin az kullanılması diğer elin sık kullanılarak geliştirilmesi hayatınızı kolaylaştıracaktır.
• Eğer alkol kullanım sıklığından kaynaklanan bir tremorunuz varsa alkolü kontrollü şekilde bırakmak ya da azaltmak faydalı olacaktır.
• Stres tremoru için tremor başlamadan önce sakinleşmek; bu sebeple sakinleşme egzersizleri yapmak size iyi gelecektir.
• Kahve içimine bağlı gelişen tremorda, alınan kahve miktarının azaltılması yararlı olacaktır.

Tremora Ne İyi Gelmez?

• Tremor hastalığı eğer hormonal sebeplerden kaynaklanıyorsa; tedavi edilmemesi tremorun daha da ağırlaşmasına sebep olur. Bunun yanında düşük kan şekerinden gelişen tremorda kan şekerinin düzeltilmemesi, uzun süreli aç kalınması tremorun şiddetini artıracaktır.
• Alkol kullanımının fazla olmasına bağlı gelişen tremorda alkol kullanımın devam etmesi tremoru şiddetlendirir.
• Kahve içimi kalp atışını artırır ve titremelere neden olur. Kahve içiminin günde 1 bardaktan fazla olması titremeleri artıracağı için tavsiye edilmemektedir.

Tremor İlaçları

Tremor için kalp ve tansiyon ilaçlarının kullanılabileceğinden bahsetmiştik. Bu ilaçların arasından genellikle Beta-bloker dediğimiz tansiyon ilacı kullanılmaktadır. Titremeleri önemli ölçüde azalttığı gözlenmiştir.

Bir diğer ilaç ise psikiyatri ilacıdır. Psikiyatri ilaçları içinde genelde Alprozolam tercih edilmektedir. Tremorda kullanılan ilaçlardan birine de nöbet karşıtı ilaçlar demiştik. Antikonvülsif ilaçlar olarak da isimlendirilirler.

Bu ilaçlar yan etkileri ile tehlikeli olaylara sebep olabileceğinden doktor tavsiyesi olmadan kullanmamalıdır.

Tremor Ameliyatı

Tremorun tedavisi için bir diğer seçenek ise ameliyattır. Bu ameliyata beyin stimülasyon cerrahisi denir. Bu ameliyatta cerrah kafatasının bir kısmını açar. Beyinde titremelere sebep olan kısmı belirler ve buraya bir uyarıcı bırakır. Daha sonra bu uyarıcıyı göğse uzanan bir kablo ile göğse bağlar. Göğüste, uzattığı kabloya bir başka uyarıcı bağlanır. Titremeler oldukça göğüsteki uyarıcı beyindeki uyarıcıya sinyal gönderir, beyindeki uyarıcı ise uyarıyı alıp titremeyi engellemek için beyne sinyaller yayar.

Bu ameliyat riskli olduğu için her tremor hastasına uygulanmaz. Titremelerin vücudu aşırı yıprattığı, tedavi edilmediği takdirde çok daha kötü sonuçlar doğurabilecek ve diğer tedavi seçeneklerinin etkili olmadığı hastalarda kullanılır.

Ameliyat sonucunda cihazın bozulması denge problemleri ya da konuşma bozuklukları gibi birçok probleme sebep olabilir. Ancak cihazın tamiri ile bu bulgular geçecektir.

Tremor Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Tremor birçok nedenden kaynaklanmaktadır. Sinir sistemi ile ilgili olan titremeler tek başına başka bulgular olmadan gözlenirken; diğer tremor çeşitlerinde baş dönmesi, terlemeler gibi ek yakınmalar da izlenecektir.

Tremor dışında ek bulgular-şikayetler varsa, durumun hormonlarla ilgili bir sebepten kaynaklanabileceği düşünülüp mümkün olan en kısa zamanda doktora başvurmanız gerekebilir. Yaşlılarda tremor, titreme dışında başka bulgu oluşturmadan kendini gösterir ve yaklaşık 2 yıl gibi bir sürede hafifçe başlayarak oluşur. Bu durum fark edildiğinde aciliyeti olmasa da hastalığın erken teşhisi için yakın zamanda doktora başvurmak gerekir.

Sadece titreme yakınmalarının ya da ek olarak felcin olduğu durumlarda; tremor hastalığınız yüksek ihtimalle sinir ile ilişkili olacağından Nöroloji uzmanına görünmeniz gerekmektedir.

Eğer titreme rahatsızlığınız kan şekerinizin düşüklüğünde ya da titremeye ek olarak gözlerde büyüme, çok terleme, bağırsakların düzensiz çalışması gibi bulgularınız varsa Endokrin ya da Dâhiliye uzmanına görünmeniz gerekir.