El Titremesi

El Titremesi (El Tremoru) Nedir?

Titreme olarak bilinen tremor vücudun bir bölümünün istemsiz ve kontrolsüz ritmik hareketidir. Çoğunlukla eller ve baş bölgesini etkiler, bazı durumlarda çene, ses telleri, bacak ve dilde de görülebilir.

Titreme, dinlenme ve aktivite sırasında oluşmasına göre iki türe ayrılır. Dinlenme halinde titreme genellikle el ve parmaklarda görülür, hareket halinde kaybolur.

Çoğu kişi el titremesini parkinson hastalığı ile ilişkilendirse de çalışmalarda en sık sebebinin esansiyel tremor olduğu saptanmıştır. Esansiyel tremor en sık görülen hareket bozukluğudur. İstemsiz ve ritmik olarak tek taraflı başlar ve birkaç yıl içinde her iki tarafı da etkiler. En sık ellerde ve özellikle bardaktan su içme, kalem kullanma, ayakkabı bağlama gibi hareketler halinde görülür. Ellerde olması halinde istemsiz el titremesi hastalığı olarak da adlandırılır. Tek başına hayatı tehdit etmez fakat günlük aktivitelerde zorluk yaratabilir, zaman içinde şiddeti artabilir.

Ellerde titreme her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en çok 40 yaş üstü kişilerde görülür.

Tremor hastalığı hakkında ayrı bir makalede ayrıntılı olarak anlatılacaktır.

Beraberinde ellerde titremenin görüldüğü diğer tremor türleri kısaca aşağıda belirtilmiştir:

Parkinson titremesi: Yaşlılıkta el titremesi genellikle parkinsonu akla getirir. Parkinson hastalığının ilk belirtisi olan dinlenme tremordur. Vücut hareketlerini kontrol eden beyin bölgesinde hasar mevcuttur. Genellikle 60 yaş üzeri kişilerde gözlenir.

Distonik tremor: Distonik tremor istemsiz kas kasılmaları ile düzensiz olarak ortaya çıkan hareket bozukluğudur, kıvrılma, bükülme gibi tekrarlayan hareketler gözlenir, dinlenme ile hafifler. Her yaşta görülebilir.

Serebellar tremor: Hareketi ve dengeyi kontrol eden beyincikte (cerebellum), bir hasar sonucu gelişen titremedir. İnme, tümör oluşumu, multiple skleroz, aşırı alkol kullanımı nedeniyle gelişebilir.

Psikolojik el titremesi: Tremor türlerinden herhangi birisi olarak başlayabilir. Ani başlangıç ve ani düzelme, dikkat dağılımı sonrası azalma ile karakterizedir. Fiziksel belirti oluşturan psikolojik bir durum ya da başka bir psikiyatrik hastalık mevcuttur.

Ortostatik tremor: Ortostatik tremor genellikle bacaklarda görülür. Hareketli halden durur hale geçtikten sonra oluşan hızlı ve ritmik kas kasılmalarıdır. Ayaktayken oturur hale geçme, oturur halden ayağa kalkma ve yürümeye başlama halinde gelişir.

Fizyolojik tremor: Alkol yoksunluğu, bazı ilaçların kullanımı, şeker düşüklüğü (hipoglisemi) ve tiroit bezinin fazla çalışması durumlarında ortaya çıkar. Neden ortadan kaldırıldığında geçer.

El Titremesi Belirtileri Nelerdir?

Tremorun ana semptomu kontrol edilemeyen istemsiz ve ritmik titremelerdir. Ne kadar erken başlarsa o kadar şiddetli hale gelir. Yaş arttıkça daha şiddetli ve belirgin hale gelir.

Belirtiler genellikle başlangıçta ellerde ve kollarda ortaya çıkar, yavaş yavaş vücudun diğer bölgelerine yayılır.

Ellerde titreme çoğu zaman parkinson ile ilişkilendirilir. Fakat en sık esansiyel tremorda görülür.

Bu iki durumun bazı farkları mevcuttur:

• Esansiyel tremorda görülen el titremesi kalem ya da herhangi bir şey tutarken el titremesi, bardak ile su içme, çatal kaşık kullanma, çay taşırken el titremesi, ayakkabı ağlama gibi eller kullanıldığında, Parkinson hastalığında ise eller vücudun yanında ya da kucakta dinlenme halindeyken oluşur.
• Esansiyel tremorda görülen el titremesi herhangi bir sağlık sorununa neden olmaz, Parkinson’da hareketlerde yavaşlama, yürüyüş bozukluğu ve ek nörolojik semptomlar gelişir.

El Titremesi Nedenleri Nelerdir?

Kasların kontrolsüz ve istemsiz kasılması sonucu ellerde titreme görülmektedir.

Bu duruma yol açabilecek durumlar arasında:

• Nöbet veya inme geçirme
• Merkezi sinir sistemi hasarı: Vücutta kas ve eklem hareketlerinin kontrolünü sağlayan bölüm beyin ve beyincik gibi merkezi sinir sistemidir. Burada oluşan bir hasar ya da işleyişte bozulma sonucu ellerde ve vücudun diğer kısımlarında kontrolsüz kas kasılmalarına bağlı tremor gelişebilir. Ellerde görülen titremenin diğer sebeplerine baktığımızda:
• Alkol bağımlılığı veya yoksunluk hali
• Sigara kullanımı
• Aşırı kafein tüketimi
• Tiroit bezinin normalden fazla çalışması
• Huntington Hastalığı: Beyindeki hücrelerde zaman içinde ortaya çıkan hasar sonucu gelişir. Genellikle 30-50 yaş arasında başlangıç gösterse de daha erken yaşlarda da ortaya çıkabilir. Kontrolsüz, dans benzeri hareketler olarak tanımlanan kore en sık görülen belirtisidir.
• Aile öyküsü: Tremorun genetik olabileceğine yönelik çalışmalar mevcuttur. Genetik mutasyon sonucu bir ebeveynden hatalı gen geçişi sonucu görülebilmektedir.
• Anksiyete, stres
• Heyecandan el titremesi, sinirlenince el titremesi
• Kan şekerinde düşüklük (hipoglisemi)
• Açlık: Acıkınca el titremesi açlık halinde kan şekerinin düşmesine bağlıdır. Beyin enerji kaynağı olarak şeker kullanmaktadır ve şeker düşüklüğünde beyin fonksiyonlarında yavaşlama görülür. Açlıkta hipoglisemiye bağlı olarak terleme, halsizlik, dikkat eksikliği, bilinç bozukluğu, uyku hali, sinirlilik hali ve ellerde titreme görülür.
• Kansızlık, vitamin eksikliği
• Soğuk hava
• Nöbet veya astım tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar
• Kaslarda yorgunluk, aşırı fiziksel aktivite
• Yaşlanma: 40 yaş üstü kişilerde daha yaygın görülmektedir.
• Parkinson Hastalığı: İlerleyen yaşlarda görülen yürümede, hareketlerde ve konuşmada yavaşlama, ellerde titreme, denge kaybı ile giden nörolojik bir hastalıktır. Hareketlerin kontrol ve koordinasyonunda önemli rol oynayan dopamin maddesinin azalmasına bağlı gelişir.
• Multiple Skleroz: Bağışıklık sisteminin beyin ve omuriliğe saldırması sonucu ortaya çıkan nörolojik bir bozukluktur. Ataklar halinde gelişir. Yürümede bozukluk, vücutta uyuşukluk hissi ve karıncalanma, geçici görme kaybı sık görülen belirtileridir.

El Titremesi Teşhisi

Ellerde titreme nöroloji polikliniğine sık başvuru nedenlerindendir. Tek başına olabileceği gibi başka hastalıkların da belirtisi olabilir. Bu nedenle hasta altta yatan bir hastalık olup olmadığına yönelik incelenir.

Tanı koymak için başvurulan yöntemler aşağıdaki gibidir:

• Tıbbi öykü: Şikâyetin ne olduğu ne zaman başladığı, arttıran veya azaltan faktörlerin olup olmadığı, varsa kullanılan ilaçların ne olduğu, aile öyküsü, herhangi ek bir hastalık var olup olmadığı sorgulanır.
• Fizik ve nörolojik muayene: Şikâyetin olduğu bölge gözlenir. Şiddeti değerlendirmek için kalemle yazı yazdırılabilir ya da bir nesnenin tutulması istenebilir. Sinir sistemi işleyişini kontrol etmek için yapılan nörolojik muayenede refleksler, duruş, yürüyüş, kas gücü, duyu hissi muayene edilir. Bu doğrultuda parmağın buruna dokundurulması, ellerin birbiri içinde ters yüz edilmesi gibi görevler istenebilir.
• Laboratuvar testleri: Altta yatan bir elektrolit bozukluğu ya da tiroit çalışmasını kontrol etmek amacıyla elektrolit ve tiroid fonksiyon testlerini içeren bir kan tahlili uygulanır.
• BT veya MR Görüntüleme: Beyin hasarı varlığını araştırmak için bu görüntüleme yöntemleri yardımcı olabilmektedir.
• EMG: Sinir ve kas hastalıkları tanısında başvurulan bu yöntemde ilk basamakta elektrik verilerek sinir iletimi değerlendirilir. İkinci basamakta da kaslara EMG iğneleri batırılarak istemsiz kas aktivitesi değerlendirilir.

El Titremesi Tedavisi

Hafif belirtileri olan hastalarda tedavi ihtiyacı olmayabilir. Fakat şiddetli, gün içi aktiviteyi olumsuz yönde etkileyen, zorlaştıran belirtiler varlığında tedavi gerekebilir. El titremesinde kullanılan tedavi yöntemleri aşağıda belirtilmiştir:

İlaç Tedavisi

El titremesinde ilk seçilen yöntem ilaç tedavisidir. Kullanılabilen ilaçlar:

• Beta blokerler: Normalde yüksek tansiyon ve kalp hastalığı tedavisinde kullanılan bu ilaçlar titremenin şiddetinde azalma sağlar.
• Nöbet önleyici ilaçlar: Epilepsi ve diğer nöbetlerin tedavisinde kullanılan nöbet önleyici ilaçların bazıları titremede hafifleme sağlamaktadır. Beta bloker kullanılamayan hastalarda tercih edilir.
• Sakinleştiriciler: Anksiyete, gerginlik ve endişe halinin titremeye sebep olması nedeniyle sakinleştirici ilaçlar titreme tedavisinde kullanılmaktadır.
• OnabotulinumtoxinA (Botox) enjeksiyonları: Botox enjeksiyonlarının, baş ve ses titremeleri başta olmak üzere bazı titreme türlerinin tedavisinde faydalı olduğu görülmüştür. Bir enjeksiyon ile yaklaşık üç aylık iyilik hali sağlanabilmektedir. El titremeleri için kullanıldığında parmaklarda zayıflık gelişebilir, dikkatli olunmalıdır.

Fizik Tedavi

Kasların güçlenmesi ve koordinasyonun sağlanmasına yönelik fizik tedavi egzersizleri uygulanabilir. Bileklere uygulanan ağırlıklar ya da ağır alet kullanımı ile el titremesi egzersizleri ile el titremeleri azalttığı gözlenmiştir.

Cerrahi Tedavi

• Beyin stimülasyon cerrahisi: Beyne elektrik sinyalleri gönderilerek titremeye sebep olan bölgelerin etkilenmesi yöntemidir.
  
• Talamotomi: Radyofrekans tedavisi
  

El Titremesi İlaçları

İlaç tedavisi el titremesi tedavisinde ilk seçenek olarak kullanılan tedavi yöntemidir.

Beta blokerler: Genelde çoğunlukla yüksek tansiyon veya kalp hastalığı tedavisinde kullanılan beta blokerler titremenin şiddetinde azalma sağlamaktadır.

Olası Yan Etkiler: Kalp hızında yavaşlama, alerjik reaksiyon, yorgunluk, baş ağrısı, baş dönmesi, soğuk hassasiyeti, cinsel performansta azalma, mide bulantısı

• Propranolol
• Metoprolol
• Atenolol bu ilaçlara örnek verilebilir, propranolol en sık kullanılan beta bloker ilaçtır. Astım ve KOAH hastalarında kullanılması önerilmez.

Sakinleştiriciler: Endişe, tasa, kaygı ve anksiyete durumlarının tremora yol açması nedeniyle ellerde titreme tedavisinde sakinleştirici ilaçlar kullanılmaktadır.

Olası Yan Etkiler: Yorgunluk, uyku hali, konsantrasyon eksikliği, cinsel fonksiyonlarda bozulma, bağımlılık oluşturma görülebilir.

• Alprazolam
• Klonazepam gibi benzodiazepinler bu ilaçlara örnek verilebilir.

Nöbet tedavisinde kullanılan antiepileptik ilaçlar: Beta bloker kullanamayan ya da bu ilaçların yetersiz kaldığı hastalarda nöbet tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar kullanılabilmektedir.

Olası Yan Etkiler: Uyuşukluk, uyku hali, denge kaybı, ilaca karşı alerji gelişmesi, konsantrasyon bozukluğu, kilo artışı, mide bulantısı gözlenebilir.

• Gabapentin
• Topiromat
• Primidon bu ilaçlara örnek verilebilir.

El Titremesi Ameliyatı

El titremesinde ilk seçenek ilaç tedavisidir. Yaşlanma, ilaç tedavisinin yetersiz kalması ya da ileri derece titremesi olan hastalarda ameliyat bir seçenek olabilir. Bu doğrultuda kullanılan cerrahi yöntemler:

Derin Beyin Stimülasyonu (DBS)

Tremor tedavisinde kullanılan en yaygın ameliyat türü olup bu durum el titremesi için de geçerlidir.

Beyinde titremeden sorumlu aktivite gösteren bölgeyi (genellikle talamus) etkileyecek elektronik sinyal alan elektrotlar beyne yerleştirilir. Sinyal göğüs bölgesinde cilt altına yerleştirilen kalp pili benzeri, nörostimülatör denilen bir başka cihazdan iletilir ve beyindeki elektrotlara ağrısız darbeler gönderir.

DBS şu anda sadece ileri veya şiddetli ekstremite titremesi olan kişiler için önerilmektedir.

Derin beyin stimülasyonunun yan etkileri arasında ekipman arızası olabilir; motor kontrol, konuşma veya denge sorunları; baş ağrısı ve zayıflık. Yan etkiler genellikle bir süre veya cihazın ayarlanmasından sonra kaybolur. Ameliyatın yan etkileri nadirdir. Ancak beyindeki sıvı, cerrahi yara enfeksiyonu, vücudun bir tarafında karıncalanma ve beyinde kanama olabilir. İnme de çok nadir olmasına rağmen bir komplikasyondur.

Odaklı Ultrason Talamotomi

Cilt ve kafatasından geçen beyinde talamusun çok küçük bir bölümünde kalıcı hasar oluşturacak radyo frekans ses dalgaları kullanılır. Hedef bölgeye ulaşmada rehberlik etmesi amacıyla MR görüntülemesinden yararlanılır. Bu işlem ile beynin normal elektriksel aktivitesinde kesinti oluşturulur.

Elde Titreme Tedavi Edilmezse

Elde titreme hayatı tehdit edici değildir. Ancak semptomlar zamanla daha da şiddetlenir ve günlük aktiviteleri engelleyecek boyuta ulaşabilir. Yemek yemek, bardaktaki suyu dökmeden içmek, makyaj yapmak, tıraş olmak, okunaklı yazı yazmakta zorlanılır.

Çocuklarda El Titremesi

Çocuklarda ve gençlerde el titremesi genellikle heyecan, stres durumlarına bağlıdır. Altta yatan bir tiroit hastalığı, vitamin eksikliği, ailesel geçişli bir hastalık da sebep olabileceğinden mutlaka doktor kontrolü yapılmalıdır.

El titremesi için Hangi Doktora Gidilir?

Gün içinde yapılan aktivitelerde zorluk, titremede artış, yazı yazma, yemek yeme, su içme, bir şey tutma taşıma gibi ellerin kullanıldığı aktivitelerde problem yaşıyorsanız Nöroloji uzmanı kontrolüne ihtiyacınız vardır.