Bebeklerde Zeka Testi

Bebeklerde Zeka Testi Nedir?

Bebeklerde zeka testi, zihinsel gelişimin izlenmesi ve değerlendirilmesi için uygulanan ölçütlerdir. Doğum öncesinde uygulanan testler, yalnızca Down Sendromu gibi kromozom yapısındaki anomaliler nedeniyle görülen zeka geriliklerinin teşhis edilmesini sağlar. Doğum sonrasında uygulanan bebek IQ testi ise, gelişim sürecinde zihinsel aktivitelerin saptanmasını mümkün kılmaktadır.

Bebek zeka testleri, yalnızca gerekli durumlarda uygulanmalıdır. Aynı zamanda zeka takibinin sağlanması için doğumdan sonraki ilk 4. aydan itibaren dikkatli bir şekilde gözlem yapılmalıdır. Bu dönemden itibaren yaşıtlarının aktivitelerini yapamayan çocuklar için ise mutlaka uzman bir hekime başvurulması gerekmektedir.

Bebeklerde Zeka Testinin Önemi Nedir?

Bebeklerde zeka testi, beyin gelişiminin gözlemlenmesi ve doğru şekilde değerlendirilmesi açısından oldukça etkilidir.

Zeka testlerinin önemi ise şu şekilde sıralanabilir:

• İleri zeka ya da zeka geriliği karşısında bebeklerin doğru eğitimi almaları,
• Bebeklerin ileri hayatlarında zorluk yaşamamaları ve verimli olmaları,
• Ailelerin izlemesi gereken adımları öğrenmeleri ve çocuklara doğru yaklaşımı sergilemeleri,
• İhtiyaç duyulması halinde özel eğitim seçeneklerinin değerlendirilmesi,
• Çocukların hangi alanlara daha yatkın olduklarının tespiti,
• Odak ve algı kapasitesinin değerlendirilmesi,
• Bebeklerin ileri yaşlarda toplumdan soyutlanmaması ve sosyal hayata sahip olabilmeleri,
• Yaşın ilerlemesi ile birlikte kişinin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi ve diğer insanlardan bağımsız olması için gereken özel eğitimin karşılanmasıdır.

Bebeklerde zeka testi ile erken teşhis ve tedavi imkanı sağlanmış olur. Bu nedenle geri ya da ileri zekadan şüphelenilmesi halinde mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır.

Bebeklerde Zeka Testi Ne Zaman Yapılır?

Bebeklerde ilk zeka testi, anne karnındayken kromozom anomalilerinin araştırılması için uygulanır. Ardından doğumdan hemen sonra yapılan Apgar testi ve doğumdan sonraki ilk 3 ila 5 gün içerisinde yapılan topuk kanı tarama testleri uygulanır. Yapılan tüm bu testler, her gebelikte ve doğumdan sonra uygulanan standart testlerdir. Daha sonraki dönemlerde yapılan zeka testleri ise bebeklerin ihtiyaçlarına bağlı olarak belirlenir.

Bebeklerde zeka testi, genel olarak 4 ila 6. aydan sonra uygulanır. Bu durum, daha erken dönemlerde bebeklerin tepki gösterememeleri ile doğrudan alakalıdır. Bebekler, beklenen aylık gelişimlerin gerisinde kalıyor ve yaşıtlarının sergiledikleri eylemleri yerine getiremiyorlarsa zeka testi uygulanır. Bu sayede zeka anomalileri erken teşhis edilir ve daha kolay şekilde kontrol altına alınabilir.

Bebeklerde Zeka Testi Nasıl Yapılır?

Bebeklere uygulanan zeka testleri, yaş grubuna bağlı olarak değişiklik gösterir. İlk test ise doğum öncesinde yapılmaktadır.

Bebeklerin zeka gelişimini takip etmek için uygulanan testler kısaca şu şekilde açıklanabilir:

• Doğum Öncesi Testler: Gebeliğin ilk 3. ayında, anne adayından kan örneği alarak uygulanır. Bu sayede bebekte kromozom anomalileri nedeniyle zeka geriliği olup olmadığı saptanabilir. Test sonucu şüpheli ya da pozitifse, anne karnından sıvı alarak test sonucu kesinleştirilir. İkili tarama testi adı verilen bu uygulamaya ense kalınlığı da dahil edilirse, ikili kombine test olarak adlandırılır. Down Sendromu riski taşıyan çocuklar için sıkça uygulanmaktadır.
• Apgar Testi: Doğum anından sonraki ilk 5 dakika içerisinde yapılan hem fiziksel hem de psikolojik sağlığın değerlendirildiği bir testtir. Solunum, kas fonksiyonları, refleks, kalp atımı ve cilt tonunun puanlanması ile uygulanır. En düşük puan 1, sağlıklı kabul edilen puan 8, en yüksek puan ise 10’dur.
• Yeni Doğan Bebek Zeka Testi: Doğumdan sonraki ilk 3 ila 5 gün içerisinde, bebeğin topuğundan alınan kan numunesinin analiz edilmesiyle uygulanır. Vücutta fenilalanin adı verilen amino asitlerin işlenememesi ve birikmesinden şüphe duyulması halinde uygulanır. Bu durum yetersiz fenilalanin hidroksilaz enzimi salınımı ile doğrudan alakalıdır ve zeka geriliğine yol açar. Baş çevresinin normal aralıktan daha küçük olması, fiziksel gelişimin yavaşlaması ve tepkilerin gelişmemesi gibi belirtiler gösterir. Ancak belirtiler, doğumdan sonraki 4 ila 6 ay içerisinde görülmeye başlanır.
• 4 Aylık Bebek Zeka Testi: Doğumdan sonraki ilk 4 ayın sonunda bebekler taleplere, objelere ve sesli uyaranlara karşı tepki göstermeye başlar. Aynı zamanda mimikleri ile iletişim kurmaya başlar. Bu dönemde bebeklerin tepkilerini ölçmek, zeka problemi olup olmadığının teşhisinde etkili bir yöntem olarak kullanılmaktadır.
• 1 Yaş Bebek Zeka Testi: 1 yaşını dolduran bebekler, öğrenme konusunda oldukça büyük bir performans gösterirler. Aldıkları tepkileri gözlemleyerek onaylandıklarını ya da onaylanmadıklarını kolayca anlamaları beklenir. Aynı zamanda yaşıtları ile kolay iletişim kurmaları ve sosyal becerilerinin gelişmesi de beklenen tepkiler arasında yer alır. Zeka değerlendirmesi yaparken bir uzman tarafından tepkilerin gözlemlenmesi gerekir.
• 16 Aylık Bebek Zeka Testi: Bebekler 16. aydan itibaren çevrelerindeki insanları taklit etmeye, dil gelişimi göstermeye, sözlü tepkiler vermeye, kendi kendine yemek yemeye, yürümeye ve karalama çizimleri yapabilmeye başlarlar. Zeka ölçümünde bu eylemleri yapıp yapamadığı gözlemlenir.
• 18 Aylık Bebek Zeka Testi: Bebekler 18. aydan itibaren cümle kurmaya, daha fazla isim öğrenmeye, koşmaya, hislerini belli etmeye ve eşyalarını sahiplenmeye başlarlar. Zeka değerlendirmesi yaparken bu kriterler göz önünde bulundurulur.
• 2 Yaş Bebek Zeka Testi: 2 yaşını dolduran çocuklarda en ayırt edici unsurlar, ifade yeteneği ve konsantrasyon seviyesidir. Bu yaş grubu için sıkça Stanford Binet Zeka Testinden yardım alınır. Test sırasında zorluğu giderek artan 30 soru yöneltilir ve çocuğun cevaplaması beklenir. Herhangi bir soruya cevap alınamadığında ise test sonlandırılır. Bu sayede zeka yaşının hesaplanması mümkün olur.
• 26 Aylık Bebek Zeka Testi: 26 aylık bebekler, artık çocukluk dönemine geçiş yapmış olarak kabul edilir. Bu nedenle zeka testi sırasında hafıza soruları, eşleştirme oyunları, sınıflandırma ve gruplandırma gibi ayırt edici sorular yöneltilir.
• 28 Aylık Bebek Zeka Testi: 28 aylık bebeklerde zeka değerlendirmesi yaparken yaşıtlarının yaptığı eylemleri sergilemesi beklenir. Aynı zamanda iletişim yetisi, sosyalliği, konsantrasyon süresi, algı ve ilgisi değerlendirilir.
• 32 Aylık Bebek Zeka Testi: 32 aylık bebeklerin dil gelişimlerini ilerletmiş olmaları, kendilerini ve cinsiyetlerini tanımaları, isteklerini ifade edebilmeleri, rol yapmaları, taklit etmeleri ve ilgi sürelerinin uzun olması beklenir. Değerlendirme sırasında tüm bu unsurlar göz önünde bulundurulur.

Bebeklerde IQ testi, kesinlikle uzman bir hekim tarafından yapılmalıdır. Ancak genel fikir sahibi olmak için ebeveynler tarafından yaş grubuna uygun oyunlar ve testlerden yardım alınabilir.

Bebeklerde Zeka Testi Nasıl Değerlendirilir?

Bebeklerde zeka testi sonuçları, mutlaka alanında uzman bir pedagog ve çocuk psikoloğunun işbirliği ile değerlendirilmelidir.

Değerlendirme sırasında ise şu ölçütler analiz edilmektedir:

• Bebeklerin, yaşıtlarından beklenen eylemleri yerine getirip getiremedikleri,
• Öğrenme potansiyeli ve algı kapasitesinin değerlendirilmesi,
• Konsantrasyon ve odaklanma güçlüğü gösterip göstermedikleri,
• Motor koordinasyon gelişimlerinin yeterli olup olmadığı,
• İşitsel ve dil becerilerinin değerlendirilmesi,
• İfade yetenekleri ve sosyal becerilerin ölçülmesidir. 

Değerlendirme sırasında bebeklerin kaç aylık oldukları, cinsiyeti, aile yapısı ve genetik faktörleri göz önünde bulundurulur. Bu nedenle tüm değerlendirmeler, kendi içerisinde öznellik taşımaktadır.

Bebeklerde Zeka Testi için Hangi Doktora Gidilir?

Bebeklerde doğum sonrası uygulanan standart zeka testlerinde herhangi bir sorun tespit edilirse, ebeveynlere gerekli bilgiler aktarılır ve alanında uzman bir hekime yönlendirme yapılır. Ancak doğumdan birkaç ay sonrasında bebeğin bilişsel gelişiminden şüphe duyuluyorsa, devlet hastanelerine ya da özel sektöre bağlı olarak hizmet sunan sağlık kuruluşlarına başvurulması gerekir.

Bebeklerde zeka testi için Rehberlik ve Araştırma Merkezi, çocuk psikoloğu bulunan sağlık kuruluşları, özel klinikler, psikolojik danışma hizmeti sunan kurumlar ya da pedagoglara başvurulması gerekir. Bu sayede gerekli değerlendirmeler yapılabilir ve teşhise bağlı olarak en uygun rehberlik planı hazırlanır.