Kontakt Lens Nedir?

Kontakt lens, kişilerdeki göz bozukluklarında, daha çok da ileri derece olan miyop sorunlarında göz camının fazla şekilde kalınlaşması sebebiyle kullanımına başvurulan optik bir mercektir. Esnek tarzda bir maddeden üretilmiş olup çok yakın mesafeden bakılmadığı takdirde göz üstündeki varlığı belli olmamaktadır.

Kontakt lens, görme sorunlarının düzeltilmesinde, göz renklerinde değişiklik olması istendiğinde ve kornea rahatsızlıklarının tedavi edilmesinde kullanılmaktadır. 1800’li yıllarda göz bebeğinin ön kısmını tamamıyla kaplayan üfleme cam lenslerden imal edilen incecik yapıdaki plastik kornea lenslerine varan bir evrim yaşamıştır. Bugün lens malzemeleri ve çeşitleri, çok fazla sayıda kullanım seçeneği sunmaktadır.

Göz yapısına en uygun olan kontakt lensin seçilebilmesi için göz hekimi tarafından detaylı bir göz muayenesi olunması gerekir. Muayene sırasında, kullanılacak olan lens tipi, taban eğrisi, çapı ve derecesi belirlenmektedir. Uyumu belirleyebilmek adına aynı anda ya da mümkün olduğu kadar en yakın diyoptride bir kontakt lens takılır. Ayrıca lensin dengesi, hareketi ve ortalaması da incelenir.

Kontakt lens özellikleri ise şu şekilde sayılabilir:

• Kornea üst kısmında durabilecek biçimde tasarlanmışlardır.
• Gözün ön tarafını kaplayan gözyaşı zarı üzerine yapışır ve göz kapaklarının da verdiği basınç sayesinde yerlerinde dururlar.
• Kişi, göz kırptıkça göz kapakları da takılmış kontakt lens yüzey kısmında kayar; hafif şekilde hareket etmesine sebep olur. 
• Bu hareket ise gözyaşlarının gerekli olan kayganlık halini sağlamasına olanak verir.
• Çok sıkı olan kontakt lensler hiçbir şekilde hareket etmezler. Bu durumda da gözler üzerinde bir hassasiyet meydana getirebilir. Başlangıçta kişi rahat edebilir ama aslında görüş keskinliği biraz zayıftır. Uzun zamanda ise bazı komplikasyonlara yol açabilir.
• Çok gevşek olan kontaks lensler ise aşırı derecede hareket eder. Alt göz kapakları kısmı ise bu kontakt lensi çok fazla hisseder. Ayrıca göz kırpma ardından görüntüde bulanıklık olur. Lensler bu durumda merkezden kaçarlar. Beraberinde kontakt lensin kenar kısımları da kıvrılabilir. 

Kontakt Lens Renkleri ve Çeşitleri

Kontakt lens renkleri için sunulan ana renkler şu şekilde sıralanır:

• Yeşil,
• Kahverengi,
• Menekşe,
• Gri,
• Mavi,
• Ela

Bu renkler, ana renkler olarak kontakt lenslerde kullanılmaktadır. Ancak değişik markalarda bu ana renklerin açıktan koyuya doğru değişen farklı tonları da bulunmaktadır. Haricinde yine farklı markalardaki değişik tonlar içerisinde “parlak” veya “hareli” gibi seçenekleri de görmek mümkündür.

Renkli kontakt lens seçiminde kişinin göz rengi, ten rengi ve talebi de önemli olmaktadır. Bu noktada kendi göz rengini kapatabilmesi ve seçmiş olduğu renge vurgu yapabilmesi amacıyla bu seçime ihtiyaç vardır. Bu tip farklar ve kullanımlar ile ilgili olarak uzman doktor tarafından gerekli bilgilendirmeler yapılmaktadır.

Kontakt lens çeşitleri arasında optik alanı daha geniş olduğu zaman kişiye de daha geniş açıda bir görüş alanı sunar. Yüksek geçirgenlik özelliği olduğundan dolayı da kullanımları çok daha yaygın şekildedir. Kontakt lens çeşitleri, genel olarak şu sınıflara ayrılır:

• Planlı/aylık değişim lensleri,
• (Astigmatlı) Toric lensler,
• Günlük lensler,
• Uzak ve yakın birlikte olan lensler,
• Afak/pediatrik lensler,
• Gece gözde kalabilen kontakt lensler,
• Uzun süreli ve yüksek numaralı lensler.

Kontakt Lens Muayenesi Nasıl Olur?

Kontakt lens muayenesi ve lens uygulaması, yasal açıdan yalnızca bir göz uzmanı/hekimi tarafından yapılabilmektedir. Sağlıklı şartlarda bir göz muayenesi sırasında ise şu adımlar takip edilir:

• Göz muayenesi ile korneanın eğim düzeyi ölçülür. 
• Lensin büyüklük oranı, kişinin kornea tabakasına göre (uygun şekilde) seçilir.
• Muayene ve kontakt lens uygulaması sırasında kişinin hangi meslekte olduğu da göz önüne alınır. Bu şekilde uygulama gerçekleştirilir.
• Türlü denemeler ardından uygun olan kontakt lens belirlenir ve özel lens reçetesinde yer alan değerler ve uygun görülmüş lensin özel ismi yazılır. 
• Optikçiden de önerilen ürün satın alındıktan sonra hastanın yeniden doktora gelmesi istenir. 
• Bu ikinci muayene sırasında ise hastaya şu konularda bilgi verilir: Takıp çıkarma aşaması, lens takma süresi, kontakt lenslerin temizlik ve bakımı, yeninden doktor kontrol tarihi.

Kontakt Lens Nasıl Takılır?

Kontakt lens takılışı için takip edilmesi gereken adımlar şu şekildedir:

• Lensin öncelikle kabından çıkartılması gerekir.
• Lensin iç yüzey kısmının dışa dönmemiş şekilde olmasına dikkat edilmesi gerekir. Döndüğü zaman da düzeltilmesi ve kenar kısımlarının yukarı doğru bakması gerekmektedir. 
• Sol el orta parmak ile göz kapağı, kaşa doğru bir şekilde çekilir. 
• Sağ el işaret parmağı üstüne lens konulur ve sağ el orta parmak ile göz kapağı tutulup aşağı doğru çekilir. Ardından işaret parmağı kullanılarak lens, gözün tam orta kısmına hafif şekilde yerleştirilir. 
• Bu duruş şekli bozulmadan ve aşağı doğru bakılarak lensin tam yerine oturması sağlanır. Ardından göz kapakları yavaş bir şekilde bırakılır.
• Aynı işlem ayrıca sol göz/sol lens için de yapılır. 

Kontakt Lens Nasıl Çıkarılır?

Kontakt lens çıkarılması için şu adımların dikkatlice takip edilmesi gerekir:

• Eller yıkanmalı ve kurulanmalıdır. 
• Yukarı doğru bakılmalıdır. 
• Sol el kullanılarak üst göz kapağı kaldırılır ve sağ el orta parmak kullanılarak alt göz kapağı ise sabit bir şekilde tutulur. 
• Ardından işaret parmağı, kontakt lensin tam alt kenar kısmına yerleştirilir. 
• Lens, işaret parmağı kullanılarak gözün renkli bölümünden aşağı şekilde kaydırılır. 
• Sonra baş parmak ile işaret parmağı arasında hafif bir şekilde sıkıştırılıp çıkarılır. 
• Bu işlemde tırnak kullanımından kaçınılması gerekir. 

Kontakt Lens Yan Etkileri

Kontakt lens yan etkileri, kişide lens kullanımından kaynaklı olarak ortaya çıkabilecek olan kontakt lens komplikasyonları ve semptomlarıdır. Buna göre şu yan etkiler görülebilir:

• Kontakt lenslerde temizlik, bakım, oksijen geçirgenliği ve uygulama şekli çok önemlidir. Bunlara dikkat edilmemesi bazı komplikasyonlara neden olabilir.
• Kornea bölgesinin tam olarak oksijenlenememesi sebebiyle korneanın yüzey kısmında bir ödem meydana gelebilir. 
• Buna bağlı olarak kırılgan bir şekle gelmiş olan epitelden (kornea yüzeyinden) mikrobiyaller kolay şekilde içeri girebilir ve enfeksiyon başlamasına neden olur. 
• Lensin oksijen geçirgenlik durumu yeterli olmadığında ise kornea tabakasının etrafında kornea duyu kaybı, damarlanma, kornea iç hücrelerinde şekil bozukluğu ve büyüklük gibi yan etkiler gelişebilir. 
• Temizlik iyi yapılmadığında veya alerji sebebiyle üst göz kapağı alt kısmında ise alerjik yan etkiler meydana gelir. 
• Ayrıca zaman içerisinde lenslerde bir eğim bozukluğu da oluşabilir. Bu durum, gözyaşı buharlaşmasına neden olabilir.

Kontakt Lens Zararları

Kontakt lens zararları ile ilgili tablo şu şekilde seyreder:

• Kontakt lenslerden zarar görülmemesi için mutlaka doktor kontrolü yapılmalı ve ardından reçete ile satın alınmalıdır.
• Lensler ters şekilde takılırsa ya da üzerinde herhangi yabancı bir cisim olursa gözlerde batma, aşırı şekilde sulanma, yanma ve kaşıntı gibi zararları olabilir.
• Kontakt lens takılmadığı zamanlarda tozlu ya da dumanlı olan ortamlarda kalınmaması ve direkt olarak gözleri etkileyebilecek olan yüzme gibi aktivitelerin yapılmaması gerekir. Bu durumlar da gözlere zarar verebilmektedir. 
• Ayrıca bahar ayları içerisinde ortaya çıkan polenler de kontakt lenslere ve gözlere zarar verebilir. 

Kontakt Lensin Hangi Kişilerde Uygulanmaması Gerekir?

Kontakt lensin uygulanmaması gereken kişiler, bu lens kullanımına başlamaması önerilen kişilerdir. Kontakt lens kullanılamayan durumlar, şu şekilde sıralanır:

• Kronik enfeksiyonun, ilaç kullanımının veya sistemik rahatsızlıkların olması,
• Yineleyen kornea tahrişleri ve kişide ülserasyon (göz kornea tabakasının tamamen ortadan kalkması) olması,
• Çok yüksek derecede kornea astigmatizması (doğuştan korneadaki şekil bozukluğu) olması,
• Göz kapağında bozukluk olması,
• Kuru göz sorunu olması,
• Göz yüzeyinde birtakım dejenerasyonlar olması,
• Birtakım göz cerrahisi geçirilmiş olması,
• El becerisinin yetersiz olması gibi durumlarda kullanılamaz.

Kontakt Lens Riskleri

Kontakt lens riskleri ile ilgili olarak kontakt lens kullanımına başlamadan önce hastalar uyarılmalı ve bilgilendirilmelidir. Bu noktada ilk defa kullanacak olan kişiler, lens kullanımı esnasında ve öncesinde kontakt lenslerin takılması, batması ve çıkarılması gibi bazı problemlerle karşılaşabilir.

Ayrıca kullanım süresi, alerji ve hijyen gibi konularda da dikkat edilmediği zaman gözlerde kalıcı veya geçici bazı kusurların oluşma riski vardır. Yine bu konulara dikkat edilmediği zaman göz kuruluğu oluşma riski vardır. Bu gibi durumlarda da kişinin sürekli olarak yanında yapay bir gözyaşı taşıması gerekmektedir.

Kontakt Lens Sonrası

Kontakt lens sonrası dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde sıralanır:

• Lens alındıktan ve kullanımına başlandıktan sonra lenslerin sürelerine dikkat edilmesi gerekir. Sürelerinden daha uzun zaman kullanılmamalıdır.
• Günlük lenslerin kullanımına başlandıktan sonra bu lenslerin süresinin sadece 1 gün olduğu unutulmamalıdır. Bu lensler bir günden daha çok ve aylık lens türleri ise bir aydan daha çok kullanılmamalıdır.
• Lens kullanımına başlanmasının ardından bir günde en çok 12 ila 13 saat kadar lens kullanımı olmasına da dikkat edilmesi gerekir.
• Ayrıca lens kullanımı sonrası hijyen konusuna dikkat edilmelidir. Bu anlamda hem temizlenmesi hem durulanması hem dezenfekte edilmesi hem takma ve çıkarılma aşaması, pek çok enfeksiyon riskini ortaya çıkarabilir. Bu nedenle kullanım sonrası hijyen önemlidir. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Kontakt Lens Kullanımı

Bebeklerde ve çocuklarda kontakt lens kullanımı mümkündür. Bu noktada kontakt lensler, hem çocuklar hem de yetişkinlerce sık sık kullanılmaktadır. Pek çok kişi de kolaylık getirmesi bakımından lens kullanımını tercih etmektedir. Özellikle de erken yaşlarda başlanan kontaks lens kullanımında (çocuklarda) çok dikkat edilmesi gerekmektedir.

Çocukların kontakt göz numarasını bozacak durumlara neden olabilecek hareketler yapmaması ve göz hijyeni konusuna da özen göstermesi gerekir. Aksi takdirde ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Aşırı şekilde hareketli çocuklarda göz rahatsızlığı oluştuğu zaman gözlükten daha çok kontakt lensler tercih ve tavsiye edilmektedir.

Çocukların düşmesi ve gözlüklerini kırması, daha yüksek ihtimaldir. Bu nedenle gözlük kullanımı konusunda pek çok çocuk, memnun olmamaktadır. Kontakt lens kullanılması ise hem çocukların gözlük kırma ihtimalini ortadan kaldırır hem de hareket özgürlüğü getirir. Oyun oynarken de hareket özgürlüğü sunması bakımından çocuklarda kontaks lens kullanımı bir avantaj olmaktadır.