Astigmat

Astigmat Nedir?

Etrafımızdakileri net bir şekilde görmemizi sağlayan şey göze gelen ışınların tek bir noktada kesişmesidir. Bu dışarıdan gelen ışınların gözümüz içinde kusursuz şekilde kesişmesini sağlayan yapılar gözün ön yüzeyi (kornea) ve lens tabakasıdır. Astigmat, işte bu kornea ve lensin uyumsuz eğrilere sahip olduğu durumlarda ışığı kırma akslarının arasındaki güç farklılıkları sebebiyle ışınların gerektiği gibi kesişememesi, uzak ve yakında net bir görüntü oluşturulamamasıdır. 

Astigmat tek başına bulunmakla beraber miyop veya hipermetrop kusurlarıyla birlikte de bulunabilir. Miyop gözlerde lensin fazla kırıcı olmasından ötürü görüntüyü düşmesi gereken yerin (retina) ön tarafına düşürürken Hipermetroplarda ise lens kırıcılığı azalması sonucu görüntü düşmesi gereken yerden uzağa düşürür. Astigmatın bu rahatsızlıklarla beraber bulunması çok yaygındır. Tedavide tüm rahatsızlıklar dikkate alınarak işlem yapılmalıdır.

Astigmat Belirtileri Nelerdir?

Astigmatlı kişilerde kornea ve lensin kırım gücü değiştiğinden görüntü retinada net bir şekilde oluşmaz. Bu durum da bulanık ve bozuk görmeye sebebiyet verir.

İnsan beyni sürekli gözden gelen uyarıları netleme ve anlamlandırmaya çalışır. Bulanık görüntü geldiğinde ise beyin bunu algılamakta zorlanır ve bir süre sonra kişide baş ağrısı oluşur. Diğer belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Göz kasları arasındaki dengenin bozulması sonucunda şaşılık diye tabir edilen göz kayması oluşabilir. 
• Astigmatlı kişiler etrafı biraz daha net görmek için durmadan gözlerini kısar ve kaslarını yorarlar. Bu durum bir süre sonra gözlerde ağrı meydana getirebilir.
• Astigmatizmde olan ışınların kırım kusurundan ötürü ışıklı yazılarda dağılma ve net görememe sorunu oluşabilir.
• Astigmatizmli kişilerde akşam vakitleri göz bebeğine yeterli ışın gelmediğinden ve gelen ışınlar düzgün kırılamadığından geceleri görüşte güçlük çekebilirler.

Astigmata Neden Olan Durumlar

Astigmatın kesin bir sebebi bilinmemekle beraber çoğunlukla kalıtımsal olarak oluşur. Aileden birilerinde astigmat varsa doktor muayenesinde kornea çapı ölçülmelidir. Kornea kalınlığı 500 mikron ve üstündeyse ilerde astigmat ve miyoba götürebilir. 

Gözdeki çeşitli yaralanmalar sonucu veya cerrahi yaralanmalardan ötürü tabakaların şekillerinin değişmesi ile de oluşabilir. İlerleyen yaşlarda kişinin eylemlerine bağlı olarak derecesi azalabilir yahut artabilir. 

Astigmat Teşhisi

Uzak yakın fark etmeksizin görmede bulanık oluyorsa, akşamları görüşte zorluk çekiyorsanız ve yakın okumalarda bir süre sonra baş ağrısı yaşıyorsanız bu durumu dikkate almalı ve bir göz doktoruna görünmelisiniz. Göz doktoru görüşünüzü değerlendirmek için bazı testler yapar.

Gözün ön tabakası olan kornea normalde yuvarlak bir küre biçimindedir. Korneanın şeklinin bozulması ve daha oval olan yumurta şekline dönüşmesi astigmata sebep olur. Çoğu insanda doğuştan gelen bir durumdur fakat ilerleyen yaşlarda artar ve hayat kalitesini olumsuz yönde etkilemeye başlar. Astigmatın kesin teşhisi uzman doktorlar tarafınca konur.

Astigmat Testleri: Astigmat testi uzman göz doktorunuz tarafından keratometre ya da kornea topografisi kullanılarak korneanın ön eğriliğinin ölçülmesi işlemidir. Buradan çıkan sonuçlara göre gerekli tedavi belirlenir ve reçete yazılır. 

Reçetelerde Astigmat Gösterimi: Reçetede yazan silindir (cly) değeri astigmat dereceleridir. Astigmatın gücünü ve miktarını gösterir. Bu değer (-) ya da (+) olabilir ve genelde -/+ 0,25 ila -/+6,00 derece arasındadır.

Astigmat Numaraları

0,50-1,00 Arasındaki Astigmat Dereceleri: Hafif sınıf astigmat dereceleridir. En düşük derecelerdir. Bu derecedeki kişiler için korkulacak bir durum söz konusu değildir. Hatta bazen tedavi bile gerektirmeyebilir. Ama yine de belli aralıklarla göz doktoruna muayene olunması gereklidir.

1,00-4,00 Arasındaki Astigmat Dereceleri: Orta sınıf astigmat dereceleridir. Bu dereceler genellikle diğer bir göz problemiyle (Miyop, Hipermetrop vb.) birlikte ortaya çıkar. Bu hastaların her ay göz muayenesi olarak  takip edilmesi gerekir. Tedavisi gerekli ve önemlidir. Gözlük kullanılmalıdır. Aksi takdirde dereceleri artabilir. 

4,00 ve üstü Astigmat Dereceleri: Ağır sınıf astigmat derecesidir. Bu hastaların göz muayenelerinin kesinlikle düzenli yaptırmaları gereklidir. Telefon, bilgisayar, televizyon, direkt ışık temasından gözlerini korumaları gereklidir. Yoksa astigmat dereceleri artabilir.

Astigmat Çeşitleri

Düzenli (Regular) Astigmat: En sık görülen astigmat çeşididir. Kornea veya lensin yapısından dolayı kaynaklanır. Düzenli astigmatta gözün her bir noktası aynı yanlış eğriliğe sahiptir. Bu bombeleşme gözün kırıcılığını bozar ve görüş bulanıklaşır. Görüşe yardımcı gözlük ve lens ile net görüş sağlanır. 

Düzensiz (Irregular) Astigmat: Korneadaki yaralanma sonucunda veya lensin yapısındaki bir veya birden fazla lokal bozulmalardan, düzensizliklerden dolayı meydana gelir. Gözün her bir noktası farklı eğriliklere sahiptir. Bu düzensizlikler mikro ve makro boyutta olabilir. Lens stabil bir eğriliğe sahip olmadığından tedavisinde gözlük yeterince yarar sağlamaz. Düzenleyici, sert kontakt lenslerin ve korneal halkalar kullanılması gerekebilir.

Astigmat Tedavisi

Gözlük Kullanımı

Astigmat tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemdir. Düşük dereceli astigmatların kontrolünde önemli pay sahibidir. Doktor reçetesi ile astigmat gözlükleri de, astigmatizm derecesine uygun olarak kullanılmalıdır. Silindirik şekilli mercek kullanılır. 

Düzenleyici Gece Kontakt Lensleri (Ortokeratoloji)

Düzensiz astigmatta gözlük yeterli gelmediği için sıklıkla düzenleyici astigmat lensler kullanılır. Gözdeki lokal düzensizlikleri düzeltebilmek için göze ön kısmından baskı uygulayacak sert yapıdaki kontakt lensler kullanılır. Genelde gece yatarken takılır ve sabah çıkartılır. İhtiyaç duyulması halinde gündüz de kullanılabilir. Piyasada lenslerin birçok çeşidini bulmak mümkündür. Saydam/ renkli fark etmeksizin ‘’Toric’’ kategorisindeki lensler kullanılabilir. 

Gözünüz astigmatlı olduğu halde normal lens (astigmatsız) kullanmak astigmatınızın ilerlemesine sebep olabilir. Ayrıca normal lens dereceli olsa dahi astigmatsız olursa bulanık görme gibi hayat kalitesini düşürecek sorunlar oluşturabilir. 

Astigmat Lazer Ameliyatı

Halk arasında ‘Göz Çizdirme’ tabiri ile anılan astigmat lazer yöntemidir. Genel göz kusurları olan miyop, hipermetrop ve astigmat tedavisinde refraktif cerrahide kullanılan en yaygın ve etkili yöntem lazer ameliyatıdır. Lazer ameliyatı, lazer yardımıyla gözün korneasındaki düzensizliklerin kalıcı olarak düzeltilmesini amaçlar. Ameliyat; renk körlüğü, göz hasarı gibi durumlar oluşturmaz. Ameliyat sonrasında ilk birkaç ay göz damlası kullanılması ve güneşe direkt temastan kaçınılması gerekir ama sonraki süreçte bunlara lüzum kalmaz.

Kimler Lazer Ameliyatı Olabilir?

Ameliyat 18 yaşının üzerinde olanlara uygulanır. Göz dereceleri son bir yılda 0.50 astigmat derecesinden fazla değişmemiş olanlar işlem için adaydır. Gözlerinde başka herhangi bir rahatsızlık (göz tansiyonu, kornea sivrileşmesi vb.) bulunmayanlar bu işlemi tercih edebilir. Ayrıca hastalarda diyabet, romatizma gibi sistemik hastalıkların olmaması gerekir. İşlem hamilelik döneminde yapılmaz. Yapılacak muayene ve tetkikler sonucunda göz ameliyatına uygun kişiler lazerle tedavi edilebilir. 

Astigmat Tedavi Edilmezse

Astigmat tedavi edilmezse giderek artar. Sonraki süreçte derecesi arttığı için neredeyse hiçbir şeyi net görememenize sebep olur. 

Bu yüzden kesinlikle erken teşhis ve tedavi gerektiren bir hastalıktır.

Astigmata Ne İyi Gelir?

A, B ve C vitaminleri göz sağlığı için çok önemlidir. Bol A vitamini içeren bazı sebzeler arasında ıspanak, tatlı patates, havuç ve kış kabağı bulunur. B vitamini içerenler besinler arasında avakado, somon, alabalık, kuzu ve kümes hayvanları, sığır eti, yumurta ve süt ürünleri sayılabilir. C vitamini ise portakal, mandalina ve limon gibi turunçgillerde ayrıca biber ve çilek gibi diğer yiyeceklerde de bol miktarda bulunur.

Astigmata Ne İyi Gelmez?

• Astigmata göze direkt gelen ışınlar iyi gelmez.
• Bilgisayar, telefon, tablet ve televizyon gibi araçlardan göze gelen ışınlar bu hastalığı daha kötü hale getirebilir.
• Hastaların bunların kullanımını sınırlaması gerekir.

Hamilelerde Astigmat

Hamilelikte vücuttaki hormon değişikliklerine bağlı olarak gözdeki sıvı ve mineral dengesi değişebilir. Bu durum hamilelerde çeşitli göz problemlerine yol açabilmektedir. Astigmatta olduğu gibi gözlerde bulanıklık sorunu oluşabilir. Bu durum çoğu zaman geçicidir ama yine de uzman bir göz doktoruna muayene olmak gerekebilir. Genellikle gözünüzün asıl durumu hamilelikten sonraki ilk âdet kanamasından sonraki ölçümle net bir şekilde belirlenir.

Bebeklerde Astigmat 

Bebeklikte ilk aylarda bebeklerin çoğunda bir miktar astigmat ve hipermetrop normal kabul edilmektedir. Bebeklikte normal sınır 2,50 derece civarındadır ilerleyen aylarda bu derecenin düşmesi beklenir. Bebeğinize astigmat teşhisi konulmuşsa sürekli yakın takip edilmesi çok önemlidir. Gereken durumlarda gözlük kullanılmalıdır. Aksi takdirde göz derecesi daha da artabilir. 

Çocuklarda Astigmat

Çocuklarda astigmatın ilk belirtileri genellikle ilkokul çağında ortaya çıkmaya başlar. Çocuk oturduğu sıradan tahtayı net göremez, kitap okuma esnasında odaklanamama sorunundan ötürü baş ağrısı yaşar. Bu durum ciddiye alınmalıdır çünkü küçük çocuklarda yakın okuma esnasında oluşan baş ağrısı ‘Kitap Fobisi’ denilen bir önyargı oluşturur. Çocuklar kitaplardan ve okumaktan uzaklaşabilir ve bu durum doğal olarak ders başarısı üzerinde son derece olumsuz bir etki yapar.

Bu gibi durumların önüne geçmek için yapılabilecek en doğru şey çocukların bebeklikten itibaren rutin olarak göz muayenelerinin yapılması ve takip altında tutulmasıdır. 

Eğer çocukta göz derecesi orta sınıf derecelerine (1,00-4,00) ulaşmışsa gözlük kullanımı gerekir. Aksi takdirde 12-13 yaşlarına kadar gerekli tedaviler uygulanmazsa çocukların gözlerinde göz tembelliği gelişebilir ve bu da diğer göz hastalıklarına kapı aralar.

Astigmat Egzersizleri 

Siz fark etmeseniz de bazen göz kusurlarımız hafif safhadan başlayarak ağır safhaya doğru ilerleyebilir. Hafif derecedeki astigmatlar için gözlük ya da lens kullanmak yerine belli başlı göz egzersizlerini düzenli yaparak gözünüzü tembellikten kurtarılabilir ve hatta derecenin küçülmesi sağlanabilir. Bu astigmat egzersizleri aslında gün içinde yapıyor olduğunuz, yapmanız gereken hareketleri içerir. Göz tembelliğini engelleyen bu egzersizler ile günlük yaşamda daha net bir görüşe sahip olunabilir. 

• Basit Fiziksel Egzersiz: Kafanızı hareket ettirmeden gözlerinizle bakabildiğiniz kadar sağa sola yukarı ve aşağı bakın ve egzersizi 10-25 kez tekrarlayın.
• Mesafeye Odaklanma Egzersizi: Bu egzersizde isminden de anlaşılacağı gibi gözdeki iris kaslarını çalıştırarak gözün art arda farklı uzaklıktaki nesnelere odaklanması sağlanır.  Bu egzersizde önce 30 cm uzaklıktaki bir nesneye (kalem gibi) 30 saniye süresince odaklanılır daha sonrasında 2-3 metre ötedeki başka bir nesneye odaklanılır ve 30 saniye devam edilir. Bu döngüyü tamamladıktan sonra 30 saniyelik periyotlarla uzak - yakın - uzak şeklinde tekrarlanır.
• Okuma Egzersizi: Herhangi bir kitaptan bir paragraf okunur. Paragraf bitiminde kafanızı hareket ettirmeden yan tarafınızda bulunan nesnelere 20 saniye boyunca odaklanılır. Yoruluncaya kadar okuma – odaklanma periyodu tekrarlanır.
• Mesafe Ölçme Egzersizi: Bu egzersizde temel amaç uzaklaşan ya da yaklaşan nesnelerdeki göz odağını kaybetmemektir. Ele bir kalem alınır ve kol en uzak noktaya uzatılır. Kaleme 30 saniye odaklanılır. Sonrasında el yavaş yavaş kafaya doğru yaklaştırılmaya başlanır. Fakat bu esnada gözün kaleme odaklanması ve odağın bozulmaması sağlanır. Daha sonra bu egzersiz uzak – yakın – uzak şeklinde 4-5 defa tekrarlanır.
• Sekiz Egzersizi: Bu egzersiz diğerlerine göre biraz daha zahmetsizdir. Oturduğunuz yerden karşıdaki duvara ya da tavana bakarak hayali bir sekiz (8) çizilir ama buradaki asıl önemli olan bu sekizi çizerken başınızı hareket ettirmemektir. İlk günlerde bu egzersiz göz kaslarınızda hafif bir ağrı oluşturabilir. Göz kaslarındaki tembelliğe karşı çok etkili bir yöntemdir. 
• Dikkat Egzersizi: Bu egzersizde hareket halindeyken ilerdeki bir cisme odaklanılması gereklidir. Ve odaklanılan cisim ile aranıza giren engellere rağmen cisimle göz temasınızı kaybetmemeniz gerekir. 

Yukarda tarif edilen egzersizleri her gün düzenli bir şekilde yaparsanız karşılaştığınız ya da ilerde karşılaşabileceğiniz göz tembelliğine bağlı rahatsızlık riskini de azaltmış olursunuz. Ayrıca bu egzersizler göz kaslarını güçlendirdiği için okuma yaparken gözünüzün daha az yorulmasını sağlar. Sayfadaki kelimeler üstünde gözünüzün kayma hızını arttırarak okuma hızınızı da arttıracaktır.

Astigmatizm için Hangi Doktora Gidilir?

Astigmat bir göz kırım sorunu olduğu için başvurulması gereken yer göz hastalıkları bölümünden uzman bir göz doktorudur. Belirtiler görüşte fark edilen bozulmalar, baş ağrısı ve bazen göz kısmak gibidir. Bu gibi değişimler fark ettiğinizde doktora başvurmanız gerekir.