Kornea Topografisi Nedir?

Kornea topografisi veya diğer bir tabirle korneal topografi, gözün ön tarafında berrak bir doku olan kornea yüzeyinin üç boyutlu görüntüsünü oluşturan bilgisayarlı bir göz testidir. Korneanın yüzey eğriliğinin üç boyutlu haritasını oluşturan bilgisayar destekli bu tanı aracı, keratokonus gibi çeşitli göz koşullarını teşhis etmek, izlemek ve tedavi etmek için kullanılır. Ayrıca kontakt lenslerin takılmasında ve lazerle görme kusurlarının düzeltmesi gibi ameliyatların planlamasında da kullanılabilmektedir.

Kornea Topografisi Teknikleri ve İlkeleri

Kornea topografisi, korneanın şekil, eğrilik, güç ve kalınlık gibi özelliklerini incelemek için son derece yararlı bir tekniktir. Aynı zamanda kontakt lens uzmanları için de önemli bir araçtır. Son 150 yılda, kornea topografisinin kullanımı, korneanın eğriliğinin haritalanmasından, çeşitli spesifik kornea ve oküler yüzey özelliklerinin değerlendirilmesine kadar genişlemiştir. 

Klinisyenler bunu kontakt lens takmadan önce oküler yüzeyi değerlendirmek, bir kontakt lensin kornea ve gözyaşı filminin şeklini ve kalitesini nasıl değiştirdiğini gözlemlemek ve kullanım sırasında göz ile kontak lens arasındaki ilişkiyi izlemek için kullanabilir. Modern korneal topografide kullanılan birincil teknolojik teknikler ve ilkeleri şu şekildedir;  

Placido Disk Topografisi

Placido disk yansıtma topografisinde, kornea yüzeyine eş merkezli bir dairesel ışık kaynağı yansıtıldıktan sonra, kornea üzerinde ölçümler yapılır. Böylece yazılımla kornea eğriliği, düzensizlikleri, yabancı cisimleri, gözyaşı filmi nüanslarını ve ön korneanın diğer özelliklerini ölçebilir. Bu sistemler, oküler yüzeyin aslında ışığı yansıtan parçası olan gözyaşı filmine oldukça bağımlıdır. Bu işlem, gözyaşı filmi kalitesinin invazif olmayan bir şekilde ölçülmesini sağlayabilir.

Placido disk sistemleri, küçük konili veya büyük konili sistemler olarak kategorize edilebilir. Küçük koniler daha fazla veri noktası toplarken, sonuç itibari ile daha doğrudur, ancak büyük konilerin işlenmesi daha kolaydır ve veri toplama daha kolay olabilir. Küçük konili placido disk sistemlerinin örnekleri arasında şunlar bulunmaktadır;

• E300 (Medmont)
• Keratron (Optikon)
• Keratron Scout (Optikon) 
• Keratron Piccolo (Optikon) 

Ayrıca büyük koni sistem örnekleri arasında Keratograph (Oculus), Atlas (Zeiss) ve ReSeeVit (Veatch Oftalmik Aletler)bulunur.

Scheimpflug ve Tarama Yarıklı Topografi 

Scheimpflug veya taramalı yarıklı topografi sistemi, placido disk sistemi ile karşılaştırıldığında temel fark; sağladığı verilerin arka kornea hakkında bilgi sağlamasıdır. Pentacam (Oculus) gibi dönen Scheimpflug kameralar, korneanın ön ve arka yüzeylerinin hassas ölçümlerini yakalamak için eksen dışı ışık kullanır. Bu sistem pakimetri hesaplaması (kornea kalınlığının ölçülmesi) ve lens aşınması sebebiyle oluşan kornea şişmesi gibi özelliklerin izlenmesine izin verir.

Kontakt Lens Bakımında Kullanılan Teknikler

Korneal topografi, sırasında kornea yüzeyinden on binlerce veri noktası toplanabilir. Bu veri noktalarından korneanın gücü, şekli ve diğer özellikleri hesaplanabilir. Bu bilgiler için görüntüleme seçenekleri, hangi bilgilere ihtiyaç duyulduğuna bağlıdır. Bu da farklı kornea topografya harita türlerinin tam olarak anlaşılmasını önemli kılar. Çeşitli topografi araçlarında düzinelerce farklı görüntüleme seçeneği varken, bazıları kontakt lens bakımı için daha uygulanabilirdir.  Kontakt lens bakımında kullanılan kornea tomografisi çeşitleri arasında şunlar bulunmaktadır;

• Eksenel görüntü haritası

Eksenel haritalar, yumuşak kontakt lensin korneal eğriliğe göre seçim yapılabilmesi için idealdir, çünkü eğriliğin ortalamasını verir. Bu teknik korneanın şekli ve gücü hakkında özel bilgiler sağlanması için diğer haritalardan çok daha faydalıdır.

• Teğetsel ekran haritası

Güç haritalarının en hassas olanı teğetsel ekran haritalarıdır ve bu nedenle, korneadaki tek tek belirlenen noktalardaki gücü ve eğriliği en doğru şekilde ölçer. Genellikle, lens takılmasına karar verme aşamasında, kornea eğriliğindeki kesin değişikliklerin farkına varılmasını sağlayarak doğru seçim yapılmasında etkili rol oynar.

• Yükseklik görüntüleme haritası

Korneanın gerçek şeklini belirlenmesinde başvurulacak en başarılı teknik, yükseklik görüntüleme haritasıdır. Bu harita özellikle kornea veya skleral gaz geçirgen (GP) lens arasında seçim yapılmasını sağlarken, düzensiz bir korneaya uyacak olan en iyi lens tasarımının belirlenmesinde etkilidir. 

• Kornea kalınlığı görüntüleme haritası

Pakimetrik özellikler yalnızca Scheimpflug kameralarında ve taramalı yarıklı topograflarda mevcuttur, çünkü bu cihazlar hem arka hem de ön yüzey özelliklerini ölçmektedirler. Kornea kalınlığı görüntüleme haritası, keratokonus hastalığını aşamalarını belirlerken kullanılabilir. Bunun yanında aktif kontakt lens kullanımında, kontakt lensle ilişkili hipoksiye bağlı (oksijen yetmezliği) olarak kornea kalınlık değişiklikleri söz konusu olabileceğinden dolayı bu konuda kullanımı çok etkili değildir.

• Gözyaşı kırılma ekranı

Kontakt lens yönetimi için kullanılan modern topografi araçlarındaki en yeni seçenekler arasında gözyaşı kırılma ekranları vardır. Kontakt lens kullanımına başlamadan önce bu teknikle doğal gözyaşı filminin kalitesini ölçülebilirken kontakt lens aşınmasından nasıl etkilendiğini belirlenebilir.

Kontakt lens bakımına uygulanabilen bu haritalama tekniklerinin haricinde birçok ek özellikler eklenen farklı harita çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar arasında kontakt lens yerleştirme yazılımı, keratograph'ın oximap özelliği, meibografi, aberrometri gösterilebilir.

Kornea Topografisi Neden İstenir?

Korneal topografi rutin bir test değildir. Daha ziyade, belirli kornea problemlerinin teşhisinde, hastalığın ilerlemesinin değerlendirilmesinde, bazı kontakt lens türlerinin takılmasında ve ameliyatın planlanmasında kullanılır. Genellikle refraktif göz ameliyatına (gözlüksüz net görme sağlama) hazırlanmada kullanılır. Kornea topografya haritası, görme bozukluğunu düzeltmek için tam olarak ne kadar kornea dokusunun çıkarılacağını belirlemek için diğer testlerle birlikte kullanılır.

Kornea, gözün önünü kaplayan ve göz bebeği, iris ve göz odasını koruyan şeffaf kubbe şeklindedir. Kornea, bir hastanın görme kalitesinde ve optik sağlığında önemli bir rol oynar. Kornea, net görmeye yardımcı olarak ışığı odaklamak için mercek ve ön kamara ile birlikte çalışır. Bu yapı göze kırma gücünün 2/3'ünü sağlayan, özel hücrelerden oluşmuş bir doku parçasıdır.

Normal gözlerdeki kornea, kubbe benzeri yuvarlatılmış bir yapıya sahipken, anormal kornealar çok düz, çok dik veya düzensiz bir şekilde kavisli olabilir. Bu düzensizliklerin olması keratokonus gibi göz hastalıklarına yol açabilirken, kornea topografisi bu kornea bozukluklarının tespiti için en yararlı tekniktir.  Bu tanı tekniği keratokonusun erken teşhisinde birincil kullanılan tanı tekniği olmasıyla çok önemli bir yere sahiptir.

Keratokonus Nedir?

Keratokonus, kornea yüzeyinde oluşan düzenlikler ve kornea incelmesinden kaynaklanan bir göz hastalığıdır. Korneanın ön kısmı berrak dış tabakadan oluşurken, orta katmanı kalındır. Bu kısmı kolajen(bir çeşit protein) ve sudan oluşmaktadır. Kolajen, korneayı güçlendirirken daha esnek hale getirir, ayrıca yuvarlak ve düzenli formunu korumasına yardımcı olmaktadır. Sağlıklı bir göz korneasındaki kolajen, ışığı odaklayarak net görebilmeyi sağlar. Keratokonusta ise kornea incelmektedir ve düzensiz bir koni şekline doğru ilerleyerek şişmektedir, bu da görme kaybına neden olmaktadır.

Keratokonus çoğunlukla ergenlik döneminde başlayarak 30'lu yaşların ortaları civarında ilerleme kaydeden bir göz rahatsızlığıdır. Bu problemin ne kadar hızlı ilerleyeceği ya da ilerleyip ilerlemeyeceğini belirlemenin bir yolu şu an için bulunmamaktadır. Keratokonus çoğunlukla her iki gözde görülse de, gözün birinde daha şiddetli bir şekilde seyredebilir.

Keratokonus Nedenleri

Keratokonus üzerinde onlarca yıldır çalışılsa da, tam olarak anlaşılamamıştır. Keratokonusun kesin sebebi tanımlanamamakla beraber, bu hastalığı sahip olma eğiliminin doğumda olabileceği düşünülmektedir. Yaygın bir bulgu, korneada kollajen kaybından kaynaklandığı yönündedir. Bu durum, kornea hücrelerince üretilen dokusunun üretilmesi ve tahribatı arasında oluşabilecek dengesizlikten ortaya çıkıyor olabilir.

Keratokonus Risk Faktörleri 

Keratokonus gelişme riskini artıran bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Genetik: Ailesinde Down sendromu gibi belirli sistemik bozuklukları olanlar ve keratokonus öyküsü olanlarda ortaya çıkma riski daha fazladır.
• Kronik göz iltihabı: Tahriş riski olan maddelerden kaynaklı devamlı iltihap ve alerjiler, kornea dokusunun tahrip olmasına neden olabilirken bu da keratokonus oluşmasına sebep neden olabilir.
• Gözü ovma: Gözlerin sürekli ovalanması sürtünmeden kaynaklı keratokonus oluşması ile bağlantılıdır. Bununla birlikte bu durum hastalığın ilerlemesine yönelik bir risk faktörüdür.
• Yaş: Keratokonus genellikle genç yaşlarda keşfedilir. Genel olarak, kişi genç ve keratokonusu ilerlediyse cerrahi müdahaleye olan ihtiyacı yükselir.

Keratokonusun Belirtileri 

Keratokonus hastalarının çoğunluğu bu durumun farkında bile değildir. Belirtiler arasında olan görmede oluşan hafif bulanıklık ya da iyileşmeyen görme bozukluğu en erken belirtileridir. Keratokonus semptomları şunları içermektedir:

• Işıkların etrafında parlama ve haleler
• Geceleri görmede güçlük
• Göz ağrısına bağlı göz tahrişi veya baş ağrısı
• Parlak ışığa karşı artan hassasiyet
• Aniden kötüleşme veya görme bulanıklığı

Korneal topografi, korneanın eğriliğine (gözün önündeki şeffaf kısım) bağlı olası görme sorunları ve göz hastalıkları hakkında mümkün olan en ayrıntılı bilgileri sağlar. Bilgi sağladığı sağlık koşulları şunlardır;

• Kornea topografisi ile çoğu geleneksel testler kullanılarak tanımlanamayan göz koşulları tespit edilebilmesinde
• Keratokonus (korneanın bir koni gibi dışa doğru çıkıntı yaparak bulanık görme, çift görme ve miyopluk ile sonuçlanan ilerleyici incelmesi olan bir bozukluk) gibi görme bozukluklarına ve bozulmaya neden olan derin veya yüzeysel kornea bozukluklarının tanımlanmasında 
• Kontakt lens takma ve karmaşık kontakt lens reçetelerinde
• Excimer lazer ile refraktif bir cerrahi geçirilmesi gerektiğinde (kornea topografisi ameliyat öncesi ve sonrası birincil öneme sahip bir incelemedir)
• Örneğin piterjiyum (korneada pembemsi, üçgen doku büyümesinin) gibi yüzey bozukluklarında
• Göz kuruluğunun değerlendirmesinde
• Kornea nakillerinde
• Kornea izleri veya opasiteler (x ışının fazla yansıtılmasından kaynaklı beyazlık)
• Kornea nakli sonrası düzensiz astigmatizm (kornea şeklinde hata)
• Astigmat sonrası edinilmiş postoperatif katarakt ekstraksiyonu (doğal göz lensinin zarlarıyla çıkarılma işlemi) 
• Ortho K (gece kullanımı lensleri) lens uygulamalarında

Kornea topografisi ayrıca şu koşullarda kullanılabilir;

• Yara izi: Travma veya enfeksiyonlar korneayı yaralayabilir. Bu, korneanın şeklini değiştirir. Bir topografi taraması, bozulmayı ve bunun görme üzerindeki etkisini ölçer.
• Büyümeler: Pterji (korneada anormal büyüme) veya diğer büyümelerin boyutu topografya ile izlenebilir.
• Astigmatizm  ve keratokonus: Topografi, erken keratokonus vakalarının bulunmasına ve ilerlemelerinin izlenmesine yardımcı olabilir.
• Kontakt lens bağlantısı: Topografi taramaları, görüşü iyileştirmek için ne tür kontakt lens takılabileceğini bulmaya yardımcı olur. Tarama çok fazla bozulmanın olduğunu gösteriyorsa, bazen  özel bir sert kontakt lens (RGP) görüşün düzeltilmesine yardımcı olabilir.

Kornea topografisi cerrahi alanda da yardımcı bir araç olarak kullanılmaktadır. Yardım olduğu durumlar arasında şunlar sıralanabilir;

• Refraktif cerrahi: LASIK gibi refraktif cerrahi sırasında, miyopi gibi kırma kusurlarını düzeltmek için korneanın şekli değiştirilir. Topografi taraması, cerrahın korneayı tam olarak nasıl yeniden şekillendireceğini anlamasına yardımcı olur.
• Katarakt: Gözün doğal lensi bulanıklaştığında, katarakt ameliyatı sırasında göz içi lens (GİL) ile değiştirilir. Kornea topografisi, cerrahların bazı durumlarda doğru GİL'i seçmelerine yardımcı olur.
• Kornea nakilleri: Nakilden sonra cerrah, hastanın doğru şekilde iyileşmesine yardımcı olmak için kornea topografisini kullanabilir. Görüntüler, hangi dikişlerin ne zaman çıkarılması gerektiğini ve korneanın şekline göre değerlendirilmesine yardımcı olur.
• Korneal çapraz bağlanma ameliyatı: Bu ameliyat, keratokonuslu bir korneanın güçlenmesine yardımcı olur. Bu işlemin gerekli olup olmadığını görmek için bir topografi taraması yapılabilirken ayrıca ameliyat sonrası gözü izlemek için uygulanabilir.

Kornea Topografisi Nasıl Yapılır?

Göz korneasının şekli ve bütünlüğünde meydana gelebilecek değişikliklerin izlemesi ve ölçülmesi için yapılan korneal topografi rutin bir göz testi değildir. Bu yüzden ancak ihtiyaç durumunda yapılması önerilir.  Bu işlem öncesi ve sırasındaki uygulamalar şu şekildedir;

Öncesi

Korneal topografi öncesi çoğunlukla özel bir hazırlık yapılması gerekmezken hastaya lokal ve genel anestezi uygulanması gerektiren bir durum söz konusu değildir. Öncesinde şunlara dikkat edilmesi yeterlidir:

• Hasta topografi cihazına bir sağlık uzmanı tarafından yerleştirilir. Makine hareketli parçalardan oluştuğu için hastanın makineye yerleştirilmesi oldukça kolaydır.
• Duruma göre hastanın işlemden birkaç saat aç kalması istenebilir.
• İşlem öncesinde gözde kuruluk varsa uzman gerekli görürse göz damlası kullanılabilir.
• Hamilelik veya hamilelik şüphesi varsa bildirilmelidir. Çünkü böyle bir durumda anne ve bebek için zararlı olabilecek bir işlemdir ve bu durumda kesinlikle çekim yapılmaz.
• İyi görüntüleme yapabilmek için gerekiyorsa kontrast madde uygulanabilir.

Sırasında

Kornea topografisi, kornea şeklinin 3 boyutlu bir perspektifini elde edilmesini olanak tanıyan bir kornea haritası oluşturur. İşlem basamakları genellikle şu adımlarla gerçekleştirilir;

• Kornea topografyasında genellikle eş merkezli halkalardan oluşan bir desene sahip, ışıklı bir kaseye bağlı bir bilgisayar bulunur.
• Hastadan genellikle kafasını bir çubuğa bastırarak çanağın önüne oturması istenir.
• Birden fazla ışık eş merkezli halkalar üreterek bunlar korneaya yansıtılır ve yansıyan görüntü, şarja bağlı kamera üzerinde yakalanır.
• Bilgisayar yazılımı daha sonra bu veri noktalarını sayısallaştırır ve farklı yükseklikleri tanımlamak için farklı renk temsillerini kullanarak kornea şeklinin haritasını çıkartır.

Kornea topografisinde mavi ve yeşilin soğuk tonları genellikle korneanın daha düz bölgelerini belirtmek için kullanılırken, turuncu ve kırmızının daha sıcak tonları daha dik alanları gösterebilir.

Kornea Topografisi Yan Etki ve Riskleri

Kornea topografisi non-invaziv (cerrahisiz) prosedürler arasındadır. Dolayısıyla önemli yan etki ve riskleri yoktur. Söz konusu hafif etkiler şu şekilde sıralanabilir;

• Kullanılan göz damlasına alerji geliştirilebilir.
• Şayet kontrast madde uygulandı ise alerji geliştirilebilir.
• Hamilelik ve hamilelik şüphesi varsa kesinlikle uygulanmamalıdır, çünkü anne ve bebeğe ciddi zararlar verebilir niteliktedir.
• İşlem sırasında sabit bakılması gerekir ki, bu gerçekleşmediği durumlarda yanlış ölçümlemeler yapılabilir.

Bu işlem son teknolojik gelişmeler sayesinde birkaç saniyede tamamlanabilen bir işlemdir. Bu tanı testi sonrası herhangi bir iyileşme süreci gerektirmediği için kişi test sonrası rutin hayatına devam edebilir.

Bilgisayar destekli kornea topografisi esnasında korneanın tüm şekli görülebilirken, bu teşhisin yapılabilmesi ve uygun tedavi şeklinin belirlenebilmesini sağlar. Kornea normalde gözün kırma gücünün yaklaşık %70'inden sorumlu olduğu için topografyası, görme kalitesinin belirlenmesinde kritik öneme sahiptir. Bu nedenle kornea topografisi önemli bir tanı testidir.