Romatizma

Romatizma Nedir?

Romatizmal hastalıklar kaslar, kemikler, bunları bağlayan eklemler ve bağlarda meydana gelen ağrı, hareket kısıtlılığı bazen şişliklere neden olabilen ve uzun dönemde eklemlerde şekil bozukluğuna neden olan bir hastalık çeşididir. Romatizmal hastalıklar genel olarak iki çeşittir. İltihaplı olan romatizmal hastalıklar ve iltihaplı olmayan romatizmal hastalıklardır.

Bilinenin aksine tek bir hastalık değildir. 200’e yakın hastalık bu gruba dahil edilebilir. Romatizma hastalığının kesin bir nedeni bilinmemektedir. Romatizmal hastalıklar erkeklere oranla kadınlarda daha çok rastlanan bir hastalıktır. Yaş ilerledikçe romatizma hastalığının sıklığı da artmaktadır.

Erkeklerde en sık görülen çeşitleri gut ve ankilozan spondilittir. Genç kesimlerde ise en sık rastlanan çeşidi sistematik lupus eritematozustur. Romatizma hastalığının yaşlılara özgü olarak bilinse de çocuklarda da romatizma hastalığı görülebilir.

İltihapsız olan romatizmal hastalıklar kıkırdağın aşınması, bozulmasından meydana gelir. Kıkırdağın altındaki kemik doku bozulur. Yeni kemik oluşumu meydana gelerek hareket kısıtlılığına neden olur. Dokunun bozulmasını önleyebilecek çok fazla ilaç bulunmamaktadır. Sorunlu eklemin etrafındaki kas gruplarının da güçsüzlük oluşur. Güçsüzleşen kası kuvvetlendirirsek eklemin yükünü azaltırsak ağrı da aynı oranda azalır. Sorunlu eklemin etrafındaki kasları egzersiz yaparak güçlendirebiliriz.

İltihaplı romatizma genelde sistemik bir hastalıktır. Tek bir eklemi tutmaz vücuttaki birkaç eklemi birlikte tutar. Genelde eklem grubu olarak bir simetri taşır. Sabah kalkınca tutukluk 30 dakika ile 1 saat arasında sürüyorsa hastalık alevleniyor demektir.

Romatizma tahlili CRP testi ile yapılır. CRP testi ile vücutta iltihabın varlığı tespit edilir. CRP testi iltihabın kesin olarak nerede olduğunu bildirmez.

Romatizmal hastalıkları şu dört grupta sıralayabiliriz.

• Yumuşak doku romatizmaları
• İç organ romatizmaları
• Eklem romatizmaları
• Yumuşak doku romatizmaları, iç organ romatizmaları, eklem romatizmalarının bir arada bulunduğu tiplerdir.

Yumuşak doku romatizmaları: Yumuşak doku romatizması romatizma çeşitlerinden en önemlisi ve en sık görülenidir. En sık görülen çeşitleri fibromiyalji, boyun ağrısı ve bel ağrısıdır. Bunların yanında kireçlenme, omur eklemi, bel kemiği romatizması, akut eklem romatizması, gut, SLE gibi rahatsızlıklar yumuşak doku romatizmasına örnek verilebilir.

Eklem romatizmaları: En sık görülen çeşitleri osteoartrit, romatoid artrittir.

Romatizmal Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?

Romatizmanın bulgularında eklem ağrıları oldukça önemlidir. Sabahları kalkıldığında ellerde, parmaklarda ağrılar varsa ve tutuluyorsa, ayaklarımızı yere bastığımızda taban ve topuklarımız ağrıyorsa ve hareketle rahatlıyorsa bu ağrılar romatizmanın belirtileri olabilir. Kalça, sırt, bel ağrılarıyla uyanılıyorsa kalkıldığında belde sırta tutulmalar oluyorsa ve bir süre hareket edince bu ağrılar azalmaya başlıyorsa bu tip ağrılar fıtıktan çok iltihaplı romatizmanın belirtileridir diyebiliriz.

Sabah kalkınca herhangi bir ağrı hissedilmeyip gün içerisinde hareketle, yorgunlukla ağrılar hissediliyorsa kişide gizli romatizma olabilir.

Vücutta oluşan ağrıyı fıtık ile karıştırmamak gerekir. Romatizma ağrıları dinlenmeyi sevmez. Sabah kalkınca belde, sırtta ağrılar oluşur ve hareket edildikçe ağrılar azalır. Fıtıkta ise ağrılar ayakta durmayı iş yapmayı engeller. Ayrıca fıtık ve omurgalı romatizma rahatsızlıkları birlikte görülebilir.

Eğer aftla birlikte eklem ağrıları varsa bu bizim için çok önemlidir. Aftı olan bir hastada omurga romatizması mutlaka araştırılmalıdır. Bununla birlikte behçet hastalığı var mı diye bakılmalıdır. İltihaplı bağırsak rahatsızlığı ve aft rahatsızlığı romatizmanın belirtisi olabilir. 

Diyabeti olmayan hastalarda görülen sık ağız kuruluğu ve beraberinde göz kuruluğu, eklem ağrıları varsa romatizma hastalığının kişide mevcut olabileceğini söyleyebiliriz.

Ellerde oluşan morarmalar, kızarmalar ile birlikte sürekli üşümesi romatizmanın bir başka belirtisi olduğunu söyleyebiliriz. Gözlerde sık sık kızarıklık, kanlanma, sulanma gibi durumların yanında bel ağrıları, eklem ağrıları varsa kişide romatizma hastalığı vardır diyebiliriz.

Kişide aniden gelişen birkaç saat veya birkaç gün süren daha sonra kendiliğinden geçen, her atakta farklı eklemlerde ağrı, şişlik gibi belirtilere neden olan iltihaplı eklem romatizmasına palindromik romatizma denir. Ataklar sonrasında eklem tekrar eski haline döner. Fakat bu durum romatoid artrit romatizmasına dönüşebileceğinden dolayı hasta mutlaka romatoloji uzmanına muayene olmalıdır.

Bazı hastalarda belden ayağa doğru ağrılar hissedilebilir. Kemiğin sinirleri sıkıştırması sonucu bacak kısmında uyuşma gibi belirtiler gözlenir. Siyatik sinirin neden olduğu bu ağrıya siyatik ağrı denir.

Romatizmal hastalıkların diğer belirtileri ise şunlardır:

• Sindirim sistemi şikayetleri
• Böbrek fonksiyonlarının azalması
• Nörolojik hastalıkların oluşması
• El ve parmaklarda renk solması
• Nabız kaybı
• Deri altı nodülleri gibi rahatsızlıklar romatizmal hastalıkların belirtisidir.

Romatizma Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Romatizma hastalığının çok çeşitleri vardır. Bundan dolayı meydana gelmiş sebepleri farklılık göstermektedir. İltihabı olmayan romatizmal hastalıklardan olan osteoartritin meydana gelme nedeni eklemin hor kullanılması ile birlikte, genetik yatkınlıktan kaynaklanmaktadır. Spor yaralanmaları, alınan fazla kilolarla birlikte ekleme yük binmesi, doğumsal gibi nedenler romatizmal hastalıklara neden olur.

İltihaplı romatizmal hastalıkların genellikle neden meydana gelindiği bilinmiyor. Kişinin bağışıklık sisteminin anormal davranışlar meydana getirmesi ile romatizmal hastalıklar gelişir. Bunların yanında kişinin sigara kullanması, stresli bir hayat sürmesi gibi nedenlerden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Çevresel faktörlerden kaynaklanan enfeksiyonlar da romatizmal hastalıklara neden olur.

İltihapsız olan romatizmal hastalıklar kıkırdağın aşınması, bozulmasından dolayı meydana gelir. Kıkırdağın altındaki kemik doku bozulur. Yeni kemik oluşumu meydana gelerek hareket kısıtlılığına neden olur.

Romatizma tek bir nedenle oluşan bir hastalık değildir. Multi faktörlerinin bir araya gelmesiyle meydana gelen bir hastalıktır. Ailede ankiloz varsa diğer fertlerinde romatizmanın görülme olasılığı fazladır.

Romatizma Hastalığının Teşhisi

Hastanın şikayetleri dinlenir. Hastalığın genetik yatkınlıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı incelenir. Romatoloji uzmanı fiziki muayene ile hastalığın belirtilerini inceler. Fiziki muayene ile hastalığın teşhisi %70 oranında konur.

Bunun yanında laboratuvar testleri hastalığın tanısı için gerekebilir. Yapılan fiziki muayeneyle birlikte testlerin yapılması sonucu tanı konulur. İltihaplı romatizmalara tanı koymak zordur. Hastanın laboratuvar test sonuçları normale yakın değerlerde ise tanıyı koymak oldukça zorlaşabilir.

İltihaplı romatizmalarda mutlaka hemogram, CRP, anti CCP, romatoid faktör, sedimantasyon testleri yapılmalıdır. Hastada normal romatizma (kireçlenme) mevcut ise yapılan bu testlerin değerleri normal çıkacaktır.

Yapılan testler de iltihabın şiddetini öğrenmek için kan testleri yapılabilir. Ağrılara sebep olan eklemlerden sıvı alınarak tanı konulabilir. Bu testlerin yanı sıra kalsiyum, alkali fosfat ölçümleri de yapılarak kemik metabolizması değerlendirilir. Fiziki muayene ve test sonuçlarıyla tanı konulabilir. Erken tanı oldukça önemlidir. Yapılan erken tanılarda sakatlıkların yaşanması oranı oldukça düşüktür.

Romatizma Hastalığının Tedavisi

Çoğu romatizmal hastalıkları tedavi sonucu tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Uygulanan tedaviyle birlikte organ tutulmaları önlenebilir. Romatizma hastalığı kronik bir hastalık olduğu için tedavi süreci yıllar sürebilir. Hastalıkta kullanılan ilaçlar hastalığın şiddetine göre dozu artırılıp azaltılabilir.

Hastalığın tedavisinde romatoloji uzmanı başta olmak üzere fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı, ortopedi uzmanı ekip olarak çalışmalıdır. Hastaya uygulanacak tedavi artritin çeşidine göre değişir.

Romatizma hastalığı ilk evresinde ise günlük yapılacak basit egzersizlerle ağrılar hafifletilebilir. Hastada bel ağrısı gibi yumuşak doku romatizması mevcut ise ağrılar kısa sürer ve herhangi bir tedavi yöntemine gereksinim olmayabilir. Romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçları şu 3 gurupta inceleyebiliriz.

Analjezikler (ağrı kesiciler)

Steroidler: Ciddi artrit rahatsızlığı olan hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Uzun süre kullanılması durumunda ciddi yan etkilere yol açabilirler. Tablet şeklinde ağızdan alınan ilaçlardır.

Steroid olmayan ilaçlar: Bu ilaçların etkileri kısa sürelidir. Fakat bu kısa sürede ağrıları oldukça etkili bir şekilde azaltır. Uzun süre kullanılması sonucu mideye zarar verebilirler.

Yumuşak Doku Romatizması Tedavisi

Yumuşak doku romatizması vücutta ağrılarla birlikte uyku problemlerine de yol açabilir. Yumuşak doku romatizması tendon, ligament ve kasları etkiler. Ağrı hassasiyeti dizlerin iç yan kısımları, kürek kemiği çıkıntısında, baş bölgesinin arka kısmında, kalçanın üst kısmındadır.

Yumuşak doku romatizması oldukça zor tedavi edilir. Hastalığın en geçerli tedavi yöntemi fizik tedavi ve rehabilitasyondur. Fizik tedavinin yanında kuru iğne tedavisi, hacamat, akupunktur tedavi yöntemleri hastalığa iyi gelebilir. Bu yöntemlerin tek başına yapılması yanlıştır.

İltihaplı Romatizma Tedavisi

İltihaplı romatizma tedavisinde amaç iltihabı ortadan kaldırmaktır. İltihaplı romatizma tedavisinde nonsteroid antiinflamatuar, antiromatizmal ilaçlar kullanılır. İlaç tedavisiyle birlikte hasta bir fizyoterapist uzmanı ile çalışmalıdır. Fizyoterapist uzmanı ile birlikte egzersizler yapılarak eklemlerin hareket kaybı önlenmeye çalışılır.

Bazı hastalarda bu tedavi yöntemleri yetersiz kalabilir. Bu tür durumlarda hastaya kortizon tedavisi uygulanır. Kortizon tedavisinde kullanılan ilaçlar iğne ile ağrılı eklemlere enjekte edilir. Buradaki amaç eklemlerde oluşan ağrıyı, şişlikleri azaltmaktır. 

Kortizon yöntemi sürekli uygulanabilecek bir yöntem değildir. Maksimum 3 defa uygulanabilen bir yöntemdir. Eklemlerde ciddi oranda hasar varsa cerrahi müdahale uygulanabilir. Cerrahi müdahalede amaç eklemin kabiliyetini yeniden kazandırmaktır.

Eklemlerin iltihabı sonucu kişilerde hareket etme sıklığı oldukça azaltabilir. Bu tür hastalara romatizma iğnesi tedavi yöntemi uygulanır. Romatizma iğnesi baldır, kollar, göbek gibi kısımlara vurularak hareket engeli büyük oranda ortadan kalkar.

Eklem ağrıları şikayeti ile doktora başvuran hastalara en sık olarak romatizmal ağrı kesiciler reçete edilir. Reçete edilen bu ilaçlar ülsere, inflamatuar bağırsak hastalıkların alevlenmesine yol açar.

Romatizma Hastalığı Tedavi Edilmezse

Romatizmal hastalıklar tedavi edilmezse büyük çoğunluğu ilerleyici birtakım sakatlıklara hatta ölüme sebep olabilir. Bu nedenle hastalığın erken dönemde tanınması ve tedavi edilmesi çok önemlidir. Buna örnek verilecek olursa iltihaplı romatizma hastalıklarından romatoid artrit hastalığın özellikle İlk 2 yıl içerisinde çok ağır seyreder.

Yaşanan sakatlıkların büyük çoğunluğu o iki yıl içerisinde gerçekleşir. İlk 6 ay içerisinde hastalığın tanınması ve uygun tedavinin yapılması sonucu kişinin eklem fonksiyonları normal şeklinde kalır ya da sakatlık gerçekleşmez.

Romatizma hastalığı tedavi edilmediği takdirde eklemlerde ağrılara sebep olup ileri derecede böbrek tutulumlarına neden olur. Erken dönemde tanınıp tedavi edildiğinde böbrek fonksiyonları korunur. Genç tanınması sonucu bu hastalıklarda üreme ve buna bağlı böbrek yetmezliği hatta ölüme yol açabilir.

Romatizma Hastalığına Ne İyi Gelir?

Romatizma hastalığı olan hastaların kiloları ideal olmalıdır. İdeal kilonun üstünde olan hastalarda bacakta romatizma, belde romatizma gibi bu bölgelere aşırı yük binmesinden dolayı eklemlerde hasar oluşabilir. Dengeli beslenmek oldukça önemlidir.

Kişide Romatizma hastalığı mevcut ise şekerli yiyeceklerden uzak durmalıdır. Omega 3 içeriği yüksek yiyecekler tercih etmelidir. Yumurta, semizotu, balık, mercimek çorbası, ceviz gibi besinler romatizma hastalıklara iyi gelen besinlerdir. C vitamini yönünden zengin besinler tüketilmelidir.

Bağırsak fonksiyonlarını güçlendirmek için su tüketimi arttırılmalıdır. D vitamini eksikliği kemik gelişimini olumsuz etkilediği için D vitamini yönünden zengin besinler tüketmek romatizma hastalığına iyi gelecektir.

Diş kontrolleri sık sık yapılmalıdır. Hastada oluşan diş çürükleri, diş eti kanamaları bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek romatizmayı tetikler.

Romatizma Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Tütün ve tütün ürünleri toksin etkiye sahip oldukları için eklem ve kas dolaşımını engelleyerek romatizmal hastalıklara neden olur. Bundan dolayı sigara kullanımı romatizma hastalıklara iyi gelmez. Beyaz ekmek kullanımı, şekerli yiyecekler, kızarmış patates gibi besinlerin tüketimi romatizma iyi gelmez. Hastada iltihaplı romatizma mevcut ise kaplıcalara gidilmesi hastalığı olumsuz yönde etkileyecektir.

Hamilelikte Romatizma

Romatizma hastalığı hücrenin sağlam olan dokularına saldırdığı kronik bir hastalıktır. Gebelik öncesinde uygun tedavi ve yapılan iyi kontrol gebelik esnasında hastanın kötüleşmesini engeller. Gebelik esnasında antifosfolipid, lupus eritematozus, preeklampsi komplikasyonları yönünden takip edilmelidir.

Tüm romatizmal hastalıklarda gebelik sonrası alevlenme görülür. Gebelikte oluşan baş ağrısı diş ağrısı migren gibi durumlarda analjezik kullanım önem arz eder.

Romatizma Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Romatizma tek bir nedenle oluşan bir hastalık değildir. Multi faktörlerin bir araya gelmesiyle oluşan bir hastalık çeşididir. Kişinin diyabet hastalığı yoksa ve kendisinde ağız kuruluğu, göz kızarıklıkları, göz kanaması gibi belirtilerin yanında eklemlerde ağrı hissediliyorsa romatizma hastalığını taşıyor diyebiliriz.

Bu belirtilerinin yanında sabah uyanınca yaşanan bel ve sırt ağrıları, güçsüzlük belirtileri romatizmanın habercisidir. Ellerde şişme ve ağrının yanında renk solması, nabız kaybı gibi belirtilerin yaşanması durumunda, alt yapı bakımından donanımlı bir hastanenin Romatoloji bölümündeki Romatoloji uzmanına başvurulmalıdır.