Omuz Ağrısı

Omuz Ağrısı Nedir?

Omuz eklemi geniş ve çok yönlü hareket aralığına sahip bir bölgedir. Bu bölgede oluşacak problemler yüzünden basit omuz hareketleri yapmada dahi çok fazla ağrı ve rahatsızlık oluşur.

Omuz eklemi; bir top ve yuva tipi eklemidir. Kol kemiği (top), kürek kemiği (yuva) ve köprücük kemiğinden (eklemin çatı kısmı) oluşmaktadır. Omuz eklemi, vücudun en hareketli eklemidir.

Omuzun ileri veya geri, kolun dairesel hareket etmesi ve kolu 90 derecelik bir açı ile yukarı kaldırılması bu eklemin sayesinde olmaktadır.

Omuz ekleminin doğal hareket açıklığında hareket etmesinde ve 3 kemiğin birbirine engellemeden çalışmasında rotator manşet kaslarının payı çok büyüktür.

Rotator manşet kasları, 4 kasın tendon (kiriş) kısımlarının birleşmesi ile oluşan ve etrafı deltoid (omuz kası) ile çevrili bir kas grubudur. Bu kaslar, kol kemiğinin (top) kürek kemiği (yuva) ile oluşturduğu eklem içinde sabit bir pozisyonda hareket etmesini sağlar.

Bu kas gruplarında en ufak bir hasar ya da ödem söz konusu olduğunda omuz, kol ve hatta boyun ağrısı gelişir.

Özellikle 60 yaşından sonra yaşa bağlı olarak omuz bölgesinde ağrı yaşanması daha sıktır. Bunun nedeni, omuz eklemi çevresinde yaşa bağlı olarak gelişen yumuşak doku hasarı ve kıkırdak kaybıdır.

Omuz Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Omuz bölgesinde birbiriyle ilişkili ve birlikte ahenk içinde çalışan 4 adet eklem ve 3’ü ana kemik olmak üzere 5 adet kemik vardır. Bu çoklu sistem içinde gelişebilecek omuz ağrısı belirtileri çok çeşitli şekillerde ortaya çıkmaktadır.

Hareketsiz bir omuz eklemi eklemlerin sertleşmesine neden olabilirken, tekrarlayan zorlayıcı omuz hareketleri nedeniyle omuz bölgesinde  ağrı ve hassasiyet gelişir.

Omuz ağrısı, altta yatan nedenlere bağlı olarak aşağıdaki belirtiler ile ortaya çıkabilir:

• Omuz hareketleri sırasında özellikle kol kası boyunca ağrı ve hassasiyet hissedilir
• Her iki omuzu etkileyebilen hareket kısıtlılığı, uyuşukluk, karıncalanma ve iğne batması hissi
• Kollar, omuz bölgesinden yukarı-aşağı ya da sağa-sola hareket ettiğinde künt (sürekli devam eden orta şiddetli ağrı) bir ağrı oluşur. Omuz eklemi hareket ettikçe öğütme veya sürtünme hissi ve bazen de kıtırtı sesleri hastalar tarafından tarif edilir. Hastalar, sabah uyanınca omuz ağrısı ile yataktan kalkarlar.
• Özellikle omuz, aynı pozisyonda uzun süre kaldıktan sonra kürek kemiğinin kol kemiği ile eklemleştiği yerde şiddetli bir ağrısı hissedilir.
• Omuz bölgesine alınan basit bir darbeden ya da bu bölge üzerine düşme sonrasında ani ve keskin bir ağrı oluşur.
• Sıklıkla tekrarlayan omuz hareketleri sonrasında fark edilir düzeyde kol boyunca zayıflık hissi ve geçmeyen omuz ağrısı oluşur. Hastalar şınav çekerken omuz ağrısı ya da özellikle spor sonrası gelişen omuz ağrısından şikayet ederler.
• Omuz kasları üzerinde sık olmasa da dokunma ile ağrı oluşturan bezelye büyüklüğünde yumrular görülebilir.
• Özellikle omuz çıkıklarından sonra ani gelişen omuz ağrısı nedeniyle hastalar omuzlarını hareket ettiremezler. Rotator manşet kaslarında gelişen yırtılmalar ya da kas hareketlerini ve omuz kası üzerindeki his duyusunu sağlayan aksiler sinirinde hasar gelişmesi sonucunda kolu dışa ya da içe doğru açmada zorlanma oluşur.
• Özellikle rotator kaslarında bir zayıflık varsa artık kaslar omuz eklemini oluşturan kemikleri bir arada tutamaz ve kol hareketi sırasında kol kemiği yerinden çıkarak üsten köprücük kemiği ile oluşturdukları eklem bölgesindeki dokulara zarar verir. Özellikle hastalar geceleri kolları üstünde yattıklarında bu problemden kaynaklı şiddetli omuz ağrısı hissederler.

Omuz Ağrısı Nedenleri Nelerdir?

Omuz ağrısı, omuz bölgesi veya omuz bölgesi dışında gelişen birçok hastalıktan kaynaklı gelişebilir.

Omuz ağrısının yaygın nedenleri şunlardır:

• Rotator manşet yırtığı: Rotator manşet kaslarını omuz eklemine bağlayan tendonlarda zamanla ilerleyici yırtıklar gelişir. Özellikle sürekli tekrarlayan omuz hareketleri veya bu bölgedeki kanlanmanın azalması sebebiyle meydana gelir. Kişiler, yüksekteki bir nesneye uzanırken ya da bench press yaparken omuz ağrısı hissederler.
• Biceps (pazı) tendiniti: Halk arasında “pazı kası” denilen biceps kasını kol kemiği ile köprücük kemiğinin yuva (glenoid) kısmına bağlayan tendonlarında gelişen iltihaplanmadır. Özellikle bir şeyler taşırken ya da saç tararken ön omuz bölgesinde ağrı hissedilir.
• Donuk omuz (yapışkan kapsülit): Omuz eklemini saran kılıfın (kapsülün) kalınlaşıp sertleşmesi ile omuz ekleminde hareket kısıtlılığı gelişir. Hastalar, diş fırçalarken ya da ceket giyerken çok şiddetli ağrı nedeniyle zorluk çekerler.
• Omuz ekleminde kireçlenme (osteoartrit): Omuz eklemini oluşturan kemikler arasındaki kıkırdağın zamanla aşınması ile oluşur. Özellikle omuz ağrısı ve omuz ekleminde katılık veya sertlik ile karakterizedir. Omuz kireçlenmesi zamanla daha da kötüleşebilir ve kronik omuz ağrısı yapabilir.
• Omuz kırıkları: Özellikle omuz eklemini oluşturan köprücük kemiği ile kolun omuz eklemine yakın olan üst kısmının kırılması ile gelişir. Çoğu kırık vakalarında omuz bölgesinde ağrı, şişlik ve morarma meydana gelir.
• Omuz çıkıkları: Çoğunlukla, kol kemiğinin üst kısmı (top) ile kürek kemiğinin yuva kısmının oluşturduğu eklemin yerinden çıkmasıdır. Hastalar omuz bölgesinde şiddetli bir ağrı, uyuşma ve güçsüzlük hissederler.

Omuz bölgesi kasları, boyun, göğüs ve karın bölgesi ile temas halinde olduğundan bu bölgelerde oluşan ağrı, omuz bölgesinde hissedilir ve buna yansıyan ağrı denir.

Yansıyan ağrı omuz bölgesinde hissedilse de ağrının kaynağı olan problem vücudun başka bir yerindedir. Bu yüzden omuz veya kol hareketi ile ağrı azalmaz veya artmaz.

Yansıyan omuz ağrısının nedenleri arasında şunlar olabilir:

• Boyun fıtığı nedeniyle kola inen sinirlerin sıkışması ile hastalar ağrıyı omuz, sırt ve kol bölgesinde hissedebilir. Fiziksel muayene ile omuz ağrısının ayırıcı tanısı hızlı bir şekilde konur.
• Safra kesesi iltihaplanmasında (akut kolesistit) hastalarda sağ omuz ağrısı görülürken, pankreas iltihabında (akut pankreatit) ise hastaların omuz arkasına veya sol omuzuna yansıyan ağrı görülmektedir. Özellikle pankreas iltihaplanması olan hastalarda yemeklerden sonra sol omuz ağrısı gelişebilir.
• Kalp ve damar hastalıkları olan kişilerde kalp krizi geçirme anında ya da perikardit (kalp zarı iltihabı) hastasında sol omuza ve kola vuran bir ağrı vardır.
• Zatürre (pnömoni) ya da akciğer üst lobunu tutan akciğer kanserinde ön omuz ağrısı veya nefes alırken omuzda ağrı hissedilir. Kanser, sol akciğerin üst lobunu etkilediğinde sol omuz ağrısı, sağ akciğerin üst lobunu etkilediğinde sağ omuz ağrısı oluşur.
• Laparoskopik ameliyatlar sonrasında karbondioksitin tam olarak boşaltılamadığı anlarda biriken gaz diyaframı yukarı doğru iter ve cerrahi sonrası hastalarda sağ omuz ağrısı görülebilir.

Omuz Ağrısı Teşhisi

Omuz ağrısının birçok potansiyel nedeni olduğundan, doğru tanı koymak için hasta öyküsü, fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulur.

Hasta öyküsü ve fiziksel muayene: Değerlendirmenin ilk adımı kapsamlı bir şekilde tıbbi öykünün alınmasıdır. Çoğu omuz ağrısı belirli aktivitelerle ağırlaştığı ve belirli aktivitelerle hafiflediği için, hastanın öyküsünü almak tanı için değerli bir araçtır.

Doktorlar fiziksel muayene sırasında omuz bölgesindeki fiziksel anormallikleri, şişme, hassasiyet veya kas zayıflığını dikkatli bir şekilde inceler. Hastalara belirli omuz, boyun ve baş hareketleri yaptırarak, omuz hareket açıklığını, kas gücünü ve ağrının nereden kaynaklandığını anlamaya çalışırlar.

Röntgen ve bilgisayarlı tomografi (BT) ile omuz eklemini oluşturan kemiklerde hasar ya da kırık varlığı araştırılır. Manyetik rezonans görüntüleme yöntemi (emar ya da MRG), omuz bölgesindeki yumuşak doku hasarlarını, bağ ve tendonlardaki yaralanmaları göstermede yardımcı olmaktadır.

Omuz Ağrısı Tedavisi

Tedavi, omuz ağrısının şiddetine ve alta yatan nedenlere bağlı olarak uygulanmaktadır. Doktorlar, omuz ağrısı için çeşitli tedavi seçeneklerinin risklerini ve faydalarını hesaplayarak hastalara en uygun tedaviyi uygularlar.

Ciddi olmayan omuz ağrıları evde yapılacak basit terapiler ile rahatlatılabilir. Omuz bölgesine uygulanacak 15 veya 20 dakikalık buz uygulamaları ile birkaç gün içerisinde omuz ağrısının şiddetini azalmaktadır.

Buz küpleri direk cilde uygulandığında soğuk ısırması veya buz yanığı gelişebileceği için buz uygulaması, buz torbası ya da buzları havluya sarıp ağrı bölgesine uygulanması şeklinde olmalıdır.

Tüm omuz ağrısı nedenlerinde başlıca tedavi şekli omuz eklemi istirahatidir. Bu sayede, omuz eklemi içindeki akut iltihaplanmanın azalması sağlanır.

Bununla birlikte, omuz eklemi istirahatinde dikkatli olmak önemlidir. Çünkü uzun süreli omuz eklemi hareketsizliğinde donmuş omuz sendromu gelişebilir.

Doktorlar hastaların ağrısını azaltmak için çeşitli ilaçlar hastalara reçete etmektedir. Steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) hem ağrı kesici hem de oluşan inflamasyonu azaltarak hastanın yaşam kalitesine olumlu bir etki sağlar.

Özellikle kalp, karaciğer, böbrek ve gastrit hastalığı olanlar bu ilaçları doktor kontrolü altında almalıdırlar.

Çok şiddetli ağrı varlığında kortizon enjeksiyonu hastalara yapılmaktadır. Kortizon iğnesi, kısa süreli ağrı kesici ve inflamasyon azaltıcı özelliği vardır.

Fizyoterapistler, rotator manşet kaslarını kuvvetlendiren ve güçlendiren omuz ağrısı egzersizlerini hastalarına vermektedirler. Omuzun hareket aralığını geliştiren bu egzersizler, hareketsiz kalınan dinlenme döneminden sonra oluşan eklem sertliğini azaltmaya yardımcı olur.

Omuz ağrısı egzersizlerini daha sonra direnç egzersizleri ve ağırlık çalışmaları takip eder.

Omuz Ağrısı Tedavi Edilmezse

Omuz ağrısına özellikle neden olan rotator manşet kas yırtıklarını tedavisine geç kalındığında donuk omuz sendromu gelişerek eklemin sertleşmesi ile sonuçlanır.

Bu nedenle, hasta omuz ağrısı nedeniyle bilinçli ya da bilinçsiz olarak omzunu kullanmayı kısmen ya da tamamen sınırlayarak birden fazla eklemde sertlik ve yumuşak dokularda bozukluklar yaratır.

Omuz ağrısı yapan tendon iltihaplanmalarında geciken tedavi sonucunda tendonların yaralanması ve daha sonra yırtılmasına neden olur. Hastalar bu yüzden sabah uyanınca omuz ağrısı ve omuz hareketleri ile artan hassasiyeti eklem bölgelerinde hissederler.

Eğer omuz eklemi etrafında gelişen inflamasyon tedavi ile kontrol altına alınmaz ise bu bölgede enfeksiyon gelişme riski artmaktadır.

Omuz Ağrısı Ne İyi Gelir?

Eğer herhangi bir egzersizden ya da aktiviteden sonra omuz bölgesinde ağrı hissedilirse yapılan eylem belli bir süreliğine durdurulmalıdır.

• Omuz bütünlüğü düzenli yapılacaklar egzersizler ile korunmalıdır.
• Egzersizlere başlanılmadan önce hafif ısınma hareketleri yapılmalıdır.
• Ağır eşyaları doğru bir şekilde kaldırılmalı ve taşınmalıdır.
• Yapılan egzersizler arasına germe ve rahatlama hareketleri bir mola şeklinde uygulanmalıdır.
• Sırt üstü yatarken omuz bölgesinde bir ağrı hissedildiğinde kol, bir yastık yardımı ile desteklenmelidir.
• Doktor tarafından verilen ilaçlar düzenli ve verilen doza göre alınmalıdır.
• Buz terapisi, 15 dakikalık süreler halinde gün içinde 3 ya da 4 kez uygulanmalıdır.

Omuz Ağrısı Ne İyi Gelmez?

• Donmuş omuz sendromu yaşanılan omuz üzerinde uyumak
• Fizik tedavi seanslarını atlamak
• Köpek ile yürüyüş gibi sarsıntılı ve önüz bütünlüğünü zorlayan aktiviteler yapmak
• Donmuş omuz sendromu, genel sağlık durumu ile ilişkili olduğunda verilen diyetlere uymamak
• Tedavi ile kontrol altına alınmayan diyabet hastalığı
• Aşırı sigara ve alkol tüketimi ile omuz ekleminde bulunan kemiklerin ve kıkırdakların hafif bir travma sonrası dahi hasar görmesine yol açarken bir yandan da hasar gören kemik ve kıkırdakların iyileşme süresini uzatmaktadır.
• Doktor tavsiyesi veya reçetesi dışında alınan ağrı kesici ilaçlar ile omuz ağrısını bastırmaya çalışmak ilerde oluşacak kıkırdak ve kemik hasarının temelini oluşturacaktır.

Omuz Ağrısı İlaçları

• Non-steroidal anti-inflamatuar (NSAİİ): İbuprofen ve diklofenak sık olarak hastalara doktor tarafından reçete edilerek hastanın omuz eklemi bölgesindeki ağrı şikayeti hafifletilmek istenir.
• COX-2 inhibitörü: Hastanın eklem bölgesinde oluşan enflamasyonu (iltihaplanmayı) celecoxib ve etoricoxib benzeri ilaçlar ile rahatlatmak mümkündür.
• Kortizon enjeksiyonu: Diğer ilaçlar ile kontrol altında alınmayan ve omuz ağrısı egzersizlerinin yapılmasını engelleyen ağrı varlığında doktor tarafından hastalara kortizon iğnesi reçete edilmektedir.

Bu iki ilacın gastrointestinal sistem (sindirim sistemi), böbrek kanlanması ya da karaciğer enzimleri üzerindeki olumsuz etkileri bilinmeli ve sadece doktor tavsiyesi ve reçetesi ile kullanılmaya dikkat edilmelidir.

Omuz Ağrısı Ameliyatı

Bazı omuz ağrısı nedenlerini tedavi etmek için cerrahi müdahale gerekmektedir. Bununla birlikte, hastaların büyük bir kısmının omuz ağrısı konservatif (ameliyatsız) tedavi yöntemleri ile sonlandırmaktadır.

Özellikle tekrarlayan omuz çıkmalarında veya çok ciddi rotator manşet kas yırtıklarında fizik tedavi ve diğer tedaviler faydalı olmamaktadır. Bu durumlarda erken cerrahi müdahale hastalara önerilmektedir.

Artroskopi yöntemi, omuz eklemi içindeki problemleri görmek, teşhis ve tedavi etmek için kullanılan bir cerrahi yöntemdir. Büyük kesilere gerek kalmadan açılan iki ya da üç delik (3 milimetre) içerisinde omuz eklemine müdahale edilir.

Artroskopi ile yapılan işlemler şunlardır:

• Hasarlı kıkırdaklar düzeltilir.
• Omuz eklemi çevresindeki ölü ya da enfekte dokuları çıkartılır (debridman).
• Gevşek olan eklem kapsülü yerine sabitlenir.
• Var olan kemik çıkıntıları düzeltilir.
• Eklem etrafındaki yabancı cisimler (doku, kemik parçaları) çıkarılır.

Gebelikte Omuz Ağrısı

Hamilelikte omuz ağrısını her 3 hamile kadından biri yaşamaktadır.

Omuz eklemi, vücuttaki diğer eklemler ile birlikte hamilelik döneminde değişikliğe uğrar. Hamilelik başladığında salgılanan relaksin hormonu vücuttaki tüm bağları gevşetir. Bağların gevşemesi özellikle uyku pozisyonu ve ayakta durmadaki değişiklikler ile birleştiğinde hamile kadınlarda omuz ağrısı gelişir.

Gebeliğin komplikasyonu olan dış gebelikte keskin ve iğneleyici tarzda ağrı karın bölgesinden başlayarak omuz bölgesine ve daha sonra sırtta doğru yayılır.

Sezaryen ile doğum yapan kadınlarda doğumu takip eden günler içinde özellikle kürek kemiği ile kol kemiğinin eklemleştiği yerde olmak üzere omuz ağrısı gelişir.

Bebeklerde Omuz Ağrısı

Bebeklerde omuz ağrısı, çok sık görülmese de özellikle köprücük kemiğinin kol kemiği ile eklemleştiği yerdeki kırıklar veya kürek kemiği ile kol kemiğinin eklemleştiği yerdeki çıkıklardan kaynaklı olmaktadır.

Özellikle ebeveynlerin yanlış pozisyonda bebeklerini kaldırma ve taşıma şekilleri sonrasında omuz çıkığı yaşanmaktadır.

Nadir durumlarda omuz üstüne düşen bebeklerde gelişen omuz kırıkları neticesinde omuz ağrısı gelişebilir.

Çocuklarda Omuz Ağrısı

Çocuklarda omuz ağrısının en sık sebebi omuz çıkıklarından kaynaklanmaktadır.

Omuz çıkığı çocuklarda düşme ya da omuz bölgesine alınan direk darbe gibi travmatik nedenlere bağlı olabilirken bazen de omuzun gevşekliğine bağlı olarak travmatik olmayan bir şekilde gelişebilir.

Enfeksiyon, omuz bölgesindeki sinir hasarı ve bazı tümörler gibi sık olmayan sebeplerden ötürü çocuklarda omuz ağrısı görülmektedir.

Tedavi ise omuz ağrısına neden olan sebeplere göre planlanmaktadır.

Omuz Ağrısı için Hangi Doktora Gidilir?

Omuz ağrısı şikayeti olan hastaların Ortopedi ve Travmatoloji bölümünden randevu alarak ortopedi doktoruna muayene olması gereklidir.

Daha sonra ortopedi uzmanı gerek görürse hastayı Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon (Fizik Tedavi) ya da Nöroloji gibi diğer bölümlere sevk edebilir.

Doktora gidilmesi gereken durumlar şunlardır:

• Omuz ağrısına eşlik eden ateş ya da omuz bölgesinde şişlik, morluk veya kızarıklık varsa
• Omuzun hareketi ile artan ağrılar varsa
• Evde yapılan basit tedavi yöntemlerine rağmen 2 haftadan uzun süren omuz ağrısı varsa

Özellikle sol omuza ve kola doğru yayılan bir ağrı, göğüste sıkışma, terleme ve nefes darlığı aniden gelişirse bu bir kalp krizi atağı olabilir. Bu yüzden acil tıbbi müdahale için 112 aranmalıdır.