Kortizon İğnesi

Kortizon İğnesi

Vücudun pek çok bölgesinde oluşabilen iltihap ve ağrı durumlarının hafifletilmesine yardımcı olan kortizon iğneleridir. En sık doğrudan iğne aracılığıyla (enjekte) eklemlere uygulanır. Omuz eklemine, diz eklemine, dirsek eklemine, kalça ve bel eklemlerine, ellerdeki veya ayaklardaki küçük eklemlere kortizon iğnesi uygulanabilir.

Ağrılı eklem iltihabı için kortizon tedavisi kullanılabilir. Bir tür kortikosteroid olan kortizon, osteoartrit, tendinit, bursit, romatoid artrit ve gut gibi durumlarla ilişkili iltihabı, yangıyı azaltır. Enflamasyonu azaltarak, kortizon enjeksiyonu eklem üzerindeki ağrıyı, şişliği, cilt kızarıklığını ve sıcaklığı hafifletebilir. Bir kortizon enjeksiyonunun, altta yatan durumu her zaman tedavi etmesi beklenmez. Bazı durumlarda sadece şikayetleri azaltmak için kullanılır.

Eklem ağrısının kortizon enjeksiyonu ile tedavi edilmesi kortizon enjeksiyonu tipik olarak 6 hafta ile 6 ay arasında iltihabı ve ağrıyı hafifletir, ancak sonuçlar büyük ölçüde değişir. Ağrı hiç geçmeyebilir, birkaç gün veya daha uzun süre sonra geri dönebilir veya tekrarlamayabilir. Sonuçların neden farklı olduğu ve kimin en iyi yanıt vereceği açık değildir.

Kortizol Nedir?

Enflamasyon tedavisinde değerli bir araç olan kortizon, kortizol adı verilen doğal bir hormonun insan yapımı bir versiyonudur. Kortizon, otoimmün hastalıklar gibi iltihaplı durumların yanı sıra eklem şişmesi ve ağrısını tedavi etmek için kullanılır.

Kortizol, vücudun böbrek üstü bezleri tarafından üretilir. Kortizol, büyük miktarlarda bağışıklık sisteminin iltihaplı ve alerjik tepkilerini baskılar. Kortizon ilaçları, kortizol hormonu gibi etki eder ve sentetik olarak üretilen kortizon ilaçları daha güçlü etkiye sahiptir. Kortikosteroid ilaçların birçok güçlü yanı vardır bu nedenle tedavi için sıkça kullanılır. Ayrıca haplar, doğrudan vücuda enjekte edilebilen sıvılar ve cilde uygulanabilen topikal kremler gibi farklı formlarda kullanılabilirler. Bu formlar:

• Oral (ağız yoluyla): Kortizon ilaçları romatoid artrit, ankilozan spondilit, ülseratif kolit ve crohn hastalığı gibi tüm vücudu etkileyen inflamatuar bozuklukları olan kişilerin ağrılı alevlenmelerinde, ateş ataklarında oral kortizol ile tedavi edebilir. 
• Topikal (Lokal): Deri iltihabı kremler, jeller, köpükler, spreyler ve yamalar dahil topikal steroid ilaçlarla tedavi edilebilir. Oral (ağızdan) kortikosteroidler gibi kortizon ürünleri de yan etkilere neden olabilir. 
• Kortizon enjeksiyon şeklinde bir iğne aracılığıyla doğrudan ilaç verilmek istenen bölgeye (genellikle eklemlere) girilerek ilacın direk olarak verilmesi şeklinde de kullanımı mevcut ve şık başvurulan bir yöntemdir.
• Damar yoluyla verilen kortizol tedavisi de birçok yerde sıklıkla kullanılmaktadır.
• İntramuskuler (kas içine): Alerji durumlarında kalçadan kaba ete iğne aracılığıyla yapılabilir. 
• İnhaler (soluyarak) yoluyla: İnhale steroidler, astımı kontrol altına almak için temel tedavi yöntemidir. 
• Oftalmik(göz için kullanılan): Kortikosteroidler, bazı göz problemleri ile ortaya çıkabilecek kalıcı göz hasarını önlemek için kullanılır. Ayrıca kızarıklık, tahriş ve diğer rahatsızlıklardan kurtulma sağlarlar. Gözde kullanılacak kortikosteroidler sadece doktorunuzun reçetesiyle mevcuttur.

Kortizon İğnesinin Kullanım Alanları

• Artrit; eklemin iltihaplanmasına, ağrılı olmasına ve şişmesine denir. Enflamasyon uzun süreli ise veya ağrısı şiddetli ise, bir doktor eklem içine kortizon enjeksiyonu (iğne aracılığıyla) önerebilir.
• Gut Alevlenmesi: Ayak baş parmak ekleminin iltihaplanmasına neden olan gut alevlenmesi sırasında yürümek veya ayağa ağırlık vermek zordur. Oldukça ağrılı olan bu atakların tedavisinde kortizon iğneleri tercih edilebilir.
• Bursit: Eklem yakınlarında bulunan küçük sıvı keselerine verilen isimdir. Şikayetlerinin kaybolmasını ve şikayetlerin uzun süreli olmamasını sağlamak için kullanılabilir.
• Romatoid artrit hastalığı için kullanılabilir.       
• Osteoartrit (OA), artritin en yaygın şeklidir. Buna dejeneratif eklem hastalığı veya "aşınma ve yıpranma" artriti de denilebilir. En sık ellerde, kalçada ve dizlerde görülür. Osteoartrit ile eklem içindeki kıkırdak parçalanmaya ve altta yatan kemik değişmeye başlar. Eğer osteoartrit eklemde ağrıya neden oluyorsa ve diğer cerrahi olmayan yöntemlerle başarılı bir şekilde tedavi edilemezse bir iğne aracılığı ile doğrudan iltihap bölgesine güçlü bir kortizol verilebilir.
• Tendinit, bir tendon yaralanmasından sonra bir tendonun şişmesi (iltihaplanması) durumudur. Eklem ağrısına neden olursa doktor gerekli gördüğünde yine eklem içine doğrudan bir iğne aracılığıyla kortizol verilebilir. 
• Bel fıtığı: Epidural steroid enjeksiyonu (ESI), spinal stenoz (boyunda omurilik kanalı daralması) veya bel fıtığı nedeniyle iltihaplı omur sinirlerin neden olduğu boyun, kol, sırt ve bacak ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilen minimal girişimsel bir prosedürdür. İlaçlar, kemik ile omurilik sinirlerinin koruyucu kesesi arasında yağ dolu bir bölge olan epidural boşluğa verilir. Ağrının giderilmesi birkaç gün hatta yıllarca sürebilir. Amaç, normal aktivitelere ve kişinin fizik tedavi programına devam edebilmesi için ağrıyı azaltmaktır.
• Tenisçi dirseği: Dirseğin dış tarafındaki tendonların sürekli kullanımına dolayı yıpranması ve yırtılması durumudur. Kortizon iğnesi tedavi seçenekleri arasında yer alır.
• Omuz sıkışma sendromu: Kortizon enjeksiyonları, omuz yaralanmalarının tedavisinin çok önemli bir bölümünü oluşturur. Rotator manşet sendromunda kullanılabildiği gibi sıkışma sendromu için de kullanılır. Buradaki amaçlardan birisi de fizik tedavinin etkinliğini arttırmaktır.
• Topuk ağrısı veya topuk dikeni için, iltihaplanmayı azaltarak ağrısız yürüyüşlere doğru yolculuğa, genellikle topuk gerdirme ve uygun ayakkabı giyerek başlamanızı sağlar. Topuk dikeni sorunu yaşayan hastalar genellikle potansiyel yan etkileri düşünmeden topuk ağrısı için kortizon iğnesini tercih ederler.
• Yüz felcinde: Yüz sinir felci, yüz siniri çevresindeki iltihaplanmaya bağlıdır. Yüz sinir felci için güncel tedavi, elektrodiagnostik testlerle 10 günlük ağızdan steroid tedavisidir. Yüz sinir paralizisinin iyileşmesinde ağızdan steroide ek olarak kulak içi steroid enjeksiyonunun kullanımının yüz sinir felcinin iyileşme oranını hızlandıracağına ve yüz sinir felcinin tamamen iyileştireceğine dair göstergeler vardır. 
• Kulak çınlaması: Kulak içi steroid enjeksiyonu, kulak çınlaması tedavisi için ilacın iç kulağa verilmesiyle uygulanabilen kolay bir prosedürdür. Bir araştırmaya göre hastaların %60'ında kulak çınlamasının tamamen kaybolduğunu gözlemlenmiştir. Kulak çınlaması sorunu ile birlikte işitme bozukluğu olan bu hastaların bazılarının işitmelerinde de iyileşme olduğu fark edilmiştir. 
• Ani işitme kaybı: Ani işitme kaybı yaşayan kişiler genellikle ağızdan alınan sistemik steroidlerle tedavi edilir. Bununla birlikte çalışmalar, bu tedaviye cevap vermeyen ani işitme kaybı olan kişilerin kulak içi steroid enjeksiyonlarından fayda sağlayabileceğini göstermektedir.
• Alerji: Alerjiler için uzun etkiye sahip kortizol iğneleri kullanılır. Alerji şikayetlerini azaltır. Bazı durumlarda tamamen ortadan kaldırır.
• Saç kıran için: Saç kıran, sakal kıran ve yüzeysel mantar enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır. Genellikle cilde sürülen kortizol ürünleri kullanılırken ilacın lezyon içine verilmesi de tercih edilebilir. 
• Keloid: Keloid cilt hasar gördükten sonra bir yara izinin iyileşme sırasında aşırı büyümesidir.  Dermatologlar, bir kortikosteroid doğrudan hipertrofik bir skar veya keloide enjekte edebilir.
• Multipl skleroz: Sinir sistemi etrafındaki sinir hücrelerinin etrafındaki kılıf hasarı sonucu oluşan bir hastalıktır. MS hastalığı olan kişiler genellikle şiddetli şikayetler veya alevlenme dönemleri yaşarlar. Durum ilerledikçe ataklar zamanla daha sık hale gelebilir.

Kortizon İğnesi Nasıl Yapılır?

Doktor veya hemşire, yapılacak kişi için en uygun steroid karışımı ve dozu hakkında kişiyle konuşur.   Bu, kişinin durumuna ve şikayetlerine bağlı olacaktır.

Steroid enjeksiyonları kan şekerinin ve kan basıncının yükselmesine neden olabileceğinden, ilk enjeksiyondan önce kan basıncı ve kan şekeri seviyesi kontrol edilebilir. Yükselirse enjeksiyon geciktirebilir.

Ağrının ve iltihabın nerede olduğuna bağlı olarak iğne aracılığıyla edilebilir:

• Doğrudan iltihaplı bir ekleme, bu eklem içi enjeksiyon olarak bilinir
• Eklemin yakınındaki yumuşak dokuya peri-artiküler enjeksiyon denir
• Kas içi enjeksiyon olarak adlandırılan bir kas içine.
• Hastalık bölgesine (saç/sakal kıran gibi) deri altına enjeksiyon şeklinde verilir.

Çoğu enjeksiyon hızlı ve uygulanması kolaydır. Hastanede, klinikte veya doktor muayenehanesinde bir sağlık uzmanı tarafından yapılacaktır.

Enflamasyonun nerede olduğunu bulmak için bir ultrason taramasına ihtiyaç olabilir. Böylece steroid kesin bir noktaya enjekte edilebilir ve maksimum fayda sağlayabilir. Bir ultrason görüntülemesi ile bölge ilacın verileceği belirlenmeye çalışılır. Ultrason girişimsel olmayan her yaş grubuna ve gebelere dahi güvenle yapılabilen bir görüntüleme tekniğidir ancak ultrasona ihtiyaç duyulmadan birçok enjeksiyon da yapılabilir.

Bazen enjeksiyonun rahatsızlığını azaltmak için steroidle birlikte lokal anestezik verilecektir. Bu, ağrının dakikalar içinde geçmesi gerektiği anlamına gelir. Lokal anesteziklerin etkileri, uzun süre etkili olan bir ilaç verilmediği sürece yarım saat içinde geçebilir. Anesteziden dolayı 24 saate kadar sürebilen bir miktar uyuşukluk yaşayabilir.

Steroid enjeksiyonundan sonra klinikte 10 ila 15 dakika beklenmesi tavsiye edilebilir. Enjeksiyona karşı herhangi bir reaksiyon varsa, sağlık uzmanlarının yanında olunması faydalı olacaktır.

Kortizon İğnelerinin Yan Etkileri

Kortizon enjeksiyonlarının dezavantajları, cildin iğne ile delinmesi gerekliliğinin yanı sıra olası kısa ve uzun vadeli yan etkilerdir. Bu yan etkilerinin genellikle ortaya çıkmadığına dikkat edilmeli ancak yan etkinin oluşabileceği de göz ardı edilmemelidir.

Kısa süreli kortizon enjeksiyon komplikasyonları nadirdir ancak şunları içerir:

• Enjeksiyon bölgesinin etrafındaki derininin ve yumuşak dokunun incelmesi 
• Enjeksiyon bölgesi etrafındaki cildin beyazlaşması veya açılması
• Vücuda bakteriyel enfeksiyon girişi, 
• İğne giriş bölgesinde kanama,
• Enjeksiyon bölgesinde ağrı,
• İltihaplanmanın şiddetlenmesi (enjeksiyon sonrası kortizon alevlenmesi denilen durum).
• Enjeksiyondan sonra artan ağrı alerjiden ziyade kortizolün bağışıklık sistemini baskılaması sonucu iltihabın artmasına bağlıdır. 
•  Tendonlar, tendonların içine veya yakınına uygulanan steroid enjeksiyonları ile zayıflatılabilir. Tendonlarda kopmalar dahi olabilir.
• Yüz kızarması olabilir ancak yalnızca kısa sürer. 
• Terleme olabilir. Baş dönmesi görülebilir ancak bunlar çok sık görülen yan etkiler değildir.
• Şeker hastası olan kişilerde kortizon enjeksiyonları kişinin kan şekerini yükseltebilir. Altta yatan enfeksiyonu olan hastalarda kortizon enjeksiyonları vücudun bağışıklık sistemini baskılar ve bu duruma bağlı olarak enfeksiyonu kötüleştirebilir veya iltihaplanma şikayetlerinin hafiflemesine neden olarak olan enfeksiyonun fark edilmesini engelleyebilir. Genelde kortizon enjeksiyonları diyabetli kişilerde dikkatli kullanılır ve aktif enfeksiyonu olan kişilerde doktor kararına bağlı olarak kullanılabilir.
• Kanama bozukluğu olan kişilerde kortizon enjeksiyonları doktorun kararına bağlı olarak kullanılmalıdır.
• Kortikosteroid enjeksiyonlarının uzun dönemdeki yan etkileri, enjeksiyonların daha yüksek dozlarda yapılması ve daha sık yapılan seanslar sonrası artmaktadır. 

Daha yüksek doz içeren kortizon iğnelerinin kullanılması durumunda oluşabilecek yan etkiler ise şunları içerir:

• Ciltte incelme
• Kolay morarma,
• Kilo alma,
• Yüzün şişkinliği,
• Sivilce,
• Kan basıncının yükselmesi,
• Katarakt oluşumu,
• Kemiklerde incelme,
• Kıkırdak hasarı
• Yakındaki kemiğin ölümü
• Eklem enfeksiyonu
• Eklemde geçici ağrı ve iltihaplanma
• Yakındaki kemiğin incelmesi
• Sinir hasarı

Kortizon iğnesi sonrası beslenme nasıl olmalıdır?

Kortikosteroid tedavisi sırasında optimal diyet hakkında çok az şey bilinmektedir. Yeme alışkanlıklarınız kişinin yaşına, sahip olabileceği önceden var olan koşullara ve reçete edilen kortizona (doz, süre) bağlı olmalıdır. Diyet, kişisel durumlara bağlı olarak büyük ölçüde doktorun uzmanlığına da bağlı olacaktır.

• Düşük tuzlu
• Düşük karbonhidrat diyeti
• Yüksek proteinli bir diyet reçete edilebilir
• Kortizon kullanımının neden olduğu kilo alımını önlemek için genel kalori alımını azaltmak gerekebilir. Uzman doktor ve diyetisyenden yardım alınarak kişiye ve ihtiyaçlara özel diyet listesi hazırlanmalıdır.