Distimi

Distimi Nedir?

Distimi hastalığı depresyonun daha uzun süren ve hafif halidir. Aynı zamanda kronik depresyon olarak da adlandırılır. Böyle adlandırılmasının sebebi depresyona göre daha uzun sürmesidir.

Depresyon belirtileri daha hafif olduğundan distimi hastalığının kişi tarafından fark edilmesi de zordur.

Kronik depresyon genellikle kişilerin hayatını 2 yıl ve daha fazla süreyle etkiler. Ergenlik döneminde görülmesi halinde belirtilerin kişinin kişiliği nedeniyle olduğu düşünülebilir.

Distimisi olan kişiler aynı zamanda majör depresyon geçirebilir ve bu duruma çifte depresyon denir.

Distimi Belirtileri Nelerdir?

Distiminin belirtileri majör depresyonla aynıdır ama belirtiler distimide daha az ve daha hafif görülmektedir.

Bu belirtiler arasında şunlar yer almaktadır:

• Bir günün neredeyse tamamına yakınında üzüntülü duygudurumu ya da depresif hissetme
• Daha önce keyif alınan aktivitelere ilgi kaybı
• Kişinin kilosunda büyük değişikliklerin görülmesi (bir ay içinde kiloda %5’ten fazla oynama, kilo alımı ya da kaybedilmesi)
• İştahta artma veya azalma olması
• Neredeyse her gün insomnia (uykusuzluk) ya da aşırı uyuma
• Diğer kişiler tarafından fark edilebilecek derecede kişinin hareketli ve huzursuz olması
• Kişide neredeyse her gün görülen yorgunluk ve enerji kaybı
• Kişide neredeyse her gün görülen umutsuzluk, aşırı suçluluk veya değersizlik hissi
• Kişide neredeyse her gün görülen konsantrasyon problemleri ve karar vermede güçlük
• Tekrarlayan intihar düşünceleri, kişinin intiharı planlaması veya denemiş olması
• Sosyal aktivitelerden kaçınma

Bu belirtileri çok uzun zamandır gördüğünüz için her zaman sizi hayatınızın bir parçası olduğunu düşünebilirsiniz. Bu konuda dikkatli olmalı ve bir uzmana danışmalısınız.

Distimi Nedenleri Nelerdir?

Hayatta strese yol açan sebepler, kişinin genetiği, kronik hastalıklar, bazı ilaçlar, ilişkiler ve iş yerindeki problemler biyolojik olarak depresyona elverişli insanlarda distimi görülmesine neden olabilir.

Distimi sebepleri aşağıda sıralanmıştır.

• Biyolojik farklılıklar: Kronik depresyon bozukluğu olan kişilerin beyinlerinde diğer kişilere göre bazı değişimler görülmüştür.
• Beyin kimyası: Nörotransmitterler kişinin beyin kimyasında doğal olarak bulunan maddelerdir. Özellikle beyinde duygudurum ile ilgili bölgede yaptıkları düzenlemeler kişinin nasıl hissettiğini etkilemektedir. Bu maddelerdeki değişimler kişide depresyon gelişmesine sebep olabilir.
• Genetik miras: Kronik depresyon bozukluğu ailesinde bu hastalık görülen kişilerde daha sık bulunmuştur. Günümüzde yapılan birçok araştırma bu hastalığa sebep olan genleri bulmaya çalışmaktadır.
• Travmatik olaylar: Majör depresyonda olduğu gibi sevilen bir kişinin kaybı, ekonomik problemler ve buna benzer travmatik olaylar kişinin hayatındaki stres seviyesini artırır ve genetik yatkınlığı olan kişilerde kronik depresyon bozukluğu görülmesine yol açabilir.

Distimi Teşhisi

Akıl sağlığı uzmanları hastalık teşhisini genellikle kişinin belirtilerine bakarak koymaktadır. Distimi söz konusu olduğunda kişinin belirtileri majör depresyona göre daha uzun sürmeli ve belirtiler daha hafif görülmelidir.

Her ne kadar distimi testi (kronik depresyon testi) için herhangi bir kan testi veya görüntüleme yöntemi bulunmasa da doktorunuz hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) hastalığını dışlamak için sizden bazı kan testleri isteyebilir.

Çünkü hipotiroidi hastalığında da yorgunluk, fazla uyuma, kilo artışı gibi belirtiler görülebilir.

Distimi belirtileri kişiden kişiye değişmekle beraber eğer 21 yaşından önce başlarsa erken başlangıç, eğer 21 yaşından sonra başlarsa geç başlangıç olarak adlandırılır.

Distimi Tedavisi

Distimi kronik bir hastalık olduğu için erken teşhis ve tedavi belirtilerin şiddetini, görülme periyodunu ve majör depresyon atakları görülme riskini azaltabilir.

Distimiyi tedavi etmek için doktorunuz psikoterapi, ilaçlı tedavi ya da tedavinizde bu ikisinin beraber kullanılmasını uygun görebilir.

Psikoterapi

Psikoterapi aynı zamanda konuşma terapisi olarak da bilinen ve kişinin ruhsal durumu, düşünce yapısı ve duygularının farkına varmasını sağlayan mental sağlığın korunmasını ve geliştirilmesini amaçlayan tekniklerin genel adıdır. Psikoterapi size birçok yönden fayda sağlayabilir.

Örneğin;

• Zorlukları belirlemenizi sağlar.
• Hastalığınızı kötüleştiren durumları görmenizi sağlar.
• Kendiniz hakkındaki olumsuz düşüncelerinizi görmenizi ve onları pozitif düşüncelerle değiştirmenize yardımcı olur.
• Problemlere daha iyi çözümler bulmanıza yardımcı olur.
• Başkalarıyla daha iyi ilişkiler geliştirmeniz konusunda size yardımcı olur.
• Umutsuzluk ve öfke gibi belirtileri gidermeye ve mutluluğunuzu tekrar kazanmanıza yardımcı olur.
• Hayatınızda gerçekçi hedefler koymanıza yardımcı olur.

Antidepresanlar

Vücudunuzda bazı maddeleri düzenleyerek duygu durumunuzu iyileştirmek için kullanılır.

Fayda görebilmek için uzun süre kullanmak gereklidir.

Bunların arasında selektif serotonin gerialım inhibitörleri (SSRI), trisiklik antidepresanlar (TCAs), serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI) sayılabilir.

Distimi Tedavi Edilmezse

Distimi tedavi edilmezse aşağıda belirtilen durumlar görülebilir:

• Kişinin hayat kalitesinin düşmesi
• Kişide majör depresyon, kaygı bozuklukları ve diğer duygudurum bozuklukları görülmesi
• Madde kullanımı
• Kişinin ailesi ve arkadaşlarıyla ilişkilerinin bozulması
• Kişide üretkenliğin düşmesiyle beraber okulda ve iş hayatında problemler görülmesi
• Kişide kronik (uzun süreli) ağrı ve başka hastalıklar
• Kişide intihar düşünceleri veya intihara kalkışma
• Kişilik bozuklukları ve diğer akıl sağlığı bozuklukları görülmesi

Unutmayınız ki tedavi ne kadar erken başlanırsa hastalığın iyileşme olasılığı o kadar fazladır ve hastalığın ilerlemesiyle beraber görülebilecek diğer olumsuz durumlar önlenebilir.

Distimiye Ne İyi Gelir?

• Doğru tedaviyi almak esas yapılması gerekendir.

Buna ek olarak;

• Planlanmış bir yeme düzenine sahip olmak,
• Düzenli egzersiz yapmak,
• Alkol ve sigaradan uzak durmak
• Yakın arkadaş ve aile bireyleri ile vakit geçirmek size bu süreçte iyi gelecektir.

Distimiye Ne İyi Gelmez?

Hayatta stresinizi artıracak olaylar ve kişiler, sizi alkol ve sigara tüketmeye sevk edecek durumlar, uzun süre hareketsizlik, sosyal desteksiz ve yalnız yaşamak, sağlıksız bir beslenme düzeni uygulamak genel olarak sağlığınızı bozacak ve distimiyi kötüleştirecektir.

Aynı zamanda tedaviyi geciktirmek distimiyi kötüleştirecek ve tedaviden alınan faydayı da olumsuz etkileyecektir.

Distimi İlaçları

Antidepresanlar

Tamamen etki göstermeleri birkaç hafta sürebilir. Kronik depresyon görüldükten sonra en az 6 ile 9 ay kadar alınmalıdır. Aynı zamanda antidepresanları bırakmak da bazen haftalar alabilir.

Bu sebeple ilaç kesileceği zaman doktorunuzun yönlendirmelerine uymanız gerekmektedir.

Antidepresanların yan etkileri bazı kişiler için çok zorlayıcı olabilmektedir bu sebeple ilaç yan etkileriyle ilgili doktorunuzu bilgilendirmeli ve size en iyi uyan antidepresanı bulabilmek için (en az yan etki, en fazla yarar) doktorunuzla beraber ilaçlarınızı takip etmelisiniz.

• Selektif Serotonin Gerialım İnhibitörleri (SSRIs): Sertralin, sitalopram, fluoksetin, paroksetin
• Trisiklik Antidepresanlar (TCAs): Amitriptilin, imipramin vb.
• Serotonin ve Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri (SNRIs): Duloksetin, venlafaksin vb.

Antidepresanların etki göstermesi düşündüğünüzden daha uzun sürebilir. Bu süreçte doktorunuzun tavsiyelerine uymalı ve kesinlikle kendi başınıza ilaçlarınızı almayı bırakmamalısınız

Hamilelerde Distimi

Araştırmalar hamile kadınlarda %7 oranında depresyon görüldüğünü göstermiştir. Bu oran gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında farklılıklar gösterebilmektedir.

Depresyon kadınlarda erkeklere göre iki kat daha fazla görülmektedir ve bu oran kadınların üreme çağında artmaktadır.

Hamilelikte görülen bazı belirtilerin depresyondaki ile benzer olması hamilelerde depresyon tanısı koymayı zorlaştırabilir. (Örneğin iştah ve kilo değişimleri, uyku düzensizlikleri vb.).

Hamile kadınlarda bebek ve hamilelikle ilgili kaygı görülmesi bir dereceye kadar normaldir. Fakat bu kaygı çok fazla ise hamile bireyin günlük yaşantısına zarar veriyorsa mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Hamilelikte görülen depresyon belirtileri aşağıda sıralanmıştır:

• Kişinin bebeğiyle ilgili fazla endişe duyması
• Kişinin bebeğin bakımıyla ilgili kendine güvenmemesi ve kişide yetersizlik hissi bulunması
• Kişide önceden sevdiği aktivitelere karşı ilgi kaybı bulunması
• Kişide tüm çabalara rağmen güvensizlik hissinin devam etmesi
• Kişinin doğum öncesi bakıma özen göstermemesi
• Kişide hamile olmasına rağmen sigara ve alkol kullanımı gibi zararlı alışkanlıkların olması
• Kişinin kilo alımının gerekenden az olması
• Kişide intihar düşünceleri olması

Hamilelerde görülen kronik depresyon ile majör depresyon arasında bazı farklar vardır. Bu farklar hamilelik döneminde annenin ürettiği stres hormonlarının düzeyleri ile ilgilidir.

Bu sebeple stres hormonlarının bebek üzerindeki etkileri farklı olacaktır. Majör depresyon alan tanısı alan kişilerde olduğu gibi distimi tanısı almış kişiler de hamilelikleri boyunca doktor kontrolünde olmalıdır.

Ayrıca tedaviye ilgili olarak eğer hamileyseniz ya da emziriyorsanız bazı antidepresanlar kordon kanıyla ya da sütünüzle bebeğinize geçebilir ve bebeğinizde bazı sağlık sorunlarına yol açabilir.

Bu sebeple eğer antidepresan kullanıyor ve bebek sahibi olmak istiyorsanız mutlaka doktorunuzla konuşmalısınız.

Çocuklarda Distimi

Çocuklarda distimi teşhisi yetişkinlerden farklıdır. Yetişkinler için depresif duygudurum 2 yıl veya daha fazla ve günün çoğunluğunda görülmelidir.

Çocuklarda teşhis yapılırken depresif duygudurum yada huzursuz davranışlar en az 1 yıl ve günün çoğunluğunda olacak şekilde görülmelidir.

Psikoterapi çocuklar ve gençlerde ilk basamak tedavi olarak önerilmektedir. Ama bu durum kişiden kişiye değişmektedir. Çocuklar ve gençlerde tedavi için antidepresanlar gerekli görülürse kullanılmaktadır.

Yapılan bazı araştırmalar antidepresan kullanmaya başlayan çocuk ve gençlerde intihar düşünceleri oluştuğu ve intihar tehlikesi olduğunu göstermiştir. Bu durumda çok dikkatli olunmalı ve çocuğun doktoru mutlaka bilgilendirilmelidir.

Antidepresanların uzun kullanım sonucu etki gösterdiği unutulmamalıdır. Ergenlerde özellikle kişilik gelişimi olduğu için distimiyi fark etmek güçtür. Genel olarak ergenin mutsuz ve yorgun olması, kendine güvensiz ve çekingen davranması kişilik özelliği olarak yorumlanabilir.

Üniversite sınavı zamanında stresle beraber başlayabilir. Genç yetişkinin sınav temposundan dolayı yorgun, kaygılı hissetmesi ve uyku sorunları yaşaması distimi belirtileriyle karışabilir.

Distimisi olan genç yetişkin uzun ve yorucu geçen üniversite sınavına hazırlık periyodu sonrası kendini daha yorgun, başarısız ve ümitsiz hissedebilir. Aileler bu konuda dikkatli olmalı ve eğer şüphelenilen bir durum varsa uzman görüşü almaktan çekinmemelidir.

Distimi için Hangi Doktora Gidilir?

Eğer kendinizi depresif hissediyorsanız, yukarıda belirtilen belirtilere (uykusuzluk, kiloda değişim, depresif duygudurumu vb.) sahipseniz ve bu durum 2 haftadan uzun sürüyorsa bir Psikiyatriste görünmelisiniz.

Bunun için hastanelerin Psikiyatri bölümüne başvurabilirsiniz.