Diz Bandajı Nedir?

En hareketli eklemlerden biri olan diz eklemi, farklı nedenlerde deforme olabilir. Bu durumlarda bu diz ekleminin desteklenmesi veya olası yaralanmalardan korunması amaçlı diz bandajı uygulanır. Çok farklı çeşitleri olan bu diz bandajları, aynı zamanda dizlik olarak da adlandırılırken, tendinit bağ zorlanması gibi durumların tedavisinde destekleyici bir araç olarak kullanılmaktadır.

Diz Bandajı Türleri

Diz bandajları dizlerde ağrı oluştuğunda ya da geçirilen bir ameliyat sonrası iyileşme sürecinde bu eklemin desteklenmesine yardımcı olması amaçlı kullanılmaktadır. Bunun yanında spor yaralanmalarına karşı dizi koruma amaçlı da kullanılabilmektedir. Diz bandajları metal, köpük, plastik veya elastik malzeme ve kayış kombinasyonlarından yapılabilirken, pek çok boyut, renk ve tasarıma sahip olabilmektedir. Farklı diz bandajı türleri bulunmakta ve her biri farklı nedenlerle kullanılmaktadır. Diz bandajı türleri şu şekilde sıralanabilir;

Fonksiyonel diz bandajı: Fonksiyonel diz bandajı, geçmişte dizlerinde yaralanma yaşayanların, dizlerini desteklemek için kullandıkları medikal ürünlerdir. Bu bandajlar genellikle sporcular tarafından kullanılırken, büyük bir yaralanmanın ardından iyileştikten sonra da kullanılabilmektedir. Dizde oluşabilecek yeni yaralanmaların önlenmesi için dizi stabilize ederken, diz hareketinin kontrol edilmesini sağlamaktadırlar. Örneğin, osteoartrit (kireçlenme) veya dizde kararsızlık durumunda, ağrıyı hafifletmeye ve dizi stabilize etmeye yardımcı olurlar.

Rehabilitasyon diz bandajı: Rehabilitatif veya rehabilitasyon diz bandajı olarak isimlendirilen bu tarz diz destekleyiciler, genellikle bir yaralanma veya ameliyattan hemen sonra kullanılmaya başlanarak, haftalarca takılabilmektedir. Dizleri sabit tutarlarken, iyileşme sırasında diz hareketinin sınırlı olmasını sağlarlar.  Bunlar genellikle ameliyattan sonra kullanılan bandajlardır. Bu bandajlar genellikle diz için en uygun desteği sağlamak için alüminyum bir çerçeve ve plastik raylarla üretilmişlerdir.

Diz Ağrılarına destekli bandaj: Bu tip diz bandajları, özellikle artrit olan kişilerin yaşadıkları diz ağrılarının hafifletilmesi için tasarlanmışlardır.  Bu bandaj tasarımı, ağırlığı dizdeki hasarlı bölgeden daha güçlü bir alana kaydırarak ağrının hafifletilmesini sağlar. Özellikle artrit sorunu yaşayanlar tarafında sıkça tercih edilen bu diz bandajının da farklı kumaş ve malzemelerle üretilmiş çeşitleri bulunur.

Profilaktik diz bandajları: Profilaktik, bir sakatlanma ya da hastalık öncesinde alınan önleyici tedbirlerdir. Profilaktik diz bandajları futbol gibi temas sporları sırasında dizleri yaralanmalardan korumak için tasarlanmıştır. Yapılan araştırmalar, sporcular arasında popüler hale gelen bu bandajların kullanımının, sakatlanmanın önlenmesinde işe yaradığını henüz kanıtlamamıştır. Ancak bu konuda yapılan çalışmalar hala devam etmektedir.

Kompresyon diz bandajı: Kompresyon diz bandajları teknik olarak eklem desteği sağlayan diz bandajları değildirler, ancak en yaygın kullanılan diz desteği türüdür. Bu tür bandajlar diz çevresinde kompresyon(baskı) sağlamak için tasarlanmıştır. Sağladığı baskı ile diz desteklemeye yardımcı olurken, ağrı ve şişliği kontrol edebilir. Ayrıca bu diz bandajlar ampütasyon(kol ve bacak gibi çıkıntı şeklinde olan bir organın kaza, hastalık gibi sebeplerle kesilmesi işlemi) sonrası protez takılma sürecine kadar farklı seviyelerde kullanılabilir. Bunun yanında kişinin amputasyon seviyesine göre kişiselleştirilebilir.

Diz Bandajı Ne İşe Yarar?

Genel olarak diz bandajı dize destek sağlama ve koruma amaçlı kullanılır. Ek olarak, diz ligamentleri, çapraz bağ yırtılması gibi diz eklemi yaralanmasında, rehabilitasyondan sonra dize gerekli desteği vermek amacıyla kullanılmaktadırlar. Dizde yeterli stabilite sağlamakta, hareket sırasında onu desteklemekte ve aynı zamanda diz üzerinde ısınma etkisi yaratmaktadırlar. Diz bandajının kullanım amaçları şu şekilde sıralanabilir;

• Artrit kaynaklı diz ağrılarının azaltılması
• Diz çevresinde ağrı ve ödemin azaltılması (kompres amaçlı)
• Amputasyon sonrası 
• Spor yaralanmalarının önlenmesi
• Diz ekleminde ameliyat, kaza veya yaralanma sonrası iyileşme süreci
• Diz yaralanmalarının önlenmesi ve dizin desteklenmesi
• Dize gelen yükün hafifletilmesi

Dizde yaşanılan sorunlarda dizlik bandajının rahatlama sağlayacağı düşünülüyorsa, ancak bu uzman bir doktor tarafından yapılan muayene sonrası tavsiye edilmelidir. Çünkü kişinin durumuna uygun tür ve malzemede olan diz bandajı uzman hekim tarafından önerilmelidir.

Diz Bandajı Nasıl Yapılır?

Öncelikle diz bandajı seçimi, kişinin şikâyetine uygun malzemede ve türde olması gerekir. Bunu da ancak bir uzman önerisi ile kesinleştirmek mümkündür. Sonrasında diz bandajından en iyi şekilde yararlanmak için, ne şekilde kullanılacağının iyi bilinmesi gerekirken, bu uzmanın gösterdiği şekilde yapılmaya gayret edilmelidir. Bandaj yapılırken şunlara dikkat edilmelidir;

• Öncelikle diz bandajının etkili olması için doğru seçilmesi ve kişiye uyumlu olması şarttır.
• Uzmanın uyguladığı sıkılık rahatsa, kişinin aynı sıkılığı elde etmeye çalışması gerekir. Ancak çok sıkı ise kan dolaşımını bozabilir, uzmana bildirilmeli ve gevşetilmelidir ya da farklı bir dizlik kullanılmalıdır.
• Bandaj sararken kırışık, çok katlı üst üste sarılmamalı ve çok sıkı olmamalıdır.
• Sarım yapılırken (standart bandaj) diz ekleminin 15-20 cm altından başlamalı ve bir iki tur diz eklemine doğru ilerleyerek sarılmalıdır. Her tur bir önceki turun 3/1’ini örtecek şekilde sarım yapılmalıdır.
• Diz bandajının bütün gün veya sadece belirli aktiviteler için takılması gerekebilir. Çok fazla takmak ya da az takmak sorunlara neden olabilir. Örneğin, gereksiz yere uzun süre takmak ciltte tahrişe neden olabilmektedir. Bunun yanında eğer takılması mecbur değilse, aylarca diz aktivitesini sınırlamak kas atrofisine (küçülme) veya eklem sertliğine neden olabilmektedir. 
• Diz bandajının diz tam iyileşmeden çıkarılması, iyileşme sürecini engelleyecektir. Tam iyileşme sağlanmadığı için olası bir yaralanmaya daha yatkın olan dizin sakatlanma ihtimalinde artış yaşanmaktadır. 

Diz bandajı kullanması önerilen kişilerin, uzman hekime şu ayrıntıları danışması da oldukça önemlidir;

• Uyurken kullanımı
• Oturma anında kullanımı
• Yürüme anında kullanımı
• Esneme hareketleri anında kullanımı
• Günde maksimum kullanım saati

Dizlik kullanılırken bu diz desteğinin uygun şekilde konumlandırılması ve takılması önemlidir. Yanlış takma en iyi ihtimalle verdiği desteğin azalmasına ve en kötü ihtimalle yaralanmaya neden olabilir. Bir destek ürününün etkili olabilmesi için her türlü yorucu fiziksel aktivite sırasında kullanılması gerekir.

Diz Bandajı Komplikasyon ve Riskleri

Diz bandajının yanlış kullanılması sonucu bazı komplikasyon ve riskler oluşabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir;

• Cilt tahrişi
• Kötü uyum
• Rahatsızlık vermesi
• Takarken rahatsızlık
• Faydasının olmaması
• Kan dolaşımın bozulması
• Ağrı ve sancı

Kimler Diz Bandajı Kullanmamalıdır?

Diz bandajı her ne kadar basit ve kolay ulaşılabilir destekleyici tıbbi bir malzeme olsa da kontrendikasyonları mevcuttur. Herkes için dizlik doğru seçim değildir. Bazı tıbbi durumlar, kişiyi diz bandajı takmanın olumsuz etkilerine karşı daha duyarlı hale getirirken, bazı durumlarda diz bandajı hiç etkili olmayabilir. Bu durumlar şu şekilde sıralanabilir;

• Bacaklarda şiddetli ağrı varsa veya periferik nöropatiye (sinir hasarı) bağlı olarak duyu azalması varsa
• Cilt enfeksiyonları varsa
• Alerjik reaksiyon varsa
• Kalp yetmezliği kaynaklı kardiyak ödem 
• Kemik deformiteleri varsa
• Diz bölgesinde açık yara bulunması
• Doğuştan kemik bozuklukları
• Diyabetik mikroanjiopati (kılcal damar bozukluğu)
• Diz ekleminin yapısı atipik ise 

Diz bandajı kullanımı rahatsızlıktan diz kaynaklı şikâyetlerde rahatlama sağlayabilirken, birçok farklı durumda dizi yaralanmalarından da koruyabilir. Uzman tarafından verilen diz bandajının doğru kullanması ve değişen ihtiyaçlar konusunda fizyoterapistle iletişim halinde olunması önemlidir. Böylelikle diz bandajı kullanılmasından maksimum fayda sağlanabilir.