Postural Drenaj Nedir?

Postural drenaj yer çekimine karşı pozisyon değiştirerek, çeşitli el hareketleri ve nefes teknikleri yardımı ile mukusu ciğerlerden boşaltmak için kullanılan son derece faydalı bir yöntemdir. Solunum hastalığı olan kişilerde mukus atılımını desteklemek için yapılır.

Kistik fibrozis (solunum sistemindeki mukusu etkileyen hastalık), bronşektazi (akciğerdeki hava yollarının genişlemesi) gibi hastalıklarda ve zatürre gibi çeşitli geçici enfeksiyon durumlarında hem hastayı rahatlatmak hem de balgam atmasını kolaylaştırmak için postural drenaj uygulaması sıklıkla tedavi için kullanılmaktadır.

Postural drenaj sayesinde salgıların uzaklaştırılması sağlanır ve göğüs enfeksiyonlarının gelişme riski en aza indirgenir. Ayrıca bu sebeple solunum fonksiyonları da iyileştirilmiş olur. Süreklilik arz eden hastalıklarda, hastalar evlerinde kendileri de eğitim alarak bu yöntemleri kullanabilir.

Postural Drenaj Nasıl Yapılır?

Solunum fizyoterapistleri tarafından uygulanan bu yöntemde ilk olarak uzman fizyoterapist hastadan öykü alır ve tedavisine karar kılabilmek adına önce hastaya en uygun pozisyonları, el ve nefes tekniklerini belirlemek adına stetoskop ile hastanın göğsünü dinler.

Öykü alma işlemi ve göğüs dinlemeden sonra uzman tarafından çeşitli pozisyonlar belirlenir ve hastayı bu pozisyonlara göre konumlandırdıktan sonra işleme başlanır. Her pozisyonda ortalama olarak 10 dakika kadar işlem yapılır. Uygulamada kullanılan pozisyonlar, hastanın yaşadığı ağrı ve solunum güçlüğü çektiği pozisyonlara göre şekillenecektir. Kişiye özgü rahatsızlıklarda genel bir pozisyon seçilmesi tedavi için çok yararlı olmayacağı için en doğru pozisyona uzman fizyoterapist karar verecektir.

Soğuk algınlığı veya grip olan biri, mukusu akciğerlerinden uzak tutmak için çevresindeki bir kişiden yardım alarak da bu uygulamayı yapabilmektedir. Akciğerlerden mukusu daha kolay atmak için yardımcı kişi hastanın sırtına, göğsüne ve yan taraflarına eliyle perküsyon yapabilir. Fakat bunun için postural drenaj eğitimi almış olması oldukça önemlidir.

Burada kullanılan perküsyon yönteminde el bir şey tutuyormuş gibi ama çok fazla kapatılmadan çukurlaştırılır. Sadece bilekleri oynatarak kısa ve ani vuruşlarla sırt bölgesine uygulanır. Bu uygulamada ki vuruşlardan tok bir ses gelmesi ele doğru şekilde biçim verildiğini ve uygulamanın doğru şekilde yapıldığını gösterir.

Bilinci açık olmayan hastalarda ve kendi kendine mukusu ciğerlerinden atamayacak yaştaki çocuk veya bebeklerde uygulanması özellikle önerilmektedir.

Postural drenajın belirli kuralları ve ayrıca birkaç farklı yapılma şekli ve hastanın konumlandırılacağı pozisyon vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir;

• Her pozisyonda işlem en az 5 dakika kadar uygulanmalıdır.
• Pozisyonlar hastanın işlem esnasında düşmemesi için yatakta veya yerde yapılmalıdır.
• Pozisyonlar mukusun daha rahat akması için göğüs aşağıya doğru eğimli olmalıdır.
• Hastanın işlem esnasında rahatlığı için ve sarsılmaları engellemek adına yastık ve benzeri eşyalar kullanılmalıdır.
• Pozisyonlardan yüksek verim alabilmek için burundan derin ve yavaş nefes alınmalı, ağızdan verilmelidir.
• Perküsyon (avuç içi çukurlaştırılarak vurmak) ve vibrasyon (2 el üst üste konularak göğse titreşim uygulamak) teknikleri kullanılmalıdır.

Postural Drenaj Pozisyonları

Postural drenaj pozisyonların tamamında kaburgalara ve omurgaya uygulama yapılmamasına dikkat edilmelidir. Perküsyon periyodik şekilde art arda uygulanan bir vurma işlemi olduğu için hastanın bel boşluğuna, omurgasına ve ince kaburga kemiklerine denk gelinmemesi için orta hızlı bir şekilde uygulanmalıdır.

Postural drenaj pozisyonları aşağıdaki gibidir;

Üst Loblar

Ön göğüs üstü: Hasta yatakta veya sandalyede dik bir pozisyonda oturtulur. Köprücük kemiği ile omuz kemiğinin üst kısmı arasındaki kas bölgesinin her iki yanına da perküsyon uygulanır.

Üst göğüs arkası: Hasta oturtulur ve öne doğru ortalama bir 30 derecelik açıyla eğilir. Burada hastanın kucağına, karnına baskı uygulamayacak yumuşak bir yastık konulur. Hastanın arkasından sırtın her 2 yanına perküsyon uygulanır fakat burada omurgaya denk getirmemek önemlidir.

Üst ön göğüs: Hasta sırt üstü yatırılarak kolları yana alınır. Hastanın baş kısmının arkasından, köprücük kemiği ile meme uçları arasından göğsün her 2 yanına perküsyon ve vibrasyon uygulanır.

Sol ön göğüs: Hasta sağ tarafına doğru yatırılır ve sol kolu yukarı kaldırılır. Sol göğsün ön tarafındaki meme ucu bölgesinin hemen altındaki alt kaburgaların üzerine perküsyon uygulanır.

Sağ ön göğüs: Hasta sol tarafına yatırılır ve sağ kolu yukarı alınır. Sağ göğsün ön tarafında meme ucu bölgesinin hemen altından perküsyon uygulanır. Burada göğüs altına uygulamamaya dikkat edilmelidir.

Alt Loblar

Göğüs arkası altı: Hasta yüzüstü yatırılır. Sırtından göğüs kafesinin alt kısmının hemen üstünden her 2 tarafa perküsyon uygulanır. Omurganın üstüne uygulama yapılmamasına dikkat edilmelidir.

Göğüs arkası – sol arka taraf: Hasta sol tarafı üstte kalacak şekilde yanlamasına yatırılır. Hastanın yüzünün baktığı tarafa doğru geçilerek o taraftan hastanın sırtına erişilir. Sırt tarafından göğüs kafesinin alt kenarının hemen üst kısmından göğsün her 2 tarafına perküsyon uygulanır.

Göğüs arkası – sağ arka taraf: Hasta sağ tarafı üstte kalacak şekilde yanlamasına yatırılır. Hastanın yüzünün baktığı tarafa doğru geçilerek o taraftan hastanın sırtına erişilir. Sırt tarafından göğüs kafesinin alt kenarının hemen üst kısmından göğsün her tarafına perküsyon uygulanır.

Bebeklerde Postural Drenaj Nasıl Yapılır?

Çeşitli akciğer rahatsızlıklarında ve uzun süreli yatmaya bağlı olarak akciğerde balgam birikimi olmaktadır. Bebeklerin bunu kendi başlarına atmaları olanaksızdır ve müdahale edilmeden bebeğin kendi kendine bu salgıyı atmaya çalışırken boğulma riskiyle karşılaşılabilir. Özellikle bebeklerdeki bu durumdan dolayı postural drenaj uygulaması tavsiye edilmektedir.

Bebeklerde postural drenaj uygulaması yapılırken ilk olarak, bebeğe yumuşak davranılmalıdır. Aynı zamanda vibrasyon uygulanacaksa da kesinlikle çok fazla bastırılmaması gerekmektedir. Bebeklerin kemikleri yetişkin bireylere göre çok daha yumuşak olduğu için yanlış hareket, yanlış pozisyon ve yanlış güç kullanımı bebeğe ciddi zararlar verebilir.

Bebeklerde postural drenaj genellikle sırt bölgesinden yapılır. Bir elle bebek sarsılmaması ve düşmemesi için tutulurken diğer elle küçük parmak hareketleriyle sırtının her 2 yanından vibrasyon uygulanır. Bu teknik masaj gibidir. Bebeklerin gaz problemlerinde uygulanan ovma hareketleri gibi parmakla sırt kısmından uygulanır. Bebeklerde postural drenaj uygulamasında perküsyon tekniği uygulanması önerilmemektedir.