Videotorakoskopi Nedir?

Video yardımlı torakoskopik cerrahi (VATS) olarak da bilinen videotorakoskopi, göğüs bölgesindeki bazı hastalıkların teşhis ve tedavisi için uygulanan cerrahi bir işlemdir. Minimal cerrahi ile yapılan bu işlemde torakoskop olarak tanımlanan özel bir video kamera kullanılırken, geleneksel açık cerrahiye nispeten daha küçük kesiler yapılır. Videotorakoskopi ameliyatı yapılmasının en bilinen nedeni ise, kanser sebebiyle akciğerin bir bölümünün alınmasıdır.

Videotorakoskopi Hangi Hastalıklarda Yapılır?

Sağlıklı bir kişide biri sağda biri solda olmak üzere iki akciğer bulunur. Bu akciğerler sayesinde vücuda oksijen taşır ve vücuttaki karbondioksiti dışarı atar. Vücudun işlevini doğru bir şekilde yerine getirmesi için oksijene ihtiyaç bulunurken, karbondioksitin de dışarı atılması şarttır. Ancak bazı durumlarda akciğerin bir kısmının alınması gerekebilir.

Çeşitli nedenlerle akciğerlerden birinin bir kısmının olmadığı veya alındığı durumlarda bile kişi hayatına devam edebilir. Çünkü geride kalmış bulunan akciğerin sağladığı oksijen ile çıkardığı karbondioksit yeterli gelir. Videotorakoskopi birçok göğüs ve akciğer rahatsızlığının tanımlanmasını, teşhis edilmesini ve tedavi edilmesini mümkün kılarken, yapılmasını gerektiren bu koşullardan bazıları şunlardır;

Biyopsi İçin Kullanımı

Akciğer ve kalp gibi göğüs boşluğunda bulunan organlarda kanser söz konusu ise küçük bir doku parçasını çıkarmak için videotorakoskopi yapılmasına ihtiyaç duyulabilir. Bu alanda kullanımlarından bazıları şunlardır;

• Yemek borusunda çıkarılacak bir alan için biyopsi gerektiğinde
• Akciğer çevresinde bir dokunun biyopsisi yapılması gerektiğinde
• Lenf düğümlerinin çevresinde bir dokunun biyopsisi yapılması gerektiğinde
• Kalbin etrafındaki dokuların bir kısmında biyopsi yapılması gerektiğinde

Lobektomi İçin Kullanımı

Lobektomi bir organın bir kısmını veya tamamını çıkarmak için yapılan bir cerrahi uygulamadır ve VATS kullanılarak yapılabilir. Örneğin;

• Travmatik yaralanma, enfeksiyon veya kanser nedeniyle akciğerin bir kısmını veya tamamını çıkartılması gerektiğinde,
• Genellikle kanser nedeniyle yemek borusu ile timüs bezinin(tiroid bezi ile soluk borusu arasındaki bez) bir kısmı veya tamamının çıkartılması gerektiğinde,

Cerrahi Prosedürlerde Kullanımı

Videotorakoskopi aşağıdakileri içeren bir dizi akciğer ameliyatında da kullanılabilir;

• Lobektomi (akciğerin bir lobunun çıkarılması işlemi)
• Segmental rezeksiyon (bir organ veya yapının bir bölümünün alınması)
• Atipik rezeksiyon (gelişimsel bozukluğu olan yapı ya da organın bir kısmının çıkarılması)
• Akciğer dekortikasyonu (Akciğer yüzeyinde bulunan zarın çıkarılma işlemi)
• Amfizemden kaynaklanan büllerin (sıvı dolu kabarcıklar) çıkarılması
• Timus cerrahisi (timusun çıkarılması veya timustan kaynaklanan tümörler)

Diğer Kullanım Alanları

Video yardımlı torakoskopik cerrahi bu koşullar harici bazı prosedürler de kullanılabilir. Kullanıldığı prosedürler şunlardır;

• Akciğer üzerindeki sınırlayıcı fibröz dokunun çıkarılması
• Kalbin çevresinde toplanan sıvının boşaltılması 
• Tekrarlayan plevral efüzyonları önlemek için ameliyat yapmak
• Apsenin boşaltılması
• Göğüs duvarında doğumsal sorunların tedavisinde
• Diyaframın felç veya fıtığının tedavisi
• Gastroözofageal hastalığı için yapılan cerrahi sırasında

Tüm bu nedenler harici Videotorakoskopi, ciddi gelişen enfeksiyonların tedavisinde kullanılabilir.

Videotorakoskopi Nasıl Yapılır?

Videotorakoskopi ameliyatı, son teknoloji ürünü olan fiber optik sistemi kullanılarak, özel olarak bu konuda eğitim almış uzmanlar tarafından yapılan bir işlemdir. Ameliyat, göğüs bölgesinde en fazla üç küçük kesi yapılarak gerçekleştirilirken, yapılan kesilerden küçük bir kamera ve cerrahi aletler yerleştirilir. Kamera, cerrahın göğse bakmasına ve prosedürü gerçekleştirirken tam olarak ne yaptığını görmesine olanak tanır.

İşlem için hazırlıklara geçilmeden önce, akciğerlerin ne kadar iyi çalıştığını görmek için bazı testler yapılması gerekir. Ayrıca kişinin genel sağlığını değerlendirmek üzere başka görüntüleme, idrar ve kan testleri ile değerlendirme yapılır. Yapılacak testler her ne kadar videotorakoskopi işleminin yapılma nedenine bağlı olsa da genellikle yapılan testler şunlardır;

• Akciğerlerin daha ayrıntılı resimlerinin alınmasına yönelik göğüs BT taraması
• Kalp ritmini kontrol etmek için elektrokardiyogram
• Kalbi ve akciğerleri görmek için göğüs röntgeni
• Akciğerlerin çalışma kapasitesini belirlemek için solunum fonksiyon testleri
• Genel sağlığı kontrol etmek için kan testleri
• Kanserli hücreyi tespit etmek için pozitron emisyon tomografisi
• İdrar testleri

Öncesinde

Video yardımlı torakoskopik için gerekli olan tarama testleri tamamlandıktan sonra, her cerrahi gibi bazı ön hazırlıkların yapılması gerekir. Bu hazırlıklar şu şekilde sıralanabilir;

• Gerekli olan testlerin tamamının tamamlanması gerekir.
• Ameliyat öncesi belirlenen sürede egzersizler yapılarak hazırlık yapılmalıdır çünkü; egzersiz ameliyata hazırlanmanın önemli bir adımıdır. 
• İşlem öncesi spirometre adı verilen bir cihazla nefes egzersizleri yapılması gerekirse, belirtilen şekilde ve aksatılmadan yapılmalıdır.
• Kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar ve takviyeler bırakılmalıdır.
• Ameliyat yerinde enfeksiyonu önlemek için antibiyotik tedavisi başlatılmalıdır.
• Ameliyat tarihinden en az 3 hafta önce alkol ve sigara alımı bırakılmalıdır.
• Kişinin alerji, kanama ve hastalık öyküsü olup olmadığı belirlenmelidir.
• Gece yarısından sonra yeme içme kesilmelidir.
• Diş implantı, takı, piercing gibi metal aksesuarlar çıkarılmalıdır. 
• Bağırsakların boşaltılması için lavman yapılmalıdır.
• Ameliyat yapılacak alandaki kıllar traş edilmelidir. 
• Damar yolu açılmalıdır.
• Anestezi altındayken solunumun devam etmesi için solunum destek ünitesi takılmalıdır.
• Ateş, nabız gibi yaşamsal değerlerin kontrolü yapıldıktan sonra genel anestezi verilerek işlem alanı sterilize edilmelidir. 

Sırasında

Genel anestezi altında yapılan videotorakoskopi ameliyatı öncesi, şayet hastanın sırt üstü yatmasına veya yan yatmasını engel teşkil edecek bir durum varsa uzmana bildirilmelidir. Genellikle 1-3 saat süren video yardımlı torakoskopi ameliyatı işlem basamakları şu şekilde sıralanabilir;

• Hasta ameliyat masasına sırtüstü yatırılır.
• Göğüs duvarının üzerinden birkaç mini kesi yapılır.
• Yapılan kesilerden birine küçük bir video kamera (torakoskop) yerleştirilir.
• Diğer kesilerden küçük ameliyat aletleri yerleştirilirken, yapılması gereken cerrahi işlem gerçekleştirilir. (Örneğin, akciğerlerden birinin bir kısmının çıkarılması gibi)
• Kanser nedeniyle akciğerin bir kısmının çıkarılması gerekiyorsa, bazı lenf düğümlerinin de çıkarılması tercih edilebilir. Çünkü bu lenf düğümleri kanserin ne derece ilerlediğinin tespitinde çok önemli bir basamaktır.
• İşlem sırasında akciğerde toplanabilecek sıvının tasfiyesi için geçici drenaj tüpü yerleştirilebilir.
• Cerrahi işlemin tamamlanmasının ardından ameliyat aletleri ve kamera çıkarılarak işlem tamamlanır.
• Kesiler bir zımba veya dikiş yardımıyla kapatılarak bandaj uygulanır.

Bunun yanında işlem süresi yalnızca teknik zorluklarla alakalı değildir, aynı zamanda cerrahın yetenek ve tecrübesine de bağlıdır. Bu yüzden ameliyat süresinin uzatılıp uzatılmayacağını önceden tahmin etmek mümkün değildir.  Şayet operasyon süresi çok uzarsa, videotorakoskopi’den torakotomi (göğüs kafesinin açılması) işlemine çevirmek gerekebilir, ancak çevirmenin gerekip gerekmediği önceden belli değildir. Videotorakoskopi 3D sistemle yapıldığı için, daha kısa süreli bir ameliyat yapılmasını sağlamaktadır ve teknolojilerin gelişmesiyle birlikte ameliyat süresinde gittikçe azalacak gibi durmaktadır.

Videotorakoskopi Yan Etkileri

Videotorakoskopi ameliyatı; teknoloji odaklı bir yaklaşım olsa da işleme ve anesteziye bağlı yan etkiler oluşabilir. Bu yan etkiler şu şekilde sıralanabilir;

• Kanama
• Ateş 
• Ağrı ve acı
• Hareket kısıtlılığı
• Nefes alma zorluk
• Kesi yerlerinde kızarıklık, şişlik ve akıntı
• Kusma ve mide bulantısı
• Omuz ağrısı

Videotorakoskopi Riskleri ve Komplikasyonları

Videotorakoskopi prosedürlerinin komplikasyonları nadirdir ve sıklığı tedavi edilen hastaların %3-4'ü olarak tahmin edilmektedir. En sık görülen komplikasyon, ameliyat sonrası uzun süreli hava kaçağıdır.  Ayrıca farklı komplikasyonlar, tedavi edilen hastalıklara göre değişken bir sıklıkta ortaya çıkabilir. Bu yüzden hastaya göre uygun ameliyat tekniğinin seçilmesi ile birçok risk ve komplikasyon önlenebilir. Riskler şu şekilde sıralanabilir;

• Hava sızıntısı
• Göğüs boşluğunda irin toplanması (ampiyem)
• Yarada enfeksiyon oluşması
• Aşırı görülen kanama
• Atelektazi (Akciğerin kısmi olarak çökmesi)
• Kalpte ritim bozukluğu
• Akciğer iltihaplanması
• Kan pıhtısı
• Şok
• Anesteziden kaynaklanan komplikasyonlar 
• Her cerrahi prosedür gibi videotorakoskopi de ölüm riski içerebilir.

Hastanın yaşı ve sahip olduğu diğer tıbbi durumlar yanında videotorakoskopi yapılmasının nedeni, farklı komplikasyon risklerinin belirlenmesinde yardımcı olabilir. İşlem öncesi, bu riskler konusunda uzmandan bilgi alınmalıdır.

Videotorakoskopi Sonrasında İyileşme ve Bakım

Videotorakoskopi ameliyatı sonrası hastanın bir süre durumuna göre servis yada yoğun bakımda izlenmesi gerekirken, genelde hastanede yatış süresi 3-4 gündür. Bu süre kişiden kişiye ve işlemin sebebine göre değişmektedir. Ayrıca iyileşme döneminde dikkat edilmesi gerekenler konusunda hassasiyet gösterilmesi de iyileşme sürecinin uzun veya kısa olmasında etkilidir. Dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir;

• Kalp atış hızı ve diğer yaşamsal değerler yakından takip edilmelidir.
• İlk gün solunum desteği ile nefes alınması gerekebilirken, bu genelde ilk günün ardından düzelir. 
• Ağrı ve acı gelişebilir, bu ağrılar ağrı kesicilerle kesilecek türdendir.
• Kan pıhtısı oluşması riskini önlemek için kompres çorabı giyilmelidir.
• Enfeksiyon riskini azaltmak için gerektiğinde derin nefes alınmasına yardımcı olacak bir araç kullanılmalıdır.
• Ameliyat sonrası bir hafta çabuk yorulma durumu görülebilir. Bu yüzden ilk günler birinden yardım alınarak ihtiyaç giderilmelidir.
• Genellikle hastaneden taburcu olmadan önce drenaj tüpü çıkarılmaktadır. Ancak bazen biraz daha uzun kalması gerekebilir.
• Dikiş veya zımbalar ilk kontrol randevusunda çıkarılmalıdır ve belirlenen tüm kontrol randevularına eksiksiz gidilmelidir.
• Eve çıktıktan sonra ilk hafta günde birkaç kez kalkarak yürümeye çalışılmalıdır.
• İşlem sonrası birkaç gün duş alınmamalıdır.
• Tam iyileşene kadar sauna, yüzme havuzu, gibi alanları kullanmaktan kaçınılmalıdır.
• Birkaç hafta sürecinde ağır kaldırma ve araç kullanmaktan uzak durulmalıdır.
• Uzmanın ilaç, egzersiz, diyet ve yara bakımı gibi verdiği tüm talimatlara eksiksiz uyulmalıdır.
• En az 3-4 hafta cinsel aktiviteden kaçınılmalıdır.
• Bol sıvı tüketilmelidir.
• Alkol ve sigara kullanılmamalıdır.
• Şişlik, ateş ve ağrı varsa, azalacağına artıyorsa acil uzmana müracaat edilmesi gerekirken, çoğunlukla kesi alanında az seviyede drenaj olması doğaldır.

Hasta ameliyattan sonra kolaylıkla yorulabilirken genelde yavaş yavaş gücünü toplamaya başlar. Ve tamamen iyileşme süresi genelde birkaç haftadır. Videotorakoskopi, göğüs kafesinde herhangi büyük bir kesi içermediği için prosedürden kaynaklanan travma minimum düzeydedir. Bunun yanında tüm prosedür neredeyse ağrısızdır ve ameliyat sonrası iyileşme, geleneksel torakoskopiye kıyasla çok daha sorunsuzdur. 

Videotorakoskopi işlemi; kitlenin tamamen alınmasını içeren eksizyonel biyopsi yapabilme yeteneğini, tanısal özgüllüğü ve duyarlılığı yaklaşık yüzde 100 oranında arttırmaktadır. Video yardımlı torasik cerrahi teknikler, aynı zamanda, standart torakotomi ile şimdiye kadar ameliyat edilemeyen hastalar için kabul edilebilir risk içeren bir prosedürdür.