Plörezi

Plörezi Nedir?

Plörezi, akciğerin 2 zarı arasında su toplaması olayıdır. Akciğerin 2 tane zarı bulunmaktadır; parietal ve visseral zar. Visseral zar, akciğeri tamamen bir zar gibi saran yapıdır. Parietal zar ise göğüs kafesi içerisinde akciğerler için potansiyel bir boşluk sağlayan bir diğer yapıdır. Visseral ve parietal zar birbiriyle bağlantılı olup, aralarında potansiyel bir boşluk bulunmaktadır. Bu boşluğu dolduran sıvının hacmi ortalama 15-20 cc’dir. Bu sıvı sayesinde nefes alıp verirken, akciğerlerin bu sıvı boşluğunda rahatlıkla kayması, genişleyip tekrardan küçülmesi sağlanır.

Her iki zar arasında kalan 15-20 cc’lik sıvının bir takım laboratuvar değerleri vardır. Sıvının içinde metreküp başına 1000 ile 1500 hücre yaşarken, protein oranı 1-2 gr/dl’dir. Sıvının içerisindeki şeker değeri ise, kanımızda dolaşan şeker seviyesine oldukça yakındır. Akciğerle veya akciğer dışında oluşabilecek birçok hastalık sıvı içeriğini değiştirerek, plöreziye yani akciğerlerin su toplamasına neden olur. Değişen sıvının türü proteinden zengin ise eksuda, proteinden fakirse, transuda olarak adlandırılır.

Küçük damarlardaki geçirgenliğin artması, akciğer büzüşmesi proteinden zengin sıvı oluşmasına neden olurken, onkotik basıncın azalması veya su basıncının artması proteinden fakir sıvı oluşumuna neden olur. İki zar arasındaki sıvının proteinden zengin veya proteinden fakir olarak sınıflandırılmasının temel sebebi, doktorların hastalığa neden olabilecek sebepleri doğru bir şekilde bulup, doğru tedavi uygulamasına yardımcı olmalarındandır.

Visseral Zar Nedir?

Akciğeri tamamen saran zardır. Herhangi bir sinir tarafından uyarılmamaktadır. Hiçbir sinir tarafından uyarılmaması, ağrıyı hissetme yeteneğinin olmadığı anlamına gelir.

Parietal Zar Nedir?

Göğüs kafesi, diyafram ve kalp zarını saran zara verilen isimdir. Visseral zarın aksine sinirler tarafından uyarılması, parietal zara ağrıyı hissetme yeteneği kazandırır.

Plörezi Belirtileri Nelerdir?

Zarlar arasında sıvı birikimine bağlı birtakım belirtiler görülür. Sıvının derecesi arttıkça aşağıda sayılan belirtilerin şiddetleneceği gibi, az sayıda sıvı olmasına rağmen şiddetli bir formda kendini gösterebilir.

• Göğüs ağrısı. (Derin nefes alınca bir şeyler batıyormuş hissiyatı veren ağrı. Aynı zamanda öksürükle ortaya çıkan veya öksürükle artan göğüs ağrısı.)
• Nefes darlığı
• Öksürük (Öksürüğün karakteri genellikle kurudur ve balgam oluşumuna neden olmaz. Fakat bazı durumlarda balgamlı öksürük plörezinin bir belirtisi olabilir.)
• Yatar pozisyonda iken rahatsız edici derecede nefes darlığının olması, ayağa kalkınca nefes darlığının düzelmesi

Plörezi Nedenleri Nelerdir?

Plörezi hastalığının olabilmesi için, iki zar arasında ya sıvının üretimi artmalı ya da sıvının kana geri emilimi bozulmalıdır. Ülkemizde plörezinin en sık sebepleri arasında verem hastalığı, zatürre, akciğer damarlarının tıkanması ve kanserler yer almaktadır.

• Her iki zarında geçirgenliğinin artması sonucu gelişebilir. Örneğin:
  • İltihabi olaylar
  • Akciğer damarlarının pıhtılaşması
  • Kanser ve tümörler (Akciğer kanseri)
• Damar içindeki onkotik basıncın azalması. Örneğin:
  • Albümin düşüklüğü
  • Siroz
• Damar içindeki su basıncının artması. Örneğin:
  • Kronik kalp yetmezliği
• Damar geçirgenliğinin bozulması. Örneğin:
  • Travma (Göğüs kafesi yaralanmaları, kırılması)
  • Enfeksiyon
  • Pankreasın enfeksiyonu
  • İlaç alerjileri
  • Zatürre
  • Kronik böbrek ve karaciğer hastalıkları
  • Akciğer ödemi
  • Akciğer büzüşmesi
  • Karından diyaliz almak
  • Nefrotik sendrom
  • Sistemik hastalıklar (Sistemik Lupus Hastalığı, Romatizma)
  • Lenfoma
  • Lösemi
  • Meme kanseri
  • Mide kanseri
  • Yumurta kanseri
  • Kalp ameliyatları (bypass) sonrası
  • Yemek borusunun yırtılması
  • Sarı tırnak sendromu
  • Asbest gazına maruziyet
  • Meigs Sendromu
  • Sarkoidoz

Plörezi Teşhisi

Plörezi hastalığının teşhisi için birden fazla yöntem vardır. Bu yöntemlerin belli noktalarda birbirlerine üstünlükleri vardır. Hastanın kliniğine göre, doktorlar tarafından en doğru tetkik istenir

Akciğer Filmi: Plöreziden şüphelenilen durumlarda ilk çekilen tanı yöntemidir. Akciğer grafisinde ilk olarak kostofrenik sinüslerde birikir. Akciğer içerisinde en az 175 -200 ml’lik sıvı olursa filmde küntleşme olarak görülür. Aksi takdirde akciğerde biriken sıvı görülmeyebilir. Sıvıdan emin olunamayan durumlarda ise yan grafi çekilebilir. Yan grafide de en az 200 ml’lik sıvı olması, biriken sıvının yeterince görülmesi için gereklidir. Sıvı biriktiği zaman en dış kenardan birikmeye başlar ve orada yeni bir hat oluşturur. Açıktan yukarı bakan bir parabol eğrisi görüntüsü oluşturur, bu eğriye “Ellis Damoise” hattı denir.

Ultrason: Plörezi hastalığının tanısı için kullanılan bir diğer yöntemdir. Akciğer filminden üstünlüğü sıvı miktarı az olsa bile tanı koydurabilme özelliğinin olmasıdır. Ultrason aynı zamanda plörezi hastalarının, hastalık takibi için de kullanılabilir. Ayrıca akciğer içerisindeki sıvının niteliğini veya iltihaplı yerleri gösterebilme özelliği vardır. Eğer ki doktor akciğerdeki sıvının özelliğini öğrenmek için ciğerlerden iğne yardımıyla bir miktar sıvı çekecek ise ultrason aracılığı ile sıvının doğru yerden çekilmesi sağlanır.

Bilgisayarlı Tomografi: Plörezi hastalığının tanısını koyabilmek için en hassas yöntemdir. Sıvının yanında, akciğerde başka bir hastalık varsa bilgisayarlı tomografi aracılığıyla rahatlıkla görülür. En önemli yan etkisi hastanın radyasyon maruziyetidir.

Torasentez: Akciğer zarlarından sıvının iğne yardımıyla alınmasına verilen addır. Hem tanı hem tedavi için kullanılır. Sıvının analizinin rahatlıkla yapılabilmesi için ortalama 50-100 ml sıvı alınması yeterlidir. Bu işlem hasta oturur vaziyette iken yapılır. İşlem yapılırken hastanın öne eğilmesi istenir, hastanın önünde genellikle bir masa bulunur. 2 kaburga arasından girilir. Kaburgaların arasındaki sinirlerin zarar görmemesi açısından altta kalan kaburganın üst tarafından iğne vücudun içine sokulur.

Akciğerinde sıvısı olup da, sıvının hangi sebepten bulunduğu bulunamayan bütün hastalara yapılır. Eğer hasta nefes alırken ciddi bir zorluk çekiyorsa da, hastayı rahatlatmak için bu yönteme başvurulur. Burada dikkatli olunması gereken nokta 1500 ml’den fazla sıvı boşaltmamaktır. Aksi takdirde akciğerlerde ödem gelişme ihtimali oldukça artar. Ayrıca kalp yetmezliği düşünülen hastalarda hastanın ateşinin olması veya nefes alınca göğsüne batar tarzda bir ağrının girmesi, kalp yetmezliği tedavisine rağmen hastanın semptomlarının gerilememesi veya zarlar arasındaki sıvının kalp büyümesiyle ilişkisiz olması gibi durumlardan sadece bir tanesinin varlığı torasentez yapılması için bir nedendir.

Akciğer Zar Biyopsisi: Akciğer zarlarından sıvı alınıp incelendikten sonra, plörezi tanısı hala konulamıyorsa, tanıyı koyabilmek için uygulanan yöntemdir. Kapalı ve açık olmak üzere 2 farklı yolu vardır. Kapalı akciğer zar biyopsisini göğüs hastalıkları branşından doktorlar da yapabilirken açık akciğer zar biyopsisi için cerrah gereklidir.

Plörezi Tedavisi

Plörezi tedavisi nedene yöneliktir. Akciğer ile ilgili veya akciğer dışı birden fazla hastalık plöreziye neden olmaktadır.

Altta yatan sebep bakteri ise, tedavi antibiyotik iken kalp yetmezliği gibi hastalıklarda halk arasında idrar söktürücü olarak bilinen diüretikler kullanılır.

Hastanın son zamanlarda bacaklarında şişlik, akciğer damarlarının tıkanıklığına bağlı plörezi gelişimine neden olabilir. Akciğer damarlarındaki tıkanıklık acil bir durumdur, acil bir şekilde tedavi edilmesiyle plörezi gerileyebilir veya tıkanıklık çözüldükten sonra, ilgili doktorlar plörezi için hastanın kliniği göz önüne alınarak akciğerlerden sıvı çekebilirler.

Eğer ki plörezi gelişmesinin altında verem yatıyorsa uzun süreli 4’lü antibiyotik tedavisi gereklidir.

Zatürre de plöreziye neden olabilir, zatürrenin uygun tedavi edilmesi plörezinin gerilemesini sağlar.

Eğer hastada sıvı birikimi fazla ise ve bu durum hastanın nefes almasını ciddi ölçüde azaltıyorsa, zarlar arasından sıvı çekme işlemi yapılabilir.

Eğer herhangi bir akciğer kanserine bağlı plörezi gelişmişse, onkolog hekimler ve diğer cerrahi hekimleri ortak bir görüş birliği ile hastanın durumuna göre müdahale ederler. Bazı durumlarda tekrardan sıvı birikmesini engellemek amacıyla, zarlar arasındaki sıvı boşaltıldıktan sonra, zarlar arasına içerisinde antibiyotik ve birtakım ilaç bulunan sıvı ve hastadan alınan kan verilir. Böylece zarların yapışması sağlanarak, sıvı birikimi engellenebilir.

Plörezi Tedavi Edilmezse

Plörezi birçok hastalığın sonucu olarak gelişebilir ve tedavi edilmesi gerekir. Altta yatan hastalığa veya hastalığın tedavisine bağlı kendiliğinden gerileyebileceği gibi solunum sıkıntısı yaratarak ölüm gibi istenmeyen tehlikeli sonuçlara neden olabilir.

Plöreziye Ne İyi Gelir?

Plörezi hastalığının altında yatan hastalığı tedavi etmek, hastalıktan korunmak için ilk ve en önemli aşamadır. İdrar söktürücü, steroid gibi ilaçlar plörezi hastalığına iyi gelmektedir fakat bu ilaçlar ciddi yan etkileri olan ilaçlardır.

Bu yüzden doktorunuz tarafından reçete edilmediği sürece asla ilaç kullanmayınız ve nefes alınca batar tarzda ağrınız varsa veya nefes almakta ciddi bir sıkıntı yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza görününüz!

Plöreziye Ne İyi Gelmez?

Altta yatan hastalığın tedavi edilmemesi plörezinin düzelmeme nedenlerindendir. Hastanın doktor önerisi dışında ilaç kullanması, altta yatan hastalığı şiddetlendirebileceği için plörezi hastalığını kötüleştirebilir. Bu yüzden doktorunuz tarafından reçete edilmediği sürece asla ilaç kullanmayınız ve nefes alınca batar tarzda ağrınız varsa veya nefes almakta ciddi bir sıkıntı yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza görününüz!

Plörezi İlaçları

Altta yatan hastalığa göre ilaç seçimi yapılır. Bakterilerden kaynaklı bir zatürre ise antibiyotik reçete edilir, verem ise 4-6 aylık çoklu antibiyotik tedavisi yapılır. Altta yatan kalp hastalığı varsa kalp yetmezliğine yönelik idrar söktürücü ilaçlar vb. kullanılır.

Plörezi Ameliyatı

Genellikle medikal tedavi ile kontrol altına alınır fakat medikal tedaviye rağmen kontrol altına alınamayan, şikayetleri geçmeyen hastalarda, anestezi eşliğinde sıvı boşaltma işlemi uygulanır. Sıvı boşaltılması işleminden önce hastadan onam belgesi alınır. Bu işlem yapılmadan önce çekilen akciğer filmi ile işlemin yapılacağı alan tekrarlı şekilde kontrol edilir.

Yapılan çalışmalar ultrasonun, direkt filme göre yeri saptamada daha başarılı olduğunu göstermiştir. Eğer hastanın oturmasına engel bir durum varsa, plörezinin olduğu taraf üstte kalacak şekilde hasta yatağın kenarına yatırılır ve işlem yapılır. Diğer seçenekler arasında ise hastanın yatak başı yükseltilir ve hasta oturtulur. İşlem yapılacak taraf kolu başının üstüne konulur ve koltuk altı hizasından torasentez yapılır. Genellikle 6. veya 7. Kaburgalara sokulan iğne ile yapılan bu işlem sırasında sinirlere zarar vermemek için alttaki kaburganın üstünden iğnenin girilmesi gerekmektedir.

Hamilelikte Plörezi

Gebelikte hiperemezis gravidarum olarak adlandırılan, özellikle sabah vakitlerinde bulantı kusmanın eşlik ettiği hastalık, yemek borusunun yırtılmasına neden olabilir. Yemek borusunun yırtılması akciğerde su toplanmasına sebep olabilir. Gebelikte kontrol edilemeyen tansiyon yüksekliği de plöreziye neden olabilir. Bu yüzden gebelik sürecindeki anne adaylarının tansiyonlarının kontrol edilmesi gerekmektedir. Gebeler çok tuzlu yiyeceklerden uzak durmalıdır. Aynı zamanda mide bulantısını arttıracak durumlardan da kaçınmalıdırlar. Kanserler de plöreziye neden olduğu için, en önemli kanserojen madde olan sigaranın yanına bile yaklaşmamak gerekir.

Çocuklarda Plörezi

Plörezinin çocuklardaki en sık sebebi bakterilerin neden olduğu zatürredir. Diğer sık nedenler ise kalp yetmezliği, romatolojik hastalıklar ve akciğerle ilgili kanserlerdir. Verem, sistemik lupus hastalığı, yabancı cisim sonucu gelişen zatürre , pankreasın enfeksiyonu ve çocukluk romatizması nadir görülen diğer nedenleridir.

Çocuklarda nefes almakla artan göğüs ağrısı, öksürük, derinin soluk renkte olması ve nefes darlığı plörezinin belirtileridir. Tanı erişkinlerde olduğu gibi akciğer grafisinde sinüslerde küntleşmenin görülmesi ile konulabilir. Torasentez de sıvının detaylı incelenmesi ve plörezinin asıl kaynağını bulmak için en iyi tanı aracıdır.

Tedavideki amaç uygun antibiyotik ile enfeksiyonu yok edip, var olan sıvıyı boşaltmaktır. Bunun için torasentez yapılır. Tek seferde maksimum 1 litre boşaltılır. Tekrardan akciğerde su toplaması gerçekleştiği takdirde yineleyen torasentez yapılabilir veya tüp takılabilir. Akciğerden alınan sıvının analizinde, sıvının pH değerinin 7.2’den az olması ve şeker düzeyinin 40 gr/dl’den az olması tüp takılmasını gerektirir. Eğer ki tüp takılmasına rağmen, klinik düzelme sağlanmazsa video yardımlı göğüs kafesi cerrahisi yapılabilir.

Bebeklerde Plörezi

Yeni doğan döneminde zarlar arasında sıvı birikmesi oldukça nadirdir. Bu dönemde görülen plörezi, altta yatan hastalıkların habercisidir. Bu yüzden detaylı muayene yapılıp, sorunun kaynağı bulunmalıdır. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, akciğer zarları arasında lenf sıvısının birikmesi, anne ile bebeğin kan uyuşmazlığına bağlı gelişen bebeğin cildinin altında sıvı toplaması, bebeğin zatürre geçirmesi ve kalp yetmezliği plörezinin en sık nedenlerindendir. Tedavisi altta yatan nedenin bulunup tedavi edilmesidir. En ölümcül olanı ise kan uyuşmazlığı sonucu oluşan plörezidir. Bu durumun da tedavisi anneye doğum sonrası yapılan immünglobulindir.

Plörezi için Hangi Doktora Gidilir?

Plörezi hastalığıyla ilgilenen primer branş Göğüs Hastalıkları bölümü veya Göğüs Cerrahisidir. Özellikle kalp yetmezliği, KOAH, kanser veya yakın zamanda cerrahi bir operasyon geçiren hastalar, nefes alınca batar tarzda bir ağrı yaşıyorlarsa ve öksürükle artan göğüs ağrısı yaşıyorlarsa, ileri nefes darlığı varsa Acile başvuru yapmaları gerekmektedir.