Torasentez Nedir?
Göğüs boşluğunun arka kısmındaki sıvı veya havanın iğne yardımıyla alınması işlemine torasentez denilmektedir.
Torasentez, iğne yardımıyla göğüs boşluğunun arka kısmından sıvı veya hava alınması işlemidir. Akciğeri çevreleyen zar tabakalarının arasında biriken sıvı, vücutta çeşitli reaksiyonlara neden olarak hastalıklara yol açabilir veya hastalıklar sonucunda buralarda sıvı birikebilir. Akciğerden su alınması vücuda uygulanan baskıyı azaltmaktadır ve alınan sıvı laboratuvarda incelerek rahatsızlıkların sebebine ulaşılmaktadır.
Akciğerden su alınması sonrası plevral sıvı analizi olarak adlandırılan kimyasal ve mikroskobik analizler yapılmaktadır. Analiz sonucunda vücuttaki sıvı dengesinin bozulmasına yol açan neden belirlenmektedir. Kötü huylu koşullar ve organ yetersizliği gibi sebepler bu duruma yol açabilmektedir.
Torasentez Neden Yapılır?
Göğüs duvarı ve akciğerler arasında plevral boşluk olarak adlandırılan bir alan bulunmaktadır. Sağlıklı her kişide, plevral boşluk içerisinde dört çay kaşığı kadar sıvı bulunur. Akciğer hastalıkları, kalp yetmezliği, zatürre ve tümörler gibi bazı rahatsızlıklar plevral boşlukta daha fazla suyun birikmesine neden olmaktadır. Bu durum plevral efüzyon olarak adlandırılmaktadır. Plevral boşluk akciğeri çevreleyen bir konumda yer aldığı için sıvı miktarının artması akciğerin üzerine bası uygulayarak solunum sıkıntılarının yaşanmasına neden olmaktadır.
Torasentez uygulaması, plevral boşluk içerisinde biriken sıvıyı bir iğne yardımıyla dışarı alarak akciğere uygulanan basıyı azaltmaktadır. Akciğerden sıvı alınması sonrası sıvı üzerinde gerekli incelemeler yapılarak bu soruna neden olan faktörler araştırılarak tanı konulmaktadır.
Akciğerde sıvı birikmesine mantarlar, virüsler ve bakteriler neden olabilir. Tedavide kullanılacak ilaçlar, dışarı çıkarılan suyun incelenmesi ile belirlenmektedir. Sıvı toplanmasına neden olan faktörlerin tanımlanması başarılı tedavinin ilk gerekliliğidir.
Akciğerden sıvı alınması pnömotoraks hastalığının tedavisinde de kullanılmaktadır. Basit bir torasentez ile pnömotoraks etkisi azaltılır.
Akciğerde Sıvı Toplanması Nedenleri
Plevral boşluğunda sıvı birikmesi, kötü huylu virüs ve bakterilerden oluşabildiği gibi çeşitli hastalıkları da işaret etmektedir. Akciğerde sıvı birikmesi aşağıdaki nedenlerden dolayı oluşuyor olabilir:
- Romatizma hastalıkları
- Karaciğer hastalıkları
- Böbrek hastalıkları
- Akciğer kanseri veya akciğeri etkisi altına alan kanserler
- Kalp yetmezliği
- Pnömoni (zatürre)
- Akciğer tüberkülozu (verem) gibi enfeksiyonlar.
Torasentez Nasıl Yapılır?
Doktorlar, muayene sonucunda elde edilen bilgilerin ışığında torasentez yapılmasına karar verir ise kişinin hastalık geçmişi, kullandığı ilaçlar ve alerjik reaksiyonları hakkında bilgiler toplanır. Torasentez uygulamasına başlanmadan önce gerekli açıklamalar yapılarak hasta bilgilendirilir. Bu işlemden önce aç gelinmesi talep edilmez.
Hasta, muayene masasına sırtı dönük şekilde oturarak kollarını yukarı doğru kaldırır ve önünde yer alan sandalyeye yaslar. Torasentez uygulamasının yapılacağı akciğer boşluğu doktor tarafından belirlendikten sonra ilgili bölge steril gazlı bez ve antiseptik solüsyon ile temizlenir. Torasentez sırasında ağrı hissedilmemesi için lokal anestezi uygulanır. Anestezinin etkisi başladıktan sonra steril bir iğne yardımıyla plevral boşluk içerisindeki sıvı dışarı çıkarılır. Torasentez uygulaması tanı için yapılıyor ise ortalama 50-100 ml sıvı alınması yeterli görülürken tedavi amaçlı yapılan uygulamalarda yaklaşık 1000-1500 ml sıvı dışarı çıkarılmalıdır.
Torasentez uygulaması ortalama 15 dakika sürmektedir. Sıvının tamamen boşaltılması planlanıyorsa bu işlem biraz daha uzun sürebilir. Uygulama sırasında hafif bir ağrı duyulmaktadır ancak hasta kesinlikle kıpırdamamalıdır. Akciğerden sıvı alınması sonrası ilgili bölgeye gazlı bez ile bası uygulanır ve üstü kapatılır. 24 saat sonra gazlı bez çıkartılabilir. Hastanın ilk 24 saatte banyo yapmaması gereklidir.
Torasentez Komplikasyonları
Pnömotoraks, torasentez ile akciğerden sıvı alınması sonrası en sık karşılaşılan komplikasyondur. Diğer komplikasyonlar tümör implantasyonu, hava embolisi, reekspansiyon pulmoner ödem ve hemotoraks olarak sıralanmaktadır.
Gerekli hijyen tedbirlerinin alınmaması, doktor deneyimsizliği, yaşlı hastalar, terapötik torasentezler, hastanın işlem sırasında hareket etmesi, kalın göğüs duvarı, efüzyonlar gibi sebeplerden kaynaklı olarak komplikasyon gelişme ihtimali de artmaktadır.
Torasentez uygulaması sonrasında hasta gözetim altında tutulmaktadır. Hastanın akciğer faaliyetlerinin rutin şekilde devam etmesi için yatağın konumu ayarlanır ve hasta işlem yapılmayan tarafa doğru döndürülerek bir süre bekletilir. Akciğerden sıvı alınması sırasında girilen bölgenin kanama ve diğer reaksiyonları izlenir. Solunum, nabız ve kan basıncı ideal seviyelere ulaşana kadar gözetim devam eder.
Torasentez ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Akciğerden su alınması tehlikeli midir?
Torasentez uygulaması, vücuttaki rahatsızlıklara tanı konulması ve akciğeri çevreleyen sıvının bası miktarını azaltmak için yapılmaktadır. Uzman doktorlar tarafından steril ortamda yapılan uygulamalarda başarı oranı yüksektir. Tedaviden önce kişinin hastalık geçmişi, kullandığı ilaçlar ve alerjik reaksiyonları hakkında bilgi toplanmaktadır. Bu bilgiler, muayene sırasında edinilen bilgiler ile birleştirildikten sonra uygun görülmesi halinde torasentez uygulamasına başlanmaktadır.
Torasentez nereden ve hangi aralıktan yapılır?
Torasentez uygulaması, yaklaşık olarak muayenede matite ses alınan yerin bir kaburga arası bölge altından yapılmaktadır. Akciğeri çevreleyen bölgedeki sıvının boşaltılması sırasında sinirlere zarar verilmemesi adına dikkatli hamleler yapılmalıdır. Bu süreçte hastanın hareket etmemesi önemlidir.
Torasentez sırasında ne kadar sıvı alınır?
Torasentez hem tanı hem de tedavi için kullanılan yöntemlerden biridir. Bu nedenle iki farklı uygulama biçimi vardır. Akciğerden sıvı alınması sonrası tanı yapılacak ise ortalama 50 – 100 ml sıvı yeterlidir.
Akciğeri çevreleyen bölümde biriken su, akciğere bası uyguluyor ise torasentez tedavi yöntemi olarak uygulanabilir. İdeal seviyedeki sıvı miktarı alınarak akciğerlerin rahatlaması ve işlevlerini daha iyi yerine getirmesi sağlanır. Tedavi sırasında akciğerin ihtiyaç duyduğu sıvı miktarının altına düşülmemelidir. Aksi takdirde tümör gelişme ihtimali artmaktadır.
Torasentez seansı ne kadar sürer ve ne zaman taburcu olunur?
Torasentez uygulaması tanı için yapılıyor ise ortalama 15 dakikada tamamlanmaktadır. Tedavi olarak uygulanıyor ise bu süre biraz daha artmaktadır. Akciğerden sıvı alınması sonrası hasta gözetim altında tutulmaktadır. Ortalama 24 saat boyunca gözetim altında tutulan hastalar, normal vücut fonksiyonlarına döndükten sonra taburcu edilmektedir.
Torasentez sonrasında, vücuttaki rahatsızlıkların belirlenmesi kolaylaşır. Başka hastalıklara rastlanır ise tedavi süreci uzamaktadır ve hasta bir müddet daha doktor gözetiminde olacaktır.
Bebeklere torasentez uygulanır mı?
Yeni doğan bebeklerde akciğerde sıvı birikmesi durumu nadir görülmektedir. Bu durum bebeklik döneminde görülüyor ise altta yatan hastalıklardan şüphe edilmektedir. Muayene sonrasında doktorun vereceği karar doğrultusunda torasentez uygulamasında bir sakınca bulunmamaktadır.
Kalp yetmezliği, zatürre ve kan uyuşmazlığı, yeni doğan bebeklerde akciğerde su birikmesi ile karşılaşmasının nedenlerinden bazılarıdır.
Çocuklarda torasentez uygulanır mı?
Akciğerde sıvı birikmesinin çocuklarda görülmesi, bakterilerden kaynaklanan zatürrenin habercisidir. Nefes almakta güçlük ve göğüs ağrısı görülüyor ise hastaya torasentez uygulanması gereklidir. Fazla sıvının dışarı çıkarılması ve rahatsızlığa sebebiyet veren durumun tespit edilmesi için analizlerin yapılmasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Hamilelerde torasentez uygulanır mı?
Gebelik döneminde sık rastlanan tansiyon yüksekliği, çeşitli rahatsızlıklar ile birleşerek akciğeri çevreleyen zarda sıvı birikmesine neden olabilir. Uzman doktor tarafından yapılan kontrollerin ardından hamile kişilerde torasentez uygulanıp uygulanmayacağına karar verilmektedir. Hamilelik sonrasında da gerekli kontroller yapılarak önlem alınması tavsiye edilmektedir.
Torasentez uygulaması acı verir mi?
Akciğerden sıvı alınması işlemi öncesinde anestezi uygulanmaktadır. Bu nedenle hastanın duyacağı acı miktarı minimal seviyeye indirilmektedir. Torasentez uygulanan hastalar çok az acı ile karşılaşmaktadır ya da hiç acı duymamaktadırlar. Uygulama sonrasında da ağrı miktarı minimaldir.