Kalp Büyümesi

Kalp Büyümesi Nedir?

Kalp büyümesine tıp dilinde kardiyomegali adı verilir. Kalp, vücuda oksijen ve besin açısından zengin kan göndermek için kanı düzenli bir oranda ve ritimle sürekli olarak pompalayan bir kastır. Kalp büyümesi, kalbin genişlemesiyle veya kaslarının kalınlaşmasıyla oluşabilmektedir. Ayrıca bu iki durum birlikte de görülebilir.

Kalp büyümesi sonucu, kalbin vücuda kanı düzgün pompalama eylemi bozulur. Düzgün bir şekilde dokulara ulaşamayan kanda genel sağlık semptomlarına ve bazı sonuçlara neden olur.  Kalp, vücuttaki stres, hamilelik sonucu veya koroner arter hastalığı, aritmi veya kalp kapak hastalığı gibi tıbbi bir durum nedeniyle geçici olarak büyüyebilmektedir. Ayrıca yaşlılarda kalp büyümesi daha sık bir şekilde görülür. Kalp büyümesine neden olan duruma bağlı olarak, tedavi durumun nedenini düzeltmek için ilaçlarla, tıbbi prosedürlerle veya cerrahi seçenekleriyle yapılabilir.

Kalp Büyümesi Belirtileri Nelerdir?

Birçok hastada kalp büyümesi ile ilgili herhangi bir belirti olmayabilir. Ancak tabii ki de bazı kişilerde bir soruna işaret edebilecek belirtiler bulunur. Doktorlar tarafından en sık görülen semptomların, hareket seviyesiyle alakalı olmayan nefes darlığı ve özellikle bacaklarda görülen ödem olduğu belirtilmektedir.

Kalp yetmezliği, kalp krizi veya diğer kalp rahatsızlıklarının diğer semptomları da kalp büyümesiyle benzer olabilmektedir.

Kalp büyümesinde altta yatan nedene bağlı olarak görülebilecek belirtiler şunlardır:

• Yatar pozisyondan nefes darlığı
• Öksürük
• Aritmiler adı verilen anormal kalp ritimleri
• Kalp çarpıntısı
• Baş dönmesi veya bayılma
• Göğüs ağrısı

Bu semptomlardan herhangi biri değerlendirme için hastayı doktora yönlendirmelidir. Ancak bu semptomlar bazı durumlarda kişinin özelliklerine, özellikle de yaşına bağlı olarak görülebilecek semptomlardır. Eğer ailede bir kalp rahatsızlığı varsa daha dikkatli olunmalıdır. Yine de bu şikayetlerin varlığı tabii ki de tehlikeye atılmamalı ve bir doktor tarafından incelenmelidir. 

Kalp Büyümesi Nedenleri Nelerdir?

Vücuttaki hamilelik gibi bir stres veya geçici olarak kalp kasının zayıflaması, koroner arter hastalığı, kalp kapağı problemleri veya anormal diğer tıbbi durumlar geçici olarak kalp büyümesine neden olabilmektedir. Bazı durumlarda, bu genişleme kalıcı olabilir.

En yaygın potansiyel kalp büyümesi nedenleri şunlardır:

İskemik kalp hastalığı: Kalp büyümesinin en yaygın nedenlerinden birisi de iskemik kalp hastalığı veya koroner arter hastalıklarıdır. İskemik kalp hastalıkları kalp kasının oksijensiz kalması sonucu meydana gelir ve en bilinen tipi kalp krizidir. Koroner arter hastalıkları dünyada oldukça fazla ölüme neden olan hastalıklardan biridir. Bu yaygın hastalık nedeniyle oluşan kalp kasındaki hasar, kalbin büyümesine neden olabilmektedir.

Yüksek tansiyon: Kan basıncının aşırı yüksek seviyelere yükseldiği duruma hipertansiyon adı verilir. Tansiyon yüksekliği uzun dönemde kalp büyümesinin oldukça sık bir nedenidir. Hipertansif olan bir kişinin, kalp duvarı kasları büyür çünkü kalbin bu yüksek basınca karşı daha fazla çalışması gerekir.

Kalp yetmezliği: Kalp zayıfladıkça ve daha az verimli hale geldikçe, kalp yetmezliği adı verilen bir durum oluşabilir. Kalp yetmezliğinin birkaç farklı türü vardır. Sistolik kalp yetmezliğinde kalbin pompalama fonksiyonu veya kalbin atış gücü zayıflar. Diyastolik kalp yetmezliğinde ise diyastolik fazlada yani kalbin gevşeyip kanla dolduğu evrede bir yetmezlik vardır. Her iki durumda da sonuç olarak kalbin düzgün çalışması bozulur ve bu da zamanla kalp büyümesine neden olabilir.

Damar tıkanıklıkları: Dolaşım sistemindeki herhangi bir tıkanma, genellikle pıhtılar sonucu oluşan tıkanmalar kanın normal akışını engellediği için beyin, kalp, akciğer gibi önemli organların işleyişini bozar. Kalbin beslenmesini sağlayan koroner arterlerin tıkanması kalbe gelen kanı engellediği için kalpte ani bozulmalara neden olarak kalp krizine neden olabilir. Kalp krizinin sonucunda kalp büyümesi görülebileceği gibi, kalbin önündeki damarlarda oluşan pıhtılar da kalbin daha fazla çalışmasına neden olarak kalp büyümesine neden olabilir.

Konjenital deformiteler ve diğer genetik durumlar: Kalbin duvarında kalınlaşmaya neden olan kalıtsal bir bozukluk olan hipertrofik kardiyomiyopati, kalp büyümesi nedenlerinden biridir.  Kalp kapak yetmezlikleri, kalpteki delikler veya koroner arterlerin malformasyonları gibi diğer problemlerin tümü, kalp kasının daha kalın hale gelmesine neden olacak yapısal değişikliklere neden olabilir.

Perikardiyal efüzyon: İnflamasyon veya hastalıktan dolayı kalp çevresinde sıvı birikmesi, kalp üzerinde artan basınca yol açabilir. Buna yanıt olarak, kalp büyüyebilir ve zayıflayabilir.

Miyokardit: Kalp kasının iltihaplanması anlamına gelen miyokardit, kalbin elektrik sinyalini bozabilir, bu da kalbin kan pompalama yeteneğini azaltır ve aritmilere neden olur. Bunları hepsinin sonucunda da kalp büyümesi görülür. Miyokardit genellikle viral bir enfeksiyonun sonucunda oluşur. Ancak bazı ilaçlar ve otoimmün hastalıklar da neden olabilir.

Enfeksiyonlar: Kalbin ve kalbi çevreleyen dokuların bakteriyel veya viral enfeksiyonları da kalp kasının iltihaplanmasına ve şişmesine neden olarak kalp büyümesine neden olabilir. 

Aşırı alkol kullanımı: Alkolik kardiyomiyopati adı verilen bir durum diğer sebeplerden daha nadir olsa da kalp büyümesine neden olabilir. Uzun süreli alkol kullanımı kalp kasını zayıflatır.

Hormonal değişiklikler: Çeşitli hormon sistemleri kalp fonksiyonlarını etkileyebilir. Hormonal bozulmalar kalbin genişlemesine veya büyümesine yol açabilir.

Obezite: Artık günümüzde oldukça sık olan ve büyük bir hastalık haline gelen obezite kalp büyümesine neden olabilmektedir. Vücut ne kadar büyükse kalbin de o kadar fazla çalışması gerekir. Bu durum da kalbin kaslarının zamanla kalınlaşmasına ve büyümesine neden olur. Ek olarak, obezite, yüksek tansiyon ve koroner arter hastalığı gibi kardiyomegaliye neden olabilecek diğer bazı hastalık durumlarının gelişimine katkıda bulunan bilinen bir faktördür.

İlaçlar: Kokain gibi bazı yasa dışı ilaçlar kalbe zarar verebilmektedir ve bazı ilaçların kalbin genişlemesine veya büyümesine neden olabilecek yan etkileri olabilmektedir. Bu ilaçları alan hastalar dikkatle izlenmelidir.

Kalp Büyümesi Teşhisi

Kalp büyümesinin erken teşhisi, durumu yönetmek veya iyileştirmek için önemlidir. Fizik muayene sırasında, doktor anormal kalp sesleri veya sıvı varlığını duyabilir. Ayrıca bacaklarda, ayak bileklerinde veya karında şişlik görebilir.

Durumu etkili bir şekilde teşhis etmek, tedaviyi belirlemek ve durumu dikkatlice izlemek için kullanılabilecek testler şunlardır:

• Kan testi: Kan testleri, kalpte genişlemeye neden olabilecek hastalıkların altta yatan durumlarını gösterebilecek bazı maddelerin varlığını veya miktarını ortaya koyabilir.
• Anjiyografi: Uzun, ince ve esnek bir tüp kol veya kasıktaki bir kan damarına sokularak kalbe doğru ilerlenir. Tüpten kontrast madde enjekte edilir ve kalbin nasıl çalıştığını göstermek ve kalp tıkanıklıklarını aramak için bir tür X-ışını videosu çekilir.
• Göğüs röntgeni: Akciğerlerin, kalbin ve damarların görüntülenmesi tanı için oldukça faydalıdır.
• Bilgisayarlı tomografik anjiyografi: Bu non-invaziv test karın, kalça ve bacaklardaki damarları gösterebilir. Bu test özellikle kalp pili veya stentli hastalarda yapılabildiği için o kişilerde kullanılabilir.
• Ekokardiyogram: Bu ultrason muayenesi, kalp odalarının ve kapaklarının hareketli resimlerini çekmek için ses dalgalarını kullanır.
• Elektrokardiyogram (EKG): EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçer ve kalbin aşırı çalışıp çalışmadığını veya hasar görüp görmediğini belirleyebilir. Ayrıca kalp büyümesini tespit edebilir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Emar kalp büyümesi için kullanılabilen diğer bir yöntemdir.

Bu tanı yöntemlerinin haricinde hekim altta düşündüğü hastalığa bağlı olarak daha farklı testler de yapmak isteyebilir.

Kalp Büyümesi Tedavisi

Kalp büyümesinin tedavisi, tamamen altta yatan nedene bağlı olarak değişir. Kalp büyümesinde ilaç tedavileri, yaşam tarzı değişiklikleri veya ameliyatlar kullanılabilmektedir. İlaçlar, kalp büyümesinin semptomlarını veya nedenlerini tedavi etmeye yardımcı olabilir.

İlaç tedavisiyle hedeflenen durumlar şunlardır:

• Düşük kan basıncı
• Kan pıhtılarını önlemek
• Kalp krizi veya felç riskini azaltmak
• Kalp kasılmalarının gücünü ve verimliliğini arttırmak

Kan basıncını, şeker hastalığını ve kan kolesterol yüksekliğini farkında olmak ve bunları kontrol etmeye çalışmak kalp büyümesi dahil kalp hastalıklarını önlemek için oldukça fayda sağlamaktadır. Bunun için sağlıklı bir yaşam tarzı ilk adımdır.

Kalp büyümesi için yapılabilecek yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:

• Sigara içmeyi bırakmak
• Daha fazla egzersiz yapmak
• Sağlıklı bir kilo almayı hedeflemek
• Sağlıklı ve dengeli bir diyet yapmak
• Daha az alkol tüketmek
• Stres yönetimini iyi yapmak

Kalp Büyümesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kalp büyümesi erken teşhis edilmez ve tedavi edilmezse, aşağıdakiler dahil komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

Kan pıhtıları: Kan pıhtıları kalbi zayıflatabilir ve vücuda kan pompalama yeteneğini etkileyebilir. Bir kan pıhtısı olduğu yerden kopup vücutta başka bir organı tıkarsa o organı bozar ve büyük sorunlar oluşabilir.

Kalp yetmezliği: Sol ventrikül genişledikçe kalp yetmezliği riski artar. Kalp yetmezliği meydana geldiğinde, zayıflamış kalpteki ventriküller gerilir ve etkili bir şekilde kan pompalayamaz. Bu da tüm vücudun işleyişini bozar.

Kalp üfürümü: Kalp büyümesinde veya altta yatan nedene bağlı olarak kalpte üfürüm denilen bir durum oluşabilir. Üfürüm olan herkes dikkatli bir şekilde incelenmelidir.

Kardiyak arrest ve ani ölüm: Kalp büyümesinde meydana gelen kalp bozuklukları ani olarak ölüme neden olabilir.

Kalp Büyümesi İlaçları

Diüretikler: Diüretik ilaçlar idrar söktürücüler olarak da bilinir. Yüksek tansiyon gibi durumlardan kaynaklanan kalp büyümelerinde duruma göre kullanılabilir. Ayrıca kalp büyümesi sonucu oluşan kalp yetmezliklerindeki ödemi azaltmak için de reçete edilebilir.

ACE (anjiyotensin dönüştürücü enzim) inhibitörleri: ACE inhibitörleri yüksek tansiyon için kullanılabilecek ilaçlardır.

Beta blokerler: Beta blokerler kalp çalışma hızını ve gücünü azaltabilen ve kalp büyümesinde kullanılabilen ilaçlardır. Ayrıca yüksek tansiyon için de verilebilir.

Antiaritmikler: Antiaritmik ilaçlar kalp aritmileri için kullanılır.

Kalp Büyümesi Ameliyatları

Hekim ihtiyaç duyduğunda aşağıdaki ameliyat yöntemlerini önerebilir:

Koroner arter baypas greftleme: Bu cerrahi yöntemi, kan akışını iyileştirir, göğüs ağrısını durdurur ve kalbin beslenme problemini düzeltir. Daralmış koroner arterleri atlamak için vücudun diğer kısımlarından alınan damarlar kalbe nakledilir.

Kalp kapak cerrahisi: Kalp kapak cerrahisi, kalp büyümesine neden olabilen kapak hastalıkları için kullanılabilecek bir yöntemdir. Bu yöntemde kapaktaki problem onarılabilmekte veya yapay bir kapak takılabilmektedir.

Kalp nakli ameliyatı: Hiçbir şekilde iyileşme olmayan durumlarda son seçenek olarak kalp nakli düşünülebilir.

Çocuklarda Kalp Büyümesi

Çocuklarda ve bebeklerde kalp büyümesi genellikle kardiyomiyopati adı verilen bir durumla birlikte görülür. Kardiyomyopatide genelde kalp kası zayıflar, çalışması bozulur ve genişler. Bunun sonucunda da vücuda kan pompalanması bozulur.

Kardiyomiyopati ciddi bir hastalıktır. Çocuklarda yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve cerrahi olarak implante edilen cihazlar semptomların yönetilmesine yardımcı olabilir ve bazen hastalığın kötüleşmesini durdurabilir.

Ağır vakalarda, kalp nakli gerekebilir. Kardiyomiyopati, aslında çocuklarda kalp nakline neden olan en yaygın nedenlerdendir. Durum tedavi edilmezse, hayatı tehdit eden bir aritmi (düzensiz kalp atışı), kalp kapağı problemleri, kan pıhtıları ve kalp yetmezliğine yol açabilir.

Kardiyomiyopati ile ilişkili belirti ve semptomlar şunları içerebilir:

• Normal aktiviteden sonra çok yorgun hissetmek
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı veya rahatsızlığı
• Baş dönmesi veya bayılma
• Düzensiz kalp atışı
• Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişme

Hamilelerde Kalp Büyümesi

Hamilelerde kalp büyümesi, peripartum kardiyomiyopati denilen bir duruma bağlı olabilir. Bu durum, hamile bir kadının kalbinin zayıfladığı ve genişlediği nadir bir hastalıktır. Hamileliğin son ayında veya bebek doğduktan sonraki 5 ay içinde gelişir. Bu sürece hormonların da katkısı vardır.

Kardiyomiyopati, kalbe zarar verildiğinde ortaya çıkar. Sonuç olarak, kalp kası zayıflar ve kanı iyi pompalayamaz. Bu, akciğerleri, karaciğeri ve diğer vücut sistemlerini etkiler.

Herhangi bir yaştaki çocuk doğuran kadında ortaya çıkabilir, ancak en çok 30 yaşından sonra görülür.

Durum için risk faktörleri şunlardır:

• Şişmanlık
• Miyokardit gibi kalp hastalıkları
• Bazı ilaçların kullanımı
• Sigara içmek
• Alkolizm
• Çoklu gebelikler
• İleri yaş
• Gebelik zehirlenmesi

Kalp Büyümesi için Hangi Doktora Gidilir?

Kalp büyümesi için esas olarak Kardiyoloji ve Kalp Damar Cerrahisi bölümlerine başvurulmalıdır. Bu bölümlerde detaylı inceleme yapılır ve neden ortaya konarak tedavi gerçekleştirilir.

Kalp büyümesinde erken teşhis her zaman daha iyidir ve durum ilerlemeden müdahale edilebilir. Kalp büyümesi ölüm riski olan bir hastalıktır.

Bu yüzden kalp büyümesi ile ilgili herhangi bir semptom varlığında zaman kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.